Wikipedia:Makala za msingi za kamusi elezo
Kutoka Wikipedia
Kuna Kamusi Elezo za Wiki za lugha mbalimbali. Baadhi ni kubwa na nyingine bado ni ndogo ziko mbioni kuendelezwa. Kamusi elezo zote zinahitaji makala fulani za msingi.
Hii ni orodha ya makala za msingi kama 1000 ambazo kila kamusi elezo inahitaji. Ilianzishwa kutokana na orodha ya makala za msingi katika Meta:wikipedia iliyotengenezwa kama ushauri kwa wikipedia zote. Waanzilishaji wa wikipedia hiiy a Kiswahili waliongeza majina na vichwa ambavyo walifikiri ni muhimu kwa mtazamo a Kiafrika.
Orodha ya asili upande wa Meta imeendelezwa inapatikana hapa. Kutokana na mabadiliko imekuwa na mpangilio tofauti. Hapa kuna tafsiri ya orodha ile ya Meta jinsi ilivyokuwa Februari 2008.
Yaliyomo |
[hariri] Dhana za msingi
- Binadamu
- Mwanaume
- Mwanamke
- Mtoto
- Mvulana
- Msichana
- Mnyama
- Mboga za majani
- Madiniala]]
- wanyama
[hariri] Wanyama ,Ndege,Wadudu,mimea
-
- Aina za wanyama
- Hifadhi za taifa
- Hifadhi Bonde la Ngorongoro
- Hifadhi ya Serengeti
- hifadhi ya Mkomazi
- Hifadhi ya Tsavo
- Hifadhi ya Kurger
- Hifadhi ya Mikumi
- Aina za ndege
- Korongo
- Mbuni
- Kwale
- Kanga
- Njiwa
- Kunguru
- Tai
- Kipanga
- Yangeyange
- Kibisi
- Tandawala
- Kitwitwi
- Shakwe
- Firigogo
- Kasuku
- Shorobo
- Kekeo
- Bundi
- Kirukanjia
- Teleka
- Mdiria
- Zuwakulu
- Kigong'ota
- Kipozamataza
- Kipimanjia
- Mbayuwayu
- Kurumbiza
- Shore
- Kucha
- Kidenenda
- Kolokolo
- Kinengenenge
- Domofupi
- Bwiru
- Mbwigu
- Kipwe
- Gude
- Kunguru
- Kuzi
- Chozi
- Korobindo
- Kwera
- Kweche
- Mtolondo
- Mshigi
- Tongo
- Chiriku
- Kibarabara
- Aina za mimea
-
- Aina za wadudu
- sisimizi
- panzi
- Nyuki
- Aina za wadudu
[hariri] Falsafa na Dini
-
- Wanafalsafa
- Akili
- Nafsi
- Uwezo wa kujiamulia
- Ukweli
- Ufahamu
- Metafizikia
- Maadili
- Epistemolojia
- Ubuntu
[hariri] Kumbukumbu za watu
Sentensi chache kuhusu watu 1000 mashuhuri
[hariri] Wanamuziki
- Ali Farka Toure
- Fela Kuti
- Siti Binti Saad
- Hugh Masekela
- John Lennon
- Oliver Mtukudzi
- Bi Kidude
- Bob Marley
- Hukwe Zawose
- Dakta Nathan
- Peter Tosh
- Lucky Dube
- Tracy Chapman
- Angelique Kidjo
- Elton John
- Bruce Springsteen
- Lokua Kanza
- Gilberto Gil
- Manu Chao
- John Coltrane
- Stevie Wonder
- Eminem
- Femi Kuti
- Mbaraka Mwinshehe
- Morris Nyunyusa
- Tshala Muana
- Mpongo Love
- Dorothy Masuka
- Cesaria Evora
- Jane Kakai
- Zap Mama
- Afro 70s
- Luambo Luanzo Makiadi
- Kiamwamgana W Mateta
- Tabou Ley
- John Mwale
- Fadhili William
- Fundi Konde
- G O Malebo
- Sam Mangwana
- Ella Fitzgerald
- Sarah Vaughan
- Abdulla Ibrahim
- Keith Jarret
- Nat King Cole
- Natalie Cole
- Salif Keita
- Marijani Rajab
- Wolfgang Amadeus Mozart
- Miriam Makeba
- Manu Dibango
- Michael Jackson
- Geofrey Oryema
- Paul Simon
- Carola Kinasha
- Peter Gabriel
- Remmy Ongala
- Baab Maal
- Tupac Shakur
- Johann Sebastian Bach
- Muhidini Ngurumo
- Joseph Hill
- Moshi William
[hariri] Wachoraji
- Edward Tingatinga
- Elias E. Jengo
- Pablo Picasso
- Leonardo da Vinci
- Vincet Van Gogh
- Salvador Dali
[hariri] Wachongaji
[hariri] Wafinyanzi
[hariri] Wasafiri
[hariri] Wanasayansi na Wavumbuzi
[hariri] Wanasayansi
[hariri] Wavumbuzi
- Alexander Bell Graham
- Benzi karl fredrick
- Newton Issack
[hariri] Waandishi na Wanafalsafa
- Shaban Robert
- Abulrazak Gurnah
- Ebrahim Hussein
- Euphrase Kezilahabi
- Shaffi Adam Shaffi
- Muhammed Said Abdulla
- William Shakespeare
- Binyavanga Wainaina
- Shafi Adam Shafi
[hariri] Wanasiasa
- Mwalimu Julius Nyerere
- Kwame Nkrumah
- Jomo Kenyatta
- Shaka Zulu
- Nelson Mandela
- Martin Luther King
- Graca Machel
- Abdulrahaman Babu
- Thomas Sankara
- Samora Machel
- Kenneth Kaunda
- Milton Obote
- Thabo Mbeki
- Patrice Lumumba
- Agonstinho Neto
- Leopold Senghor
- Ellen Johnson-Sirleaf
- Bill Clinton
- Sekou Toure
- Fidel Castro
- Steve Biko
- Robert Mugabe
- Yoweri Museveni
- Kiiza Besigye
- Getrude Mongella
- Winnie Mandela
- Hillary Clinton
- Barack Obama
- John F.Kennedy
- Nebuchadnezzar
- Haile Selassie
- Koigi Wamwere
- Che Guevara
[hariri] Wanasiasa wa Kinazi na Kifashisti
- Adolf Hitler
- Benito Mussolini
- Idd Amini
- Ian Smith
- Jon Vorster
- Duke of Windsor
- Prescott Bush
- Ariel Sharon
- Francisco Franco
- Augusto Pinochet
- Jenerali Petain
- Kurt Waldheim
- Hermann Goering
- Harold MacMillan
[hariri] Wanazuoni Wanaharakati/Wanamapinduzi
- Walter Rodney
- Dedan Kimathi
- Nelson Mandela
- David Icke
- Alice Walker
- Credo Mutwa
- Kwame Nkrumah
- Martin Luther King
- Amilcar Cabral
- Agostinho Netto
- Franz Fanon
- Jaramogi Oginga Odinga
- Marcus Garvey
- W E B Dubois
- Julius K Nyerere
- Cheikh Antar Diop
- Aime Cesaire
[hariri] Wanaharakati wenye siasa kali
- Ken Saro-Wiwa
- Steve Biko
- Malik Zulu Shabazz
- Stokley Carmichael/Kwame Ture
- Louis Farrakhan
- Angela Davis
- Malik Al-Shabazz/Malcolm X
[hariri] Viongozi wa Kimataifa
- Koffi Annan
- Salim Ahmed Salim
- Boutrous-Boutrous Ghali
- Djibril Diallo
- Joh F. Kennedy
- Desmond Tutu
[hariri] Wanawake katika historia
- Cleopatra
- Mbuya Nehanda
- Indira Gandhi
- Sojourner Truth
- Malkia Nzingha Mbandi
- Nefertiti
- Yaa Asantewaa
- Bibi Titi Mohammed
- Malkia Elizabeti wa I (wa Uingereza)
- Malkia Viktoria (wa Uingereza)
- Malkia Makeda wa Sheba (wa Ethiopia)
- Mtakatifu Joan
- Rachel Carson
- Marie Curie
- Emma Goldman
- Mary Harris (Mother Jones)
- Frida Kahlo
- Rosa Luxemburg
- Florence Nightingale
- Rosa Parks
- Eva Peron
- Harriet Tubman
- Corretta Scott King
- Mekatilili Wa Menza
- Ruth Abwao
- Syotune Wa Kathukye
- Saraounia
- Efua T Sutherland
- Bessie Head
[hariri] Fasihi
- Murogi wa Kagogo
- Kusadikika
- Kufikirika
- Rosa Mistika
- Mtawa Mweusi
- Safari ya Utumwa
- Paradise
- By the Sea
- Alfu Lela U Lela
- Kitabu cha Kimisri cha Wafu
- Kurani
- Biblia
- Bhagavad Gita
- Tao Te Ching
- Visa vya Esopo
- Invisible Cities
- ==Muziki==
- Aina za muziki
- Rege
- Blues
- Mchiriku
- Tango
- Mnanda
- calpso
- Jazz
- Chakacha
- Taarab
- Salsa
- Rhumba
- Bendi za muziki
- Orchestra Baobab
- Simba Wanyika
- DDC milimani park
- OTTU Jazz band
- The Kilimanjaro band
- Dar international
- Jamhuri Jazz Band
- Mwenge Jazz Band
- Super Volcano
- Ladysmith Black Mambazo
- Dave Mathews Band
- The Wailers
- The Beatles
- ABBA
- Boney M
- Gyspsie Kings
3 . Ngoma za asili
-
- Mdundiko
- Mdumange
- Madungu
- Sindimba
- Kilumi
- Myali
- Mwomboko
- Mwethya
- Chakacha
[hariri] Michezo
- Wanamichezo
- Mohammed Ali
- Abebe Bikila
- Filbert Bayi
- Mike Tyson
- Maria Mutola
- Gabriel Selassie
- Tiger Woods
- Serena Wiliams
- Joe Louis
- Pele
- Tiger Woods
- Diego Maradona
- Pete Sampras
- Rashid Yekini
- Henry Rono
- samwel Eto'o
- Kombe la Dunia
[hariri] Wacheza Filamu
-
- Jackie Chan
- Silverster Stallone
- Bruce Lee
- Denzel Washington
- Eddie Murphy
- Brigitte Bardot
- Sarah Bernhardt
- Marlon Brando
- Charlie Chaplin
- Marlene Dietrich
- Marx Brothers
- Marilyn Monroe
[hariri] Watengeneza Filamu
- Michael Moore
[hariri] Filamu
- Sarafina
- Shamba kubwa
- Yomba Yomba
- Star Wars
- Invasion U.S.A
- The Return of Mummies
- Crash
- Coming to America
[hariri] Nchi, Sheria, na Siasa
Jedwali lenye sentensi fupi kuhusu nchi zilizopo kwenye orodha hii: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries
- Azimio la Arusha
- Manifesto ya Kikomunisti
- Katiba
- Azimio la Haki za Mtu
- Sheria
- Magna Carta
- Tamko la haki za binadamu
[hariri] Siasa
- Uanakisti
- Anaki
- Ujamaa
- Ukomunisti
- Ubepari
- Ubeberu
- Demokrasia
- Udikteta
- Ufashisti
- Msimamo wa kidini wa siasa kali
- Utandawazi
- Uliberali
- Ufalme
- Utaifa
- Ubaguzi wa rangi
- Jamhuri
- Ugawaji wa madaraka
- Chama cha siasa
- Serikali ya kidini
[hariri] Vyama vya siasa
- African National Congress
- Kenya African National Union
- Chama cha Mapinduzi
- Labour Party -UK
- Movement for Multiparty Democracy
- South West African People's Organization - Namibia
- Democratic Party - USA
- Chama cha Demokrasia na Maendeleo
- Republican Party - USA
- Civic United Front - Tanzania
- Zimbabwe African National Union
- Tanzania Labour Party - TLP
[hariri] Maarifa ya nyumbani
[hariri] Vyakula
- Mkate
- Kahawa
- Mahindi
- Pamba
- Kunde za soya
- Ngano
- Shayiri
- Tunda
- Mboga za majani
- Tumbaku
- Jibini
- Pombe
- Chai
- Mchele
- Injera
- Ugali
- Mchuzi
- Kande
- Vifaa vya kupikia
[hariri] Magonjwa
- Malaria
- Utapiamlo
- Uti wa mgongo
- Mafua ya ndege
- Ukimwi
- Kifua kikuu
- Shinikizo la damu
- Kansa
- Ngiri maji
[hariri] Vinywaji
[hariri] Jiografia
Kama sentensi tatu hivi kwa kila bara:
[hariri] Maeneo mengine
[hariri] Milima, Mito, Maziwa, Maporomoko, Bahari, Mapango
- Sahara
- Andes
- Mto Amazon
- Mto Nile
- Bahari ya Atlantiki
- Bahari ya Hindi
- Bahari ya Pasifiki
- Bahari ya Kusini
- Bahari ya Aktiki
- Bahari ya Mediteranea
- Bahari Nyeusi
- Bahari ya Kaskazini
- Bahari ya Baltiki
- Volkano
- Milima ya Himalaya
- Mlima Alps
- Mlima Kilimanjaro
- Mlima Kenya
- Mlima Meru
- Mto Mississippi
- Maporomoko ya Niagara
- Maporomoko ya Mosi oa Tunya (Viktoria)
- Ziwa Nyasa (Ziwa Malawi)
- Ziwa Tanganyika
- Ziwa Victoria
- Mapango ya Amboni
[hariri] Maafa ya asili
- Tsunami
- Tetemeko la ardhi
- Mlipuko wa volkano
- Mafuriko
[hariri] Miji
Miji mikubwa duniani -- vigezo: umuhimu wa kihistoria, idadi ya watu, ukubwa wa mji:
- Cairo
- Johannesburg
- Dar Es Salaam
- Dodoma
- London
- Paris
- Berlin
- Nairobi
- Lagos
- Abuja
- Cape Town
- Istanbul
- St. Petersburg
- Moscow
- Jerusalem
- Mecca
- Tokyo
- Athens
- Roma
- Shanghai
- Beijing
- New York
- Washington
- Bombay (Mumbai)
- Buenos Aires
- Seoul
- Jakarta
- Karachi
- Manila
- Sao Paulo
- Mexico City
- Dhaka
- Tehran
- Lima
- Bogota
- Bangkok
- Kinshasa
- Rio de Janeiro
- Baghdad
- Calcutta (Kolkata)
- Bangalore
- Tianjin
- Osaka
- Los Angeles
- Hong Kong
- Accra
- Windhoek
[hariri] Fedha
- Shilingi
- Dola ya Kimarekani
- Pauni ya Kiingereza
- Euro
- Yen
- Pula
- Rupia
- Randi
- Kwacha
- Kwanza
- Dola ya Kanada
[hariri] Historia
Kama sentensi tano kuhusu yafuatayo:
- Hujanenda
- Akiolojia
- Zama za mawe
- Zama za chuma
- Misri ya Kale
- Dola ya Mali
- Dola ya Ghana
- Ustaarabu wa bonde la mto Nile
- Utumwa
- Ukoloni
- Ubaguzi wa rangi
[hariri] Tarakilishi na Mtandao wa tarakilishi
Watu mashuhuri:
- Tim Berners-Lee
- Bill Gates
- Steve Jobs
- Donald Knuth
- Richard Stallman
- Alan Turing
- Linus Torvalds
- Dennis Ritchie
- pele
Matumizi ya Intaneti:
- IRC
- Barua pepe
- Blogu
- Podikasiti
[hariri] Sikukuu
- Kwanzaa
- Hannukah
- Diwali
- Krismasi
- Idd El Fitr
- Idd Mubarak
- Mwaka mpya
- Pasaka
- siku ya wapendanao
[hariri] Sayansi
[hariri] Fizikia
[hariri] Falaki
- Falaki
- Asteroidi
- Mlipuko Mkuu
- Shimo Nyeusi
- Kometi
- Galaksi
- Mwaka wa nuru
- mwezi
- sayari
- Mfumo wa jua
- nyota
- Ulimwengu