Bazylea

Z Wikipedii

Współrzędne: 47°33' N 07°35' E47.55 7.5833333 (Bazylea)

Bazylea
Herb Bazylei
XV wieczna rycina przedstawiająca Bazyleę.
Państwo	Szwajcaria
Kanton	Bazylea-miasto
Burmistrz	Eva Herzog
Powierzchnia	22,75 km²
Położenie	47° 33' N 07° 35' E
Wysokość	260 m n.p.m.
Ludność (2006) • liczba ludności • gęstość • aglomeracja	165 847 7 289,9 os./km² 731 000
Nr kierunkowy	(+41) 61
Kod pocztowy	4000
Tablice rejestracyjne	BS
Podział miasta	15 dzielnic
Miasta partnerskie	Puerto Cabezas Pretoria Wan
Położenie na mapie kraju Bazylea
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Bazylea (niem. Basel, franc. Bâle, wł./retorom./hiszp. Basilea, łac. Basilia, ang. Basle lub Basel) - miasto szwajcarskie u styku granic trzech państw: Szwajcarii, Niemiec i Francji, nad rzeką Ren, u ujścia rzek Birs i Wiese. Miasto Bazylea tworzy razem z gminami Riehen i Bettingen półkanton Bazylea-miasto. Miasto dzieli się na Małą Bazyleę (Kleinbasel) na prawym i Wielką Bazyleę (Grossbasel) ze Wzgórzem Katedralnym na lewym brzegu Renu. Do miasta wcielono dawną osadę rybacką Kleinhüningen.

Właściwym centrum miasta jest starówka w Wielkiej Bazylei wokół Rynku i ratusza z XIV w., która ze swoimi wąskimi uliczkami i zaułkami zaprasza do przechadzek. Warto zauważyć, że stare miasto w Wielkiej i Małej Bazylei oraz Most Środkowy, który łączy obie części starego miasta, są wolne od ruchu samochodowego. Zwiedzający dojeżdżają do centrum najczęściej tramwajem.

Bazylea jest po Zurychu i Genewie trzecim co do wielkości miastem Szwajcarii oraz centrum szwajcarskiego przemysłu chemicznego i farmaceutycznego. Tworzy węzeł kolejowy wraz z jednym z największych dworców przeładunkowych Europy w sąsiednim Muttenz. Port towarowy regionu bazylejskiego, jedyny w Szwajcarii, stanowi połączenie przez Ren z Morzem Północnym. Lotnisko Bazylea-Miluza-Fryburg jest obsługiwane wspólnie z sąsiednią Francją. Leży ono na terytorium francuskim jednak dojazd do niego jest możliwy ze Szwajcarii drogą eksterytorialną (np. autobusem 50 z dworca SBB). Wewnątrz strefy lotniska przebiega granica celna.

Bazylea jest w obiegowej opinii postrzegana jako część Romandii (zachodniej, francuskojęzycznej części Szwajcarii), czego przyczyną są podobne wyniki referendów (niemieckojęzyczna część kraju prezentuje poglądy raczej konserwatywne, a zachodnia część i Bazylea – raczej liberalnie) i w motcie miasta "Bazylea zaznacza inaczej" (Basel tickt anders).

Spis treści 1 Położenie 1.1 Dzielnice mieszkalne Bazylei 1.2 Klimat 1.3 Herb 2 Historia 3 Postacie 4 Kultura i sztuka 4.1 Archeologia 4.2 Architektura 4.3 Muzea 4.4 Muzyka 4.5 Karnawał 5 Gospodarka 6 Edukacja 7 Transport 7.1 Transport podmiejski - tramwaj/autobus 7.2 Transport dalekobieżny – kolej/samolot 7.3 Drogi 8 Sport 9 Kontakt z Polakami w Bazylei 10 Dalsze źródła informacji 10.1 Wikipedia 10.2 Linki zewnętrzne (w języku niemieckim) 10.3 Plan miasta

[edytuj] Położenie

[edytuj] Dzielnice mieszkalne Bazylei

Miasto Bazylea nie dzieli się formalnie na okręgi czy gminy, ale na dzielnice. W sumie istnieje 15 takich dzielnic, podzielonych na leżące na lewym i prawym brzegu Renu.

• Lewobrzeżne dzielnice: Stare Miasto (Wielka Bazylea), Vorstädte (Przedmieścia), Am Ring, Breite, St. Alban, Gundeldingen, Bruderholz, Bachletten, Gotthelf, Iselin, St. Johann.
• Prawobrzeżne: Stare Miasto (Mała Bazylea), Clara, Wettstein, Hirzbrunnen, Rosental, Matthäus, Klybeck i od 1893 r. Kleinhüningen.

Dwie gminy miejskie Riehen i Bettingen leżą poza terenem miasta Bazylei.

[edytuj] Klimat

Dzięki śródziemnomorskiemu powietrzu napływającemu przez Bramę Burgundzką, w Bazylei panuje nadzwyczaj łagodny i słoneczny klimat. Przeciętna temperatura roczna wynosi 9,4° C, a opady roczne 785 l/m² (78,5 cm). Zimą Bazyleę pokrywa najczęściej tylko cienka warstwa śniegu, a śnieg zalega przeciętnie 30 dni w roku. Wiatry są względnie słabe i wieją przy dobrej pogodzie ze wschodu, przy słabej – z zachodu.

[edytuj] Herb

Herbem zarówno miasta Bazylei jak i półkantonu Bazylea-miasto jest na lewo skierowany pastorał (laska biskupia) na białym polu zwany Baselstab. Pastorał jest przecięty trzeba belkami poprzecznymi, rozszerza się na dole i kończy się trzema "zębami". Symbolizuje to zakrzywiony pastorał biskupi. Herb podtrzymywany jest przez lwy, dzikusów, anioły i od XV w. także bazyliszki (smoki z głową koguta i ogonem węża).

[edytuj] Historia

• od 500 r. p.n.e. - celtyckie plemię Rauryków osiedla się nad kolanem Renu
• 44 - założenie miasta Augusta Raurica (Kaiseraugst) ok. 10 km w górę Renu przez Rzymian. Budowa zamku na Wzgórzu Katedralnym (Münsterhügel)
• 374 - pierwsza udokumentowana wzmianka nazwy miejscowości Basilia
• ok. 450 - upadek Cesarstwa Rzymskiego, Alemanowie osiedlają się w Bazylei pod koniec V w. - Bazylea przypada Frankom
• 740 - Bazylea zostaje siedzibą biskupstwa
• 912 - Bazylea przechodzi pod panowanie Burgundii
• 917 - zniszczenie miasta przez Węgrów
• 1000 - Bazylea staje się wolnym miastem
• 1019 - początek budowy katedry przez cesarza Henryka II
• 1032 - Bazylea należy do Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego
• 1080 - budowa pierwszych murów miejskich (dalsza rozbudowa ok. 1230 r. i w XIV w.)
• 1225-1226 - Budowa pierwszego mostu przez Ren przez biskupa Henryka z Thun i założenie miasta Mała Bazylea dla ochrony mostu
• 1291 - założenie Konfederacji Szwajcarskiej
• 1348 - połowa mieszkańców ginie podczas epidemii dżumy
• 1356 - bazylejskie trzęsienie ziemi, dotychczas najsilniejsze trzęsienie ziemi w tej części Europy
• 1392 - mieszkańcy Wielkiej Bazylei nabywają od biskupa Fryderyka z Blankhenheim Małą Bazyleę za sumę 29 800 guldenów
• 1397 - wygnanie żydów z miasta
• XIV wiek - miasto zrzuca panowanie biskupa, zachowuje jednak pastorał w herbie jako Baselstab
• 1431-1449 - Sobór w Bazylei (1439 wybór antypapieża Feliksa V)
• ok. 1433 Początek produkcji papieru w Bazylei
• 1440 - Bazyliszek staje się elementem godła Bazylei
• 1444 - Bitwa pod St. Jakob nad rzeką Birs - Konfederaci (Szwajcarzy) zostają pokonani przez wojska francusko-austriackie
• 1460 - założenie uniwersytetu przez papieża Piusa II, Bazylea posiada w ten sposób najstarszy uniwersytet w Szwajcarii; Wprowadzenie druku; Oprócz humanistów (m.in. Erazma z Rotterdamu) przebywają w Bazylei Paracelsus i Hans Holbein młodszy
• 1471 - Cesarz Fryderyk III nadaje miastu przywilej organizowania targów
• 1499 - Wojna Szwabska znana też jako Wojna Szwajcarska; Bazylea odłącza się od Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i przyłącza się do Konfederacji Szwajcarskiej
• 1500 - budowa katedry ukończona
• 1501 - 13 lipca Bazylea przystępuje jako 11. miasto do Konfederacji Szwajcarskiej; budowa ratusza
• 1529 - przystąpienie miasta do Reformacji po powstaniu gildii
• 1543 - w Bazylei ukazuje się pierwszy podręcznik anatomii De Humanis Corporis Fabrica (O budowie ciała ludzkiego) autorstwa Andreasa Vesaliusa (1514 - 1564)
• 1563-1564 - dżuma, "Grosser Sterbendt" (wielkie konanie; ok. 4 000 ofiar wśród 12 000 mieszkańców)
• 1576-1578 - dżuma, (ok. 800 ofiar)
• 1582-1583 - dżuma, (ok. 1 200 ofiar)
• 1589 - założenie gimnazjum czyli miejskiej szkoły łacińskiej (dziś: Gimnazjum na Placu Katedralnym)
• 1593-1594 - dżuma, (ok. 900 ofiar)
• 1609-1611 - wielka epidemia dżumy, (ok. 3 600 ofiar)
• 1758 - założenie Izby Handlowej Johann Rudolf Geigy
• 1795 - Pokój Bazylejski kończy wojnę pomiędzy Francją, Hiszpanią i Prusami
• 1815 – kongres wiedeński uznaje wieczną uzbrojoną neutralność Szwajcarii; Kanton Jura przechodzi spod posiadania biskupa Bazylei do Kantonu Berno
• 1833 - gminy wiejskie opierając się dominacji miasta jednoczą się tworząc własny półkanton Bazylea-okręg
• 1844 - pierwsza linia kolejowa w Szwajcarii powstaje w Bazylei
• 1849 - budowa muzeów przy Augustinergasse (ul. Augustyńskiej)
• 1860 - wyburzenie murów miejskich; tylko niektóre z większych bram jak np. Spalentor pozostają
• 1866-1869 - budowa bazylejskiej synagogi
• 1897 - 26 - 29 sierpnia Theodor Herzl organizuje pierwszy syjonistyczny kongres światowy w Bazylei. Na kongresie wysunięto wniosek "utworzenia publicznej i prawnie chronionej ojczyzny dla narodu żydowskiego na obszarze Palestyny". W tym celu założono fundusz oraz bank żydowski. (zob. też: [1])
• 1901 - renowacja i rozbudowa ratusza
• 1953 - uroczyste otwarcie pierwszego dwunarodowego lotniska świata: Bazylea-Miluza
• 1960 - Bazylea obchodzi jubileusz 2000 lat istnienia
• 1963 - założenie Regio Basiliensis (Regionu Bazylejskiego) dla współpracy ponad granicami
• 1966 - kobiety otrzymują kantonalne prawo głosu
• 1969 - referendum w sprawie połączenia półkantonów Bazylea-miasto i Bazylea-okręg zostaje odrzucone głosami mieszkańców Bazylei-okręgu
• 1989 - Układ Bazylejski w sprawie kontroli międzynarodowej gospodarki odpadami ostatecznie podpisany w Bazylei
• 1993 - lotnisko Bazylea-Miluza staje się trójnarodowym lotniskiem Bazylea-Miluza-Fryburg
• lata 90. - koncerny Sandoz i Ciba-Geigy dokonują fuzji tworząc Novartis; również Schweizerischer Bankverein (Związek Banków Szwajcarskich - SBV) i Schweizerischer Bankgesellschaft (Szwajcarska Spółka Bankowa) tworzą UBS; nastaje era biotechnologii
• 2001 – Bazylea-miasto i Bazylea-okręg świętują 500 lat przynależności do Konfederacji Szwajcarskiej
• 2004 - rządy w Bazylei obejmuje koalicja czerwono-zielona. Po raz pierwszy od 1950 roku dochodzi do rządów lewica.

[edytuj] Postacie

• Lucjusz Munatius Plancus (87 p.n.e.-15 p.n.e.), założyciel miasta
• Burkhard z Fenis (ok. 1040-1107, pierwszy wielki biskup Bazylei
• Konrad z Würzburga (ok. 1220/30-1287), jeden z dwunastu mistrzów pieśni
• Johann Froben (ok.1460-1527), drukarz i wydawca
• Hans Holbein starszy (1465-1524)
• Erazm z Rotterdamu ok. (1466-1536), humanista
• Pamphilus Gengenbach, (ok. 1480-1524), drukarz i pisarz
• Johannes Oekolampad (1482-1531), reformator
• Paracelsus (1493-1541), przyrodnik i filozof, (1527-1528) lekarz miejski Bazylei
• Hans Holbein młodszy (1497-1543)
• Theodor Zwinger (1533-1588), szwajcarski uczony, studiował medycynę w Padwie, krytyk Paracelsusa, urodzony w Bazylei, członek wydziału medycyny w Bazylei
• rodzina Bauhin
• Felix Platter - lekarz i pisarz (1536-1617)
• Thomas Platter - lekarz i pisarz (1574-1628)
• Johann Rudolf Wettstein - burmistrz Bazylei, negocjował w roku 1648 przy Pokoju Westfalskim po stronie Szwajcarii
• Jakob Bernoulli (1654-1705) - matematyk i fizyk
• Daniel Bernoulli (1700-1782), matematyk, pracował na Uniwersytecie Bazylejskim
• Leonhard Euler (1707 - 1783), matematyk, urodzony w Riehen (kanton Bazylea-miasto)
• Jacob Burckhardt - filozof, matematyk i historyk wykładał na Uniwersytecie Bazylejskim
• Peter Ochs pracował 1798 przy konstytucji szwajcarskiej wraz z
• Christoph Merian - posiadacz ziemski i założyciel Christoph Merian Stiftung (CMS) (Fundacji Christopha Meriana)
• Arnold Böcklin (1827-1901) - szwajcarski malarz, rysownik, grafik i rzeźbiarz, urodzony w Bazylei
• Friedrich Nietzsche (1844-1900) niemiecki filozof, wykładał od 1869 do 1879 na Uniwersytecie Bazylejskim
• Heinrich Altherr (1878 - 1947, malarz)
• Carl Gustav Jung ([1875-1961]) - twórca psychologii analitycznej
• Karl Barth (1886-1968), teolog
• Alfred Rasser (1907 - 1977), artysta kabaretowy i aktor
• Arthur Cohn - producent filmowy, zdobywca 6 Oscarów
• Beat Raaflaub (* 1946), dyrygent
• Urs Widmer, pisarz (*1938)
• Siedmioro urzędujących radnych: Carlo Conti, Christoph Eymann, Eva Herzog, Ralph Lewin, Guy Morin, Jörg Schild i Barbara Schneider

[edytuj] Kultura i sztuka

zdjęcie lotnicze terenów dawnej osady celtyckiej

Wieże katedry bazylejskiej podczas robót budowlanych

Wieża targowa

Fontanny Tinguely’ego przed muzeum w Bazylei

Za szczególne zasługi w ochronie wyglądu miasta Bazylea otrzymała w roku 1996 nagrodę Wakkera (Wakkerpreis) od Szwajcarskiej Organizacji Ochrony Ojczyzny.

[edytuj] Archeologia

Wykopaliska Archeologiczne (Archäologische Bodenforschung) są instytucją kantonalną. Wspierają zabezpieczanie i opiekę nad dziedzictwem archeologicznym kantonu Bazylea-miasto. Ziemia jest archiwum, w którym zachowały się świadectwa działalności ludzkiej od czasów prehistorycznych do czasów współczesnych. To dziedzictwo kulturowe warte jest ocalenia. Wykopaliska archeologiczne są prowadzone starannie, długotrwale i zgodnie z wiedzą naukową. Regularnie podają do publicznej wiadomości wyniki swoich badań na temat historii miasta i kantonu.

[edytuj] Architektura

Na Wzgórzu Klasztornym (Münsterberg) wnosi się katedra konsekrowana w 1019 r., wzniesiona z rozkazu cesarza Henryka II i cesarzowej Kundegundy. Katedra stanowi zabytek sztuki romańskiej i gotyckiej z czerwonego piaskowca.

Bazylea ukrywa wiele perełek architektonicznych. Do przykładów wczesnego modernizmu zaprojektowanych przez Karla Mosera (betonowy kościół ok. 1920), Hansa Bernoulliego, Hannesa Meyera i Hansa Schmida, w latach 80. i 90. XX w. doszły budynki biur bazylejskich Herzog & de Meuron, Diener und Diener oraz Morger Degelo. W Bazylei budowali także architekci o międzynarodowej sławie jak Renzo Piano i Donald Judd.

Wysoka na 105 m i licząca 31 pięter wieża targowa jest najwyższym budynkiem Szwajcarii. Została zaprojektowana przez zespół architektów Morger & Degelo i wzniesiona między lipcem 2001 a październikiem 2003. Powierzchnia użytkowa wynosi 1230 m², a waga całkowita ok. 50 000 ton. Najwyższą budowlą Szwajcarii jest wysoka na 250 m wieża TV St. Chrischona koło Bazylei.

[edytuj] Muzea

Bazylea uchodzi za jedno z ważniejszych, jeśli chodzi o muzea, miast europejskich. Wśród ponad 30 muzeów miasta, Muzeum Sztuki w Bazylei wysuwa się na czoło jako najstarszy państwowy zbiór sztuki na świecie. Muzeum to wyróżnia się szczególnie zbiorami sztuki renesansowej oraz z XIX i XX w. Prace od roku ok. 1960 wystawiane są w Muzeum Sztuki Współczesnej. Dalszymi znaczącymi zbiorami sztuki cieszą się m.in. Muzeum Jeana Tinguely'ego i prywatna Fundacja Beyeler, która w domu zaprojektowanym przez Renzo Piano mieści obrazy i rzeźby głównie modernistyczne. Schlagauer otwarte w 2003 r. łączy w sobie koncepcje publicznego muzeum, konserwatorium i instytutu badań nad sztuką.

Warte zobaczenia są także inne muzea, jak np. Muzeum Starożytności, Muzeum Architektury, Muzeum Historii Przyrody (Naturhistorische Museum) czy Muzeum Sztuki Ludowej. Oprócz tego istnieje mnóstwo mniejszych zbiorów i muzeów, jak np. kolekcja anatomiczna uniwersytetu, którą można oglądać w Muzeum Anatomii, Muzeum Historii Farmacji, Muzeum Żydowskie (Kornhausgasse) czy Muzeum Zabawek i Muzeum Lalek przy Barfüsserplatz. Po niemieckiej stronie w Weil am Rhein nieopodal granicy znajduje się ponadto zaprojektowane przez Franka O. Gehry'ego Muzeum Vitra Design. Podpowiedź dla zwiedzających: bezpłatny wstęp oferują muzea państwowe w pierwszą niedzielę miesiąca.

Po Bazylei porozrzucanych jest wiele mniejszych i większych kin, najwięcej wzdłuż śródmiejskiej ulicy Steinenvorstadt. Wiele filmów (tak jak w innych dużych szwajcarskich miastach) wyświetlanych jest z oryginalną ścieżką dźwiękową z podpisami po niemiecku i zazwyczaj też po francusku.

[edytuj] Muzyka

Bazylea obfituje w wydarzenia i organizacje muzyczne jak prawie żadne inne miasto w Szwajcarii. Paul Sacher założył już w latach 30. XX w. Schola Cantorum Basiliensis, które stało się centrum badań i kultywacji muzyki dawnej. Oferta koncertów jest bogata, stoi na wysokim poziomie a obejmuje muzykę klasyczną i współczesną. Teatr Muzyczny Bazylei (Musical Theater Basel) przy targach wystawia regularnie przedstawienia i należy do najnowocześniejszych scen Europy.

Orkiestra Symfoniczna Bazylei (Sinfonieorchester Basel) należy do najbardziej renomowanych w Europie. Także wiele chórów przyczynia się do rozwoju kultury muzycznej w Bazylei. Znane są przede wszystkim Bazylejski Związek Śpiewu (Basler Gesangverein) oraz Bazylejski Chór Chłopięcy (Knabenkantorei Basel) o światowej sławie, które biorą udział w odbywającym się co trzy lata Europejskim Festiwalu Chórów Młodzieżowych (EJCF). Scena teatralna z powodu swoich nieraz ekscentrycznych inscenizacji skupia uwagę krytyków. Choć tutejsze sceny jak Schauspielhaus i Teatr Bazylejski (Theater Basel) nie cieszą się światowym rozgłosem jak ich konkurenci z Zurychu, to jednak są warte odwiedzin. Lubiane przez bazylejską publiczność są zwłaszcza inscenizacje klasycznych oper jak Makbet, Czarodziejski flet i La Traviata. Głośna opera Carmina Burana została przez Waltera Haupta wystawiona także w Bazylei. Dla uświetnienia obchodów roku jubileuszowego 2001, 11 stycznia tegoż roku wykonano w Bazylei ósmą symfonię Gustava Mahlera w oryginalnej obsadzie (800 śpiewaków, 200 instrumentalistów).

Niektórzy znani na bazylejskiej scenie muzycznej grupy zyskują międzynarodowy rozgłos, jak np. Lovebugs, Cloudride czy The Glue. Odbywający od 2001 r. coroczny festiwal Imagine stał się stałym elementem regionalnej sceny muzycznej.

[edytuj] Karnawał

Bazylea jest znana szeroko poza swoimi granicami ze swojego karnawału. Początkiem i zarazem punktem kulminacyjnym bazylejskiego karnawału jest pochód Morgestraich (poranna psota), który rozpoczyna się w nocy z niedzieli na poniedziałek po środzie popielcowej o godzinie 4 rano. Podczas pochodu zamaskowane postacie maszerują i wygrywają melodie marszowe na bębnach i piszczałkach, a na przodu każdej kliki inni ciągną lub niosą podświetlane platformy przedstawiające najczęściej wydarzenia ostatniego roku i gorące tematy. Nadzwyczaj ważne podczas Morgestraich są rozświetlone lampiony, które tworzą niezwykłą atmosferę, zatem w całym mieście podczas tego wydarzenia nie świecą się żadne inne światła. Robienie zdjęć z fleszem jest również niewskazane. Do karnawału należą także kabaretowe kuplety (Schnitzelbänke) w dialekcie bazylejskim. Tradycyjnymi daniami karnawałowymi są zupa mączna i placek cebulowy. Karnawał kończy się po 72 godzinach w czwartek o 4 rano.

[edytuj] Gospodarka

W Bazylei mają siedzibę następujące znaczące firmy:

• Novartis AG (dawniej Ciba-Geigy AG i Sandoz AG)
• Roche Holding AG (F. Hoffmann-La Roche & Co. AG)
• UBS AG, największy bank szwajcarski
• Swiss International Air Lines (dawniej Crossair)
• Targi szwajcarskie (Die MCH Messe Schweiz AG), ze znanymi na całym świecie targami sztuki Art Basel i Baselworld (zegarki i biżuteria)
• Niemiecki koncern Bayer umieścił w Bazylei swoją centralę europejską leków dostępnych bez recepty (OTC), po przejęciu Roche-Consumer Health (RCH) w roku 2005.

Bazylea dzięki swojemu centralnemu położeniu w Europie Zachodniej jest ważnym ośrodkiem handlowym. Przestrzeń mieszkalna i ekonomiczna styku trzech państw (Dreiländereck) obejmuje ponad 2,3 mln mieszkańców i ponad 1 mln osób czynnych zawodowo (stan z 2001 r.).

Bazylea jest siedzibą wielu firm chemicznych. Razem z fabrykami w sąsiednim Schweizerhalle wytwarza 20% szwajcarskiego eksportu i 1/3 produktu narodowego. Oprócz chemii znajdują się tu ośrodki przemysłu maszynowego, metalowego, tekstylnego i spożywczego. Wielowiekowa tradycja druku i produkcji papieru doprowadziła do tego, że wiele wydawnictw mieści się w Bazylei.

Od 1917 r. rozwijają się Targi Szwajcarskie (Schweizer Mustermesse), niegdyś jako przegląd osiągnięć narodowych, dziś o znaczeniu ogólnoeuropejskim. Na terenach targowych odbywa się każdego roku wiele targów branżowych i kongresów, m.in. Art Basel – najważniejsze na świecie targi sztuki współczesnej oraz Baselworld, największe na świecie targi zegarków i biżuterii.

Również tradycyjnie ugruntowana jest silna pozycja Bazylei jako centrum kapitałowego i bankowego. Od późnego średniowiecza Bazylea była znaczącym ośrodkiem bankowym. Oprócz licznych banków i ubezpieczalni ma tu siedzibę Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS), a siedzibę filii – Szwajcarski Bank Narodowy.

W Bazylei (w siedzibie BIS) swoje posiedzenia organizuje także Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, który opracował zespół najlepszych praktyk rynkowych w zakresie zarządzania ryzykiem finansowym w sektorze bankowym, bezpieczeństwa oraz poziomu kapitałów koniecznego do utrzymywania przez banki, zwanych Nową Umową Kapitałową. Zobacz także: Basel II; NUK; Basel II; Basel I

[edytuj] Edukacja

Bazylea jest miastem akademickim ze szczególnym wpływem humanistów. Oto najważniejsze oferty studiów wyższych:

• Uniwersytet Bazylejski z 8720 studentami studiów magisterskich i doktoranckich (rok akademicki 2003/04) na różnych wydziałach (prawa, medycyny, nauk humanistycznych, nauk ekonomicznych, nauk przyrodniczych, psychologii). Szeroko znane jest m.in. Biocentrum Uniwersytetu Bazylejskiego.
• Zawodowa Szkoła Wyższa obu Bazylei (tym terminem określa się instytucje wspierane przez oba półkantony) z ok. 2500 studentami (wydziały: przemysłu, budownictwa, ekonomii, projektowania (design'u) i sztuki)
• Wyższa Szkoła Pedagogiki i Pracy Socjalnej obu Bazylei (HPSA-BB)
• Akademia muzyczna z ok. 10 000 uczniów, w tym ponad 400 w Wyższej Szkole Muzycznej (2000/2001)
• Ludowa szkoła wyższa (Die Volkshochschule; kształcenie dorosłych)

[edytuj] Transport

[edytuj] Transport podmiejski - tramwaj/autobus

Bazylea należy do obszaru Unii Taryfowej Pn-Zach. Szwajcarii (Tarifverbund Nordwestschweiz), która w ruchu podmiejskim obejmuje także Bazylejski Zakład Komunikacji (Basler Verkehrsbetriebe = BVB) i Transport Bazylei-okręgu (Baselland Transport). W latach 2005-2007 toczyła się debata na temat likwidacji trolejbusów; ostatecznie w referendum w czerwcu 2007 mieszkańcy nieznaczną większością głosów poparli projekt BVB zastąpienia ich przez autobusy napędzane gazem ziemnym.

Komunikacja podmiejska w regionie Bazylei jest dobrze zorganizowana, tramwaje kursują w odstępach od 5 do 10 minut.

[edytuj] Transport dalekobieżny – kolej/samolot

Na terenie miasta znajdują się trzy dalekobieżne dworce kolejowe. Dworzec główny Basel SBB (centralny) z linami krajowymi do Zurychu, Berna, Lucerny i Delémont oraz liniami międzynarodowymi (Niemcy - Włochy). Do tego samego zespołu budynków należy też dworzec francuski Basel SNCF (alzacki) z liniami do Miluzy, Paryża, Brukseli. Dworzec badeński (Basel Bad Bf) znajduje się na drugim końcu miasta (w Małej Bazylei) i obsługiwany jest przez Koleje niemieckie (Deutsche Bahn). Tu zatrzymują się wszelkie pociągi z i do Niemiec, tutaj zaczyna się też odcinek kolei nad górnym Renem w kierunku Waldshut i linia w dolinie rzeki Wiese do Zell im Wiesental obsługiwana tymczasowo przez Koleje szwajcarskie.

Ponadto istnieją dwa przystanki podmiejskie: St. Johann (na linii Basel SNCF-St. Louis) i St. Jakob (na linii Basel SBB-Muttenz). Na tym ostatnim pociągi zatrzymują się tylko podczas imprez kulturalnych i sportowych na stadionie St. Jakob-Park.

Lotnisko międzynarodowe Bazylea-Miluza-Fryburg znajduje się we Francji, na północny zachód od miasta; z Bazylei prowadzi tam droga eksterytorialna. Jest to w skali światowej jedyne dwunarodowe lotnisko (obsługiwane przez Bazyleę i Miluzę, korzysta z niego też niemiecki Fryburg Bryzgowijski).

[edytuj] Drogi

Przez Bazyleę przebiega szlak łączący Włochy i Niemcy. Na północ od miasta biegną równolegle bezpłatne autostrady: francuska do Strasburga i niemiecka w kierunku Fryburga Bryzgowijskiego i Frankfurtu nad Menem. Fragment łączący autostradę francuską z resztą sieci jest wciąż w budowie i pewien odcinek (ok. 1 km) prowadzi ulicami miasta. Na południe biegnie szybko kończąca się autostrada w kierunku Delémont, a na wschód autostrada w kierunku Zurychu, od której koło Kaiseraugst oddziela się autostrada w kierunku Berna i Lucerny. Oprócz tego z miasta prowadzą liczne drogi w głąb Szwajcarii, Niemiec i Francji.

[edytuj] Sport

• Tu odbyła się V gimnazjada w roku 1969.
• W Bazylei odbywa się turniej tenisowy Davidoff Swiss Indoors Basel.
• Ski-Club Basel (Bazylejski Klub Narciarski) jest najstarszym klubem narciarskim Szwajcarii
• W Bazylei założono UEFA
• W Bazylei od 1989 roku odbywa się międzynarodowy klubowy turniej kobiecej piłki siatkowej TOP VOLLEY INTERNATIONAL-www.topvolley.ch
• FC Basel: mistrz Szwajcarii w piłce nożnej w roku 2004 (strona domowa)
• Wybitnymi sportowcami z Bazylei są lub byli:
  • bracia Murat i Hakan Yakin, piłkarze
  • Marco Streller, piłkarz
  • Alexander Frei, piłkarz
  • Karl Odermatt, były piłkarz
  • Ottmar Hitzfeld, trener piłkarski i dawny piłkarz (wychowany w Bazylei, nie urodzony)
  • Emil Handschin, były hokeista
  • Roger Federer, tenisista
  • Patty Schnyder, tenisistka
  • Gianna Hablützel, szermierka

[edytuj] Kontakt z Polakami w Bazylei

W Bazylei studiuje na studiach magisterskich i doktoranckich (głównie chemię, biologię i medycynę) oraz pracuje w firmach biotechnologicznych (np. Novartis) wielu Polaków. Oprócz tego Polacy udzielają się w innych profesjach. W każdą 1., 3. i 5. niedzielę miesiąca o 11:30 odprawiana jest msza św. w języku polskim w kościele Sacré Coeur przy Feierabendstrasse 72, w 1. niedzielę po mszy w sali parafialnej odbywa się spotkanie przy kawie. Dziedziniec kościoła, na którym wierni zbierają się przed i po mszy sprzyja integracji i poznawaniu osób w każdym wieku.

[edytuj] Dalsze źródła informacji

[edytuj] Wikipedia

• Uniwersytet Bazylejski
  • Biocentrum Uniwersytetu Bazylejskiego
• propozycja Wikipedii w bazylejskim dialekcie języka niemieckiego

[edytuj] Linki zewnętrzne (w języku niemieckim)

• Miasto Bazylea - Strona oficjalna
• My Basel - Szerokie i aktualne informacje o mieście
• Wirtualna przechadzka po mieście
• Muzea - Muzea i wystawy w Bazylei i okolicy
• BVB Basel - Strona miejskiego zakładu komunikacji
• Zoo Bazylejskie - Strona oficjalna jednego z największych ogrodów zoologicznych Europy, zasłużonego w rozmnażaniu zagrożonych gatunków
• Basel Tourismus - Oficjalna strona turystyczna Bazylei
• Basler Zeitung - aktualne wydarzenia kulturalne w Bazylei
• KKB – Chór Chłopięcy w Bazylei (Knabenkantorei)
• Trzęsienie ziemi mogłoby zmieść Bazyleę z mapy
• Uniwersytet Bazylejski
• Badania archeologiczne kantonu Bazylea-miasto
• Dreilandboard - wspólnota regionalna na styku trzech państw
• Klub tramwajowy Bazylei - historia tras

[edytuj] Plan miasta

• Interaktywny plan Bazylei