Bartoszyce

Z Wikipedii

Współrzędne: 54°15' N 20°48' E54.25 20.8 (Bartoszyce)

Bartoszyce
Herb Bartoszyc Flaga Bartoszyc
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina  - rodzaj	Bartoszyce miejska
Burmistrz	Krzysztof Franciszek Nałęcz
Powierzchnia	11 km²
Położenie	54° 15' N 20° 48' E
Liczba mieszkańców (2005)  - liczba ludności  - gęstość	24600 2236,36 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	89
Kod pocztowy	11-200
Tablice rejestracyjne	NBA
Położenie na mapie Polski Bartoszyce
TERC10 (TERYT)	6283601011
Miasta partnerskie	Bagrationowsk Pioniersk Nienburg Emmaboda
Urząd miejski3 Bohaterów Monte Cassino 1 11-200 Bartoszyce tel. 89 762-98-06; faks 89 762-98-05 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Bartoszyce (do 1945 niem. Bartenstein, ros. Бартошице) - miasto i gmina w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim leżące na Nizinie Sępopolskiej w dolinie rzeki Łyny, w historycznej krainie Barcji. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. Przez Bartoszyce przebiega droga krajowa nr 51, droga wojewódzka nr 512 i droga wojewódzka nr 592.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 24 600 mieszkańców.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Historia 4 Zabytki 5 Transport 6 Sport 7 Baza hotelowa 8 Szkoły średnie 9 Sąsiednie gminy 10 Osoby związane z Bartoszycami 11 Bibliografia 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Bartoszyce mają obszar 11 km², w tym:

• użytki rolne: 23%
• użytki leśne: 5%

Miasto stanowi 0,84% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 12 grudnia 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	25 621	100	13 489	52,36	12 227	47,54
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	2337,8		1226,0		1111,54

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1313,93 zł.

[edytuj] Historia

Krzyżacy wybudowali tu w 1240 r. jeden z pierwszych zamków warownych w Prusach (obok zamku w Reszlu i Wissenburg koło Sępopola), przy którym na brzegu Łyny powstało osiedle. Najpierw zbudowano drewniana strażnicę, murowany zamek wybudowano po 1274 r. W 1326 r. nadano miastu przywilej lokacyjny i nazwę Rosenthal - Dolina Róż. W 1332 r. zastąpiono ją nazwą Bartenstein - Gród Barcji. Zamek w Bartoszycach w wieku XIV i XV był siedzibą prokuratora i należał do komturstwa w Bałdze. Zniszczony przez mieszczan na początku wojny trzynastoletniej nigdy nie został już odbudowany. Na miejscu zamku wybudowano w 1902 r. gmach starostwa. Miasto rozwinęło sie z przyzamkowej "liszki' czyli osady targowej. Przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim wystawił wielki mistrz Luter z Brunszwiku (1332)^[1]. W przywileju przeznaczono dotację na kościół, ale proboszcz pojawia się w dokumentach dopiero w 1345 r. Miasto szybko się rozwijała, w 1356 r. istniał już dom kupiecki, w 1359 r. wybudowano mury obronne, w 1361 r. były już dwa kościoły. W XIV wymieniane są już trzy bramy: Królewiecka, Sąteczeńska (Młyńska) i Lidzbarska.

"Barte" w języku staroniemieckim i staropolskie słowo "barta" - oznacza topór. Najprawdopodobniej to zdecydowało, że właśnie topór był elementem różnych wersji herbu miasta.

Zacieśnienie więzów z Polską wskutek wasalizacji lennej Prus Książęcych w 1525 r., dobrze wpłynęło na rozwój miasta i okolic. Ożywił się handel zbożem, futrami, drewnem, chmielem, bursztynem. Złotym wiekiem w historii Bartoszyc był wiek XVI, jak również XVII. Miasto zaznaczyło rozwój we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego. Zyskało miano drugiego miasta po Królewcu w Prusach Książęcych.

W 1432 r. liczba mieszkańców wynosiła 1 500, w sto lat później jest już 4 000. Świadectwem znaczenia miasta niech będzie fakt, że w 1661 r. w Bartoszycach obradował Sejm Pruski. Zmierzch potęgi Rzeczypospolitej XVIII wieku odbił się bardzo niekorzystnie na sytuacji gospodarczej Bartoszyc. W latach 1788 i 1850 miasto nawiedziły duże pożary.

Dopiero koniec XIX wieku i początek XX wieku spowodował podniesienie miasta z upadku. Bartoszyce w 1933 roku liczyło 8 717 mieszkańców, natomiast w roku 1939 liczyło 11 268.
Od 1946 roku siedziba powiatu.

[edytuj] Zabytki

• fragmenty murów miejskich z XIV wieku
• Wieża Bramy Lidzbarskiej z XV i XVIII wieku, o duzym podobieństwie do okolicznych kościołów wiejskich.
• spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku
• gotycki kościół św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej z II połowy XIV wieku, który przebudowano w 1678 r., wieża pochodzi z 1732 r. Był to początkowo niski budynek salowy. Pod koniec XIV rozbudowano do obecnej trójnawowej formy. Równocześnie dobudowano wieżę. W 1487 nastąpiła ponowna konsekracja. W okresie świetności miasta ufundowano wspaniały późnomanierystyczny ołtarz (ok. 1660, prawdopodobnie wykonany przez Joachima Pfaffa z Królewca) oraz duże organy (organmistrz Werner z Elbląga). Wnętrze zniszczone w 1945 r. Fragmenty ołtarza znajdują się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
• gotycki kościół św. Jana Chrzciciela z XV wieku. Znajduje sie poza obszarem starego miasta na lewym brzegu Łyny. Istniał już w 1404 r. Według niektórych opinii uważany jest za pierwotna parafię dla nieudanej pierwszej lokacji Bartoszyc (1326). Był zniszczony w czasie wojny trzynastoletniej. Ołtarz barokowy z lat 1715-1720, przypisywany Krausowi z Królewca, ambona z 1706.
• kościół św. Brunona - powstał w latach 1882 - 1883

[edytuj] Transport

Znaczny węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• 51 kierunek Olsztynek-Olsztyn-Bartoszyce-Bezledy
• 512 kierunek Górowo Iławeckie-Pieniężno
• 592 kierunek Kętrzyn-Giżycko

Bartoszyce posiadały połączenia kolejowe z innymi miastami w Polsce:

• Głomno-Bartoszyce-Korsze
• Bartoszyce-Lidzbark Warmiński

Od 1 lipca 2002 r. PKP zawiesiło połączenia osobowe Bartoszyce-Korsze i od tego dnia Bartoszyce nie mają żadnych kolejowych połączeń osobowych.

[edytuj] Sport

W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Victoria Bartoszyce. Aktualnie występuje w klasie okręgowej, w I grupie warmińsko-mazurskiej.

• Pełna nazwa: Miejski Bartoszycki Klub Sportowy Victoria Bartoszyce
• Rok założenia: 1952
• Barwy: niebiesko-biało-czerwone
• Adres: ul. Bohaterów Monte Cassino 1, 11-200 Bartoszyce
• Stadion: Stadion Miejski w Bartoszycach

pojemność: 2 500

oświetlenie: brak

wymiary boiska: 105 m x 67 m

Jest także klub lekkoatletyczny UKS Jedynka Bartoszyce. Największy sukces w tym klubie uzyskała Magdalena Figat zdobyła mistrzostwo polski młodziczek na 600m. Aktualnie reprezentantka Polski.

• Pełna nazwa: Uczniowski Klub Sportowy Jedynka Bartoszyce

Działalność prowadzi także założony przez Grzegorza Jurgielewicza klub sportowy UKS Olimp mający swoją siedzibę w Gimnazjum nr.2 w Bartoszycach

[edytuj] Baza hotelowa

• Hotel Astra
• Hotel Bartis
• Hotel Biały Książę

[edytuj] Szkoły średnie

• Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego, ul. Bohaterów Monte Cassino 9
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Kresowiaków, ul.Limanowskiego 10
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Elizy Orzeszkowej, ul. J. Słowackiego 1

[edytuj] Sąsiednie gminy

Bartoszyce

[edytuj] Osoby związane z Bartoszycami

• ks. Wawrzyniec Rast - polski duchowny luterański w Królewcu
• Andrzej Andrzejewski - aktor
• Zbigniew Lubiejewski - polski siatkarz
• Józef Jacek Rojek - poeta i pisarz
• Tomasz Szymuś - muzyk i dyrygent

[edytuj] Bibliografia

• Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn

1. ↑ Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Oficjalna strona Bartoszyc
• Gmina Bartoszyce