Wyszogród

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Współrzędne: 52°23' N 20°12' E52.3833333 20.2 (Wyszogród)

Wyszogród

Herb Wyszogrodu

Gmina
- rodzaj

Wyszogród
miejsko-wiejska

Założono

1065

Prawa miejskie

1398

Burmistrz

Henryk Klusiewicz

Powierzchnia

13,87 km²

Położenie

52° 23' N
20° 12' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

2793
201,4 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

09-450

Tablice rejestracyjne

WPL

Położenie na mapie Polski

Wyszogród

TERC10
(TERYT)

1141819154

Urząd miejski³

ul. Rębowska 37
09-450 Wyszogród
tel. 24 231-10-20; faks 24 231-10-24
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Wyszogród – miasto w woj. mazowieckim w powiecie płockim, położone na prawym brzegu Wisły, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wyszogród. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. płockiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 2793 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Góra Zamkowa

Stary most

Nowy most

Miasto i Gmina Wyszogród położone są w środkowo-zachodniej części województwa mazowieckiego w powiecie płockim nad Wisłą i ujściem Bzury. Miasto leży na wysokiej, 30 metrowej skarpie na prawym brzegu Wisły. Geograficznie leży na Wysoczyźnie Mazowieckiej. Wyszogród leży na skrzyżowaniu ważnych tras:

62 Droga krajowa nr 62 (Siemiatycze – Wyszków – Płock – Włocławek – Kruszwica – Strzelno),
50 Droga krajowa nr 50 (Ostrów Mazowiecka – Grójec – Żyrardów – Ciechanów),

Miasto od czasu wybudowania nowego mostu na Wiśle omija się z boku nowoczesna obwodnicą. Wyszogród liczy niespełna 3 tysiące mieszkańców. Dzięki bliskiemu położeniu dużych ośrodków, jest łatwo dostępny komunikacyjnie. Do ważniejszych miast kursują autobusy PKSu. Odległości do niektórych miejscowości:

Warszawa – 70 km
Płock – 40 km
Włocławek – 93 km
Sochaczew – 21 km
Płońsk – 29 km
Ciechanów – 61 km

[edytuj] Historia Wyszogrodu

Wyszogród liczy sobie już ponad tysiąc lat i obok Płocka, Czerwińska nad Wisłą i Czerska należy do najstarszych miast nie tylko Mazowsza ale i Polski. Pierwsza pisana wzmianka o Wyszogrodzie datowana jest na 1065 rok. Z początkiem XIII w. Konrad I polecił wybudować tutaj zamek drewniany, który w późniejszym okresie został rozebrany, aby ustąpić zamkowi murowanemu postawionemu przez Kazimierza Wielkiego. Zamek ten zresztą w późniejszym czasie został długoletnią siedziba starostów królewskich. Wyszogród już był sporą osadą gdy w 1398 r. uzyskał prawa miejskie od Janusza I. Liczne przywileje królewskie towarzyszące prawom miejskim spowodowały znaczny rozwój i rozbudowę miasta. Wyszogród stał się znanym ośrodkiem handlowym gdzie handlowano głównie suknem. Głównie nie znaczy tylko. Dzięki portowi handlowemu w mieście rozwijał się także handel zbożem, cukrem, czy wyrobami z drewna. Rozkwit przerwał potop szwedzki w latach 1655-1660, a całkowity upadek miasta nastąpił po wielkim pożarze który strawił całe miasto. Wraz z drugim rozbiorem Polski Wyszogród trafił pod panowanie Prus, co utrudniało rozwój miasta. Stan ten uległ zmianie dopiero w XIX w. głównie dzięki rozwojowi handlu zbożem i budowie zakładów przemysłowych. Doprowadziło to do znacznego wzrostu zaludnienia, szczególnie w okresie międzywojennym. Wyszogród liczył w 1939 r. 6739 mieszkańców, najwięcej jak dotąd w historii miasta. Związane to było z planami rozwoju turystyki i planowanej rozbudowie usług turystycznych w mieście, związanej z ruchem turystycznym na trasie Warszawa – Żelazowa Wola – Czerwińsk nad Wisłą. II wojna światowa przyniosła duże straty dla miasta. Ludność żydowską, która stanowiła znaczną część mieszkańców aresztowana, zamknięto w getcie a następnie wywieziono do obozów zagłady i wymordowano. Po wyzwoleniu nastąpiła odbudowa i rozbudowa miasta, które stało się lokalnym ośrodkiem handlowym i usługowym dla rolniczej okolicy.

[edytuj] Kalendarium

XI-XIII w. – gród na Górze Zamkowej kontrolujący przeprawę przez Wisłę oraz osada targowa
1065 – pierwsza wzmianka historyczna
pocz. XIII w. – budowa nieistniejącego już dziś zamku przez Konrada I mazowieckiego, siedziba kasztelani
1313 – zmarł tu książę płocki Bolesław II mazowiecki
1398 – otrzymanie praw miejskich
od 1793 – Wyszogród znajdował się pod zaborem pruskim
od 1807 – w Księstwie warszawskim
od 1815 – w Królestwie Polskim
1946 – budowa najdłuższego drewnianego mostu w Europie przez inż. Stefana Łukawskiego (przetrwał do lat 90. XX w.)
1999 – oddanie do użytku nowego, stalowego mostu przez Wisłę i Bzurę

[edytuj] Kultura, Sport

Wyszogród jest lokalnym ośrodkiem kultury. W mieście działa Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna wraz z filią w Rębowie, istnieje oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego które dysponuje salą konferencyjną, organizuje sympozja, wystawy. Organizowane są imprezy masowe dla mieszkańców miasta i gminy takie jak Dni Wisły, Biegi Nadwiślańskie, Memoriał im. Janusza Grzegorzewskiego. W 2006 roku zorganizowano na stadionie miejskim w Wyszogrodzie Dożynki Województwa Mazowieckiego, Powiatu Płockiego i Diecezji Płockiej. W mieście istnieje Ludowy klub Sportowy "Stegny". Wyszogród posiada stadion miejski na którym rozgrywane są mecze miejscowego klubu oraz niedawno oddaną do użytku pełnowymiarową halę sportową. Na terenie miasta działa pierwszoligowy klub tenisa stołowego LKS Stegny.

[edytuj] Edukacja

Sieć placówek oświatowych i wychowawczych w Gminie i Mieście Wyszogród tworzą:

Zespół Szkół im. Jana Śniadeckiego w Wyszogrodzie
Zespół Szkół w Ciućkowie
Gimnazjum w Wyszogrodzie im. Bohaterów Bitwy nad Bzurą
Szkoła Podstawowa im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Wyszogrodzie
Szkoła Podstawowa w Rębowie
Szkoła Podstawowa im. F. Chopina w Kobylnikach
Przedszkole Samorządowe w Wyszogrodzie
Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Wyszogrodzie oraz Filia w Rębowie.

[edytuj] Rolnictwo

Gmina Wyszogród położona jest nad północnym brzegiem Wisły. Zajmuje powierzchnię 98 km2, z czego 13,9 przypada na miasto, a 84,1 na 17 sołectw. Jest typową gminą rolniczą o powierzchni ogólnej 9 793 ha, z czego użytki rolne zajmują 6 100 ha co stanowi 62,3% ogólnej powierzchni. Z użytków rolnych, grunty orne zajmują powierzchnię 5 900 ha tj. 96,7% użytków rolnych, sady 102 ha tj. 1,67%, łąki 98 ha tj. 1,6%. W ogólnej powierzchni gminy znajdują się również lasy 700 ha tj. 7,15%. Przeważają gleby III i IV klasy, które stanowią łącznie 73% gleb. Średni wskaźnik bonitacji wynosi 0,99. największą grupę stanowią gospodarstwa od 7 do 10 ha. Średni areał w ostatnich latach sukcesywnie rośnie i aktualnie wynosi 8,70 ha. Zachodzące zmiany struktury gospodarstw są istotnie zauważalne i postępują w kierunku prawidłowego ich funkcjonowania. W sektorze zasiewów dominują zboża, które stanowią 3 732 ha gruntów co stanowi 61,18% użytków rolnych, w tym:

[edytuj] Gospodarka

Wyszogród jest gmina typowo rolniczą. Brak tutaj jakiegokolwiek przemysłu, a mieszkańcy miasta trudnią się usługami, handlem czy rolnictwem. Kilka lat wstecz w Wyszogrodzie działała Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska która jednak nie przetrwała okresu transformacji i upadła. Ogółem w gminie działa ok. 250 podmiotów gospodarczych. Od niedawna działa firma "Vitesse sportswear" która szyje ubrania dla kolarzy. W mieście istnieje hotel na 100 miejsc noclegowych. Żegluga Śródlądowa,Kaltrus - owoce i warzywa, ośrodek zdrowia, stacja benzynowa, niedawno otwarty został serwis "Bosch", istnieją sklepy, punkty usługowe, dom towarowy, istnieje restauracja "Zamkowa". W mieście zlokalizowany jest Nadwiślański Bank Spółdzielczy, istnieje Pogotowie ratunkowe. Niedawano w Towarzystwie Naukowym Płockim otworzono restauracje "W Towarzystwie".

[edytuj] Zabytki

Kościół Świętej Trójcy – został wybudowany w XVIII w. przez architekta pomorskiego Samuela Fischera. Kościół zbudowany jest w stylu późno barokowym, a fasadę kościoła wieńczą dwie smukłe wieże. We wnętrzu na uwagę zasługuje neobarokowy ołtarz z II połowy XIX w.

Kościół Matki Boskiej Anielskiej – kościół Franciszkanów został oddany do użytku na początku XV w. W XVII w. uległ rozbudowie i przebudowie. W latach 1808-1945 został przemianowany na zbór ewangelicki. Zbudowany w stylu barokowym, posiada zabytkowy ołtarz, nawy, późnogotyckie prezbiterium. Ołtarz główny posiada ciekawą rzeźbą pelikana który karmi młode.

Mosty na Wiśle

a) stary – drewniany most na Wiśle do niedawna był najdłuższą tego typu konstrukcja w Europie. Konstrukcja posiadała 60 przęseł i aż 1285 metrów długości. Wybudowali go polscy i radzieccy jeńcy wojenni w 1944 r. z drewna pochodzącego z Puszczy Kampinoskiej. Niestety ciągle naprawiany i uszkadzany most pochłaniał olbrzymie koszty utrzymania i eksploatacji. W 1999 r. postanowiono ostatecznie rozebrać drewnianego starca, a dla pamięci o nim pozostawiono na prawym brzegu Wisły widokowy pomost z fragmentu mostu.

b) Nowy – wskutek ciągłego uszkadzania starego, drewnianego mostu na Wiśle przez kry czy wezbrane wody rzeki, podjęto decyzję o budowie nowej przeprawy mostowej. Pomysł wybudowania nowego mostu poparty był również tym iż drewniany most miał ograniczoną nośność, ciężkie samochody ciężarowe nie mogły po nim przejechać. W 1999 r. most został oddany do użytku a stary został prawie całkowicie rozebrany.

układ przestrzenny Wyszogrodu z Rynkiem i uliczkami z niego wychodzącymi

Ratusz – siedziba Urzędu Miasta i Gminy

Pomnik poświęcony Bohaterom Bitwy nad Bzurą

barokowy budynek klasztorny z 1684

domy z XVIII i XIX w.

stanowisko archeologiczne - wczesnośredniowieczne, stożkowate grodzisko zwane Górą Zamkową, w tym miejscu w średniowieczu wzniesiono zamek.

cmentarz żydowski z XIX w.

grodzisko z VII-XI w. otoczone wysokim wałem zniszczonym od strony rzeki, połóżone na zachód od centrum miasta, przy granicy z wsią Drwały, na cyplu na krawędzi wysokiego brzegu Wisły .

[edytuj] Bibliografia

"Wyszogród" 1999 A. Błaszczyk, wyd. Milenium ISBN 83-88233-00-9
"Powiat Płocki" 1999 Praca Zbiorowa wyd. Promis ISBN 83-88099-30-2
"Mazowsze na weekend" 2002 S. Kulczyk, A. Krakowiak wyd. Pascal ISBN 83-7304-086-2