Władysław Siła-Nowicki
Z Wikipedii
Władysław Siła-Nowicki (ur. 22 czerwca 1913 w Warszawie, zm. 25 lutego 1994 w Warszawie) – polski adwokat, działacz polityczny, opozycjonista antykomunistyczny. Uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 r., członek Armii Krajowej. Współpracownik KOR. Sędzia Trybunału Stanu w latach 1992 - 1993.
Spis treści |
[edytuj] Okres międzywojenny
W 1935 roku został absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach rozpoczął aplikację adwokacką pracując jednocześnie w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1936-1939). 1 stycznia 1938 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy w Grudziądzu (w stopniu podporucznika kawalerii ze starszeństwem).
[edytuj] Wojna obronna Polski
Był młodszym oficerem w VI Pułku Strzelców Konnych Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Po rozbiciu pułku 11 września postanowił wycofać się do Warszawy. Zorganizował grupę rozbitków, która brała udział w obronie starego Otwocka. 19 września został ciężko ranny w lewe przedramię.
[edytuj] Okupacja
Ostatecznie udało mu się przedostać do Warszawy a następnie przedostać do Beresteczka w strefie okupacji sowieckiej gdzie 21 października wziął zaplanowany wcześniej ślub a następnie powrócił do Warszawy. Tutaj został żołnierzem Służby Zwycięstwu Polski, później ZWZ-AK (posługiwał się pseudonimem Stefan). W tym czasie aktywnie działał w podziemnym Stronnictwie Pracy. W latach 1943-1944 dowodził drużyną Kedywu AK. Walczył także w powstaniu warszawskim.
[edytuj] Okres powojenny
Swą działalność w AK kontynuował w Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość" w Lublinie gdzie w latach 1945 - 1946 był także prezesem Stronnictwa Pracy. Został aresztowany wraz z podkomendnymi 16 września 1947 roku w Nysie podczas próby ucieczki na Zachód. W czasie śledztwa był torturowany. Podczas niejawnej rozprawy 3 listopada 1948 r. w Wojskowym Sądzie Rejonowym w Warszawie, oprócz Władysława Siły- Nowickiego i mjr. Hieronima Dekutowskiego , na ławie oskarżonych zasiedli ich podkomendni: kpt. Stanisław Łukasik ps. "Ryś", por. Jerzy Miatkowski ps. "Zawada" - adiutant, por. Roman Groński ps. "Żbik", por. Edmund Tudruj ps. "Mundek", por. Tadeusz Pelak ps. "Junak", por. Arkadiusz Wasilewski ps. "Biały" . Wszyscy oskarżeni dla poniżenia przebrani byli w mundury Wehrmachtu. Zostali skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie.
Siła-Nowicki trafił do celi dla "kaesowców", gdzie siedziało wówczas ponad sto osób. Na przełomie stycznia i lutego 1949 r. podjęli oni próbę ucieczki - postanowili wywiercić dziurę w suficie i przez strych dostać się na dach jednopiętrowych zabudowań gospodarczych, a stamtąd zjechać na powiązanych prześcieradłach i zeskoczyć na chodnik przy ulicy Rakowieckiej. Kiedy do zrealizowania planu zostało ledwie kilkanaście dni, jeden z więźniów kryminalnych uznał, że akcja jest zbyt ryzykowna i wsypał uciekinierów, licząc na złagodzenie wyroku. Władysław Siła-Nowicki i Hieronim Dekutowski trafili na kilka dni do karceru, gdzie siedzieli nago, skuci w kajdany. Bolesław Bierut dzięki wstawiennictwu spokrewnionej z rodziną Nowickich Aldony Dzierżyńskiej (siostry Feliksa Dzierżyńskiego) zamienił Władysławowi Sile-Nowickiemu wyrok na dożywocie. Na pozostałych współoskarżonych w sprawie wykonano w dniu 7 marca 1949 r. karę śmierci w warszawskim więzieniu mokotowskim . Siła-Nowicki wyrok dożywocia odbywał w Warszawie, Rawiczu, Wronkach i Strzelcach Opolskich. Z więzienia wyszedł w wyniku amnestii 1 grudnia 1956 roku. Został zrehabilitowany w 1957.
Po wyjściu z więzienia był obrońcą w procesach rehabilitacyjnych żołnierzy AK i WiN.
Był obrońcą w procesach politycznych m.in. KOR, KPN a także członków "Solidarności" w okresie stanu wojennego. Był doradcą NSZZ "Solidarność". Od 1986 był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Wojciechu Jaruzelskim.Wchodził w skład władz Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy (1989-1992 prezes), które reaktywował w lutym 1989 roku.
Mecenas Siła-Nowicki brał udział w obradach Okrągłego Stołu od 6 lutego do 5 kwietnia 1989. Pracował jako osoba niezależna w Zespole do Spraw Reform Politycznych. Jako kandydat niezależny brał udział w wyborach do Sejmu Kontraktowego.
Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
[edytuj] Literatura
- Maria Nowicka-Marusczyk, Marian Marek Drozdowski (red.), Władysław Siła-Nowicki. Wspomnienia i dokumenty tom 1 i 2, Wrocław 2002, Zarząd Główny Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego "Wolność i Niezawisłość", ISBN 83-902803-4-5
