Gmina Morzeszczyn

Gmina ulokowana jest w obrębie Pojezierza Starogardzkiego w zasięgu zlewni rzeki Wierzycy i jej dopływu rzeki Janki. Północno-wschodnia część położona jest w obrębie Gniewskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, gmina Morzeszczyn ma obszar 91,22 km², w tym:

użytki rolne: 72%
użytki leśne: 17%

Gmina stanowi 13,08% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3792	100	1901	50,1	1891	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	41,6		20,8		20,7

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1567,64 zł.

[edytuj] Historia

Udokumentowane dzieje gminy sięgają XIII wieku tj. okresu władania tymi terenami przez Zakon Cystersów, natomiast najstarsze ślady pobytu ludzi na terenie gminy Morzeszczyn pochodzą z 9 tysiąclecia p.n.e. Zlokalizowano je w okolicach Nowej Cerkwi. W 1276 roku do Pelplina przybyli Cystersi. Otrzymali oni z nadania księcia pomorskiego Mestwina II znaczny kompleks dóbr obejmujący również dużą część dzisiejszej gminy Morzeszczyn. W opactwie pelplińskim znalazły się dotychczasowe osady książęce między lewym brzegiem Janki i Liski. W skład dóbr cysterskich weszły sioła i przysiółki z okolic grodziska Skoszów, Borkowa i Nowej Cerkwi, a także osady rodowe z rejonu Rzeżęcina (pierwotnie zwane Radzięta) i Morzeszczyna (wcześniejsze Morzęta). W 1294 roku Cystersi uzyskali jeszcze dodatkowo ziemie na prawym brzegu Janki, określone jako połowa Bielskiego Lasu. Darczyńcą był późniejszy król Przemysł II. W obrębie tego nadania prowadzono później karczunki i lokowano wieś Królów Las. Cystersi zmienili życie tutejszej ludności. Zwolnili miejscowych z płacenia dziesięcin. Osuszali bagna i uczyli uprawiać ciężkie gleby gliniaste. Wprowadzili pług żelazny, zasady płodozmianu i odłogowania gruntów. Zorganizowali też rozproszone osadnictwo w zwarte wspólnoty wiejskie. Wytyczyli granice wsi, grunty parafialne sołeckie i gburskie, ustanowili prawo i władzę oraz powinności mieszkańców. Powstające wsie, młyny i murowane kościoły były oznaką rozwoju gospodarczego tych ziem. Istenijące do dziś wsie i osady lokowane były w wiekach średnich. Lokacje rozpoczęto od wsi Nowa Cerkiew i folwarku cysterskiego Borkowo. Warto tu wspomnieć, że w czerwcu 2002 roku obie te wsie obchodziły uroczyście 700.lecie swoich lokacji. Z kolei w lipcu 2006 roku odbyły się uroczystości z okazji 690.lecia lokacji Morzeszczyna i Rzeżęcina. XIX wiek to ożywienie gospodarcze, to także folwarki - majątki ziemskie powstałe na wydzielonych gruntach wiejskich po uwłaszczeniu wsi. Fakt ten w XIX wieku zapoczątkował żywszy prces obrotu ziemią, rozwój części układów wiejskich, a także procesy parcelacyjne i wzmożenie akcji osadniczej. W wyniku przeprowadzonej przez rząd polski w latach 1935 - 1939 akcji osadniczej powstały tzw. "poniatówki", które do dzisiejszych czasów wtapiają się w krajobraz tutejszych wsi. Po 1945 roku majątki ziemskie przejęło państwo i powstały w nich Państwowe Gospodarstwa Rolne. Historycznie ukształtowawne układy przestrzenne majtków i wsi ulegały zmianom - zniknęły dwory, przekształcano folwarki, zaniedbano parki, a część wsi uzyskała nowe przestrzenne i architektoniczne oblicze

[edytuj] Turystyka

Atrakcją turystyczną gminy są trzy zabytkowe świątynie wyznania rzymsko - katolickiego z przyległymi do nich cmentarzami w Dzierżążnie, Królów Lesie i Nowej Cerkwi, obiekty parkowo - dworskie w Bielsku, Gąsiorkach i Lipiej Górze oraz pomniki przyrody w postaci drzew i głazów narzutowych.