Miluza

Z Wikipedii


Miluza
Państwo	Francja
Region	Alzacja
Departament	Haut-Rhin
Wysokość	240 m n.p.m.
Powierzchnia	22,18 km²
Ludność (1999) • liczba ludności • gęstość	110 359 4,976 os./km²
Kod pocztowy	68100
Kod INSEE	68224

Stare miasto w Miluzie

Miluza (franc., ang., wł. Mulhouse, niem. Mülhausen, alzacki Milhüsa) leży we wschodniej Francji i jest największym miastem departamentu Haut-Rhin, a drugim największym w Alzacji po Strasburgu. Leży nad rzekami Doller i Ill, dopływami Renu.

Spis treści

1 Historia
- 1.1 Rozwój dzielnic
2 Gospodarka
3 Administracja
4 Merowie Miluzy
5 Postacie
6 Zabytki i ciekawe miejsca
7 Polemiki na temat wizerunku Miluzy
8 Sport
9 Miasta zaprzyjaźnione
- 9.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Nazwa miasta pochodzi od niemieckiego słowa młyny (Mühlhausen), gdyż pierwszymi budynkami były młyny zbudowane nad rzekami Ill i Doller. Symbolem miasta jest zatem koło młyńskie.

Pierwsze wzmianki pochodzą z XII wieku. W 1354 r. wstąpiła do związku Décapole (gr. dziesięć miast), zrzeszającego wolne miasta Alzacji. W 1515 r. Miluza opuściła Décapole żeby związać się ze szwajcarskimi kantonami. Tworzyła niezależną republikę aż do wcielenia do terytorium francuskiego 4 stycznia 1798 w czasach Dyrektoriatu.

Katedra w Miluzie

Mury miejskie

Z racji dość późnego przyłączenia do Francji, a także dlatego, że Miluza była wówczas niezbyt ważna, jej rola administracyjna pozostała ograniczona. Wobec tego Colmar, dziś mający znacznie mniej mieszkańców, jest prefekturą (stolicą) departamentu, podczas gdy Miluza została podprefekturą dopiero w 1857 r.

Do rozwoju Miluzy, otoczonej terenami wiejskimi, przyczynił się przemysł tekstylny i garbarski, później także przemysł chemiczny i mechaniczny od połowy XVIII wieku. Miluza cieszy się szczególnymi związkami z Luizjaną, skąd sprowadza bawełnę, a także z krajami Lewantu. To wyjaśnia, czemu jej zabytkowe centrum jest małe w porównaniu z rozmiarami gminy.

Po wojnie francusko-pruskiej w latach 1870/71 Miluza wraz z całą Alzacją zostały wcielone do Rzeszy Niemieckiej. Francja odzyskała miasto 17 listopada 1918 r. W czasie II wojny światowej wojska niemieckie wkroczyły do Miluzy 19 czerwca 1940 r., a dzień później miasto odwiedził incognito Adolf Hitler. Oddziały francuskie pod wodzą generała Jeana de Lattre de Tassigny'ego, idąc od strony Bruebach i Zimmersheim oraz wznosząc okrzyki "Niech żyje Francja!", "Niech żyje de Gaulle!", wyzwoliły miasto 21 listopada 1944 r. poczynając od godziny 8.

26 grudnia 2004 r. poważna eksplozja gazu uszkodziła, a potem doprowadziła do zburzenia 4-piętrowego budynku mieszkalnego przy Rue de la martre 12, zbierając 17 ofiar.

[edytuj] Rozwój dzielnic

Miluza składa się, ogólnie rzecz biorąc, z dolnego i górnego miasta.

Dolne miasto było niegdyś dzielnicą kupców i rzemieślników. Rozwija się wokół Placu Réunion (dzisiejsza nazwa nadana na pamiątkę ponownego przyłączenia do Francji). Obecnie jest to strefa piesza.
Górne miasto rozwijało się od XVIII wieku. Różne zakony zakładały tam swoje klasztory, zwłaszcza franciszkanie, augustianie, klaryski i kawalerowie maltańscy.
Nowa dzielnica jest pierwszym przykładem planowej urbanizacji w Miluzie, od 1826 r., po wyburzeniu murów obronnych (jak w wielu francuskich miastach). Skupia się wokół Placu Republiki. Jej rozkład i trójkątna forma demonstruje zamysł projektantów. Plany zostały powierzone architektom G. Stolzowi i Félixowi Fries. W tę dzielnicę zainwestowały bogate rodziny magnatów przemysłowych, liberałów i republikanów.
Dzielnica Rebberg składa się z domów mistrzów na wzór rezydencji plantatorów bawełny z Luizjany. Początkowo, ten teren zajmowały winnice miejskie (reb: wino; berg: wzgórze). Znajdują się tu też domy na wzór angielski: cottages (ang. domki, chatki) ukazujące związki z Manchesterem od czasu wyjazdów synów przemysłowców na studia do Anglii.

Ratusz miejski (1553) wzniesiony został w stylu renesansowym. Montaigne w 1580 r. opisał go jako "wspaniały pałac cały złocony" (palais magnifique et tout doré). Ratusz rozsławiły malowidła iluzjonistyczne (w stylu trompe-l'oeil) i alegoryczne przedstawienia cnót i ułomności. Freski z Sali obrad przedstawiają herby szwajcarskich kantonów, z którymi miasto było związane.

[edytuj] Gospodarka

Miasto z początko rozwijało się dzięki przemysłowi tekstylnemu, później także dzięki związanymi z nim przemysłom maszynowemu i chemicznemu. Niektóre elementy tego sektora dotrwały do naszych czasów, ale po II wojnie światowej kryzys w przemyśle tekstylnym nie ominął także Miluzy. Ważna reorientacja miała miejsce wraz z założeniem fabryki samochodów w 1962 r., co zapoczątkowało restrukturyzację miejscowych gałęzi gospodarki.

Warto zauważyć bliskość złóż potasu na północ od miasta, które dawały zatrudnienie przez cały XX wiek.

Przemysł samochodowy (Fabryka Peugeot-Mulhouse, pierwszy pracodawca Alzacji zatrudniający 12 580 pracowników, w tym 1 630 czasowych pod koniec sierpnia 2004) oraz podwykonawcy
Chemia (ICMD)
Elektronika (Clemessy)
Mechanika (SACM - Warsitlä)
Tekstylia (DMC, Superba)

[edytuj] Administracja

[edytuj] Dzielnice

Miluza dzieli się na 16 dzielnic: Bassin Nordfeld, Bourtzwiller, Brustlein, Centre historique (Centrum historyczne), Cité Briand, Coteaux, Daguerre, Doller, Dornach, Drouot Barbanègre, Fonderie, Franklin Fridolin, Haut Poirier, Rebberg, Vauban Neppert, Wolf Wagner. Od 1994 każda dzielnica posiada radę dzielnicy.

[edytuj] Przyłączenia gmin

Dawna gmina Dornach, na wschód od Miluzy, została do niej przyłączona 1914 a gmina Bourtzwiller, na północ od miasta - w 1947.

[edytuj] Kantony

Miluza dzieli się na 4 kantony:

Miluza-wschód (28 270 mieszkańców);
Miluza-północ (34 066 mieszkańców);
Miluza-zachód (25 473 mieszkańców);
Miluza-południe składający się z części Miluzy oraz gmin Bruebach, Brunstatt, Didenheim, Flaxlanden, Galfingue, Heimsbrunn, Morschwiller-le-Bas i Zillisheim (38 792 mieszkańców).

[edytuj] Merowie Miluzy

W sali obrad ratusza na głównej ścianie znajduje się wielka tablica przedstawiająca popiersia wszystkich burmistrzów i merów miasta od 1349 r. Oto troje ostatnich z nich:

Jean-Marie Bockel (1989-dziś) - PS
Joseph Klifa (1981-1989) - PSD
Émile Muller (1956-1981) - PSD

[edytuj] Postacie

Alfred Dreyfus (1859-1935): urodzony w Miluzie 9 października 1859 r., został niesłusznie zdegradowany i skazany na dożywotni obóz w 1894 r. za rzekomą zdradę na rzecz Niemiec. Później zrehabilitowany.

Johann Heinrich Lambert (1728-1777): fizyk, matematyk, kartograf, astronom i filozof, Jean-Henri Lambert był prekursorem nauki eksperymentalnej. W 1764 r., Fryderyk II Wielki przyjął go do akademii w Berlinie gdzie był aż do śmierci jednym z najaktywniejszych i najbystrzejszych jej członków.

Katia (1942-1991) i Maurice Krafft (1946-1991): jedni z najsławniejszych wulkanologów świata. Ich doskonała znajomość tej dziedziny pozwoliła ocalić tysiące istnień ludzkich poprzez ewaukację ludności z terenów zagrożonych. Zrealizowali wiele wypraw do wulkanów Włoch, Islandii, Indonezji i Afryki. Oboje zaginęli, połączeni w swojej pasji, w czasie erupcji wulkanu Unzen w Japonii 3 czerwca 1991 r.

William Wyler (1902-1981): otrzymał doskonałe wykształcenie w Lozannie, później studiował skrzypce na Konserwatorium Paryskim. Od 1922 r. pracował dla studiów Universal, z początku w usługach związanych z reklamą, później jako asystent produkcji.

Godefroy Engelmann (1788-1839): wynalazł w 1836 r. proces kolorowania obrazów, do dziś wykorzystywany w druku: chromolitografię.

[edytuj] Zabytki i ciekawe miejsca

Ratusz w Miluzie

Renesansowy ratusz z 1553 r.
kościół św. Szczepana z XIV-wiecznymi witrażami
pozostałości średniowiecznych obwarowań miasta z basztami
Dzielnica robotnicza z XIX wieku, na wzór robotniczej dzielnicy w Manchesterze

Spółka Przemysłowa Miluzy

Giełda i budynek Spółki Przemysłowej Miluzy (Société Industrielle de Mulhouse) z XIX w.
Muzeum samochodów [1] (kolekcja braci Schlumpf)
Miasto pociągów (Cité du train)
Muzeum elektryczności (Electropolis) [2]
Ogród zoologiczno-botaniczny
Liczne ruiny przemysłowe
Skansen (EcoMusée) [3] alzacki (w CAMSA)
Wieża Belvédère, z której jest panoramiczny (360°) widok na miasto
Muzeum tkanin (Musée de l'Impression sur étoffes).[4]

Wieża Europy w Miluzie

W centrum miasta wznosi się Wieża Europy (la Tour de l'Europe) o wysokości 106 m i wzniesiona w 1972 przez architekta François Spoerry'ego. Na szczycie tego budynku mieszkalnego (180 mieszkań) o żelbetowej konstrukcji mieści się restauracja panoramiczna wyróżniająca się obrotową podłogą, co pozwala na obserwację panoramy (Jura, Schwarzwald, Alpy szwajcarskie) podczas posiłku. Widoczna z daleka, wieża stała się od czasu wybudowania symbolem Miluzy.

Świadectwem dawnych związków ze Szwajcarią jest częste upiększanie ścian przy pomocy fresków. Najpiękniejszym tego przykładem jest ratusz miejski z murami pokrytymi malarstwem iluzjonistycznym. Według niektórych historyków, tradycja ta jest przejawem odwiecznej chęci miasta ukrycia swojej niezbyt szlachetnej przeszłości i swoich murów, poprzez żywe kolory i freski nawiązujące do chwalebnych epizodów z historii miasta.

[edytuj] Polemiki na temat wizerunku Miluzy

Wielu prezenterów radiowych i telewizyjnych wyrażało się pośrednio niepochlebnie o mieście poprzez niestosowne żarty. Można zwłaszcza przytoczyć Thierry'ego Ardissona, który na kanale France 2 w swoim programie "Wszyscy o tym mówią" (Tout le monde en parle) zwrócił się do swojego gościa: "z miłości mógłby pan zamieszkać w Miluzie", silnie podkreślając degradujący aspekt takiej ewentualności. Można również zacytować prezentera Arthura na TF1 31 grudnia 2004 komentującego chwilę przed północą swoje mierne zdolności piosenkarskie: "nie nadawałbym się nawet żeby wystąpić na miejscowym castingu w Miluzie do Akademii Gwiazd".

Innym razem Arthur z pogardą wspomniał o "święcie piwa w Miluzie" podczas jednej ze swoich audycji "120 minut szczęścia" (120 minutes de bonheur) nadawanych w TF1.