Mińsk

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°54' N 27°33' E53.9 27.55 (Mińsk)

Mińsk
Herb Mińska Flaga Mińska
Plac Zwycięstwa nocą
Państwo	Białoruś
Obwód	miasto Mińsk
Mer	Paułau Michaił Jakaulewicz (Паўлаў Міхаіл Якаўлевіч)
Powierzchnia	256 km²
Położenie	53° 54' N 27° 33' E
Wysokość	280 m n.p.m.
Ludność (2008) • liczba ludności • gęstość	1 814 800 7089 os./km²
Nr kierunkowy	(+375) 17
Kod pocztowy	220xxx
Tablice rejestracyjne	7
Podział miasta	9 rejonów
Położenie na mapie kraju Mińsk
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Mińsk, Minsk, także Mińsk Litewski (biał. Мінск, Менск, Minsk, Miensk ros. Минск), stolica Białorusi, nad Świsłoczą; miasto wydzielone i obwodowe; największy ośrodek gospodarczy i kulturalno-naukowy kraju. Sekretariat założonej w 1991 roku Wspólnoty Niepodległych Państw.

Spis treści 1 Ogólne informacje 2 Historia 3 Zabytki 4 Demografia 5 Przemysł 6 Transport i infrastruktura 6.1 Lotniska 7 Podział administracyjny 7.1 Rejony 7.2 Mikrorejony 8 Miasta partnerskie 9 Zobacz też 10 Przypisy 11 Linki zewnętrzne

[edytuj] Ogólne informacje

Mińsk znajduje się na południowo-wschodnim stoku Wyżyny Mińskiej, mającej pochodzenie morenowe. Utworzyła się ona podczas zlodowacenia 200 tys. lat temu.

Klimat jest umiarkowano-kontynentalny, z dużym wpływem atlantyckiego morskiego powietrza. Lato jest ciepłe, ale nie gorące. Średnia temperatura w lipcu wynosi +18°C. Zima jest lekka, z częstymi ociepleniami, średnia temperatura w styczniu –7°C. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost średniej temperatury w okresie zimowym.

Budżet Mińska w 2006 r. wynosi około 1,25 mld dol.

[edytuj] Historia

Wzmiankowany w 1067 (bitwa na Niemidze). Od 1101 stolica księstwa. Od połowy XIII wieku lenno litewskie. Mińsk w 1326 r. wszedł w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1390 roku król Władysław Jagiełło ufundował pierwszy kościół farny pw. Trójcy Przenajświętszej. Od 1413 był stolicą województwa mińskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego i I Rzeczypospolitej. Otrzymał od Aleksandra Jagiellończyka prawa miejskie w 1499 r. W 1505 r. miasto zostało zniszczone przez Tatarów krymskich. W 1547 roku pożar zniszczył miasto. Po unii lubelskiej w 1569 znajdował się w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od 1599 co drugi rok, na przemian z Nowogródkiem, w Mińsku odbywała się wiosenna sesja Trybunału Litewskiego (jesienna zawsze w Wilnie). W 1655 roku miasto zajęły wojska moskiewskie. W 1664 roku miasto trzy razy odwiedził król Jan Kazimierz. W 1708 roku na rozkaz Piotra I miasto zostało spalone przez kałmuków. W 1733 roku miasto okupuje prawie dwa lata armia rosyjska. W 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej utworzyła w mieście "szkołę akademicką". Po drugim rozbiorze Rzeczypospolitej 1793 w granicach cesarstwa rosyjskiego. W 1839 władze rosyjskie zlikwidowały kościół unicki, do którego należała większość mieszkańców miasta. W 1918 zajęty przez wojska niemieckie, następnie podczas wojny polsko-bolszewickiej odzyskany przez odrodzoną Rzeczpospolitą Polską. Ku wielkiej rozpaczy Polaków – Mińszczan, ostatecznie został włączony do ZSRR i do Białoruskiej SRR. W latach trzydziestych i 1940, 1941 podczas – Wielkiej czystki ośrodek terroru radzieckiego – kilkadziesiąt tysięcy osób ludobójczo rozstrzelano i pochowano m.in. w Kuropatach, w tym bardzo duży odsetek mińskich Polaków.^{[potrzebne źródło]} W latach 1938-1941 ludowym komisarzem spraw wewnętrznych Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej był Ławrientij Canawa. W latach 1941-1944 Mińsk był okupowany przez Niemców, którzy wymordowali miejscowych Żydów. Tutaj działał i zginął w wyniku zamachu Gauleiter Okręgu Generalnego Białoruś Wilhelm Kube, jego następcą został Curt von Gottberg. Obszar IV Wachlarza AK obejmował Mińsk, w tutejszym więzieniu przebywali aresztowani żołnierze Wachlarza. 3 lipca 1944 Armia Czerwona wyzwoliła miasto. Podczas wojny Mińsk był trzecim najbardziej zniszczonym miastem Europy po Warszawie i Berlinie. Od 1991 jest stolicą Republiki Białorusi. Przez wieki zamieszkany przez Polaków, Mińsk stanowi główny ośrodek Polonii na Białorusi.

[edytuj] Zabytki

zachowane:

• Katedra katolicka pw. NMP (jezuici) z XVII w.
• Kościół unicki św. Ducha z 1612 r. (od 1796 r. cerkiew prawosławna św. Piotra i Pawła)
• Kościół św. Józefa i klasztor bernardynów, barokowy, (ob. biblioteka)
• Kościół bernardynek (obecnie katedra prawosławna pw. św. Ducha) i klasztor z 1642 r.,
• Pałac Wańkowiczów w Ślepiance Wielkiej z k.XVIII w.
• Dwór Wańkowiczów w Górnym Mieście, klasycystyczny, k.XVIII w.
• Cmentarz Kalwaryjski (Cmentarz Polski lub Kalwaria) z XVIII w. z bramą z 1830 r.
• kościół katolicki Podwyższenia Krzyża Św. na Kalwarii z 1839 r.
• Cerkiew św. Marii Magdaleny z 1847 r.
• Kościół katolicki św. Trójcy i św. Rocha z 1861 r.
• Synagoga Zalcmana z 1864 r.
• Dwór Lubańskich w majątku Łoszyca z k.XIX w.
• Dwór Wańkowiczów w Ślepiance Małej z XIX w.
• Synagoga Kitajewska z 1874 r.
• Cerkiew św. Aleksandra Newskiego z 1898 r.
• Synagoga Chóralna z 1906 r.
• Kościół katolicki św. Szymona i Heleny z 1908 r. (tzw. czerwony kościół) ufundowany przez Edwarda Wojniłłowicza
• Dom Rządowy, modernistyczny, lata 30. XX wieku
• Ratusz (rekonstrukcja)
• Hotel Europa z początku XX wieku
• Posiadłość Adadurowa
• Budynek dawnego gimnazjum żeńskiego.

niezachowane:

• Kościół Benedyktynek Św. Wojciecha z klasztorem z 1640 r. (zburzony w 1964 r.)
• Kościół św. Antoniego Wielkiego i klasztor OFM z XVII w. (zburzony ok. 1941-45)
• Kościół św. Trójcy i Wniebowzięcia NMP z 1720 r. (zburzony w 1809 r.)
• Kościół św. Weroniki i klasztor Rochitów z 1750 r. (zburzony w 1832 r.)
• Kościół Benedyktynów św. Michała Archanioła z klasztorem z XVIII w. (zburzony w XIX w.)
• Kościół Dominikanów z klasztorem z 1605 r. (zburzony w 1950 r.)
• Kościół Karmelitów św. Marii Magdaleny z klasztorem z 1763 r. (zburzony po powstaniu styczniowym)
• Kościół Bonifratrów św. Jana z klasztorem z XVIII w. (zburzony po powstaniu styczniowym)
• Kościół unicki św. Ducha z XVII w., barokowy
• Stara Synagoga z 1590 r. (zburzona ok. 1960 r.)
• Monaster Przemienienia Pańskiego z 1618 r. (zburzony po 1950 r.)
• Zbór protestancki z 1846 r. (zburzony w 1945 r.)
• Meczet z 1905 r.
• Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego

[edytuj] Demografia

Wzrost liczby ludności

Rok Liczba ludności 1450 5 000 1654 10 000 1667 2 000 1790 7 000 1811 11 000 1813 3 500 1860 27 000 1897* 91 500 1917* 134 500 1941 300 000 1944 50 000 1959* 509 500 1970* 907 100

Rok Liczba ludności 1972 1 000 000 1979* 1 276 000 1986 1 500 000 1989* 1 607 000 1999* 1 680 000 2007 1 814 000

* – spis powszechny

[edytuj] Przemysł

Mińsk posiada rozwinięty przemysł maszynowy (produkcja obrabiarek i lodówek), środków transportu (samochody ciężarowe i motocykle), chemiczny, włókienniczy.

Jest ważnym węzłem komunikacyjnym i posiada port lotniczy. Jest największym ośrodkiem kulturalno-naukowym na Białorusi.

[edytuj] Transport i infrastruktura

Główny artykuł: Transport w Mińsku.

Posiada sieć tramwajową, rozwiniętą sieć trolejbusową i autobusową oraz dwie linie metra z 23 stacjami i 5 w budowie (dane na 2006 r.)

[edytuj] Lotniska

Międzynarodowy port lotniczy Mińsk jest położony w odległości 42 km na wschód od miasta. Został otwarty w roku 1982 (terminale pasażerskie w 1987). Obsługuje on loty międzynarodowe do Austrii, Cypru, Francji, Niemiec, Irlandii, Izraela, Włoch, Polski, Rosji, Turcji, Wielkiej Brytanii oraz innych krajów. Połączenia lotnicze obsługują m.in. Belavia i niemiecki przewoźnik Lufthansa.

W latach 1982-2006 Mińsk posiadał dwa lotniska. Mińsk-1 otwarte w 1933 r. kilka kilometrów na południe od historycznego centrum miasta. W 1955 lotnisko stało się międzynarodowe. W 1970 r. obsługiwało ponad 1 milion pasażerów rocznie. Od roku 1982 było używane głównie do lotów wewnątrzkrajowych oraz do Moskwy, Kijowa i Kaliningradu. W lutym 2006 r. zostało ono zamknięte, ponieważ jego powierzchnia nie nadawała się do modernizacji. 320 ha gruntów zostanie przekazanych władzom miasta do zagospodarowania.

[edytuj] Podział administracyjny

Pierwszy podział administracyjny był ustalony w 1938 r. w związku ze znacznym wzrostem liczby ludności (218 tys. osób). Postanowieniem Centralnej Komisji Wykonawczej BSRR wydanym 17 marca 1938 r. zostały utworzone rejony (biał. раён) Stalinski (Staliński, od 2 listopada 1961 Zawadski (Fabryczny)), Waraszyłauski (Woroszyłowski, od 2 listopada 1961 Sawiecki (Radziecki)) oraz Kahanowiczauski (Kaganowiczowski, od 20 lipca 1957 Kastrycznicki (Październikowy)).

[edytuj] Rejony

Aktualnie Mińsk jest podzielony na 9 administracyjnych rejonów:

•      Centralny

•      Sawiecki

•      Pierszamajski

•      Partyzanski

•      Zawadski

•      Leninski

•      Kastrycznicki

•      Maskouski

•      Frunzienski

[edytuj] Mikrorejony

Mniejszymi jednostkami podziały administracyjnego są mikrorejony. Wiele z nich zostało nazwanych tak samo jak wioski leżące na tych terenach przed ich wchłonięciem przez miasto. W nawiasach podane są tradycyjne nazwy w języku polskim, zachowane jeszcze z okresu I Rzeczypospolitej.

Aeradromnaja Akademharadok Anharskaja Aziaryszcza (Jezieryszcze) Czyrwony Bor (Czerwony Bór) Czyżouka (Czyżówka) Drazdy (Drozdy) Drażnia Harkauskaja Hruszauka (Gruszówka) Kuncauszczyna (Kuncewszczyzna) Kurasouszczyna (Kurasowszczyzna) Łoszyca Malinauka (Malinówka) Mały Traścianiec (Mały Trościeniec) Masiukouszczyna (Masiukowszczyzna) Paudniowy Zachad

Paunoczny Pasiołak Sierabranka (Srebrzanka) Szabany Sokał Sosny Sucharawa Siarowa Ściapianka (Stepianka) Uruczcza (Urucze) Uschod Uschodni Wialikaja Ślapianka (Ślepianka Wielka) Wiaśnianka (Wieśnianka) Zachad Zialiony Łuh (Zielony Łuh)

[edytuj] Miasta partnerskie

W styczniu 2008 roku Mińsk posiadał 14 miast partnerskich^[1]:

1. Nottingham, Wielka Brytania (od 1957)
2. Sendai, Japonia (od 1973)
3. Bangalore, Indie (od 1973)
4. Lyons, Francja (od 1976)
5. Changchun, Chińska Republika Ludowa (od 1992)
6. Łódź, Polska (od 1992)
7. Bonn, Niemcy (od 1993)
8. Eindhoven, Holandia (od 1994)
9. Duszanbe, Tadżykistan (od 1998)
10. Kiszyniów, Mołdawia (od 2000)
11. Hawana, Kuba (od 2005)
12. Teheran, Iran (od 2006)
13. Abu Zabi, Zjednoczone Emiraty Arabskie (od 2007)
14. Ankara, Turcja (od 2007)

Zawarte były również umowy o partnerskiej współpracy z 17 miastami i regionami Rosji ^[2] oraz wieloma krajami Bałtyckimi i WNP.

[edytuj] Zobacz też

• ludzie związani z Mińskiem

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Lista miast partnerskich
2. ↑ Lista miast współpracujących

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Mińsk
• Zdjęcie satelitarne Mińska w serwisie Google Maps
• Zdjęcia zabytków Mińska
• Photos of Minsk (ang)
• Minsk w latach 50-ch
• Zabytki Mińska