Tczew

Z Wikipedii

Współrzędne: 54°06' N 18°43' E54.1 18.7166667 (Tczew)

Tczew
Herb Tczewa Flaga Tczewa
Województwo	pomorskie
Powiat	tczewski
Gmina  - rodzaj	Tczew miejska
Prawa miejskie	1260
Prezydent miasta	Zenon Odya
Powierzchnia	22,26 km²
Położenie	54° 06' N 18° 43' E
Wysokość	do 25 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2008)  - liczba ludności  - gęstość	60295 2708 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	58
Kod pocztowy	83-110
Tablice rejestracyjne	GTC
Położenie na mapie Polski Tczew
TERC10 (TERYT)	6222914011
Miasta partnerskie	Witten Werder Barking and Dagenham Hjørring Birże Kursk Lev Hasharon Dębno Beauvais
Urząd miejski3 pl. J. Piłsudskiego 1 83-110 Tczew Tczew tel. 58 531-31-20; faks 58 531-34-52 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Tczew (csb. Dërszewò, niem. Dirschau, łac. Trsow) – miasto i gmina w województwie pomorskim, siedziba powiatu tczewskiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego.

1 kwietnia 2008 r. w Tczewie zameldowanych było 60 295 osób w tym 59 233 na pobyt stały i 1072 na pobyt czasowy. ( źródło "Panorama miasta" kwiecień 2008 ) ²

Spis treści 1 Położenie 2 Powierzchnia 3 Demografia 4 Honorowi Obywatele Miasta Tczewa 5 Urodzili się w Tczewie 6 Warto odwiedzić 7 Historia 7.1 Do rozbiorów 7.2 Po I rozbiorze 7.3 Okres międzywojenny 7.4 II wojna światowa 7.5 Ważniejsze daty w historii Tczewa 8 Edukacja 9 Sport 10 Miasta partnerskie 11 Suchostrzygi - największe osiedle miasta. 12 Sąsiednie gminy 13 Przypisy 14 Zobacz też 15 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Miasto położone nad Wisłą, w regionie Kociewie, drugim obok Kaszub regionie Pomorza Gdańskiego. Jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu, jego historia sięga 1198 roku. Jest to ważny węzeł komunikacyjny Polski północnej, leżący przy skrzyżowaniu szlaku Śląsk – Bałtyk i Berlin – Królewiec. Krzyżują się tu droga krajowa nr 1 relacji Gdańsk - Cieszyn oraz droga wojewódzka nr 224 relacji Tczew - Wejherowo (oznaczona drogowskazem Kościerzyna), a w pobliżu przebiega droga krajowa nr 22 Kostrzyn nad Odrą - Grzechotki. W związku z liczną sygnalizacją świetlną w mieście powstają liczne utrudnienia i zatory. W okresie letnim dla osób jadących tranzytem zalecany jest objazd drogą wojewódzką nr 231 z Kolonii Ostrowickiej w kierunku Skórcza i dalej drogą wojewódzką nr 222 przez Starogard Gd. do Gdańska. Do Tczewa można też zjechać z autostrady A1 - węzeł Stanisławie.

[edytuj] Powierzchnia

• 1951: 24 km²
• 1955: 30 km²
• 1960: 35 km²
• od 1980: 22 km²

Według danych z roku 2007^[1]. Tczew ma obszar 22,26 km², w tym:

• użytki rolne: 39,4%
• wody: 3,7%
• tereny zabudowane i zurbanizowane: 46,7%
• lasy i zadrzewienia: 0,4%
• nieużytki: 1,1%
• inne: 8,7%

Miasto stanowi 3,19% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

• 1960: 33 700 mieszkańców
• 1970: 41 100 mieszkańców
• 1975: 47 000 mieszkańców
• 1980: 53 600 mieszkańców
• 1990: 59 500 mieszkańców
• 1995: 60 600 mieszkańców
• 2000: 59 800 mieszkańców
• 2001: 61 400 mieszkańców
• 2002: 64 000 mieszkańców
• 2004: 60 128 mieszkańców
• 2005: 60 200 mieszkańców
• 2006: 60 300 mieszkańców
• 2007: 60 476 mieszkańców
• 2008: 60 356 mieszkańców

Dane z 31 grudnia 2006²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	60 300	100	31 400	52,07	28 900	47,92
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	2660,96		1410,6		1298,29

Według danych z roku 2006⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1962 zł.

[edytuj] Honorowi Obywatele Miasta Tczewa

• Bogdan Borusewicz
• ks. Stanisław Cieniewicz
• Kazimierz Denek
• Franciszek Fabich
• Zdzisław Jaśkowiak
• Ryszard Karczykowski
• Roman Klim
• Jerzy Kubicki
• Roman Landowski
• Klaus Lohmann
• ks. Janusz Stanisław Pasierb
• Kazimierz Piechowski
• Alfred Schickentanz
• Józef Szajna
• bp Jan Bernard Szlaga
• Lech Wałęsa
• Łucja Wydrowska-Biedunkiewicz
• ks. Piotr Wysga - polski duchowny katolicki, proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, wicedziekan dekanatu tczewskiego, prałat, kanonik honorowy Kapituły Katedralnej Pelplińskiej, kapelan Strzeleckiego Bractwa Kurkowego Tczew.

[edytuj] Urodzili się w Tczewie

• Aleksander Skultet (1485-1564)
• Jan Reinhold Forster (22 października 1729 - 9 grudnia 1798)
• Alfred Eisenstaedt (6 grudnia 1898 - 24 sierpnia 1995)
• Włodzimierz Łajming (7 lutego 1933)
• Zbigniew Korpolewski (1934)
• Kazimierz Zimny (1935)
• Teresa Budzisz-Krzyżanowska (1942)
• Grzegorz Kołodko (28 stycznia 1949)
• Grzegorz Ciechowski (29 sierpnia 1957 - 22 grudnia 2001)
• Roman Puchowski (28 marca 1966)
• Zbigniew Robert Promiński (30 grudnia 1978)
• Piotr Trochowski (22 marca 1984)

[edytuj] Warto odwiedzić

• Muzeum Wisły – oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Tczew ul. 30 Stycznia 4 (budynek Centrum Wystawienniczo-Regionalnego Dolnej Wisły). Mieści się w budynku przedwojennej Fabryki Maszyn Rolniczych Arkona, w której w czasie okupacji znajdował się hitlerowski obóz przesiedleńczy dla ludności polskiej z pow. tczewskiego wyrzucanej z własnych domów i gospodarstw.
• Farny kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – najstarszy zabytek w mieście. Kościół pochodzi z XIII w., zbudowany został w stylu nadwiślańskiego gotyku, a jego wystrój wewnętrzny pochodzi z okresu baroku. Olbrzymia murowana wieża jest najstarszą częścią kościoła, a jej szczyt – dawniej drewniany – został odbudowany po pożarze w 1982 r. Na ścianach kościoła znaleziono zabytkowe freski, które konserwatorzy starają się odrestaurować; najstarszy z nich pochodzi z II poł. XV w. i przedstawia święte niewiasty – nieczęsto w średniowiecznej sztuce sakralnej przedstawiano wyłącznie postacie kobiet. W wieży znajdują się cztery dzwony: "Odkupiciel człowieka", "Maryja", "Jan Paweł II" i Wacław".
• Podominikański kościół św. Stanisława Kostki – pochodzący z XIV w., jest to kościół o bardzo dobrej akustyce. Wybudowany w stylu gotyckim, posiada charakterystyczną ośmioboczną wieżę. Po kasacie zakonu dominikanów kościół był przebudowany na szkołę, później – do 1945 r., użytkowany przez ewangelików. Po II wojnie światowej założono tu wartościowe witraże.
• Wiatrak typu holenderskiego – zbudowany został w 1806 r.; drewniany, podmurowany, posiada rzadko spotykane pięcioramienne skrzydło i obrotową głowicę; od 1983 r. znajduje się w rękach prywatnych, udostępniony na harcówkę dla szczepu harcerzy w Tczewie.
• Wieża ciśnień – zbudowana w 1905 r. obrazuje dawne budownictwo urządzeń komunalnych. 40-metrowa wieża siłą naturalnego ciśnienia rozprowadzała do mieszkań wodę, zgromadzoną w ogromnym zbiorniku.
• Ratusz – znajdował się na placu Hallera, w centralnym punkcie Starego Miasta, był siedzibą Rady Miejskiej, sądu i kancelarii miejskiej. Po pożarze w 1916 r. nie został już odbudowany, obecnie siedzibą władz miejskich jest budynek z początku XX w. Obecnie na placu Hallera znajduje się wykonany z kostki obrys dawnych murów ratusza.
• Budynek Poczty – wzniesiony w 1905 r. według projektu Karola Hempla na miejscu dwóch mniejszych budynków z pruskiego muru. Poczta mieści się w tym miejscu już od 1850 r. Na budynku, umieszczone są: herb Gdańska, herb Tczewa oraz godło państwowe.
• Mosty na Wiśle – stanowią szczególną atrakcję Tczewa. Jako pierwszy powstał most drogowy (1851-1857) i był wówczas jednym z najdłuższych na świecie (837 m długości), budowa mostu drogowego kosztowała 4 mln talarów. Kamień węgielny pod budowę położył Fryderyk Wilhelm IV. Most początkowo miał 10 wież i dwie bramy wjazdowe z pięknymi portalami – dzisiaj pozostały jedynie cztery wieże. Drugi, kolejowy, powstał w latach 1888-1890, kiedy jeden most przestał wystarczać. Mosty są szczególnie interesujące ze względu na zastosowane rozwiązania techniczno-konstrukcyjne. Amerykańskie Towarzystwo Inżynieryjne uznało most tczewski za międzynarodowy zabytek inżynierii budowlanej (na tej samej liście jest m.in. paryska wieża Eiffel'a).

• Park miejski - znajduje się w centrum miasta zajmując powierzchnię ok. 15ha. Jego dolna część powstała w drugiej połowie XIX wieku, górna część pochodzi z początku wieku XX. Znajduje się tu m.in. amfiteatr z muszlą koncertową, a przy wejściu do parku można zobaczyć pomnik upamiętniający tczewskich harcerzy, którzy zginęli w II wojnie światowej.
• Budynek pierwszej w Polsce Państwowej Szkoły Morskiej – zbudowany w 1911 r., początkowo mieściła się w nim Szkoła Żeńska. Szkoła Morska powstała w 1920 r. i działała w Tczewie do 1930 r. Przed przeniesieniem do Gdyni ukończyło ją 140 absolwentów na wydziałach nawigacyjnym i mechanicznym.
• Budynek dawnych łazienek – budowy zakończono w 1913 r., na parterze mieściły się poczekalnia i łazienki lecznicze, na piętrze znajdowały się łazienki pierwszej i drugiej klasy. Dzisiaj jego rola jest zupełnie inna – budynek jest wyremontowany i pełni funkcję siedziby starostwa powiatowego.

[edytuj] Historia

Osadnictwo na terenie Tczewa należało do najstarszych na Pomorzu Gdańskim. Znaleziska archeologiczne wskazują, że okolice Tczewa były zasiedlone przez człowieka już ok. 3000-1700 lat p.n.e. (młodsza epoka kamienna – kultura pucharów lejkowatych). O ciągłości osadniczej świadczą ozdoby i narzędzia z okresu Hallstatt D (500-400 lat p.n.e.), cmentarzysko z okresu rzymskiego oraz ślady osady wczesnośredniowiecznej.

[edytuj] Do rozbiorów

Pierwsza źródłowa wzmianka o Tczewie pochodzi z 1198 r., kiedy to książę świecki Grzymisław nadał dobra ziemskie na Pomorzu gdańskiemu zakonowi joannitów. W wystawionym dokumencie wymienił osadę Trsow. Na pocz. XIII w. istniała już prawdopodobnie parafia. Etymologia nazwy miasta nie została dotąd przez językoznawców wyjaśniona w sposób jednoznaczny. Jedno jest jednak pewne, że jest ona daleko starsza niż jego pierwszy zapis. W najstarszych pisanych dokumentach XII i XIII w. występowały obok siebie dwie nazwy odnoszące się do tej samej albo nawet do dwóch sąsiadujących ze sobą osad: wspomniana Trsow – wg prof. Tymienieckiego pochodzenia etruskiego, a wg Mrongowiusza od Tkaczewo, co oznaczałoby osadę tkaczy, i Derszewo, od imienia feudała Dersław, odpowiadające kaszubskiemu Dërszewo, a niemieckiemu Dirschau.

Rosnące znaczenie gospodarczej funkcji Wisły i kilku ośrodków osadniczych występujących w XII-XIII w. na terenie Tczewa zadecydowało o budowie zamku i przeniesieniu stolicy księstwa przez Sambora II z Lubiszewa do Tczewa na przełomie 1252/1253 r. Powstanie Rady Miejskiej w Tczewie, ukonstytuowanej już w 1258 r. za przyzwoleniem wspomnianego księcia Sambora II, wyprzedza lokację miasta. Jest to jedyny tego typu przypadek na terenie dzisiejszej Polski. Tczewska Rada Miejska utworzona została wcześniej niż uważane za najstarsze w naszym państwie Rady we Wrocławiu (1261), w Krakowie (1264) czy w Poznaniu (1280), które w tych miastach powstały jednak kilka lub kilkanaście lat po nadaniu praw miejskich. W świetle faktów historycznych samorząd miasta Tczewa jest starszym, więc i pierwszym w dziejach na obecnym obszarze Polski.

W 1260 r. Tczew otrzymał z nadania Sambora II prawa miejskie (lokacja na prawie lubeckim). W mieście rozwijało się rzemiosło i handel. Zamożność powiększała komora celna na Wiśle. Istniał port, do którego przypływały statki zachodnich kupców, a własna mennica biła wymienialne srebrne denary. Ostatni władca Pomorza Gdańskiego Mestwin II w 1289 r. sprowadził do Tczewa dominikanów, którzy zbudowali w mieście swój kościół i zespół klasztorny.

W 1309 r. Tczew, po trzymiesięcznym oblężeniu, zdobyli Krzyżacy. W ręce zakonu dostał się przywilej lokacyjny, pieczęć miejska i księga prawa lubeckiego. Organizacja miejska przestała istnieć na ponad pół wieku. Dopiero bowiem w latach 1364-1383 Krzyżacy nadali miastu cztery przywileje regulujące zakres praw i obowiązków mieszczan w stosunku do zakonu (lokacja miasta na prawie chełmińskim).

W 1410 r., po bitwie grunwaldzkiej, miasto na krótko znalazło się w rękach polskich. I pokój toruński pozostawił jednak Tczew i całe Pomorze w granicach państwa zakonnego. W 1440 r. Tczew przystąpił do Związku Pruskiego. W czasie wojny trzynastoletniej (1454-1466) miasto kilkakrotnie zmieniało załogę, by ostatecznie na mocy II pokoju toruńskiego w 1466 zostać przyłączone do Polski. Od 1468 r. Tczew był siedzibą starostwa niegrodowego oraz powiatu. Miasto odzyskało swój nadwiślański charakter, stało się ważnym ośrodkiem kupieckim i rzemieślniczym oraz istotnym ogniwem polskiego handlu zbożem. W czasach polskich odbywały się w Tczewie wielokrotne zjazdy stanów pruskich.

W 1577 r. miał miejsce, spowodowany nieostrożnością żołnierzy Stefana Batorego, wielki pożar, który prawie doszczętnie zniszczył miasto. Przetrwały tylko budowle sakralne. Odbudowane ze zgliszcz miasto odwiedził w 1623 r. król Zygmunt III Waza.

W czasie wojen ze Szwecją w XVII w. i w okresie wojny północnej (1700-1721) miasto ucierpiało od przeciągających tędy obcych wojsk. Niespokojne były też dla Pomorza, w tym również dla Tczewa, czasy saskie poprzedzające rozbiory i rządy pruskie.

[edytuj] Po I rozbiorze

W 1772 r., z chwilą pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej, Tczew znalazł się pod panowaniem pruskim. W germanizowanym przez zaborcę mieście działalność na rzecz polskości prowadzili dominikanie (do kasacji zakonu w 1818 r.).

Ożywienie nadziei Polaków na zrzucenie władzy pruskiej nastąpiło w 1794 r. podczas insurekcji kościuszkowskiej, a następnie w latach 1806-1807 podczas wkraczania wojsk napoleońskich i polskich legionów do Wielkopolski i na Pomorze Gdańskie. Pod Tczewem wojska te stanęły 17 stycznia 1807. Miasto zostało zdobyte przez żołnierzy Henryka Dąbrowskiego w dniu 23 lutego 1807, podczas generalnego szturmu na Tczew, do którego włączyła się także ludność polska. W legionistach tczewianie widzieli swojego opiekuna i reprezentanta legalnej władzy polskiej. Na rozkaz Napoleona miasto zostało oszańcowane i umocnione. Wokół miasta powstało wtedy 12 bastionów. W latach 1807-1812 w Tczewie kilkakrotnie przebywał cesarz Napoleon. Po upadku powstania listopadowego w Tczewie przebywali internowani przez władze pruskie powstańcy, z których część osiedliła się w mieście na stałe.

W I poł. XIX w. Prusacy rozebrali część murów obronnych z basztami i bramami wjazdowymi, połowę fortyfikacji z czasów szwedzkich i napoleońskich, a także zniszczony już zamek tczewski. Od połowy XIX w. Tczew zaczął się rozwijać jako ośrodek przemysłowy oraz ważny węzeł kolejowy i drogowy. W latach 1851-1857 zbudowano pierwszy most na Wiśle. Jego filary ozdobiono neogotyckimi wieżami. Na przyczółkach wybudowano bogato zdobione bramy wjazdowe. W tym czasie był to najdłuższy most w Europie Północnej (ok. 800 m). Wkrótce przestał on wystarczać i w latach 1888-1890 wybudowano tuż obok w odległości 30 m drugi most. Przejął on funkcję mostu kolejowego, gdyż ten pierwszy służyć miał odtąd potrzebom ruchu pieszego i kołowego.

W II poł. XIX w. i na początku XX w. w Tczewie powstały: młyn parowy, fabryka maszyn Muscata, fabryka i warsztat naprawy maszyn Kriesela, fabryka wyrobów metalowych Kelcha, królewski zakład budowy maszyn, odlewnia żelaza, wytwórnie wyrobów cementowych Hoffmana, dwie cukrownie, fabryka wafli, browar, gazownia, wodociągi, zakłady kanalizacji, wodociągi miejskie. Rozwinął się też handel zbożem oraz żegluga na Wiśle.

Aktywnie działali Polacy. W okresie poprzedzającym odzyskanie niepodległości powstały: Ochotnicza Straż Pożarna (1897), Zjednoczenie Zawodowe Polskie (1905), Bank Ludowy (1906), Towarzystwo śpiewacze św. Cecylii (reaktywowane w 1918). Oparciem polskości w Tczewie był Kościół katolicki.

[edytuj] Okres międzywojenny

W 1918 r. została utworzona i aktywnie działała Rada Ludowa, przejmując nieoficjalnie władzę z rąk niemieckich. Rada przygotowała też mieszkańców Tczewa do uroczystego, oficjalnego przekazania miasta oddziałom "Błękitnej Armii" generała Józefa Hallera. W 1919 r. ukazała się polska gazeta "Dziennik Tczewski". Dzień powrotu do Polski był bliski. Z wielką serdecznością ludność polska witała 30 stycznia 1920 żołnierzy "Błękitnej Armii" w Tczewie. Przed gmachem starostwa powitano żołnierzy chlebem i solą. Okolicznościowe przemówienie wygłosił pierwszy po wyzwoleniu starosta polski Maksymilian Arczyński. Po kilku dniach, 4 lutego, Tczew odwiedził sam wódz "Błękitnej Armii" gen. Józef Haller.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości i powrót Tczewa do państwa polskiego rozpoczynają najnowszą kartę dziejów miasta. Już w 1920 r. otwarto w Tczewie pierwszą w Polsce Państwową Szkołę Morską. Faktycznym jej organizatorem był pierwszy dyrektor tej placówki komandor Antoni Garnuszewski. W okresie dziesięciolecia istnienia tczewska "szkoła wilków morskich" wydała 140 absolwentom dyplomy oficerów nawigatorów i oficerów mechaników.

Od 1920 r. trwały też prace nad włączeniem Tczewa do przedsięwzięć gospodarczych związanych z problematyką morską. W 1926 r. na podstawie decyzji Ministra Przemysłu i Handlu, Wojewody Pomorskiego oraz memoriału Magistratu Miasta Tczewa, przy wydatnej inicjatywie Izby Przemysłowo-Handlowej w Grudziądzu powstał w Tczewie port rzeczno-morski. W oficjalnym otwarciu portu uczestniczył minister Eugeniusz Kwiatkowski. Szczególnie korzystne dla portu tczewskiego były lata 1926-1928 – okres szczytowej koniunktury na polski węgiel, spowodowanej długotrwałym strajkiem angielskich górników. Po 1928 r. port w Tczewie stracił na znaczeniu i znikły nadzieje na rozwój funkcji portowych miasta na rzecz powstającego portu w Gdyni. Nadal działało jednak Towarzystwo Żeglugowe "Wisła-Bałtyk" powołane do życia przez konsorcjum kopalń Zagłębia Dąbrowskiego, dysponujące sześcioma holownikami i czterdziestoma lichterami morskimi. I choć skończyły się przeładunki na wielką skalę, żegluga na Wiśle nie ustała. Dziesiątki barek i holowników przepływało przez Tczew codziennie. Odbywał się też regularny ruch pasażerski w górę i w dół Wisły za sprawą spółki "Vistula". W 1920 r. zgłoszono w sejmie postulat ustanowienia Tczewa stolicą województwa pomorskiego. Nie został on jednak przyjęty, choć argumenty przedstawione przez posła Jana Dąbskiego z PSL-Piast były dobrze uzasadnione.

W okresie międzywojennym znaczny był dorobek miasta w dziedzinie przemysłu. Istniało wiele fabryk, rozwijało się rzemiosło i handel oraz budownictwo mieszkaniowe. Wybudowano kościół pw. św. Józefa i stadion sportowy. Zmodernizowano wodociągi i rzeźnię miejską. Ukazywało się kilka gazet i czasopism polskich. Liczba mieszkańców wzrosła z ok. 16 tys. w 1921 r. do 28 tys. w 1938 r.

Od 1930 r. stacjonował w Tczewie 2 Batalion Saperów, który na wypadek wojny miał jak najdłużej przeciwstawić się Niemcom oraz wysadzić mosty na Wiśle.

[edytuj] II wojna światowa

O godzinie 4:34 trzy bombowce nurkujące z 3. Stg 1, dowodzone przez Staffelkapitäna Oberleutnanta Bruno Dilleya zaatakowały most w Tczewie. Ich atak nie miał jednak zniszczyć mostu, ale przeszkodzić w jego zniszczeniu. Walki w obronie miasta trwały tylko jeden dzień – 1 września 1939. Żołnierze polscy wykonali jednak swoje zadanie. Na rozkaz ppłk. Stanisława Janika – dowódcy 2 Batalionu Strzelców mosty zostały zniszczone. Uniemożliwiono w ten sposób przegrupowanie Niemcom swoich wojsk z Rzeszy do Prus Wschodnich, w celu przeprowadzenia planowanego w drugim etapie kampanii wrześniowej skrzydłowego uderzenia na linię Bugu. Rankiem, 2 września do Tczewa wkroczyły wojska hitlerowskie. Rozpoczęła się okupacja – czas mordów i represji wielu tczewian. Na terenie miasta utworzono obozy dla jeńców angielskich i francuskich oraz obóz pracy dla Polaków. Działały różne organizacje konspiracyjne ruchu oporu (m.in. Armia Krajowa i Gryf Pomorski). Niemcy wysiedlali Polaków do Generalnego Gubernatorstwa i do Rzeszy na przymusowe roboty.

Okupacja hitlerowska skończyła się 12 marca 1945, kiedy Tczew zdobyły wojska radzieckie z 242 i 372 dywizji 2 Armii Uderzeniowej II Frontu Białoruskiego. W bitwie o Tczew poległo ponad 100 żołnierzy radzieckich. Po II wojnie światowej Tczew należał do najbardziej zniszczonych przez działania frontowe miast Pomorza Gdańskiego. Praktycznie nie ostała się żadna zdolna do produkcji fabryka. Nastąpił znaczny ubytek ludności do ok. 18-20 tys. Mieszkańcy podjęli najpierw trud odbudowy, a następnie rozbudowy miasta, które dziś liczy 62 tys. ludności. Obecnie w mieście istnieje szereg przedsiębiorstw przemysłu elektromaszynowego, maszynowego, stoczniowego, metalowego, spożywczego, budownictwa wodnego i mostowego. Coraz bardziej widoczny jest sektor prywatny. Istnieje wiele firm i spółek.

[edytuj] Ważniejsze daty w historii Tczewa

3000-1700 lat p.n.e. - z tych czasów pochodzą pierwsze znaleziska archeologiczne na terenie Tczewa, głównie z okresu wpływów rzymskich (groby oraz osady).

1198 r. - pierwsza pisana wzmianka o Tczewie (Trsow) w przywileju dla joannitów nadanym im przez księcia Grzymisława.

1258 r. - w Tczewie powstała pierwsza na ziemiach polskich Rada Miejska.

1260 r. - nadanie Tczewowi praw miejskich przez księcia Sambora II.

1289 r. - Mestwin II sprowadził do Tczewa dominikanów, którzy zbudowali tu kościół i zespół klasztorny.

1309 r. - po trzymiesięcznym oblężeniu Tczew został zdobyty przez Krzyżaków.

1440 r. - Tczew przystąpił do Związku Pruskiego.

1466 r. - po pokoju toruńskim Tczew wrócił do Polski.

1577 r. - wielki pożar spowodowany nieostrożnością żołnierzy Stefana Batorego - pożar prawie doszczętnie zniszczył miasto.

1623 r. - miasto odbudowane ze zgliszcz odwiedził król Zygmunt III Waza.

1772 r. - po pierwszym rozbiorze Tczew znalazł się pod panowaniem pruskim.

17 stycznia 1807 r. - pod Tczewem stanęły wojska napoleońskie. 23 lutego 1807 r. - miasto zostało zdobyte przez żołnierzy Jana Henryka Dąbrowskiego.

1851-1857 - zbudowano pierwszy tczewski most na Wiśle. Gdy przestał wystarczać, w latach 1888-1890, w odległości ok. 30 metrów wybudowano kolejny most.

1918 r. - została utworzona i aktywnie działała Rada Ludowa przejmując nieoficjalnie władzę z rąk niemieckich. Rada przygotowała też miasto do uroczystego przekazania miasta oddziałom "Błękitnej Armii" gen. J. Hallera.

30 stycznia 1920 r. żołnierze "Błękitnej Armii" wkroczyli do Tczewa. Po kilku dniach - 4 lutego do miasta przyjechał gen. Józef Haller.

1920 r. - otwarcie Szkoły Morskiej w Tczewie.

1926 r. - W Tczewie powstał port rzeczny. W oficjalnym otwarciu uczestniczył minister Eugeniusz Kwiatkowski.

1930 r. - od tego roku w Tczewie stacjonował 2 Batalion Saperów, który na wypadek wojny miał jak najdłużej przeciwstawiać się Niemcom oraz wysadzić mosty na Wiśle.

1 września 1939 r. - o godz. 4.34 niemieckie bombowce zaatakowały dworzec kolejowy w Tczewie, zachodni przyczółek mostowy na Wiśle i koszary wojskowe. na rozkaz ppłk. Stanisława Janika, dowódcy 2 Batalionu Strzelców, mosty zostały zniszczone. Uniemożliwiono w ten sposób Niemcom przegrupowanie wojsk z Rzeszy do Prus Wschodnich.

[edytuj] Edukacja

Oprócz 20 tczewskich szkół podstawowych i ponadpodstawowych od niedawna w mieście istnieją: Centrum Edukacji Dorosłych (w strukturze placówki funkcjonuje filia Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni i punkt konsultacyjny Uniwersytetu Gdańskiego – Kolegium Kształcenia Nauczycieli Języków Obcych) oraz punkt konsultacyjny Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i Politechniki Gdańskiej. Spośród kilku placówek kulturalnych wyróżnia się Miejska Biblioteka Publiczna im. Aleksandra Skulteta, Tczewskie Centrum Kultur i Fundacja Domu Kultury. W Tczewie powstała też pierwsza w Polsce Szkoła Morska, obecnie zamieniona na liceum ogólnokształcące.

[edytuj] Sport

Działa tu jeden z najstarszych i najbardziej zasłużonych klubów sportowych w regionie - Unia Tczew (założony w 1922), mający sekcje piłki nożnej (W sezonie 2006/07 klub zajął I Miejsce w Klasie Okręgowej(Grupa II) i awansował do IV Ligi. ) i wioślarską. Poza Unią, działalność sportową prowadzi Wisła Tczew prowadząca sekcje piłki nożnej (Obecnie występuje w Klasie Okręgowej (Grupa II), w sezonie 2006/07 zajęła 7 miejsce. ) i bokserską. Wisła powstała w 1924 r. jako klub kręglarski. W Tczewie istnieje również zespół piłki ręcznej Sambor Tczew który w sezonie 2006/07 awansował z pozycji Lidera do I ligi.

[edytuj] Miasta partnerskie

Miasto	Kraj	Rok podpisania umowy
Witten	Niemcy	1990, 1998, 1999
Kursk	Rosja	1996
Lev Hasharon	Izrael	1997
Werder/Havel	Niemcy	1998
Birżai	Litwa	1998
Barking and Dagenham	Wielka Brytania	1999
Dębno	Polska	2000
Beauvais	Francja	2005

[edytuj] Suchostrzygi - największe osiedle miasta.

Suchostrzygi (kaszb. Sëchostrzëgé; niem. Lunau) (dawna wieś kociewska) - to największe osiedle miasta Tczew. Tczew nie dzieli się na administracyjne dzielnice. Suchostrzygi zamieszkuje około 30 000 mieszkańców. Powstały w miejscu wsi istniejącej już w XIV wieku. Niedaleko Suchostrzyg ma źródła Motława. Była to niegdyś rzeka płynąca okresowo, stąd w języku polskim nazywana była Suchostrzygą, zaś osiedle nad rzeką to dzisiejsze Suchostrzygi. Motława płynie obecnie na łąkach pomiędzy osiedlem a wsią Zajączkowo.

Suchostrzygi tworzą:

• osiedle Suchostrzygi
• osiedle Suchostrzygi II
• osiedle Prątnica
• osiedle Bajkowe
• Malinowo

Suchostrzygi tworzą obecnie handlowe centrum miasta. Znajdują się tutaj główne banki, firmowe sklepy odzieżowe itd. Jest to najbardziej dynamicznie rozwijająca się część miasta Tczew. Osiedle Suchostrzygi zabudowane jest w dużej mierze przez bloki 4 i 10-piętrowe, których budowa przypada na drugą połowę lat '70. i '80. XX w., osiedle Prątnica (pierwsze budynki z lat '60. XX w.) - domy wolnostojące, w większości jednorodzinne, natomiast osiedle Bajkowe powstało w ostatnich latach XX w. na terenie dawnej wsi Piotrowo, a obecnie geograficznego centrum miasta. Osiedle to posiada spory potencjał mieszkaniowy, który cały czas sukcesywnie rozwija tworząc nowoczesne budownictwo mieszkaniowe. Malinowo to północno-wschodnia część dzielnicy Suchostrzygi, powstała na terenie dawnego majątku ziemskiego, później wsi o tej samej nazwie. Od lat '60 do końca lat '90 XX w. znajdował sie tam Kombinat Owocowo-Warzywny Malinowo (rozbudowany zespół szklarniowy), na którego terenie obecnie zlokalizowane są duże obiekty handlowe.

Na terenie Suchostrzyg działają dwie parafie rzymskokatolickie:

• Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła (powst. 1980r., 13 000 parafian), której proboszczem jest ks. Stanisław Cieniewicz
• Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata (powst. 2004 r.)

Na Suchostrzygach funkcjonują następujące szkoły:

• II Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego
• Gimnazjum nr 3 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego (wcześniej jako Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej)
• Szkoła Podstawowa nr 8 im. Św. Wojciecha (wcześniej im. Obrońców Westerplatte)
• Szkoła Podstawowa nr 12 im. Bronisława Malinowskiego

[edytuj] Sąsiednie gminy

Lichnowy, Tczew, Miłoradz

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Synagoga w Tczewie, Stara Synagoga w Tczewie
• Lichtuga, Żegluga Wisła-Bałtyk
• Kociewie
• Rzeczne lodołamacze na Wiśle
• Związek Miast Polskich, Trójmiasto, Aglomeracja gdańska
• Suchostrzygi (część miasta)
• Międzynarodowy Festiwal Działań Teatralnych i Plastycznych Zdarzenia
• Ludność Tczewa

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Miejski Serwis Internetowy
• Plan miasta Tczewa
• zbiór zdigitalizowanych dokumentów o mieście w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tczewie
• wTczewie.org - Tczewski Serwis Nowości Kulturalnych
• Linki do stron powiązanych z Tczewem w katalogu Open Directory Project

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi