Lubawa

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°30'18" N 19°45'06" E53.505 19.7516667 (Lubawa)

Lubawa
Herb Lubawy Flaga Lubawy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina  - rodzaj	Lubawa miejska
Założono	1216
Prawa miejskie	1311
Burmistrz	Edmund Antoni Standara (e-mail)
Powierzchnia	16,84 km²
Położenie	53° 30'18'' N 19° 45'06'' E
Wysokość	145 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	9417 559,2 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	89
Kod pocztowy	14-260
Tablice rejestracyjne	NIL
Położenie na mapie Polski Lubawa
TERC10 (TERYT)	6283507021
Urząd miejski3 ul. Rzepnikowskiego 9a 14-260 Lubawa tel. 89 645-33-35; faks 89 645-25-58
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Lubawa (niem. Löbau) – miasto i gmina w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim na wschodnich krańcach ziemi chełmińskiej, stolica historycznej ziemi lubawskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Według danych z 30 czerwca 2007²⁴, miasto miało 9417 mieszkańców.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Historia 4 Zabytki 5 Herb miasta 6 Gospodarka 7 Komunikacja 8 Sport 8.1 Informacje ogólne 8.2 Historia 9 Urodzeni w Lubawie 10 Sąsiednie gminy 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Lubawa ma obszar 16,84 km², w tym:

• użytki rolne: 83%
• użytki leśne: 0%

Miasto stanowi 1,22% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	9251	100	4737	51,2	4514	48,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	549,3		281,3		268,1

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1351,58 zł.

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka źródłowa na temat ziemi lubawskiej mówiąca o istnieniu grodu w Lubawie pochodzi z 1216 r. Świadczy o tym dokument podpisany przez papieża Innocentego III z 18 stycznia tegoż roku, w którym potwierdził Chrystianowi – biskupowi pruskiemu – posiadanie ziemi lubawskiej stanowiącej darowiznę od nowonawróconego władcy pruskiego Surwabuno. Od 1257 roku Lubawa i okolice przeszły na własność biskupów chełmińskich i stała się centrum administracyjnym znacznego kompleksu dóbr biskupich zwanych kluczem lubawskim. Biskupi wybudowali w Lubawie wspaniały zamek będący w ich rezydencją. W 1260 roku miejscowość była już znacznym centrum o charakterze miejskim i obronnym. W roku 1269 Lubawa została zburzona w czasie najazdów Prusów z plemienia Sudowów. Dzięki wysiłkowi mieszkańców dość szybko ją odbudowano. Doceniając ten trud biskup chełmiński Herman (1303-1311) wydał przywilej lokacyjny dla Lubawy. Niestety dokument ten nie zachował się do naszych czasów. Wspomina o tym jedynie wznowiony przywilej lokacyjny dla Lubawy, tym razem biskupa chełmińskiego Ottona z 13 kwietnia 1326 roku. Po roku 1326 Lubawa rozwijała się w oparciu o zasady prawa chełmińskiego, tworząc stopniowo organ samorządowy, czyli radę miejską. W 1440 roku miasto przystąpiło do Związku Pruskiego walczącego przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu. Od pokoju toruńskiego (1466) Lubawa wraz z okolicą należała do Polski aż do I rozbioru w 1772 r. Na ten okres przypada najszybszy rozkwit miasta. Szczególnie rozwinął się handel i rzemiosło.

Od 1772 roku Lubawa przeszła pod panowanie pruskie. Pożary i wojny oraz zerwanie powiązań gospodarczych i politycznych miasta z Polską spowodowały jego upadek. W 1774 roku w Lubawie stanął garnizon pruski. Jednocześnie nowe władze rozpoczęły akcję kolonizacyjną, ściągając na ziemię lubawską osadników niemieckich, w znacznej mierze wyznania ewangelickiego. Na mocy traktatu tylżyckiego z 7 lutego 1807 r. ziemia lubawska weszła w skład Księstwa Warszawskiego. Zniszczenia spowodowane wojnami napoleońskimi pogorszyły sytuację miasta. Mimo napływu dużej liczby ludności niemieckiej ziemia lubawska zachowała swój polski charakter. W mieście umacniały się tendencje patriotyczne.

W II połowie XIX w. Lubawa oraz ówczesny powiat lubawski stał się znaczącym ośrodkiem polskiego ruchu narodowego w zaborze pruskim. Stąd też wywodzili się ochotnicy do oddziałów powstańczych w 1863 r., tworząc tzw. kompanię lubawską. Okres ten przyniósł też ziemi lubawskiej ponowny wzrost gospodarczy. Miasto pełniło funkcje ośrodka usługowego dla rolnictwa.

Na mocy traktatu wersalskiego powiat lubawski powrócił do Polski. Dnia 19 stycznia 1920 roku do Lubawy wkroczyły entuzjastycznie witane oddziały polskie armii generała Józefa Hallera. Rozpoczął się nowy okres w dziejach miasta – okres międzywojenny, w którym Lubawa utrzymała nadal swój charakter zaplecza usługowego dla rolnictwa. Okupacja hitlerowska przyniosła wzmożoną eksterminację ludności polskiej. Na terenie Lubawy zlokalizowany był obóz karny dla nieletnich. Wraz z wyzwoleniem miasto popadło w ruinę. Zniszczenia wojenne po przejściu II Frontu Białoruskiego sięgały ok. 80% budynków i budowli. Mimo ogromnych zniszczeń ocalały obiekty architektury sakralnej stanowiące dziś chlubę miasta.

Na zamku biskupim, w latach 1535-1539, czterokrotnie przebywał Mikołaj Kopernik. Lubawa zasłynęła nie tylko z tego, że przebywał w niej słynny astronom, ale także z Biblii Gutenberga, zwanej też Biblią Pelplińską. Zakupił ją dla zamku biskupów chełmińskich biskup Chrapicki. Niestety, na początku XIX w., po zmianie granic biskupstwa, biblia została wraz ze stolicą diecezji nieprzeniesiona do Pelplina.

Miasto było silnym ośrodkiem kulturalnym i oświatowym. Pierwszym wieszczem ziemi lubawskiej był nauczyciel i poeta Teofil Ruczyński. Drugim, ks. prof. Janusz Stanisław Pasierb. Trzecim autorem wywodzącym się z Lubawy poetą jest Tomasz Reich oraz Artur Szymczyk. Najmłodszym autorem jest Adam Śmigielski. Poeta mieszka w Lubawie, ale już odnosi sukcesy na literackiej niwie.

[edytuj] Zabytki

• Stare miasto
• Kościół parafialny pw. św. Anny z 1330 r. z kaplicą Mortęskich z 1581 r. Bogate wyposażenie wnętrza. Sanktuarium Matki Boskiej Lipskiej. Przy parafii Muzeum Ziemi Lubawskiej.
• Odpustowa kaplica filialna Nawiedzenia NMP w Lipach, 1870 r.
• Drewniany kościół parafialny pw. św. Barbary z 1673 r.
• Zespół klasztorny bernardynów
  • Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, zbudowany 1603-1608
  • Dawny klasztor
• Pozostałości murów obronnych (ul. Pod Murami, Pomorska, Bankowa)
• Zespół szpitala miejskiego pw. św. Jerzego z II poł. XIX wieku
  • szpital (ul. Grunwaldzka)
  • kaplica (ul.Grunwaldzka)
  • klasztor ss. miłosierdzia (u. św. Barbary)
  • Ogrodzenie
• Domy, ulice: Bankowa, Jagiellońska, Kilińskiego, Kościelna, Pod Murami (dawne baszty), Pomorska, Zamkowa

[edytuj] Herb miasta

Herb przedstawia biskupa Chrystiana, który przyniósł na ziemię lubawską wiarę chrześcijańską: symbolizuje też władców miasta, którymi przez pięćset lat byli biskupi chełmińscy.

Na głowie biskup ma bardzo niską infułę średniowieczną z równoramiennym krzyżem pośrodku: twarz bardzo prosta, prawie dziecinna z długimi włosami. Ubrany w ornat i albę, w lewym ręku dzierży pastorał głowicą na zewnątrz, a prawą ma wzniesioną do błogosławieństwa. Stoi on między dwoma drzewami mówiącymi, że ziemia lubawska była ongiś zasobna w lasy mieszane.

Te drzewa to lipa i jodła. Lipa to drzewo lecznicze, miododajne i dające miękki materiał rzeźbiarski. Jodła – doskonałe drzewo opałowe. Drzewa narysowane są sposobem średniowiecznym bez perspektywy. Kolory herbu są biało-czerwone z wyjątkiem złotego ornatu, infuły i zielonych drzew, gdyż takie są barwy ziemi chełmińskiej i biskupstwa chełmińskiego. W herbowej tarczy na czerwonym tle widnieje więc postać biskupa w białej albie, złotym ornacie, pastorale i infule między zielonymi drzewami.

[edytuj] Gospodarka

W mieście znajduje się siedziba spółki Lubawa S.A., notowanej od 1996 r. na Giełdzie Papierów Wartościowych. Dużą rolę w rozwoju gospodarczym pełnią firmy zlokalizowane na "Borku". Takie jak Swedwood - największa fabryka w regionie produkująca meble dla szwedzkiej IKEI, oraz Szkłomal zajmujący się produkcją mebli ze szkła oraz luster.

[edytuj] Komunikacja

Przez Lubawę przebiegają następujące drogi:

• DK15 – kierunek: Ostróda, Olsztyn
• DK15 – kierunek: Brodnica, Toruń, Gniezno, Krotoszyn, Wrocław
• DW541 – kierunek: Lidzbark, Sierpc
• DW537 – kierunek: Olsztynek

[edytuj] Sport

Motor Lubawa – klub piłkarski założony w 1968 roku.

[edytuj] Informacje ogólne

• Rok założenia: 1968
• Pełna nazwa: Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy Motor
• Barwy: zielono-biało-czerwone
• Adres: Grunwaldzka 18, 14-260 Lubawa
• Stadion: pojemność: ok. 1500, wymiary boiska: 100 x 60 m
• Oświetlenie: brak
• prezes: Ryszard Góralski
• Trener: Wojciech Tarnowski
• Kierownik: Tadeusz Licznerski

[edytuj] Historia

Inicjatorami powstania klubu byli Jan Domazer i Tadeusz Licznerski. Pierwszym prezesem klubu był wybrany 18 grudnia 1968 roku Bernard Szymanowski. Piłkarze rozgrywki rozpoczęli od poziomu A klasy, juniorzy występowali w III lidze. Na dwa sezony na pod koniec lat 80. zespół awansował do klasy okręgowej. Wtedy prezesem był Józef Kurszewski, który stanowisko to pełnił 22 lata, aż do roku 1995. sezon 1997/1998 to historyczny awans Motoru do IV ligi, trenerem był wówczas Marek Czacharowski. Od sezonu 2000/2001 drużyna uczestniczy w rozgrywkach IV ligi.

[edytuj] Urodzeni w Lubawie

ks. Janusz Pasierb, Jacek Fafiński, Antoni Mężydło, Grzegorz Gwiazdowski, Grzegorz Domżalski Teofil Ruczyński .

[edytuj] Sąsiednie gminy

Lubawa

[edytuj] Zobacz też

• powiat lubawski
• synagoga w Lubawie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Oficjalna strona miasta
• http://www.e-lubawa.pl/ Strona o mieście
• http://www.przegladlokalny.prv.pl/ Strona miesięcznika Przegląd Lokalny