Vatikano Hiria

Wikipedia(e)tik

Vatikano Hiriko Estatua

Status Civitatis Vaticanae
Stato della Città del Vaticano


Bandera	Armarria

Goiburu nazionala: Ez du

Ereserkia: Inno e Marcia Pontificale

Hiriburua Vatikano Hiria¹
41°54′N 12°27′E / 41.9, 12.45 Koordenatuak: 41°54′N 12°27′E / 41.9, 12.45

Hiri handiena Vatikano Hiria

Hizkuntza ofiziala(k) Latina²

Gobernua

Aita Santua
Estatu Idazkaria
Gobernadorea

Eklesiastikoa
Benedikto XVI.a
Angelo Sodano kardinala
Edmund Szoka kardinala

Sorrera
- Laterango Ituna 1929ko otsailaren 11

Eremua
- Guztira
- ur % 0,44 km² (194.)
0

Biztanleria
- Estimaketa (2005)
- Errolda ()
- Dentsitatea 921 (235.)

2.093 biztanle/km² (3.)

Dirua Euroa³ (€) (EUR)

Ordu eremua
- Udan (DST) UTC (UTC +1)
Bai (UTC +2)

Interneteko domeinua

.va

Telefono aurrezenbakia +379

Herritarra vatikanoar

¹Vatikanoa hiri-estatu bat da
²erabilera ofizialetan bakarrik. De facto erabiltzen diren hizkuntzak hauexek dira: italiera —bereziki—, alemana, ingelesa, gaztelania, frantsesa eta portugesa. Suitzar Zaindarien hizkuntza alemana da.

Vatikano Hiria (latinez, "Status Civitatis Vaticanae"; italieraz, Stato della Città del Vaticano) munduko estaturik txikiena da (0,44 km²), Eliza Katolikoaren hiriburu eta egoitza nagusia. Erromako (Italia, Europa) hiriaren barnean dagoenez, herrialde itsasgabea da. Estatu-burua Aita Santua da. Mila biztanle izanik, munduan jende gutxien duen estatua da. Egoitza Santuaren menpekoa da (latinez, Sancta Sedes) eta bertan daude Jauregi Apostolikoa (Aita Santuaren egoitza) eta Erromatar Kuria. Sarritan Egoitza edo Aulki Santua eta Vatikano Hiria nahasten badira ere, argi bereizi behar dira: Aulki Santua Eliza Katolikoko zuzendaritza gunea da; Vatikano Hiria, aldiz, estatu independentea (nahiz eta Aulki Santuak, Nazio Batuen Erakundeko begiralea denez, ez duen NBErekin harreman zuzenik).

[aldatu] Geografia

Vatikanoko mapa

Vatikano hiria Erroma barnean dagoen lurralde txiki bat da. Hiriaren mendebaldean dago kokatuta, Tiber ibaiaren eskuinaldean eta 4 km luzeko mugak ditu.

San Petri basilika da eraikinik aipagarriena, Bramante, Michelangelo eta Maderno arkitektoek eraikia.

Erroman bertan, Vatikanoko lurretatik kanpo, baina haren subirautza pean (enbaxaden antzera) beste hiru basilika ditu:

San Joan Laterangoa
San Paulo Harresiz Kanpokoa
Santa Maria Nagusia

Eta, haiekin batera, Castelgandolfo jauregia, Erromatik kanpo, ordea.

[aldatu] Gobernua eta politika

Aita Santuak bere baitan biltzen ditu Eliza Katolikoaren eta Vatikano Hiriaren buruzagitza gorenak. Aita Santua kardinalek aukeratzen dute aurrekoa hil ondoren, konklabe deritzan prozesuan. Behin bere onarpena eman ondoren, hautatua Aita Santu bihurtzen da.

Vatikano Hiriaren eguneroko gobernua Estatu Idazkaritzak darama. Hala ere, ez dago botere banaketarik, funtzio banaketa baizik; botere guztiak Aita Santuak ditu, baina delegazio bidez beste erakunde batzuei uzten dizkie.

[aldatu] Ekonomia

Vatikanoarenko ekonomia turismora bideratuta dago nagusiki. Horrela, diru sarrera nagusiak liburu, oroigarri, seilu eta txanponak saltzetik datozkio, Vatikanoko Museorako sarrerez gain. Nolanahi ere, mundu osoko katolikoek (apezpiku, apez eta laikoek) ematen dioten diruak ekonomia orekatzen laguntzen du.

[aldatu] Hedabideak

Vatikano Irratia 1931n eraiki zuen Guglielmo Marconi irratiaren asmatzaileak. Munduko irratirik zaharrenetakoa da, beraz. Gaur egun, 47 hizkuntzatan emititzen du, eta mundu guztian entzun daitezke haren programak, Internet bidez.

L'Osservatore Romano egunkaria 1861ean sortu zen, Aita Santuaren eta Elizaren apologia egin eta haien ekintzen berri emateko. Gaur egun, italieraz egunero argitaratzen den edizioaz gain, beste hizkuntza batzuetan astekari gisan argitaratzen da.

Vatikanoko Telebista Zentroak programa erlijiosoak ekoitzi eta nazioarteko hainbat telebistari saltzen dizkie, batez ere Aita Santuaren bidaia eta ekitaldiei buruzkoak.

San Petri basilika eta Jauregi Apostolikoaren arratseko ikuspegia

[aldatu] Bitxikeriak

Estatistikaren alorreko txiste ezagun batek dioen moduan, Vatikanoan bi Aita Santu daude kilometro koadroko (estatuak kilometro koadro erdiko eremua du).

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak

Jalgi.com atlasa datuak, mapak eta irudiak
CIA - World Factbook geografia, biztanleria, politika eta ekonomia datuak
Vatikano Hiriko webgune ofiziala
Vatikano Irratia on-line

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz:
Vatikano Hiria

	Europa
Herrialdeak: Albania Alemania Armenia Andorra Austria Azerbaijan Belgika Bielorrusia Bosnia-Herzegovina Bulgaria Danimarka (Faroe Uharteak) Erresuma Batua (Gibraltar Man Uhartea Guernesey Jersey) Errumania Errusia Eslovakia Eslovenia Espainia Estonia Finlandia (Aland Uharteak) Frantzia Georgia Grezia Herbehereak Hungaria Irlanda Islandia Italia Kosovo Kroazia Letonia Liechtestein Lituania Luxenburgo Malta Mazedoniako Errepublika Moldavia Monako Montenegro Norvegia ( - Svalbard eta Jan Mayen Uharteak) Polonia Portugal San Marino Serbia Suedia Suitza Turkia Txekiar Errepublika Ukraina Vatikano Hiria Zipre - Europar Batasuna Estaturik gabeko herriak: - Bretainia Eskozia Euskal Herria - Flandria Gales Galizia Katalunia - Korsika - Okzitania - Sardinia