Trybunał Stanu

Z Wikipedii

Prawo
Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów
Władza ustawodawcza
Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kluby parlamentarne
PO PiS Lewica PSL
Wybory
Wybory w Polsce (od 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 2007 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Trybunał Stanu w Polsce jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa (inaczej: popełnienie deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.

Spis treści

1 Trybunał Stanu przed 1989 r.
- 1.1 Trybunał Stanu w II Rzeczypospolitej
- 1.2 Trybunał Stanu w PRL
2 Odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu
3 Członkowie Trybunału Stanu
4 Postępowania przed Trybunałem Stanu
5 Skład w poprzednich kadencjach
6 Obecny skład (2007- )
7 Akty prawne dotyczące Trybunału Stanu
8 Zobacz też
9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Trybunał Stanu przed 1989 r.

[edytuj] Trybunał Stanu w II Rzeczypospolitej

Instytucję odpowiedzialności konstytucyjnej wprowadziła Konstytucja marcowa, uchwalona w 1921 roku, została ona utrzymana również w kolejnej Konstytucji Kwietniowej z 1935 roku.

Jedyne postępowanie przed Trybunałem Stanu w II Rzeczypospolitej znane jest jako sprawa Czechowicza.

[edytuj] Trybunał Stanu w PRL

Instytucja Trybunału Stanu została przywrócona w 1982 przez ustawę z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu z dniem 6 kwietnia 1982. Ustawa ta, wraz z kolejnymi nowelizacjami, obowiązuje do dziś.

[edytuj] Odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu

Podmioty odpowiedzialne przed Trybunałem Stanu:
Przed Trybunałem Stanu mogą zostać postawieni jedynie przedstawiciele najwyższych władz państwowych, wymienieni w art. 198 Konstytucji Są to:

Prezydent - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, ale też za przestępstwa pospolite i skarbowe. Odpowiedzialność ta ma charakter wyłączny (prezydent może być karany tylko przez Trybunał Stanu),
Premier i ministrowie - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, oraz za przestępstwa związane z pełnioną przez nich funkcją,
prezes NBP - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
prezes NIK - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
członkowie KRRiT - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
kierownicy ministerstw - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
posłowie i senatorowie - w razie złamania zakazu działalności gospodarczej i czerpania korzyści z majątku Skarbu Państwa.

O postawieniu przed Trybunałem Stanu decydują:

Zgromadzenie Narodowe:
- w odniesieniu do Prezydenta RP, wniosek w tej sprawie musi podpisać co najmniej 1/4 (140) członków ZN, a decyzja o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu zapada, jeśli zagłosuje za nią co najmniej 2/3 członków ZN.
Sejm:
- w odniesieniu do prezesa i członków Rady Ministrów, wniosek w tej sprawie może złożyć co najmniej 1/4 (115) posłów lub Prezydent RP, a decyzja o postawieniu członka Rady Ministrów przed Trybunałem Stanu zapada jeśli zagłosuje za nią co najmniej 3/5 (276) posłów.
- w odniesieniu do Prezesa NBP, Prezesa NIK, członków KRRiT oraz Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, wniosek w tej sprawie może złożyć co najmniej 1/4 (115) posłów lub Prezydent RP (za kontrasygnatą), a decyzja o postawieniu przed Trybunałem Stanu zapada bezwzględną większością głosów w Sejmie.
- w odniesieniu do posłów, wniosek w tej sprawie może złożyć Marszałek Sejmu, a decyzja o postawieniu posła przed Trybunałem Stanu zapada bezwzględną większością głosów w Sejmie.
Senat:
- w odniesieniu do senatorów, wniosek w tej sprawie może złożyć Marszałek Senatu, a decyzja o postawieniu senatora przed Trybunałem Stanu zapada bezwzględną większością głosów w Senacie.

Wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu może złożyć też Sejmowa komisja śledcza w odniesieniu do Prezesa NBP, Prezesa NIK, członków KRRiT oraz Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, jeśli zostanie on poparty przez co najmniej 2/3 składu Komisji, w obecności co najmniej połowy jej członków. Aby któryś z wymienionych podmiotów stanął przed Trybunałem Stanu, podobnie jak w przypadku wniosku złożonego przez posłów, musi on zostać poparty w trakcie głosowania bezwzględną większością głosów w Sejmie.

Trybunał Stanu może orzekać kary:

utraty czynnego i biernego prawa wyborczego,
utraty wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych,
zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych
pozbawienia mandatu poselskiego,
utraty zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu,
za przestępstwa i przestępstwa skarbowe - kary przewidziane w ustawach.

[edytuj] Członkowie Trybunału Stanu

Skład Trybunału Stanu określa art. 199 Konstytucji. Trybunał składa się z szesnastu członków wybieranych przez sejm na czas trwania jego kadencji, dwóch zastępców Przewodniczącego, również wybieranych przez Sejm, oraz z Przewodniczącego, którym jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego. Obaj zastępcy Przewodniczącego i co najmniej połowa członków Trybunału musi mieć kwalifikacje sędziowskie.
Zgodnie z art. 200 Konstytucji członkowie Trybunału Stanu objęci są immunitetem formalnym oraz przywilejem nietykalności. Żaden z członków Trybunału Stanu nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody Trybunału. Członkowie Trybunału nie mogą być też zatrzymani ani aresztowani z wyjątkiem sytuacji, gdy zostali przyłapani na gorącym uczynku a ich zatrzymanie jest konieczne dla dobra śledztwa. W takiej sytuacji o zatrzymaniu musi zostać niezwłocznie powiadomiony Przewodniczący Trybunału Stanu, który może zażądać natychmiastowego zwolnienia zatrzymanej osoby.

[edytuj] Postępowania przed Trybunałem Stanu

Sprawa Czechowicza (1929), skierowana przez Trybunał do ponownego rozpatrzenia przez Sejm, do czego z powodów politycznych nigdy nie doszło
Sprawa byłego premiera Piotra Jaroszewicza i byłego wicepremiera Tadeusza Pyki (1984), zakończona umorzeniem
Afera alkoholowa (1997), oskarżeni:

były minister finansów Andrzej Wróblewski - uniewinniony

były minister spraw wewnętrznych Czesław Kiszczak - uniewinniony

były minister rynku wewnętrznego Aleksander Mackiewicz - uniewinniony

były minister współpracy gospodarczej z zagranicą Dominik Jastrzębski - skazany na 5 lat utraty biernego prawa wyborczego i tyleż lat zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych

były prezez Głównego Urzędu Ceł Jerzy Ćwiek - skazany na 5 lat utraty biernego prawa wyborczego i tyleż lat zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych

Sprawa byłego ministra skarbu Emila Wąsacza, umorzona w 2006 ze względu na błędy proceduralne, decyzja uchylona w II instancji w marcu 2007, sprawa toczy się ponownie w I instancji

[edytuj] Skład w poprzednich kadencjach

[edytuj] Przewodniczący

[edytuj] Zastępcy Przewodniczącego

Witold Lassota (1982 - 1989)
Jan Olszewski (1989 - 1991 i 2005 - 2006)
Jerzy Jasiński (1991 - 1993)
Olgier Baehr (1991 - 1993)
Ryszard Kalisz (1993 - 1997)
Lech Krzysztof Paprzycki (1993 - 1997)
Marian Filar (1997 - 2001)
Edward Rzepka (1997 - 2001)
Jacek Majchrowski (2001 - 2005)
Ryszard Skubisz (2001 - 2005)
Stanisław Owczarek (2005 - 2006)
Kazimierz Barczyk (od 2006)
Jarema Trzebiński (od 2006)

[edytuj] Członkowie

Stanisław Antoszewski (1982 - 1985)
Jerzy Bratoszewski (1982 - 1989)
Andrzej Burda (1982 - 1985)
Henryk Cieśluk (1982 - 1989)
Andrzej Elbanowski (1982 - 1989)
Henryk Groszyk (1982 - 1985)
Henryk Kempisty (1982 - 1985)
Stanisław Kotowski (1982 - 1989)
Henryk Korotyński (1982 - 1985)
Jan Kwakszyc (1982 - 1989)
Kazimierz Lipiński (1982 - 1985)
Jan Meysztowicz (1982 - 1989)
Franciszek Mleczko (1982 - 1989)
Kazimierz Modzelewski (1982 - 1985)
Jan Pawlak (1982 - 1989)
Wojciech Romanowski (1982 - 1989)
Zbigniew Salwa (1982 - 1989)
Stanisława Świderska (1982 - 1989)
Bolesław Szlązak (1982 - 1985)
Jerzy Topolski (1982 - 1989)
Alfred Wawrzyniak (1982 - 1985)
Jerzy Wróblewski (1982 - 1989)
Zbigniew Czajkowski (1985 - 1991)
Tadeusz Kałasa (1985 - 1989)
Janina Łęgowska (1985 - 1989)
Józef Mikos (1985 - 1991)
Stanisław Pniewski (1985 - 1989)
Maciej Poros (1985 - 1989)
Jan Socha (1985 - 1989)
Czesław Ura (1985 - 1989)
Jan Zając (1985 - 1989)
Stanisław Afenda (1989 - 1991)
Karol Cebula (1989 - 1991)
Piotr Chojnacki (1989 - 1991)
Maciej Dubois (1989 - 1991)
Stanisław Estreich (1989 - 1991, 2001 - 2005)
Stanisław Fornalik (1989 - 1991)
Elżbieta Gacek (1989 - 1991)
Roman Jagieliński (1989 - 1991)
Jerzy Jasiński (1989 - 1991)
Andrzej Kalwas (1989 - 1991, 2001 - 2004)
Jerzy Kłoczowski (1989 - 1991)
Leszek Kubicki (1989 - 1991)
Jacek Kurczewski (1989 - 1991)
Marek Kuryłowicz (1989 - 1991)
Andrzej Płaza (1989 - 1991)
Grzegorz Seidler (1989 - 1991)
Janusz Sokołowski (1989 - 1991)
Leon Taylor (1989 - 1991)
Tadeusz de Virion (1989 - 1991, 1993 - 2005)
Stanisław Żelichowski (1989 - 1991)
Olgierd Baehr (1991 - 1993)
Andrzej Bąkowski (1991 - 1993, 1997 - 2001)
Maciej Bednarkiewicz (1991 - 1993, 1997 - 2001)
Janusz Chmiel (1991 - 1993)
Teresa Dębowska-Romanowska (1991 - 1993)
Janusz Dobrosz (1991 - 1993)
Grzegorz Karziewicz (1991 - 1997)
Mieczysław Korczak (1991 - 1993)
Piotr Kryczka (1991 - 1993)
Franciszek Marek (1991 - 1993)
Stanisław Maurer (1991 - 1993)
Tadeusz Mołdawa (1991 - 1997)
Barbara Niemiec (1991 - 1993)
Zbigniew Rokicki (1991 - 1993)
Zofia Romaszewska (1991 - 1993)
Franciszek Ryszka (1991 - 1997)
Władysław Siła-Nowicki (1991 - 1993)
Tadeusz Szymczak (1991 - 1993)
Hanna Świda-Ziemba (1991 - 1993)
Piotr Winczorek (1991 - 1993)
Wiesław Woda (1991 - 1993)
Janusz Wojciechowski (1991 - 1993)
Anna Bogucka-Skowrońska (1993 - 1997)
Grzegorz Gapiński (1993 - 1997)
Stanisław Gebethner (1993 - 1997)
Wojciech Gryczewski (1993 - 1997)
Wiesław Kamiński (1993 - 2001)
Ryszard Kochniak (1993 - 1997)
Jerzy Królak (1993 - 1997)
Edward Loryś (1993 - 1997)
Emilia Pogonowska-Jucha (1993 - 1997)
Edward Rzepka (1993 - 1997)
Feliks Siemieński (1993 - 1997)
Eugeniusz Smoktunowicz (1993 - 1997)
Wojciech Solarewicz (1993 - 1997)
Marek Staszak (1993 - 1997)
Maria Szyszkowska (1993 - 1997)
Roman Tokarczyk (1993 - 1997)
Edward Wende (1993 - 1997, 2001 - 2002)
Tadeusz Bielecki (1997 - 2003)
Jerzy Chmura (1997 - 2001)
Zbigniew Cichoń (1997 - 2001, od 2005)
Krystyna Gaczek (1997 - 2001)
Elżbieta Markowicz (1997 - 2001)
Stanisław Mikke (1997 - 2001)
Włodzimierz Nykiel (1997 - 2001)
Walerian Piotrowski (1997 - 2001)
Jerzy Pomin (1997 - 2001)
Andrzej Sandomierski (1997 - 2005)
Ludwik Turko (1997 - 2001)
Jerzy Weinberger (1997 - 2001)
Ryszard Bender (2001 - 2005)
Wojciech Geyer (2001 - 2005)
Tadeusz Kilian (2001 - 2005)
Artur Korobowicz (2001 - 2005)
Władysław Mącior (2001 - 2002)
Jan Szyszko (2001 - 2005)
Krzysztof Śniegocki (2001 - 2006)
Wojciech Tomczyk (2001 - 2005)
Mariusz Zakręt (2001 - 2005)
Róża Żarska (2001 - 2007)
Janusz Niedziela (2002 - 2005)
Andrzej Sokala (2003 - 2005)
Krzysztof Śmieja (od 2003)
Eleonora Zielińska (2004 - 2005)
Lech Adamczyk (od 2005)
Andrzej Buczkowski (od 2005)
Henryk Dzido (od 2005)
Andrzej Grabiński (od 2005)
Ewa Gruza (od 2005)
Jan Maria Jackowski (od 2005)
Dariusz Kijowski (od 2005)
Sylweriusz Królak (od 2005)
Michał Lizak (od 2005)
Jacek Majchrowski (od 2005)
Janusz Margasiński (od 2005)
Roman Nowosielski (od 2005)
Andrzej Jan Szwarc (od 2007)

[edytuj] Zastępcy członków

Stanisław Pawela (1982 - 1985)
Stefan Rutkowski (1982 - 1985)
Adolf Sobieraj (1982 - 1989)
Stanisław Stolz (1982 - 1989)
Bolesław Wójtowicz (1982 - 1985)
Henryk Kostrzewa (1985 - 1989)
Tadeusz Woźniczka (1985 - 1989)
Maria Zakrzewska (1985 - 1989)
Kazimierz Barczyk (1989 - 1991)
Janina Łęgowska (1989 - 1991)
Piotr Winczorek (1989 - 1991)
Wiesław Zabłocki (1989 - 1993)
Jerzy Zaniemojski (1989 - 1991)
Krzysztof Góźdź-Roszkowski (1991 - 1993)
Edward Loryś (1991 - 1993)
Stanisław Michalkiewicz (1991 - 1993)
Emilia Pogonowska-Jucha (1991 - 1993)
Halina Bortnowska (1993 - 1997)
Krzysztof Czeszejko-Sochacki (1993 - 1997)
Wojciech Geyer (1993 - 1997)
Jan Kaczmarek (1993 - 1997)
Edmund Kozłowski (1993 - 1997)

[edytuj] Obecny skład (2007- )

Przewodniczący:

Lech Gardocki

Wiceprzewodniczący:

Członkowie:

[edytuj] Akty prawne dotyczące Trybunału Stanu

#	Akt prawny	Data wejścia w życie	Data uchylenia	Uwagi
1	Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej	1 czerwca 1921	24 kwietnia 1935
1a	Ustawa z dnia 27 kwietnia 1923 r. o Trybunale Stanu (Dz.U. Nr 59, poz. 415)	15 czerwca 1923	22 lipca 1936
2	Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r.	24 kwietnia 1935	1944	Uznana za nieobowiązującą przez Manifest PKWN z dnia 22 lipca 1944 r.
2a	Ustawa z dnia 14 lipca 1936 r. o Trybunale Stanu (Dz.U. Nr 56, poz. 403)	22 lipca 1936	po 1945	Desuetudo
3	Ustawa Konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej	20 lutego 1947	22 lipca 1952	Przewidywała powołanie (w drodze osobnej ustawy) organów właściwych do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej Prezydenta Rzeczypospolitej (określonej w Konstytucji z 1921 r.) oraz ministrów, co nie zostało zrealizowane.
4	Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. (w brzmieniu nadanym przez Ustawę z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – Dz.U. Nr 11, poz. 83)	22 lipca 1952	17 października 1997	Przepisy dotyczące Trybunału weszły w życie 6 kwietnia 1982 r.
4a	Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz.U. Nr 11, poz. 84, z 1993 r. Nr 5, poz. 22 i Nr 7, poz. 34, z 1996 r. Nr 73, poz. 350, z 1999 r. Nr 35, poz. 321, z 2001 r. Nr 125, poz. 1372, z 2003 r. Nr 175, poz. 1692 oraz z 2004 r. Nr 25, poz. 219) (teksty jednolite: Dz.U. z 1993 r. Nr 38, poz. 172 oraz z 2002 r. Nr 101, poz. 925)	6 kwietnia 1982		Obowiązuje
4b	Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 6 lipca 1982 r. w sprawie regulaminu czynności Trybunału Stanu (M.P. Nr 17, poz. 135)	21 lipca 1982		Obowiązuje
5	Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.	17 października 1997		Obowiązuje

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Linki zewnętrzne

Witryna Trybunału Stanu

p • d • e

Przewodniczący Trybunału Stanu

Włodzimierz Berutowicz • Adam Łopatka • Adam Strzembosz • Lech Gardocki

Kategoria: Trybunał Stanu

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.