Żagań

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°37' N 15°19' E51.6166667 15.3166667 (Żagań)

Żagań


Herb Żagania	Flaga Żagania

Gmina
- rodzaj

Żagań
miejska

Założono

XII w.

Prawa miejskie

1280

Burmistrz

Sławomir Jan Kowal
(e-mail)

Powierzchnia

39,92 km²

Położenie

51° 37' N
15° 19' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

26 665
668 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

68-100 do 68-103

Tablice rejestracyjne

FZG

Położenie na mapie Polski

Żagań

TERC10
(TERYT)

4081110021

Miasta partnerskie

Netphen

Niemcy
Duns

Wielka Brytania

Urząd miejski³

pl. Słowiański 17
68-100 Żagań
tel. 68 477-10-40; faks 68 477-10-17
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Żagań (niem. Sagan, czes. Zaháň, łac. Saganum) – miasto i gmina w województwie lubuskim, siedziba powiatu żagańskiego.

Żagań leży nad rzekami Bobrem i Czerną, na pograniczu Niziny Śląskiej i Gór Kocich, nieopodal tzw. "Niskiego Traktu" wiodącego z zachodu na wschód. Na południe od miasta rozpościerają się Bory Dolnośląskie. Na zachód od Żagania znajdują się Wzniesienia Żarskie, natomiast na wschodzie miasto graniczy ze Wzgórzami Dalkowskimi. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 26 665 mieszkańców.

Żagań sąsiaduje z gminą Żagań.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Żagań ma obszar 39,92 km², w tym:

użytki rolne: 14%
użytki leśne: 48%

Miasto stanowi 3,53% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	26 665	100	13 931	52,2	12 734	47,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	668		349		319

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1146,32 zł.

[edytuj] Historia

Według podań miasto zostało założone ok. roku 700 przez Żagannę, słowiańską księżniczkę, córkę Wandy, wnuczkę Kraka. Według danych historycznych Żagań został założony w 2. połowie XII wieku przez księcia Bolesława IV Kędzierzawego jako gród i strażnica przy przeprawie przez Bóbr.

Pierwsza historyczna wzmianka o Żaganiu pochodzi z dokumentu wystawionego dla klasztoru lubiąskiego przez księcia w roku 1202, w którym występują świadkowie: comes Stephanus castelanus de Sagan, Vizalus de Novocastro (Kasztelanowie: Stefan z Żagania, Witosław z Nowogrodu Bobrzańskiego). W układzie z 1227, zawartym między biskupem wrocławskim Wawrzyńcem a Henrykiem Brodatym w sprawie dziesięcin, wzmiankowana jest kasztelania żagańska.

Dokument świadczy o napływie niemieckich kolonistów na te tereny. Zastosowano dla nich odmienny niż dla Polaków sposób płacenia dziesięciny. Ludność rodzima z okolic Żagania dostarczała miód, zaś nowi przybysze rozliczani byli pieniędzmi. Około 1230 roku żagański gród kasztelański, położony na skarpie w pobliżu dzisiejszej wsi Stary Żagań (wówczas przygrodowej osady targowej), strawiły niemal doszczętnie płomienie. Grodu jednak nie odbudowano. Postanowiono przenieść go na nowe, dogodniejsze miejsce przy brodzie prez rzekę. Tędy wiodła droga handlowa, która stała się szybko najważniejszą kupiecką arterią przebiegającą przez północne tereny, tzw. Niski Trakt. Bulla papieża Innocentego z 1245 wymienia wśród innych grodów śląskich także Żagań.

Nie zachował się akt nadania praw miejskich dla Żagania, skąd dokładne ustalenie daty lokacji jest niemożliwe. Powszechnie utrzymuje się, że nastąpiła on po roku 1253 (lokacja Głogowa, a przed lokacją Szprotawy z 1260, która miała być wprowadzona na wzór Żagania. Wytyczony został plac targowy wraz z odchodzącymi do niego we wszystkich kierunkach ulicami. Na jego środku powstał drewniany ratusz. W granice nowego miejskiego organizmu włączono również gród kasztelański (później zajęty przez klasztor augustianów. Umocnienia Żagania rozrastały się stopniowo. Początkowo drewniano-ziemne, w wieku XIV zaczęły ustępować kamiennym murom, które rozbudowane aż do XVI wieku stanowiły cały system umocnień. Dodatkowo miasto chroniła od zachodu rzeka Bóbr, od południa młynówka, zaś od północy skarpa. Jedynie od strony wschodniej nie było naturalnych zabezpieczeń. Żagań otrzymał prawo połowu ryb w Bobrze milę w dół i w górę rzeki, prawo użytkowania lasu książęcego na budulec i drzewo opałowe, 50 łanów ziemi, połowę drogowego cła książęcego i kupowania towarów w mieście, prawo stawania na Bobrze i przyległych dopływach młynów. Z powstaniem miasta na prawach niemieckich nie znikł jednocześnie dawny, grodowy porządek oparty na kasztelanie. Imiona kasztelanów występują w dokumentach aż do końca XIII wieku.

Ludność Żagania
Rok	Ludność	Rok	Ludność
1618	ok. 4000	1939	22 343
1660	ok. 1300	1945 (VII)	300
1756	2 860	1945 (XII)	1 776
1764	2 466	1950	10 340
1772	3 010	1960	18 100
1780	3 335	1972	22 000
1786	3 531	1980	24 271
1792	3 995	1993	28 162
1796	4 317	1996	28 467
1804	4 647	2000	27 774
1830	5 500	2001	27 741
1910	15 400	2004	26 665

Z 1280 roku pochodzi dokument potwierdzający miejski charakter Żagania. Nastąpiło wówczas znaczne powiększenie powierzchni miasta w kierunku wschodnim (od linii dzisiejszej ulicy Długiej po ulicę Wałową. Na nowym obszarze miasta wytyczono plac, zwany do XIX wieku Nowym Rynkiem (obecnie plac Słowiański). Zamek książęcy musiał powstać do 1299 roku, wtedy to bowiem zakonnicy augustiańscy otrzymali od księcia na własność dawną siedzibę kasztelana – pierwszy żagański zamek.

Także rok 1284 obfitował w ważne wydarzenia w dziejach miasta. Do Żagania przybyli wówczas zakonnicy z dwóch zgromadzeń: z Saksonii – franciszkanie, a z Nowogrodu Bobrzańskiego – augustianie. Jednocześnie bracia: pierwszy książę żagański Przemko i książę ścinawski Konrad II Garbaty, wymienili się swoimi ziemiami. Prawdopodobnym motywem wymiany był fakt zależności Przemka od Henryka IV Probusa. Wrocławski książę wolał mieć za sąsiada związanego ze sobą księcia, niż negatywnie nastawionego Konrada II. Augustianie po przybyciu do miasta przejęli opiekę nad kaplicą szpitalną pw. Ducha Świętego, kaplicą dla trędowatych nad Bobrem (usytuowaną w miejscu, gdzie stoi obecnie kościół pw. Krzyża Świętego), kaplicą pw. św. Wincentego w Starym Żaganiu oraz dawnym kościołem grodowym, farą miejską. Opat został zobowiązany do opieki duszpasterskiej nad miastem. Od tej pory, aż do rozwiązania tutejszego klasztoru augustianów w 1810 roku, żagańscy opaci byli jednocześnie proboszczami parafii miejskiej. Franciszkanie osiedlili się w nowej, wschodniej części miasta. Wkrótce z fundacji Konrada II powstał ich kościół pw. świętych Piotra i Pawła oraz przylegający do świątyni od strony północnej klasztor.

Nowy miejski organizm kształtował się stopniowo. W dokumentach dotyczących Żagania od końca XIII wieku po początek XIV występują jako świadkowie: scultetus lub scholze (sołtys), richter, erbichter lub judex hereditanus (sędzia), advocatus Saganesis (wójt). W dokumencie z 1303 roku po raz pierwszy pojawia się Hertelinus, magister civium (burmistrz). Rada miejska składała się z 4 do 8 członków. Zachowała się przy dokumentach z 1303 i 1305 roku pieczęć miejska z napisem: SIGILLV BVRGENSIVM DE SAGANO. Na podstawie rysunku zawartego na pieczęci opracowany obecny herb Żagania, podkreślający rolę księcia jako fundatora miasta. W pierwszej połowie XIV wieku powstała przy klasztorze augustianów szkoła. Nie była to typowa, przyklasztorna szkoła, gdzie ograniczano się do przekazania podstaw pisania i czytania. Dziś można by ją określić jako placówkę stopnia średniego o profilu humanistycznym. Obok nauk elementarnych wykładano tam teologię i prawo, muzykę i retorykę, uczono pisania listów, czytania prozy i poezji. Na charakter kształcenia wskazywał też zbiór biblioteczny. Wśród ksiąg nie brakowało dzieł z zakresu nauk ścisłych i medycyny. Pod koniec XIII wieku wzmiankowana jest villa piscatorum (osada rybacka) znajdująca się na lewym brzegu rzeki. Na początku wieku XIV w miejscu grodu na rzece powstał drewniany most. Odnotowano działających w mieście majstrów piekarskich, rzeźnickich, szewskich, tkackich, kowalskich i kramarzy. W tym samym czasie w Żaganiu pojawili się bednarze, krawcy i kuśnierze. Działała także łaźnia miejska. Na rzece i kanale powstawały młyny.

W XIV wieku działał w mieście cech kupców zajmujących się handlem dalekosiężnym. Powstał wtedy targ solny, zaś w dniu św. Michała archanioła, 29 września organizowano coroczny jarmark, zwany Jarmarkiem Michała. Z roku 1337 pochodzi wzmianka o wytopie żelaza ze złóż rudy darniowej, znajdującej się w lesie na południe od miasta. Z okresu rządów Henryka III zachowało się kilka srebrnych kwartników. Jedyną znaną monetą Henryka IV jest srebrny kwartnik o średnicy 20 mm.

Czasy Piastów śląskich w Żaganiu skończyły się bezpowrotnie w 1472 roku, kiedy to Jan II Szalony sprzedał księstwo żagańskie książętom saskim: Ernestowi i Albrechtowi za 50000 florenów węgierskich.

Później księciem na Żaganiu został legendarny wódz cesarski z lat wojny trzydziestoletniej Albrecht von Wallenstein, który zakupił księstwo od cesarza Ferdynanda II.

Znaczącym ośrodkiem kultury i nauki był klasztor augustianów, w którym prowadzono obserwacje astronomiczne (m.in. przez Jana Keplera), zgromadzono wspaniały księgozbiór w klasztornej bibliotece, prowadzono prace nad reformą edukacji na Dolnym Śląsku, a także zamontowano pierwszy w Europie piorunochron na kościelnej wieży. Pod koniec XVIII w. Żagań dostał się pod panowanie rodu Bironów a później Talleyrandów. Na ten okres przypada tzw. "złoty wiek" Żagania, z imponującymi inwestycjami w architekturę i sztukę. Bywali wówczas w tym mieście artyści formatu Franciszka Liszta. Postacią-symbolem tych czasów jest piękna i inteligenta księżna Dorota, córka Piotra Birona.

Żagań – widok na centrum

Żagań – Żagański Pałac Kultury

[edytuj] Gospodarka

Przemysł drzewny, metalowy, włókienniczy, spożywczy, materiałów budowlanych, m.in: PW JERSAK, Polstoff, Bartex, Ekotex, VP POLSKA, Polotex, Amadeo, Galwanizernia, Sun-d-Yan. W 2007 roku rozpoczęła działalność jedna z fabryk koncernu Würth.

[edytuj] Sport

Kluby sportowe:

Czarni Żagań
WKS Sobieski Żagań
Formoza Żagań
KS Bóbr Żagań
UKS Orzeł Żagań

[edytuj] Zabytki

barokowy zespół pałacowy Lobkowitzów (ul. Szprotawska, obecnie Żagański Pałac Kultury) – usytuowany na południowo-wschodnim obrzeżu miasta na miejscu średniowiecznego zamku, który był posadowiony około 3 m niżej od pałacu. W 1627 księstwo żagańskie nabył ówczesny dowódca wojsk austriackich, książę Albrecht Wallenstein. Z jego inicjatywy, około roku 1630 na miejscu zamku rozpoczęto budowę pałacu według projektu włoskiego architekta Vincentio Boccacci – renesansowy typ rezydencji obronnej. Tragiczna śmierć księcia spowodowała wstrzymanie budowy na długi czas. Podjął ją ponownie Wacław Lobkowic, który nabył księstwo w 1646. Prace budowlane podjęto w 1670 według projektu włoskiego architekta Antonio della Porta. Wzniesiona budowla nawiązuje wyraźnie do pałacu w Roudnicach, rodzinnym mieście Lobkowica. Powolne tempo budowy zmieniło się, gdy księstwo zakupił w roku 1786 książę kurlandzki Piotr Biron. W latach 1792-1796 wnętrza poddano przebudowie i gruntownej renowacji według architekta Chrystiana Schultze. W roku 1802 drewniane dotychczas mosty zastąpiono murowanymi. W roku 1842 księstwo przeszło na własność Doroty de Talleyrand-Périgord. Dwór żagański stał się wtedy jednym z bardziej znanych w Europie. W latach 1845-1855 przeprowadzono wiele prac modernizacyjnych. Znacznie powiększony park zamkowy otrzymał nowy, romantyczny wygląd, zaprojektowany przez Oskara Teicherta. Obecny wygląd pałacu ukształtowany został w okresie baroku. W rezultacie powstał obiekt jedyny w swoim rodzaju, nie mający w architekturze polskiej odpowiednika, o układzie przestrzennym łączącym cechy właściwe barokowym pałacom francuskim (skrzydło parawanowe) oraz włoskim (skierowanie dziedzińca w kierunku parku).
dworzec kolejowy z pięcioma peronami – obecny budynek dworca kolejowego jest już trzecim z kolei. Budowę ukończono 1 marca 1913 roku na miejscu wcześniejszego, zniszczonego przy pożarze. Z okazji 150 lat kolejnictwa na ziemi żagańskiej w 1996 wmurowano pamiątkową tablicę na ścianie dworca od strony ulicy.
fragmenty murów miejskich – Żagań został otoczony murami miejskimi i fosą na początku XIV wieku. W XVIII-XIX w. mury wraz z bramami popadły w ruinie i uległy częściowej rozbiórce. Zachowane do dziś fragmenty usytuowane są wzdłuż ulicy Wałowej, Jana Keplera, w ścianach zabudowań poaugustiańskich oraz przy ulicy Rybackiej. Ten odcinek przetrwał wraz z basztą, w latach 1970-1971 został zakonserwowany i wyeksponowany.
kamienice – II wojna światowa i jej skutki spowodowały zniszczenie 80 proc. Staromiejskiej zabudowy mieszkalnej centrum Żagania. Z ocalałych najcenniejszą grupę stanowią domy przy Rynku, renesansowe, na zrębach gotyckich (nr 7-11) i barokowe (nr 27-31). Wartościowy zespół tworzy zwarta zabudowa ulicy Warszawskiej, powstała w XVIII i XIX wieku, na zrębach starych budowli. Z tego samego czasu przetrwały domy przy ulicach: Keplera, Słowackiego, Szprotawskiej, Jana Pawła II, Gimnazjalnej i przy placu Słowiańskim. Poza strefą staromiejską zabudowaną w II połowie XIX i XX wieku, znajduje się kilkadziesiąt domów zbudowanych w stylu secesyjnym. Skupiają się one głównie przy ulicach Piłsudskiego, Henryka Brodatego, Dworcowej, Nowogrodzkiej, Śląskiej, Szprotawskiej i Żelaznej.
kaplica Grobu Chrystusa (ul. Żarska, przy kościele pw. Nawiedzenia NMP) – Zbudowana w 1598 z inicjatywy opata żagańskiego konwentu augustianów – Jakuba II. Budowla jest wierną kopią Kaplicy Grobu Chrystusowego w Jerozolimie.
kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (ul. Żarska) – Zbudowany w 1404 (drewniany), murowany w 1444, przebudowany (dostawienie kaplicy) w XVII-XVIII wieku. W obecnej postaci barokowy z zachowanymi częściowo cechami gotyku. W późnorenesansowym wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze.
kościół św. Ducha – późnobarokowy z lat 1701-1702, wieża nadbudowana w 1785. Wyposażenie także późnobarokowe.
kościół św. Krzyża (ul. Szpitalna) – Wzniesiony z fundacji księżnej Doroty de Talleyrand – Périgord w 1849 według projektu Leonarda Schatzeberga z wykorzystaniem reliktów gotyckiej kaplicy. Wnętrze z bogatym wyposażeniem stolarsko-rzeźbiarskim i kowalskim (kraty) posiada jednolity neogotycki charakter o dużych wartościach artystycznych. W kościele miejsce ostatniego spoczynku znaleźli katoliccy członkowie rodziny książęcej: księżna Katarzyna Wilhelmina, Dorota Talleyrand i jej syn Ludwik Napoleon.
pałac (pl. Słowiański 17) – Pierwotnie urząd książęcych dóbr ziemskich, obecnie siedziba Urzędu Miasa. Klasycystyczny, zbudowany w 1793 według projektu Christiana Schultze, wielokrotnie remontowany i przekształcony we wnętrzach.
pałacyk (ul. Jana Pawła II 7) – Dawna siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej. Klasycystyczny, zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku według projektu Christiana Schultze dla radcy dworu książęcego Johanna Metzke.
park geometryczny o łącznej powierzchni 77,49 ha – powstały w XVII wieku, znacznie przekształcony podczas rządów Doroty de Talleyrand-Périgord. Przepływający przezeń Bóbr w naturalny sposób podzielił go na trzy części: park przedni (pałacowy, o pow. 15 ha + 1,8 ha zespół szpitalno-kościelny) – obecnie stosunkowo najlepiej utrzymany, park środkowy (bażanciarnia) – położony między dwiema odnogami Bobru, oraz park górny usytuowany między nurtem rzeki, Osiedlem Moczyń, a dworcem kolejowym (łączna powierzchnia bażanciarni i parku górnego wynosi 60,69 ha). W skład występującego na terenie parkowego założenia drzewostanu wchodzi około 50 gatunków drzew i krzewów. Najliczniej reprezentowane są: cis pospolity (19%), lipa drobnolistna (16%), grab pospolity (10%), dąb szypułkowy (9%) i robinia akacjowa (7%). Spośród okazów występujących w pojedynczych ilościach wyróżnić można platany, buki czerwone, choinę kanadyjską, sosnę wejmutkę, sosnę czarną, tulipanowiec i bożodrzew.
sąd rejonowy (ul. Szprotawska 3) – dawniej budynek administracji książęcej. Zbudowany w końcu XVIII wieku. W 1813 rezydował w nim pisarz francuski, Stendhal, jako intendent na księstwo żagańskie przy korpusie gen. Latour-Maubourg.
wieża kościoła poewangelickiego (pl. Królowej Jadwigi) – Pierwotny kościół ewangelicki zbudowany został w 1709. Wzniesiony na jego miejscu w 2. połowie XIX wieku murowany kościół, zwany Kościołem Łaski, uległ rozbiórce w 1966. Do dzisiejszych czasów przetrwała 84-metrowa wieża ceglana zwieńczona żeliwną, ażurową iglicą (zbudowana w 1845). W krypcie znajdującej się pod wieżą znaleźli miejsce spoczynku protestanccy członkowie rodziny książęcej (Piotr Biron i jego małżonka Anna Dorota, córki księcia: Joanna i Paulina oraz jego bratanek Piotr Gustaw Biron). 2 listopada 2004 wieża, po trwającym kilka lat remoncie, została udostępniona dla zwiedzających.
wieża ratuszowa (Rynek) – Wieża jest pozostałością ratusza usytuowanego pierwotnie w Rynku, a w XVI wieku przeniesionego na zachodnią pierzeję zabudowy mieszkalnej. Neoklasycystyczna, zbudowana w latach 1879-1880 z wykorzystaniem fragmentów ratusza gotyckiego z XIV-XVI wieku . Na I piętrze zachowało się sklepienie kryształowe z pierwszej połowy XVI wieku.
zabytkowe koszary wojskowe.
zespół poaugustiański (plac Klasztorny) – Zespół złożony z kościoła parafialnego, dawnego klasztoru i konwiktu oraz spichlerza klasztornego, położony jest w północno-zachodniej części starego miasta.
- Kościół Najświętszej Marii Panny (NMP) – Źródłowo potwierdzony w 1272 posiada prawdopodobnie wcześniejsze pochodzenie. Układ ani kształt trzynastowiecznej budowli nie jest znany. w II poł. XIV wieku zakonnicy wznieśli trzynawową bazylikę.
  
  Rzeźba Nike przy pałacu
  
  Po pożarach w latach 1472 i 1486 kościół został odbudowany w konstrukcji halowej. Poważna przebudowa miała miejsce w 1515, gdy wzniesiono nową wieżę i wielki zachodni szczyt oraz podwyższono nawę główną. W roku 1602 od zachodu dobudowano dwukondygnacyjną loggię. Po pożarze w 1730 odbudowane wnętrze otrzymało bogaty wystrój sztukatorsko-rzeźbiarski, wykonany przez Jana Urbańskiego i Jana Haberla z Wrocławia. Barokowy wystrój otrzymały także okna. Zewnętrzna architektura mimo przebudów zachowała charakter gotycki. Loggia jest renesansowa. Wyposażenie wnętrz barokowe. Uwagę zwracają stalle z 1695, gotycki sarkofag księcia głogowsko-żagańskiego Henryka IV oraz XVI-wieczny ołtarz św. Trójcy.
- dawny klasztor Augustianów – obecnie plebania i biura parafialne. Augustianie sprowadzeni w 1284 przez Przemka głogowskiego zajęli początkowo plebanię. W 1285 książę Konrad II Garbaty przekazał im zamek, który w połowie XIV wieku rozbudowali, wznosząc ponadto pałac opacki. W następnych wiekach klasztor poddawano wielokrotnym przebudowom. Po pożarze w 1730 został przekształcony w duchu baroku i powiększony. Jedynie część pomieszczeń w skrzydle wschodnim zachowała charakter gotycki. Dwukondygnacyjna budowla jest murowana z cegły. Poza pierwotnymi celami braci i kapitularzem mieści kaplicę św. Anny z gotyckimi sklepieniami oraz biblioteką klasztorną z XVIII-wiecznym wystrojem, zbiorem starodruków i dwoma XVII wiecznymi globusami. Sklepienia biblioteki są ozdobione freskami z 1736 roku, autorstwa Georga Wilhelma Neunhertza.
- dawny spichlerz klasztorny – późnogotycki z końca XV wieku, częściowo przekształcony w XIX-XX w. Murowany z cegły o elewacji frontowej rozczłonkowanej wąskimi, ostrołukowymi blendami. W roku 1978 przystąpiono do adaptacji z przeznaczeniem na zaplecze "Domu Turysty".
- dawny konwikt – późnobarokowy, zbudowany w latach 1740-1758 na miejscu klasztornych budynków gospodarczych i szkoły nowicjatu – następnie przeznaczony na sąd i areszt. W latach 1972-1975 odbudowany i adaptowany na hotel turystyczny.
zespół pofranciszkański (ul. Gimnazjalna) – Kościół św. św. Piotra i Pawła, resztki klasztoru franciszkanów i dawne kolegium. Franciszkanie przybyli do Żagania w 1284, wznieśli wkrótce klasztor i kościół. Opuszczony w czasie reformacji kościół przejęli ewangelicy. W 1633 świątynia przeszła w ręce jezuitów, którzy na miejscu klasztoru wznieśli okazałe kolegium.
- dawne kolegium jezuickie (ul. Gimnazjalna) – Pierwszy budynek kolegium, wzniesiony w 1655 zniszczył po 13 latach pożar. Na jego miejscu odbudowano południowe skrzydło obecnego barokowego założenia. Twórcą był nadworny architekt Lobkowitzów, budowniczy zamku – Antonio della Porta. W 1733 kolegium powiększono o aulę, zaś w drugiej połowie XVIII wieku o trzyskrzydłową część północną. Po kasacji zakonu jezuitów i sprzedanu ich dóbr w 1787 część południową przeznaczono na szkołę, a północną (po gruntowej przebudowie i podwyższeniu) na siedzibę policji i więzienia). Od 1945 w części północnej mieści się Komenda Policji (dawniej swoją siedzibę miała tam także Prokuratura Rejonowa, którą przeniesiono w inne miejsce). Skrzydło południowe zostało adaptowane w 1963-1965 dla potrzeb Zespołu Szkół Tekstylno-Włókienniczych.
- Kościół Św. Piotra i Pawła (ul. Gimnazjalna) – ufundowany przez Konrada Garbatego w 1293. Z tego okresu pochodzą obecnie mury korpusu i prezbiterium. W XV wieku dobudowano kaplicę. Po pożarze w 1486 odbudowa trwała do początku XVI wieku, kiedy założono sklepienie kryształowe. Wieżę odbudowali ewangelicy w 1604. Dalsze remonty i przebudowy miały miejsce w latach 1696-1752 i w końcu XVIII wieku, gdy przekształcono elewację wieży w duchu klasycystycznym. Mimo przekształceń kościół zachował charakter gotycki. Wyposażenie wnętrza barokowe z około 1730.
zespół szpitalny (ul. Żelazna) – istniejący do dzisiaj, neogotycki budynek szpitala, wzniesiono za sprawą księżnej Doroty. Plac otaczający szpital, księżna nabyła od rodziny Willmanów, żagańskich fabrykantów. Kamień węgielny pod budowę obiektu położono 3 maja 1851 w obecności króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV. Szpital oddano do użytku w październiku 1859 roku. Z tej niezwykle nowoczesnej jak na owe czasy placówki mogli korzystać jedynie mieszkańcy księstwa żagańskiego, zarówno katolicy, jak i protestanci.

Makieta Stalag Luft III

Pod Żaganiem znajduje się Muzeum Martyrologii Alianckich Jeńców Wojennych. Obejmuje ono tereny obozów jenieckich Stalagu VIIIC oraz Stalagu Luft III, gdzie w 1944 miała miejsce Wielka ucieczka 80 lotników, z których 50 rozstrzelano potem na mocy rozkazu Hitlera, znanego jako Sagan Befehl.

[edytuj] Kultura

Kino Pałac
Pałac Kultury

[edytuj] Komunikacja

Przez Żagań prowadzą droga krajowa nr 12 łącząca Łęknicę (przejście graniczne z Niemcami) z wsią Berdyszcze (przejście graniczne z Ukrainą) przez m.in. Żary i Szprotawę oraz drogi wojewódzkie: nr 295 do Nowogrodu Bobrzańskiego i nr 296 do Kożuchowa oraz przez Iłowę i Ruszów do Lubania. Komunikację miejską obsługuje MZK Żagań, podmiejską m.in. PKS Żary.

[edytuj] Edukacja

Szkoły podstawowe:

Szkoła podstawowa nr 1
Szkoła podstawowa nr 2
Szkoła podstawowa nr 3
Szkoła podstawowa nr 4
Szkoła podstawowa nr 5
Szkoła podstawowa nr 7

Szkoły gimnazjalne:

Publiczne Gimnazjum nr 1 (osiedle XXX-lecia)
Publiczne Gimnazjum nr 2 (ul. Nocznickiego)

Publiczne Gimnazjum nr 2

Szkoły ponadgimnazjalne:

Liceum Ogólnokształcące w Żaganiu im. Stefana Banacha
Zespół Szkół Mechanicznych
Zespół Szkół Tekstylno-Handlowych

[edytuj] Osoby związane z Żaganiem

Franciszek Liszt – węgierski kompozytor, dwukrotnie gościł w Żaganiu
Johann von Felbiger – żagański opat ery nowożytnej
Albrecht Wallenstein – czeski szlachcic
Wacław Lobkowic – książę żagański
Piotr Biron – książę żagański
Dorota de Talleyrand-Périgord – księżna żagańska
Ludwik Napoleon – książę żagański
Święty Jan Kapistran
Jan Kepler – niemiecki astronom
Carl Weisflog - niemiecki pisarz
Bronisława Wajs – cygańska poetka
Stendhal – francuski pisarz
Ludwik XVIII
Honoré de Balzac - francuski pisarz
Božena Němcová
Zygmunt Sadowski
Marek Bożek - ekskomunikowany proboszcz parafii św. Stanisława Kostki w St. Louis
Damian Aleksander - aktor Teatru Muzycznego Roma w Warszawie
Łukasz Garguła - piłkarz GKS-u Bełchatów, reprezentant Polski

[edytuj] Ulice, osiedla i miasta partnerskie

Miejsce	Nazwa ulicy	Dawna nazwa
1	ul. Akacjowa
2	ul. Armii Krajowej	Rosenbergów, Cmentarna, Freystädter Str. (Kożuchowska)
3	ul. II Armii Wojska Polskiego	Sorauer Str. (Żarska)
4	ul. Asnyka Adama	Fischendorfer Str. (Wsi Rybaki)
5	ul. Augustynów	Augustinerweg (Augustiańska)
6	ul. Bema Józefa	Rokossowskiego, Schönthaler Str. (Pięknej Dolinki)
7	ul. Boczna
8	ul. Bolesławiecka	Bergisdorfer Str. (Wsi Dziwiszowa)
9	ul. Bracka	Brüderstr. (Bracka)
10	ul. Brodatego Henryka	Bramkowa, Am blauen Tor (Przy Niebieskiej Bramie)
11	ul. Browarniana	Reiß Str. (Ryżowa)
12	ul. Brzozowa	Birkenweg (Brzozowa)
13	ul. Buczka Mariana	Szpitalna, Lazarettsr. (Lazaretańska)
14	ul. św. Cecylii	Cäcilienstr. (Cecylii)
15	ul. Cicha	Waldstr. (Leśna)
16	ul. Chopina Fryderyka	Weisflogstr. (Weisfloga)
17	ul. Chrobrego Bolesława	Bergisdorfer Str. (Wsi Dziwiszowa)
18	ul. Dąbrowskiego Jarosława	Worbsstr. (Worbsa), West Str. (Zachodnia)
19	ul. Dębowa	Eichendorfstr. (Dębowej Osady)
20	ul. Długa	Lange Str. (Długa)
21	ul. Dolna
22	ul. Drzewna
23	ul. Dworcowa	Dzierżyńskiego Feliksa, Bahnhofstr. (Dworcowa)
24	ul. Fabryczna	Bleichenstr. (Blicharska)
25	ul. Findera Pawła	św. Rocha, Rochusweg (Rocha)
26	ul. Fornalskiej Małgorzaty	św. Barbary
27	ul. Gimnazjalna	Wasilewskiej Wandy, Gimnasialstr. (Gimnazjalna), Scheungasse (Stodolna)
28	ul. Górna	Hechelsteg (Górna)
29	ul. Graniczna
30	ul. Halicka	Friesenstr. (Fryzyjska)
31	ul. Jana Pawła II	Świerczewskiego Karola, Poznańska, Stadtweise (Miejskie Łąki)
32	ul. Jaśminowa
33	ul. Joselewicza Berka	Lessingstr. (Lessinga)
34	Karliki	Carlswalde (Las Carla)
35	ul. Karpińskiego Franciszka	Bergstr. (Górska)
36	ul. Keplera Jana	1 Maja, Keplerstr. (Keplera), Spittelgasse (Szpitalna)
37	ul. Kędzierzawego Bolesława	Artilleriestr. (Artyleryjska)
38	pl. Kilińskiego Jana	Kaiser Wilhelm Platz (pl. Cesarza Wilhelma)
39	pl. Klasztorny	Klosterhof (Dziedziniec Klasztorny)
40	ul. Klonowa
41	ul. Kochanowskiego Jana	Seydlitzstr. (Seydlitza)
42	ul. Kolejowa	Haidebergstr.
43	ul. Konarskiego Stanisława
44	ul. Konopnickiej Marii	Grüntalerstr. (Zielonej Dolinki)
45	ul. Końcowa
46	ul. Kopernika Mikołaja	Angelstr. (Wędkarska)
47	ul. Koszarowa	Kasernenstr. (Koszarowa)
48	ul. Kościuszki Tadeusza	Luthrötha (Lutnia)
49	ul. Kożuchowska	Freystädter Chausse (Szosa Kożuchowska)
50	ul.Kręta	Krakowska, Waisenhausstr. (Sierocińca)
51	pl. Królowej Jadwigi	Kirchplatz (plac Kościelny)
52	ul. Krótka	Friedhofstr. (Cmentarna)
53	ul. X-lecia Polski Ludowej	Batorego Stefana, Boberstr. (Bobrzańska)
54	ul. XXX-lecia PRL
54	ul. Leśna	Alte Carlswalder Str. (Stare Karliki)
55	ul. Libelta Karola	Dorotheenstr. (Doroty) + Eckersche Str. (Narożna) + Schloss Platz (pl. Zamkowy)
56	ul. Lipowa
57	ul. Lotników Alianckich	Ilwiańska, Halbauer Chausse (Szosa Iłowska)
58	ul. Łąkowa	Annehofer Str. (Folwarku św. Anny – Marysina)
59	ul. Łokietka Władysława	Blücherstr. (Blüchera)
60	ul. Łukasiewicza Ignacego	Echenerstr. (Narożna)
61	ul. Łużycka	Felbigerstr. (Felbigera)
62	pl. gen. Stanisława Maczka
63	ul. Mickiewicza Adama	Krichlinden (Lipy Kościelne)
64	ul. Miodowa	Schwerin Str.
65	ul. Młynarska	Mühleweg (Młynarska)
66	ul. Moniuszki Stanisława
67	ul. Morelowa
68	ul. Myśliwska
69	ul. Nadbobrze
70	ul. Narutowicza Gabriela	Immelmannstr. (Immelmanna)
71	ul. Niepodległości	Pfotre (Forteczna)
72	ul. Nocznickiego Tomasza	św. Anny, Annehofer Str. (Folwarku św. Anny) + Burgberg Str. (Wzgórza Miejskiego)
73	ul. Nowa
74	ul. Nowogródzka	Naumburger Str. + Naumburger Chausse (ul. Nowogródzka + Szosa Nowogródzka)
75	ul. Nowotki Marcelego	św. Doroty, Dorotheenstr. (Doroty) + Schlossgasse (Zamkowa)
76	ul. Obwodowa
77	ul. Okrzei Stefana	św. Michała, Oberland Str.
78	pl. Orląt Lwowskich	Krasickiego Janka, A.H. Platz (Plac Hitlera), Pestallozzi Platz (pl. Pestalozziego), Kaserner Platz (pl. Koszarowy)
79	ul. Paderewskiego Ignacego	Hermann Löns Str. (Hermanna Lönsa)
80	ul. Piaskowa
81	ul. Piastowska	Willmannstr. (Willmanna)
82	ul. Piłsudskiego Józefa	Armii Czerwonej, Gartenstr. (Ogrodowa) + Sprottauer Chausse (Szosa Szprotawska)
83	ul. Plater Emilii	Ziethenstr.
84	ul.Prusa Bolesława
85	ul. Podgórna	Bergelstr. (Górka)
86	ul. Podmiejska
87	ul. Polna
88	ul. Pomorska	Friedrich Wilhelm Str. (Frederyka Wilhelma)
89	ul. Poprzeczna	Paradiesstr. (Rajska)
90	ul. Porzeczkowa	Wiesenstr. (Łąkowa)
91	ul. Północna
92	ul. Przyjaciół Żołnierza	Halbauer Str. (Iłowska)
93	ul. Pstrowskiego Wincentego	Fischendorfer Str. (Wsi Rybaki)
94	ul. Pułaskiego Kazimierza
95	ul. Reymonta Władysława	Oelgasse (Olejowa)
96	ul. Robotnicza	Richtofenstr.
97	ul. Różana	Rosenstr. (Różana)
98	ul. Rybacka	Parchen (Parkanowa) + Schanze (Szaniec)
99	Rynek	Alter Ring: Korn Markt, Butter Markt (Stary Rynek: Rynek Mączny, Rynek Maślany)
100	ul. Rzeźnicka	An den Männelburg
101	ul. Sawickiej Hanki	Fredry Aleksandra
102	ul. Sienkiewicza Henryka	Langemarckstr.
103	ul. Słowackiego Juliusza	Kurlandstr. (Kurlandzka), Weizengasse (Przeniczna)
104	pl. Słowiański	Stalina Józefa, Ludwigsplatz (pl. Ludwika), Neuer Ring (Nowy Rynek)
105	ul. Sobieskiego Jana III	Baderstr. (Łaziebna)
106	ul. Sosnowa
107	ul. Spokojna	Boeckelstr.
108	ul. Sportowa	Am Sportplatz (Przy pl. Sportowym)
109	ul. Spółdzielcza
110	ul. Starowiejska	Altdorfer Str. (Starowiejska)
111	ul. Staszica Stanisława	Hansdorfer Str. (Wsi Jankowa Żagańska)
112	ul. Stroma	Amselweg (Polna Ścieżka)
113	ul. Strumykowa	Paulinenhof (Dworu Pauliny)
114	ul. Szkolna
115	ul. Szlachetna	Edelgasse (Szlachetna lub Pańska)
116	ul. Szpitalna	Wędkarska, Am Angel (Przy Wędkarskiej)
117	ul. Szprotawska	Sprottauer Str. (Szprotawska)
118	ul. Śląska	Pola Wincentego, Pohl Str. (Pohla)
119	ul. Środkowa
120	ul. Świerkowa
121	ul. Tartakowa	Werkstr. (Robotnicza)
122	ul. Teatralna	Theaterstr. (Teatralna)
123	ul. Traugutta Romualda	Güntherstr. (Günthera)
124	ul. Wałowa	Am Wallgraben (Podwale)
125	ul. Warszawska	Hohe Str. (Wysoka)
126	ul. Waryńskiego Ludiwka	św. Jana, Ludwig Jahn Str. (Ludwiga Jahna)
127	ul. Wesoła	Hansdorfer Str. (Wsi Jankowa Żagańska)
128	ul. Węglowa	Kohlenweg (Węglowa)
129	ul. Wiejska	Dorfstr. (Wiejska)
130	ul. Wiśniowa
131	ul. Wodna	Mostowa, Bürgemeister Würfel Str. (Burmistrza Würfela)
132	ul. Wojska Polskiego	Seminarstr. (Seminarialna)
133	pl. Wolności	Nizza Platz (pl. Nicei)
134	ul. Zacisze (dawna Raj)
135	ul. Zamkowa	Burgstr. (Zamkowa)
136	ul. Żaganny Księżnej	Strzelecka, Schützenstr. (Strzelców)
137	ul. Żarska	Sorauer Chausse (Szosa Żarska)
138	ul. Żelazna	Mochyniowa, Mühlweg (Młyńska) + Eisenberger Str. (Rudawicka)
139	ul. Żółkiewskiego Stefana	Dittersbacher Str. (Dzietrzychowicka)
140	ul. Żwirki i Wigury	Zeppelinstr. (Zeppelina)

Osiedla mieszkaniowe:

Osiedle XXX-lecia PRL,
Osiedle Bema,
Osiedle Moczyń,
Osiedle Kolonia Laski,
Osiedle Łąkowa.

Duns (Szkocja-Wielka Brytania)
Netphen (Nadrenia-Weswalia); od 1995
Ortrand (Brandenburgia); od 2006
Teltow (Brandenburgia); od 2006

[edytuj] Garnizon Żagań

Żagań był i jest kojarzony z dużym garnizonem wojskowym. Wojsko stacjonuje w Żaganiu nieprzerwanie od drugiej połowy XIX wieku. Najpierw były to wojska pruskie, później Reichswehra następnie Wehrmacht, a po II wojnie światowej Armia Czerwona i Wojsko Polskie.

Obecnie w Garnizonie Żagań stacjonują następujące instytucje i jednostki wojskowe:

Dowództwo 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego w Żaganiu przy ul. Traugutta:
- 34 Brygada Kawalerii Pancernej w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska
- 10 Batalion Rozpoznawczy Strzelców Konnych w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska
- 11 Batalion Remontowy w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska
- 11 Batalion Medyczny w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska
- 11 Batalion Dowodzenia w Żaganiu przy ul. Dworcowej
- 11 Kompania Chemiczna w Żaganiu przy ul. Dworcowej
Oddział Żandarmerii Wojskowej w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska
Wojskowa Komenda Uzupełnień w Żaganiu
Wojskowa Administracja Koszar w Żaganiu
Klub Garnizonowy w Żaganiu w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska
Garnizonowy Węzeł Łączności Żagań - Regionalny Węzeł Łączności Wrocław w Żaganiu przy ul. Dworcowej
Parafia Wojskowa pw. Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego w Żaganiu przy ul. Szosa Żarska 2

[edytuj] Ciekawostki

Nazwa miasta oznacza miejsce po wypalonym lesie (por. żegać, żagiew), co jest prawdopodobnie echem po początkach osadnictwa, związanych z wypalaniem puszczy pierwotnej. Za trafnością tej tezy przemawiają także nazwy okolicznych miejscowości: Żary, Zgorzelec, Pożarów.

Przed wybuchem II wojny światowej polski wywiad posiadał na żagańskiej kolei swojego agenta-dyspozytora kolei, który informował o przemieszczaniu się niemieckich wojsk.

Tuż po II wojnie światowej miasto nazwano Żegań, nazwa Żagań została ustanowiona pod koniec lat 40. Tymczasem po przyłączeniu Międzylesia do Warszawy w połowie lat 50. jedną z ulic nazwano Żegańską i tak nazywa się ona do tej pory.