Wybory w Polsce
Z Wikipedii
Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski |
Prawo |
---|
Konstytucja Polskie prawo |
Władza wykonawcza |
Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów |
Władza ustawodawcza |
Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe |
Władza sądownicza |
Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny |
Samorząd terytorialny |
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa |
Kluby parlamentarne |
PO PiS Lewica PSL |
Wybory |
Wybory w Polsce (od 1989):
prezydenckie: |
Wybory w Polsce obecnie przeprowadza się dla wyboru Prezydenta RP (wybory prezydenckie), posłów na Sejm i senatorów (wybory parlamentarne), posłów do Parlamentu Europejskiego (wybory europejskie), a także radnych sejmików województw, rad powiatów i gmin oraz prezydentów lub burmistrzów miast i wójtów (wybory samorządowe).
Za organizację i przebieg wyborów odpowiada w Polsce Państwowa Komisja Wyborcza wraz z jej organem wykonawczym – Krajowym Biurem Wyborczym.
Spis treści |
[edytuj] Historia wyborów w Polsce
[edytuj] I Rzeczpospolita
Wybory w Polsce mają długą tradycję, od czasów pierwszego Sejmu walnego w 1493 r., który był przedstawicielstwem szlachty wybranej na sejmikach ziemskich; Sejm zwoływany był co 2 lata na okres 6 tygodni, sejmiki zaś wybierały po 2 posłów (związanych instrukcjami).
W czasach I Rzeczypospolitej najdonioślejsze znaczenie miał wybór monarchy, dokonywany w wyniku wolnej elekcji, zorganizowanej po raz w 1573 r. Pierwszym królem wybranym w drodze wolnej elekcji był Henryk Walezy, ostatnim – wybranym w 1764 r. – Stanisław August Poniatowski. Instytucja elekcji viritim przetrwała aż do upadku państwa po III rozbiorze w 1795 r., będąc - obok liberum veto - w znacznej mierze przyczyną zagłady Rzeczypospolitej. Konstytucja 3 Maja przewidywała ustanowienie dziedzicznej monarchii, tron oddając dynastii Wettinów.
[edytuj] II Rzeczpospolita
Pierwsze na ziemiach polskich demokratyczne wybory do Sejmu Ustawodawczego (powszechne, tajne, równe i bezpośrednie), z proporcjonalnym podziałem mandatów (wybory pięcioprzymiotnikowe) odbyły się 19 stycznia 1919, niedługo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918; dekret Naczelnika Państwa o ordynacji wyborczej czynne i bierne prawo wyborcze przyznawał także kobietom — prawa wyborcze przysługiwały wszystkim obywatelom, liczącym 21 lat w dniu rozpisania wyborów, bez różnicy płci.
Konstytucja marcowa utrzymała powszechność praw wyborczych, ograniczając jedynie cenzus wieku w wyborach do Senatu: 30 lat dla czynnego, i 40 lat dla biernego prawa wyborczego. Wybory parlamentarne do Sejmu i Senatu przeprowadzono w 1922, 1928 i w 1930 (tzw. wybory brzeskie).
Konstytucja kwietniowa, wprowadzająca system prezydencki, zmieniła system wyborów na nieproporcjonalne i nie całkiem wolne – 1/3 senatorów mianował Prezydent RP. W tym systemie przeprowadzono wybory 1935 i 1938 r., co do których uczciwości istnieją współcześnie wątpliwości.
[edytuj] Wybory parlamentarne w II RP
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1922 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1928 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1930 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1935 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1938 roku
[edytuj] Polska Rzeczpospolita Ludowa
W okresie powojennym pierwsze wybory zorganizowano w 1947 r. w celu wyłonienia członków Sejmu Ustawodawczego. Ich wyniki sfałszowano, oddając władzę w ręce komunistów. W PRL-u ordynacja wyborcza "bez skreśleń" stwarzała jedynie pozory demokracji, preferując wyłącznie kandydatów PZPR. Wybory odbywały się regularnie, regularnie również były fałszowane.
[edytuj] Wybory parlamentarne w PRL-u
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1947 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1952 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1957 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1961 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1965 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1969 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1972 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1976 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1980 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1985 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1989 roku
[edytuj] III Rzeczpospolita
Następne (częściowo) wolne wybory odbyły się 4 czerwca 1989 r. Zgodnie z ustaleniami Okrągłego Stołu w wolnych wyborach wybrano wszystkich senatorów oraz 35% posłów (tzw. Sejm kontraktowy), pozostałe miejsca zagwarantowane były dla PZPR i partii satelickich. Wybory te uznaje się często za początek III Rzeczypospolitej, w której odbywają się całkowicie wolne wybory pięcioprzymiotnikowe.
[edytuj] Wybory parlamentarne w III RP
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1989 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1991 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1993 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 1997 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 2001 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 2005 roku
- Wybory parlamentarne w Polsce w 2007 roku
[edytuj] Wybory prezydenckie w III RP
- Wybory prezydenckie w Polsce w 1990 roku
- Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku
- Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 roku
- Wybory prezydenckie w Polsce w 2005 roku
[edytuj] Wybory samorządowe w III RP
- Wybory samorządowe w Polsce w 1990 roku
- Wybory samorządowe w Polsce w 1994 roku
- Wybory samorządowe w Polsce w 1998 roku
- Wybory samorządowe w Polsce w 2002 roku
- Wybory samorządowe w Polsce w 2006 roku
[edytuj] Zobacz też
|