Vatikan

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Status Civitatis Vaticanae
Stato della Città del Vaticano

Motto: —

Basa resmi

Basa Latin
(Basa Italia akèh dianggo)

Paus

Benediktus XVI

Sekretaris Negara

Tarcisio Kardinal Bertone

Gubernur

Uskup Agung Giovanni Lajolo

Ambané Wilayah
- Total
- % air

Urutan ka-194
0,44 km²
Ora ana

Pedunung

- Total (2000)

- Kepadatan

Urutan ka-194

890

2.023/km²

Kamardhikan
- Tanggal

Perjanjian Lateran
11 Februari 1929

Mata uang

Euro¹

Zona wektu

UTC+1

Lagu kebangsan

Inno e Marcia Pontificale

Internet TLD

.VA

Kode telepon

379

(1) Sadurungé 1999: Lira Vatikan

Vatikan yakuwi negara mardhika paling cilik ing donya, saka ambané wilayah lan jumlah pedunung. Vatikan minangka sawijining enklave lan dikubengi kutha Roma ing Italia. Vatikan minangka panggonané Paus lan wilayah Takhta Suci, otoritas pusat Gereja Katulik.

[sunting] Sajarah

Tlatah ing kutha Roma kang sadurungé ora ana pedunungé iki (ager vaticanus) tansah dianggep keramat, malah sadurungé agama Kristen mlebu ing talatah mau. Taun 326, gereja pisanan diwangun ing sakdhuwuré panggonan sing diperkiraaké makam Santo Petrus. Wiwit wektu samono panggonan iki tansaya akèh dipanggoni warga.

Para Paus jroning peran sekularé wiwit ngambakaké pengaruh menyang daerah-daerah saubengé lan liwat negara-negara Paus mrintah daerah-daerah ing semenanjung Italia sing suwéné luwih saka sèwu taun nganti pertengahan abad ka 18 nalika Italia didadèkaké siji. Wektu kuwi daerah negara Paus disita déning Karajan Italia kang nembé diadegaké.

[sunting] Politik

Vatikan kuwi sawijining kaukus unik, sawijining conto saka karajan kang fungsi kepala negarané, yakuwi sang Paus ora diwarisaké nanging dipilih kanggo saumur urip déning dewan Kardinal. Anggota dewan kardinal kang bisa milih yakuwi kang umuré kurang saka 80 taun. Pasemon dewan kardinal kanggo milih Paus iki diarani Conclave lan dianakaké ing Kapel Sistina (Sistine Chapel basa Inggris utawa Chapella Sistina basa Italia). Tembung Conclave iki asalé saka basa Latin cum clavis kang maknané “nganggo kunci”. Maksudé para anggota Déwan kang nyekel kunci pemilihan. Tembung cum clavis iki uga nduwèni teges yèn para kardinal dikunci ing Kapel Sistina jroning proses pemilihan Paus.

Istilah Takhta Suci ngrujuk marang otoritas, yurisdiksi lan kadaulatan Paus lan para penaséhaté jroning mimpin greja Katulik Roma. Takhta Suci nduwé hak kang padha karo negara berdaulat.

Minangka negara berdaulat, Vatikan uga nduwé hak kanggo ngirim lan nrima diplomat. Para diplomat iki mbutuhaké Kedutaan Besar kang kudu manggon ing kutha Roma awit ora ana panggonan ing Vatikan. Mulané ana kahanan kang paradoksal, yakuwi Italia nduwé perwakilan ing wilayahé dhéwé. .

[sunting] Geografi

Kutha Vatikan dumunung ing dhuwuré bukit Vatikan ing sisih kulon-lor kutha Roma, sawetara atus meter saka Kali Tiber. Tapel watesé karo Italia dawané (3,2 km) mèlu tembok kuthta kang biyèn diwangun kanggo nglindhungi Paus saka serangan. Total wilayah udakara 0,44 km². Saliyané kutha Vatikan, wilayah Paus uga klebu sawetara greja wigati, kantor-kantor lan Kastil Gandolpho. Paus minangka Kepala Negara lan gubernur ngurusi kaperluan sadina-dina.

[sunting] Ekonomi

Ekonomi Vatikan kang non-komersial iki disokong déning sumbangan saka para umat Katulik saindhenging jagat, dodolan perangko, koin-koin, suvenir turis, iuran mlebu museum-museum lan dodolan buku lan kalawarta.

[sunting] Demografi

Amèh kabèh 890 warga Vatikan manggon ing jero tembok kutha Vatikan. Para warga, dumadi saka para rohaniawan/rohaniawati lan Tentara Swiss, yakuwi tentara sukarela. 100% warga Vatikan nganut agama Katulik. Basa Resmi yakuwi Basa Latin, nanging Basa Italia luwih sering dipigunakaké jroning urip sadina-dina.

[sunting] Kabudayan

Kutha Vatikan minangka warisan budhaya kang wigati. Sawetara gedhung kaya Basilika Santo Petrus, Kapel Sistina lan Museum Vatikan minangka gedhung-gedhung kang éndah banget.

[sunting] Uga pirsani

Italia
Katulik
Konsili Ekumenis
Konsili Vatikan Kedua
Konsili Vatikan Pertama

[sunting] Pranala jaba

Artikel prakawis geografi puniki setunggaling tulisan rintisan. Panjenengan saged mbiyantu Wikipedia ngembangaken.

Negara-negara ing Eropah
Albania \| Andorra \| Armenia² \| Austria \| Azerbaijan¹ \| Belarus \| Belgia \| Bosnia-Herzegovina \| Britania Raya \| Bulgaria \| Ceko \| Denmark \| Estonia \| Finlandia \| Georgia¹ \| Hongaria \| Irlandia \| Islandia \| Italia \| Jerman \| Kazakhstan¹ \| Kosovo \| Kroasia \| Latvia \| Liechtenstein \| Lituania \| Luksemburg \| Malta \| Moldavia \| Monako \| Montenegro \| Norwegia \| Prancis \| Polandia \| Portugal \| Republik Makedonia \| Rumania \| Rusia¹ \| San Marino \| Serbia \| Siprus² \| Slovenia \| Slowakia \| Spanyol \| Swedia \| Swiss \| Turki¹ \| Ukraina \| Vatikan \| Walanda \| Yunani
Jajahan lan liyané: Akrotiri lan Dhekelia \| Kapuloan Faroe \| Gibraltar \| Guernsey \| Jan Mayen \| Jersey \| Pulo Man \| Svalbard
Negara sing ora diakoni: Abkhazia \| Nagorno Karabakh \| Ossetia Kidul \| Siprus Lor \| Transnistria
¹ Sabagéan ing Asia. ² Ing Asia kabèh wilayahé nanging kalebu Eropah amerga alesan sejarah.

We provide Linux to the World