Podział administracyjny II RP

Z Wikipedii

Rzeczpospolita Polska

Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka II RP Ustrój polityczny Mała Konstytucja z 1919 Konstytucja marcowa Nowela sierpniowa Konstytucja kwietniowa Rozporządzenia Prezydenta Sądownictwo Najwyższy Trybunał Administracyjny Trybunał Stanu Trybunał Kompetencyjny Sąd Najwyższy Prokuratoria Generalna Parlament Sejm Sejm Ustawodawczy Sejm I Kadencji Sejm II Kadencji Sejm III Kadencji Sejm IV Kadencji Sejm V Kadencji Posłowie Senat Senat I Kadencji Senat II Kadencji Senat III Kadencji Senat IV Kadencji Senat V Kadencji Senatorowie Prezydenci Premierzy Rząd Podział administracyjny Wojewodowie Wybory parlamentarne Partie polityczne Polityka zagraniczna Naczelnik państwa Wikiprojekt Polityka

Podział administracyjny II Rzeczypospolitej – podział administracyjny Polski i następujące w związku z nim zmiany w latach 1918-1939.

Spis treści 1 Geneza 2 Województwa (1921) 3 Powiaty według województw (1921) 3.1 Województwo białostockie (1921) 3.2 Województwo kieleckie (1921) 3.3 Województwo krakowskie (1921) 3.4 Województwo lubelskie (1921) 3.5 Województwo lwowskie (1921) 3.6 Województwo łódzkie (1921) 3.7 Województwo nowogródzkie (1921) 3.8 Województwo poleskie (1921) 3.9 Województwo pomorskie (1921) 3.10 Województwo poznańskie (1921) 3.11 Województwo stanisławowskie (1921) 3.12 Autonomiczne województwo śląskie 3.13 Województwo tarnopolskie (1921) 3.14 miasto stołeczne Warszawa (1939) 3.15 Województwo warszawskie (1921) 3.16 Województwo wileńskie (1921)* 3.17 Województwo wołyńskie (1921) 4 Ważniejsza literatura 5 Zobacz też

[edytuj] Geneza

W chwili uzyskania niepodległości w 1918 roku, administracja polska spotkała się z pewnymi problemami. Poza władzami centralnymi na terenie Kongresówki i Galicji, na pozostałych obszarach kraju istniały tylko powiaty. W pierwszej kolejności należało utworzyć jednostki pośrednie - województwa. Z powodu różnych okoliczności (np. obowiązującego prawa zaborczego) zdecydowano się na zachowanie byłych granic rozbiorowych jako granice wojewódzkie.

Na mocy tzw. ustawy tymczasowej z 2 lipca 1919 (która de facto przetrwała do 1937 r.) z dziesięciu guberni Królestwa Polskiego (wraz z zachodnimi terenami guberni grodzieńskiej) utworzono 5 województw: białostockie, kieleckie, lubelskie, łódzkie i warszawskie. W Warszawie ustalono odrębne województwo.

Z byłych terenów pruskich utworzono województwa poznańskie (1919) i pomorskie (1920).

Województwo śląskie powstało na mocy ustawy z 15 lipca 1920. Składało się z polskiej części dawnego pruskiego Górnego Śląska oraz polskiej części dawnego Księstwa Cieszyńskiego i było jedynym województwem przekraczającym dawne granice zaborów. Również jako jedyne w Polsce, województwo śląskie cieszyło się szeroką autonomią w zakresie administracji i ustawodawstwa.

Ustawą z 3 grudnia 1920 zjednoczono administracyjny ustrój Galicji z tym byłego zaboru rosyjskiego tworząc województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie.

Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1921 na Zabużu utworzono województwa wołyńskie, poleskie i nowogródzkie. Ostatnim obszarem nowej Polski, który otrzymał status województwa była Ziemia Wileńska, tworząc województwo wileńskie dopiero w 1925 roku.

Łączna liczba województw w 1925 roku wynosiła 16 a liczba powiatów 281.

Stolicami województw na ogół były miasta duże (Warszawa, Kraków, Poznań), choć w kilku przypadkach były to miasta średnie (Łuck, Kielce), wręcz małe (Nowogródek). Miasta powiatowe były pod względem wielkości bardzo zróżnicowane. Niektóre były większe od stolic województw (Częstochowa, Radom, Gdynia, Bydgoszcz), inne były małymi miasteczkami, nawet wsiami (Janów Podlaski czy Stopnica). Istniejący podział administracyjny stanowił przedmiot krytyki.

W latach 20. wykazywano starania ku reformie administracyjnej, która zatarłaby ślady kordonów zaborowych. Postulowano m.in. podział Polski na pięć lub sześć województw, lecz takie skrajne projekty nie spotkały się z szerszym uznaniem. Poparcie zyskało natomiast przywracanie polskich nazw miejscowościom, których nazwy zostały zgermanizowane bądź zrusyfikowane (nie dotyczyło to jednak terenów dawnej Kongesówki, gdzie przetrwały nazwy carskiego pochodzenia typu Aleksandrów czy Konstantynów).

Na początku lat 30. nastąpiła masowa likwidacja powiatów. Zniesiono 21 najmniejszych bądź najsłabszych powiatów, głównie na terenie województw poznańskiego i krakowskiego. Równocześnie, w największych miastach zaczęły powstawać powiaty grodzkie. Łącznie 20 miast (wraz z Gdynią w 1929) zostało wykluczonych z otaczających je powiatów ziemskich i podniesionych do rangi odrębnych powiatów. Dwa powiaty (turczański i sarneński) zmieniły województwo.

W 1938 i 1939 roku przeprowadzono dwie reformy administracyjne, polegające głównie na przełączaniu powiatów między sąsiednimi województwami. W ramach reformy łącznie 25 powiatów (i pojedyncze gminy) zmieniły przynależność wojewódzką, często na zasadzie wzajemnej wymiany. Przeprowadzono także ujednolicenie podziału kraju na gminy i gromady. W październiku 1938 do Rzeczypospolitej zostało przyłączone Zaolzie.

1 kwietnia 1939 II Rzeczpospolita składała się z: 264 powiatów (w tym 23 grodzkich), 611 gmin miejskich (w tym 53 wydzielonych - z prawami gmin), 3195 gmin wiejskich oraz 40.533 gromad.

[edytuj] Województwa (1921)

Herb	Województwo	Pow.km²	Mieszk.	Mieszk. /km²	Liczba powiatów	Liczba miast	Liczba gmin		Miasto wojewódzkie
Dawne Królestwo Kongresowe
	białostockie	32.450	1.301.858	40,1	13	49	180		Białystok
	kieleckie	25.741	2.535.898	95,5	17	39	310		Kielce
	lubelskie	31.123	2.085.746	66,9	19	33	276		Lublin
	łódzkie	19.034	2.252.769	118,4	13	46	232		Łódź
	warszawskie	29.342	2.114.886	72,1	23	59	297		Warszawa
	Miasto stołeczne Warszawa		936.713	552,3	1	1	0		Warszawa
Kresy Wschodnie
	nowogródzkie	22.692	800.761	35,3	8	8	89		Nowogródek
	poleskie	42.280	879.417	20,8	10	17	113		Brześć nad Bugiem
	wołyńskie	30.274	1.437.569	47,5	10	19	95		Łuck
	wileńskie	29.109	1.005.565	34,5	8	14	103		Wilno
Galicja
	krakowskie	17.448	1.992.810	114,2	22	53	1896		Kraków
	lwowskie	27.024	2.718.014	100,6	27	61	2202		Lwów
	stanisławowskie	18.368	1.339.191	72,9	15	29	904		Stanisławów
	tarnopolskie	16.240	1.428.520	88,0	17	35	1087		Tarnopol
Dawny zabór pruski
	poznańskie	26.528	1.967.865	74,2	34	118	3041		Poznań
	pomorskie	16.386	935.643	57,1	18	33	1359		Toruń
Dawne ziemie Niemieckie i Austriackie
	autonomiczne śląskie	4.230	1.124.967	265,9	8+1	18	414		Katowice

[edytuj] Powiaty według województw (1921)

[edytuj] Województwo białostockie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo białostockie
augustowski	2011	62.384		Augustów	8.762
białostocki ¹	3135	139.176		Białystok ¹	76.792
bielski	4775	141.127		Bielsk	4.759
grodzieński	4743	145.585		Grodno	35.148
kolneński ²	1528	?		Kolno	4.494
łomżyński ² ³	1785	101.865		Łomża	22.014
ostrołęcki ³	1636	73.836		Ostrołęka	9.145
ostrowski ³	1479	87.677		Ostrów Mazowiecka	14.469
sokólski	2329	89.308		Sokółka	6.086
suwalski	2235	90.116		Suwałki	16.780
szczuczyński (od Szczuczyn)	1446	58.178		Grajewo	?
wołkowyski	3892	115.261		Wołkowysk	11.400
wysokomazowiecki	1456	77.755		Wysokie Mazowieckie	3.214
¹ Po 1930 roku utworzono powiat miejski w Białymstoku.
² Powiat kolneński utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu łomżyńskiego.
³ 1 kwietnia 1939 powiaty łomżyński, ostrołęcki i ostrowski przyłączono do województwa warszawskiego.

[edytuj] Województwo kieleckie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo kieleckie
będziński ²	455	188.777		Będzin	27.855
częstochowski ²	1921	234.632		Częstochowa ²	88.894
iłżecki (od Iłża)	1807	137.080		Wierzbnik	?
jędrzejowski	1270	100.319		Jędrzejów	11.740
kielecki	1954	179.866		Kielce	43.695
konecki ¹	1891	145.628		Końskie	8.960
kozienicki	1883	124.257		Kozienice	6.878
miechowski	1371	149.358		Miechów	6.213
olkuski	1347	136.239		Olkusz	6.667
opatowski	1653	162.877		Opatów	8.827
opoczyński ¹	1789	118.377		Opoczno	8.252
pińczowski	1153	120.402		Pińczów	7.749
radomski ²	2026	255.038		Radom ²	61.599
sandomierski	1194	111.863		Sandomierz	6.763
stopnicki (od Stopnica)	1598	140.624		Busko	?
włoszczowski	1454	94.245		Włoszczowa	5.479
zawierciański	943	111.418		Zawiercie	30.031
¹ 1 kwietnia 1939 powiaty konecki i opoczyński przyłączono do województwa łódzkiego.
² Po 1930 roku utworzono powiaty miejskie w Częstochowie, Radomiu i Sosnowcu (ten ostatni z powiatu będzińskiego).

[edytuj] Województwo krakowskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo krakowskie
bialski	464	81.131		Biała	17.072
bocheński	877	108.375		Bochnia	11.014
brzeski	853	96.197		Brzesko	3.144
chrzanowski	722	116.668		Chrzanów	13.171
dąbrowski	650	63.717		Dąbrowa	5.498
gorlicki	916	78.089		Gorlice	5.611
grybowski ¹	585	?		Grybów	2.931
jasielski	820	85.253		Jasło	10.391
krakowski 5 6	699	289.672		Kraków 6	183.706
limanowski	952	78.126		Limanowa	2.143
makowski ³	823	?		Maków	3.226
mielecki	908	72.840		Mielec	5.599
myślenicki	383	66.424		Myślenice	5.491
nowosądecki ¹	1262	130.792		Nowy Sącz	26.280
nowotarski	1910	101.034		Nowy Targ	8.071
oświęcimski 4	314	?		Oświęcim	12.187
pilźnieński ²	573	?		Pilzno	3.546
ropczycki ²	800	75.920		Ropczyce	3.002
tarnowski ¹	772	108.365		Tarnów	35.347
wadowicki ³ 4	688	90.753		Wadowice	6.862
wielicki 5	458	?		Wieliczka	7.235
żywiecki ³	972	89.883		Żywiec	5.320
¹ Powiat grybowski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został podzielony przez powiaty nowosądecki i tarnowski .
² Powiat pilźnieński utrzymał się do 1931 roku, kiedy został włączony do powiatu ropczyckiego.
³ Powiat makowski utrzymał się do 1933 roku, kiedy został podzielony przez powiaty wadowicki i żywiecki .
4 Powiat oświęcimski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu wadowickiego.
5 Powiat wielicki utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu krakowskiego.
6 Po 1930 roku utworzono powiat miejski w Krakowie.

[edytuj] Województwo lubelskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo lubelskie
bialski ²	1456	57.929		Biała Podlaska	13.088
biłgorajski	1778	99.588		Biłgoraj	6.602
chełmski	2030	121.475		Chełm	23.221
garwoliński ¹	1942	145.269		Garwolin	5.359
hrubieszowski	1564	103.810		Hrubieszów	9.598
janowski	1964	131.502		Janów	6.426
konstantynowski ² (od Konstantynów)	1272	?		Janów Podlaski
krasnostawski	1513	117.080		Krasnystaw	8.943
lubartowski	1373	96.474		Lubartów	6.482
lubelski ³	1916	234.091		Lublin ³	94.543
łukowski	1764	115.781		Łuków	12.571
puławski ¹	1693	148.894		Puławy	7.205
radzyński	1608	88.381		Radzyń	4.822
siedlecki	1351	101.399		Siedlce	30.676
sokołowski ¹	1289	75.985		Sokołów Podlaski	8.055
tomaszowski	1374	97.713		Tomaszów	8.153
węgrowski ¹	1294	80.684		Węgrów	8.522
włodawski	2314	82.062		Włodawa	6.263
zamojski	1628	129.169		Zamość	19.023
¹ 1 kwietnia 1939 przyłączono powiaty: garwoliński, sokołowski, węgrowski i gminę Irena (Dęblin) z powiatu puławskiego do województwa warszawskiego.
² Powiat konstantynowski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu bialskiego.
³ Po 1930 roku utworzono powiat miejski w Lublinie.

[edytuj] Województwo lwowskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo lwowskie 4
bóbrecki	890	83.281		Bóbrka	4.391
brzozowski	684	79.107		Brzozów	4.106
dobromilski	901	73.259		Dobromil	5.386
drohobycki	1456	163.263		Drohobycz	26.736
gródecki	869	72.920		Gródek Jagielloński	10.682
jarosławski	1336	136.303		Jarosław	19.973
jaworowski	1005	79.164		Jaworów	8.910
kolbuszowski	868	67.082		Kolbuszowa	2.900
krośnieński ¹	727	81.850		Krosno	10.454
liski	1832	92.576		Lisko	3.806
lubaczowski	1136	81.368		Lubaczów	5.303
lwowski ³	1310	369.944		Lwów ³	245.152
łańcucki	865	89.142		Łańcut	7.056
mościski	755	84.076		Mościska	4.751
niżański	973	60.925		Nisko	4.749
przemyski	1002	146.596		Przemyśl	47.958
przeworski	414	59.052		Przeworsk	3.371
rawski	1401	106.607		Rawa Ruska	8.970
rudecki	675	73.463		Rudki	3.452
rzeszowski ¹	977	142.058		Rzeszów	24.942
samborski ²	948	105.020		Sambor	19.417
sanocki	1261	102.167		Sanok	9.638
sokalski	1335	99.372		Sokal	10.183
starosamborski ²	689	82.135		Stary Sambor	4.314
strzyżowski ¹	524	56.400 ¹		Strzyżów	2.905
tarnobrzeski	956	71.492		Tarnobrzeg	3.169
żółkiewski	1203	84.574		Żółkiew	7.867
¹ Powiat strzyżowski utrzymał się do 1 kwietnia 1932 roku, kiedy został podzielony przez powiaty rzeszowski i krośnieński (liczba ludności z 1931 roku).
² Po 1931 roku zlikwidowano powiat starosamborski (brak daty), kiedy został włączony do powiatu samborskiego.
³ Po 1930 roku utworzono powiat miejski we Lwowie.
4 17 kwietnia 1931 roku przyłączono do woj. lwowskiego powiat turczański z woj. stanisławowskiego.

[edytuj] Województwo łódzkie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo łódzkie 4
brzeziński	1117	125.029		Brzeziny	10.633
kaliski ²	1480	180.320		Kalisz	44.613
kolski ²	1233	112.029		Koło	13.040
koniński ¹ ²	1313	109.325		Konin	10.045
łaski	1403	149.404		Łask	4.890
łęczycki	1316	122.175		Łęczyca	10.267
łódzki ³	942	562.355		Łódź ³	451.974
piotrkowski	2088	197.319		Piotrków	40.992
radomszczański	2113	169.813		Radomsko	18.732
sieradzki	1613	155.425		Sieradz	9.284
słupecki ¹	1070	83.985		Słupca	5.534
turecki ²	1248	102.139		Turek	9.948
wieluński	2101	181.361		Wieluń	11.032
¹ Powiat słupecki utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu konińskiego.
² 1 kwietnia 1938 roku przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki do województwa poznańskiego.
³ Po 1930 roku utworzono powiat miejski w Łodzi.
4 1 kwietnia 1939 roku do województwa łódzkiego przyłączono: z woj. kieleckiego: powiaty konecki i opoczyński; z woj. warszawskiego: powiaty kutnowski, łowicki, rawski i skierniewicki.

[edytuj] Województwo nowogródzkie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo nowogródzkie
baranowicki	3497	119.518		Baranowicze	23.000
lidzki	6038	148.073		Lida	13.401
nieświeski	1984	101.361		Nieśwież	6.840
nowogródzki	2787	109.150		Nowogródek	6.367
słonimski	3118	79.209		Słonim	9.643
stołpecki	1723	81.476		Stołpce	2.956
szczuczyński ¹		81.238		Szczuczyn	1.539
wołożyński	3545	90.786		Wołożyn	4.070
¹ Utworzony 26 kwietnia 1929 r. z części powiatu lidzkiego i grodzieńskiego.

[edytuj] Województwo poleskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo poleskie
brzeski	4845	118.850		Brześć and Bugiem	29.460
drohiczyński	2362	63.083		Drohiczyn	1.987
kamień-koszyrski	3224	64.947		Kamień Koszyrski	1.265
kobryński	3801	72.005		Kobryń	10.068
kosowski (od Kosów Poleski)	3578	48.586		Iwacewicze
łuniniecki	5615	81.376		Łuniniec	8.267
piński	5459	134.359		Pińsk	23.497
prużański	2595	68.127		Prużana	6.332
sarneński ¹	5455	131.990		Sarny	5.931
stoliński	5352	96.094		Stolin	4.763
¹ 29 listopada 1930 r. powiat sarneński zmienił przynależność z województwa poleskiego do województwa wołyńskiego.

[edytuj] Województwo pomorskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo pomorskie ¹
brodnicki	1061	61.180		Brodnica	6.963
chełmiński	726	46.823		Chełmno	10.208
chojnicki	1853	71.018		Chojnice	10.409
działdowski ²	486	23.727		Działdowo	3.568
gniewski ³	417	?		Gniew	3.131
grudziądzki 5	780	77.031		Grudziądz 5	33.516
kartuski	1323	67.007		Kartuzy	3.717
kościerski	1177	49.935		Kościerzyna	5.849
lubawski (od Lubawa)	986	58.495		Nowe Miasto Lubawskie	?
morski ⁴	1350 ⁴	66.152		Puck ⁴	2.792
sępoleński	616	27.876		Sępolno	3.318
starogardzki	1055	62.400		Starogard	10.466
świecki	1670	83.138		Świecie	7.435
tczewski ³	351	35.744		Tczew	16.251
toruński 5	884	93.247		Toruń 5	39.424
tucholski	858	34.445		Tuchola	4.412
wąbrzeski	708	47.100		Wąbrzeźno	7.118
wejherowski ⁴	?	?		Wejherowo ⁴	8.768
¹ 1 kwietnia 1938 r. dokonano zmian granic województwa. Z województwa poznańskiego przyłączono powiaty: wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski. Z województwa warszawskiego przyłączono powiaty: aleksandrowski, rypiński, lipnowski i włocławski.
² 1 kwietnia 1938 roku powiat działdowski zostaje przyłączony do woj. warszawskiego.
³ Powiat gniewski utrzymał się do 1933 roku, kiedy został włączony do powiatu tczewskiego.
⁴ W 1929 roku połączono powiat morski (z siedzibą w Pucku) z wejherowskim (z siedzibą w Wejherowie) w nowy powiat morski z siedzibą w Wejherowie, który utrzymał się do roku 1939 (powierzchnia dotyczy nowego powiatu morskiego). 24 stycznia 1929 wyłączono też z dawnego powiatu morskiego gminę miejską Gdynia i utworzono z niej odrębny powiat miejski.
5 Po 1930 roku utworzono powiaty miejskie w Grudziądzu i Toruniu.

[edytuj] Województwo poznańskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo poznańskie ²
bydgoski ¹ ³	1337	140.263		Bydgoszcz ¹	87.643
chodzieski	898	41.742		Chodzież	5.646
czarnkowski	772	43.340		Czarnków	3.970
gnieźnieński ¹	1072	85.869		Gniezno ¹	25.694
gostyński	601	56.734		Gostyń	5.816
grodziski 4	430	?		Grodzisk	5.604
inowrocławski ¹ ³ 10	1007	75.395		Inowrocław ¹	26.945
jarociński 8	721	86.980		Jarocin	7.005
kępiński 7	707	85.348		Kępno	6.210
kościański 9	608	80.464		Kościan	7.803
koźmiński 5	453	?		Koźmin	4.999
krotoszyński 5	498	75.861		Krotoszyn	11.110
leszczyński	740	58.638		Leszno	16.506
międzychodzki	753	30.131		Międzychód	4.017
mogileński 10	733	87.885		Mogilno	4.171
nowotomyski	843	85.821		Nowy Tomyśl	2.083
obornicki	1088	48.940		Oborniki	4.147
odolanowski 6	629	?		Odolanów	2.437
ostrowski 6	415	100.723		Ostrów	16.366
ostrzeszowski 7	572	?		Ostrzeszów	5.413
pleszewski 8	483	?		Pleszew	7.638
poznański ¹ 4	1275	264.032		Poznań ¹	184.758
rawicki	511	49.877		Rawicz	9.250
strzelneński 10	615	?		Strzelno	4.927
szamotulski	1094	66.056		Szamotuły	6.772
szubiński ³	917	46.089		Szubin	2.774
śmigielski 9	554	?		Śmigiel	3.754
śremski	923	56.550		Śrem	6.650
średzki	796	49.958		Środa	7.231
wągrowiecki	1037	54.352		Wągrowiec	6.867
wolsztyński	740	48.661		Wolsztyn	4.124
wrzesiński	631	43.849		Września	6.627
wyrzyski ³	1162	62.531		Wyrzysk	1.305
żniński	741	41.063		Żnin	4.436
¹ Po 1930 roku utworzono powiaty miejskie w Bydgoszczy, Gnieźnie, Inowrocławiu i Poznaniu.
² 1 kwietnia 1938 roku do woj. poznańskiego przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki z woj. łódzkiego.
³ 1 kwietnia 1938 roku z woj. poznańskiego wyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski oraz inowrocławski i włączono je do woj. pomorskiego.
4 Powiat grodziski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu poznańskiego.
5 Powiat koźmiński utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu krotoszyńskiego.
6 Powiat odolanowski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu ostrowskiego.
7 Powiat ostrzeszowski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu kępińskiego.
8 Powiat pleszewski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu jarocińskiego.
9 Powiat śmigielski utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony do powiatu kościańskiego.
10 Powiat strzelneński utrzymał się do 1932 roku, kiedy został włączony powiatów mogileńskiego i inowrocławskiego.

[edytuj] Województwo stanisławowskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo stanisławowskie
bohorodczański ²	854	70.212		Bohorodczany	2.615
doliński	2498	100.718		Dolina	8.766
horodeński	871	83.670		Horodenka	9.907
kałuski	1183	86.503		Kałusz	8.697
kołomyjski	1314	154.373		Kołomyja	41.097
kosowski	1839	83.647		Kosów	4.234
nadwórniański ²	1939	80.957		Nadwórna	6.062
rohatyński	1161	109.534		Rohatyn	5.736
skolski	1268	50.310		Skole	5.989
stanisławowski ²	869	133.085		Stanisławów	48.200
stryjski	659	72.543		Stryj	27.358
śniatyński	566	72.798		Śniatyń	10.597
tłumacki	952	104.675		Tłumacz	5.788
turczański ¹	1459	76.645		Turka	10.030
żydaczowski	936	77.024		Żydaczów	3.996
¹ 17 kwietnia 1931 roku z woj. stanisławowskiego wyłączono powiat turczański i włączono do woj. lwowskiego
² Po 1930 roku (data nieznana) zlikwidowano powiat bohorodczański a jego obszar włączono do powiatów nadwórniańskiego i stanisławowskiego.
² Po 1930 roku (data nieznana) zlikwidowano powiat skolski a jego obszar włączono do powiatów stryjskiego.

[edytuj] Autonomiczne województwo śląskie

Powiat	Pow.km²	Mieszk.³		Miasto powiatowe	Mieszk.
Autonomiczne województwo śląskie
bielski ¹	314	84.916		Bielsko ¹	³ 22.332
cieszyński	664	81.087		Cieszyn	15.324
katowicki ¹	170	341.203		Katowice ¹	³ 126.058
królewskohucki ² (okręg miejski)	6	101.977		Królewska Huta ²	³ 101.977
lubliniecki	706	45.232		Lubliniec	5.566
pszczyński	1072	162.015		Pszczyna	7.660
rybnicki	893	212.829		Rybnik	19.268
świętochłowicki	83	201.176		Świętochłowice	26.706
tarnogórski	250	64.592		Tarnowskie Góry	13.582
¹ Po 1930 roku utworzono powiaty miejskie w Bielsku i Katowicach.
² W 1934 przemianowano miasto i powiat Królewska Huta na Chorzów.
³ Dane z 1931 roku.

[edytuj] Województwo tarnopolskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo tarnopolskie
borszczowski	1025	94.767		Borszczów	5.011
brodzki	1054	78.803		Brody	10.867
brzeżański	1117	89.655		Brzeżany	10.083
buczacki	1193	118.013		Buczacz	7.517
czortkowski	694	69.020		Czortków	5.191
kamionecki	908	74.930		Kamionka Strumiłowa	6.518
kopyczyniecki	873	86.918		Kopyczyńce	8.146
podhajecki	1042	81.998		Podhajce	4.814
przemyślański	925	79.599		Przemyślany	4.206
radziechowski	1040	64.561		Radziechów	4.384
skałacki	917	84.399		Skałat	5.937
tarnopolski	1266	129.721		Tarnopol	40.230
trembowelski	697	72.304		Trembowla	7.015
zaleszczycki	718	65.409		Zaleszczyki	4.014
zbaraski	740	65.390		Zbaraż	8.419
zborowski	908	71.941		Zborów	3.730
złoczowski	1183	107.079		Złoczów	11.130

[edytuj] miasto stołeczne Warszawa (1939)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Miasto stołeczne Warszawa
południowo-warszawski	50	307.100		Warszawa	936.713
północno-warszawski	31	478.200		Warszawa	936.713
prasko-warszawski	50	176.100		Warszawa	936.713
śródmiejsko-warszawski	10	218.100		Warszawa	936.713

[edytuj] Województwo warszawskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo warszawskie ³ 4
błoński	1079	115.594		Grodzisk	11.254
ciechanowski	1229	68.398		Ciechanów	11.977
gostyniński	1146	78.291		Gostynin	6.920
grójecki	1670	127.058		Grójec	8.375
kutnowski ²	916	99.403		Kutno	15.976
lipnowski ¹	550	91.911		Lipno	8.630
łowicki ²	1256	99.026		Łowicz	15.807
makowski	1153	58.115		Maków Mazowiecki	6.198
miński	1304	97.985		Mińsk Mazowiecki	10.689
mławski	1488	88.860		Mława	17.003
nieszawski ¹	1296	101.987		Nieszawa¹
płocki	1485	111.749		Płock	27.750
płoński	1289	74.466		Płońsk	9.350
przasnyski	1410	56.500		Przasnysz	6.340
pułtuski	1526	106.511		Pułtusk	13.742
radzymiński	1071	72.609		Radzymin	5.036
rawski ²	1299	83.487		Rawa Mazowiecka	8.185
rypiński ¹	1183	75.081		Rypin	7.234
sierpecki	1151	72.463		Sierpc	8.466
skierniewicki ²	798	64.942		Skierniewice	16.647
sochaczewski	1039	62.806		Sochaczew	5.070
warszawski	1696	181.585		Warszawa	936.713
włocławski ¹	1328	126.059		Włocławek	43.574
¹ 1 kwietnia 1938 r. wyłączono powiaty nieszawski, rypiński, lipnowski oraz włocławski i przyłączono je do woj. pomorskiego.
² 1 kwietnia 1939 r. wyłączono powiaty kutnowski, łowicki, rawski oraz skierniewicki i przyłączono je do woj. łódzkiego.
³ 1 kwietnia 1938 roku do woj. warszawskiego przyłączono powiat działdowski z woj. pomorskiego.
4 1 kwietnia 1939 roku do woj. warszawskiego przyłączono: z woj. lubelskiego: powiaty garwoliński, sokołowski, węgrowski i gminę Irena (Dęblin) z powiatu puławskiego; z woj. białostockiego: powiaty łomżyński, ostrołęcki i ostrowski.

[edytuj] Województwo wileńskie (1921)*

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
*Ziemia wileńska (od 1925 województwo wileńskie)
brasławski	4218	124.036		Brasław	1.587
dziśnieński (od Dzisna)	3908	139.569		Głębokie	?
mołodecki	1876	74.907		Mołodeczno	1.997
oszmiański	2352	70.021		Oszmiana	6.000
postawski	3114	83.466		Postawy	974
święciański	4037	118.819		Święciany	6.000
wilejski	3421	103.914		Wilejka	3.417
wileńsko-trocki ¹ (od Troki)	6183	288.183		Wilno ¹	128.954
¹ Po 1930 roku utworzono powiat miejski w Wilnie.

[edytuj] Województwo wołyńskie (1921)

Powiat	Pow.km²	Mieszk.		Miasto powiatowe	Mieszk.
Województwo wołyńskie ¹
dubieński	3314	177.083		Dubno	9.146
horochowski	1734	91.631		Horochów	4.421
kostopolski	3417	117.950		Kostopol	2.990
kowelski	5728	170.020		Kowel	20.818
krzemieniecki	2772	208.873		Krzemieniec	16.068
lubomelski	2004	56.264		Luboml	3.328
łucki	4763	210.123		Łuck	23.614
rówieński	2945	203.823		Równe	30.482
włodzimierski	2231	101.412		Włodzimierz	21.465
zdołbunowski	1366	100.390		Zdołbunów	?
¹ 29 listopada 1930 r. przyłączono do woj. wołyńskiego powiat sarneński z woj. poleskiego.

[edytuj] Ważniejsza literatura

• Województwo Śląskie, p.red. F. Serafina, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996 (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 1555);
• Jak przez wieki administracyjnie dzielono i jak ostatnio podzieliliśmy terytorium Polski, prof. dr hab. Stefan Wojtkowiak,
• Dzienniki Ustaw

[edytuj] Zobacz też

• podział administracyjny
• Podział administracyjny Polski 1999 >
• Podział administracyjny Polski 1975-1998
• Podział administracyjny Polski 1957-1975
• Podział administracyjny Polski 1950-1957
• Podział administracyjny Polski 1944-1950
• podział administracyjny Polski 1944-1946
• Podział administracyjny Polski 1837-1914
• Podział administracyjny Polski 1569-1795
• podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce (1918-1939)
• Wojewodowie II Rzeczypospolitej