Kroatië

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Republika Hrvatska
(Details) (Details)
Basisgegevens
Officiële landstaal:	Kroatisch
Hoofdstad:	Zagreb
Regeringsvorm:	Republiek
Religie:	Katholiek 90,8% Orthodox 4,4%
Oppervlakte:	56.538 km² [1] (-% water)
Inwoners:	4.437.460 (2001[2]), 4.493.312 (2007[3]) (79,5/km² (2007))
Overige
Volkslied:	Lijpa naša domovino
Munteenheid:	kuna (HRK)
UTC:	+1 (zomer +2)
Nationale feestdag:	25 juni
Web | Code | Tel.	.hr | HRV | 385
Voorgaande staten
←	1991
Topografie

Kroatië, officieel de Republiek Kroatië is een land in Zuid-Europa. Het strekt zich uit van de uiterste oostelijke hellingen van de Alpen in het noordwesten tot de Panonische laagvlakte en de oever van de Donau in het oosten. Het centrale deel wordt bedekt door het bergmassief Dinara en het zuidelijke deel eindigt aan de kust van de Adriatische Zee. Het land wordt begrensd door Slovenië, Hongarije, Servië, Bosnië en Herzegovina, Montenegro en via de zee grenst het aan Italië.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Demografie 3 Bestuurlijke indeling 4 Geografie 4.1 Natuur 4.2 Bekende gebieden en steden 5 Bezienswaardigheden 6 Politiek 6.1 Politiek systeem 6.2 Aansluiting bij de EU 7 Cultuur 8 Economie 9 Klimaat 10 Bekende Kroaten 11 Zie ook 12 Externe links 13 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerk] Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Kroatië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Kroaten zijn een Slavisch volk dat oorspronkelijk in Galicië leefde (in het Noordwesten van de Oekraïne en het Zuiden van Polen). Van daar zijn zij in de 7e eeuw in zuidelijke richting gemigreerd, naar het huidige Kroatië. In eerste instantie vielen zij onder de heerschappij van de Byzantijnen en later de Franken, maar in 925 - onder leiding van koning Tomislav - werd Kroatië een sterk onafhankelijk land. In 1102 eindigde een decennialange Kroatische dynastieke strijd toen zij de Hongaarse macht gingen accepteren.

In het midden van de 14e eeuw kreeg het Hongaarse Koninkrijk zware klappen te verduren van het Ottomaanse Rijk, die hun rijk tot aan het bergachtige gebied van het huidige Bosnië en Herzegovina uitbreidden. Rond dezelfde tijd kwam Dalmatië grotendeels onder Venetiaans gezag te liggen.

Dubrovnik was een stadstaat die in eerste instantie onder Byzantijns (Romeins) gezag kwam te liggen en later onder Venetiaans gezag, in tegenstelling tot de andere Dalmatische stadstaten werd Dubrovnik echter onafhankelijk (Republiek Dubrovnik), zelfs toen het onder soevereiniteit van andere gebieden kwam te liggen.

De in 1526 gevochten slag bij Mohács zorgde ervoor dat het Kroatische Parlement bij de Habsburgers aandrong om de controle over Kroatië over te nemen. De Habsburgse heerschappij bleek inderdaad een efficiënt middel te zijn tegen de oprukkende Ottomanen en tegen het einde van de 18e eeuw was het grootste deel van Kroatië niet meer in handen van de Turken. De rare halve maan-achtige vorm van Kroatië bleef meer of minder de frontlinie tussen het Ottomaanse Rijk en Europa. Istrië, Dalmatië en Dubrovnik kwamen tussen 1797 en 1815 uiteindelijk onder Habsburgse heerschappij te liggen.

Na de Eerste Wereldoorlog sloot Kroatië zich aan bij de Staat van Slovenen, Kroaten en Serven (het huidige Slovenië, Kroatië en Bosnië en Herzegovina). Kort daarna vormde deze unie weer een unie met Servië, wat het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen werd (die uiteindelijk in 1929 het Koninkrijk Joegoslavië werd). Joegoslavië werd in de Tweede Wereldoorlog binnengevallen en Kroatië werd omgevormd tot een fascistisch marionettenstaatje met de naam Onafhankelijke Staat Kroatië. Het wapen van de staat toonde een 'U', dat staat voor Ustasha. Als hoofd van de regering werd Ante Pavelic benoemd. Pavelic en zijn regering besloten, dat Kroatië etnisch moest worden gezuiverd. De Serven moesten verdwijnen (naar het buitenland worden verdreven of gedood) of zich bekeren tot het katholieke geloof. Voor de joden, de Roma en homoseksuelen was geen plaats. Wat volgde was een waar schrikbewind, waarbij honderdduizenden mensen om het leven kwamen.

Toen de asmogendheden verslagen waren werd Joegoslavië een federale Communistische staat.

Op 16 maart 1991 riep de Servische minderheid de Republiek van Servisch Krajina (Republika Srpska Krajina) uit. Mocht Kroatië onafhankelijk worden, dan was de bedoeling in ieder geval dit deel bij Groot-Servië te trekken. Hierna verklaarde Kroatië samen met Slovenië zich op 25 juni 1991 onafhankelijk van Joegoslavië, wat het begin inluidde van de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog. Belgrado erkende het nieuwe land niet en in de daaropvolgende maanden volgden gevechten tussen Kroatische milities en de in Belgrado gestationeerde JNA (Joegoslavische Nationale Leger). In het begin van 1992 erkende Duitsland Kroatië, vele invloedrijke landen volgden met dit beleid; Joegoslavië moest wel de nieuwe landen erkennen, en het Joegoslavische leger trok zich terug.

De Servische minderheid werd vanaf het begin gesteund door de JNA. In 1995 startte het Kroatische leger twee succesvolle offensieven om het rebellerende gebied weer in handen te krijgen, dit zorgde voor een massale exodus van de Servische bevolking. Enkele maanden later eindigde de oorlog na onderhandelingen over het Verdrag van Dayton. Onder supervisie van de VN werd het overige Servisch-beheerste gebied op vreedzame wijze geïntegreerd in het nieuwe Kroatië.

Kroatië zoekt op dit moment aansluiting bij de Europese Unie, onderhandelingen hierover begonnen in december 2005. En inmiddels is al zeker komen te staan dat Kroatië in 2010 zal toetreden tot de Europese Unie.

[bewerk] Demografie

De bevolkingsgroei in Kroatië is de laatste tien jaar gestagneerd. De oorlog in Kroatië tussen 1991 en 1995 zorgde voor massale verplaatsing van bevolkingsgroepen en bevorderde de emigratie. De natuurlijke bevolkingsgroei is negatief (minder dan ong. 1%), aangezien een halve eeuw geleden het aantal geboorten en sterfgevallen sterk is afgenomen. De gemiddelde levensverwachting is 75 jaar, 1,5% van de bevolking is analfabeet.

Kroatië wordt voornamelijk bewoond door Kroaten (89,6%). Minderheden zijn de Serviërs (vandaag de dag 4,5%; in 1991 12,5%), Bosniakken (0,5%), Hongaren (0,4%), Italianen (0,8%) en nog enkele andere. Het grootste deel van de bevolking is Katholiek (87,8%), er zijn ook minderheden van Oosters Orthodoxen (4,4%) en Soennitische Moslims (1,3%).

De officiële en meest gebruikte taal is Kroatisch, een Zuid-Slavische taal die het Latijnse alfabet gebruikt. Minder dan 5% van de bevolking spreekt naast zijn moedertaal nog een andere taal.^[4]

[bewerk] Bestuurlijke indeling

Zie Provincies van Kroatië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kroatië is ingedeeld in 20 provincies (županije, letterlijk graafschappen) en één stad* (Grad):

1. Zagrebačka
2. Krapinsko-zagorska
3. Sisačko-moslavačka
4. Karlovačka
5. Varaždinska
6. Koprivničko-križevačka
7. Bjelovarsko-bilogorska
8. Primorsko-goranska
9. Ličko-senjska
10. Virovitičko-podravska
11. Požeško-slavonska
12. Brodsko-posavska
13. Zadarska
14. Osječko-baranjska
15. Šibensko-kninska
16. Vukovarsko-srijemska
17. Splitsko-dalmatinska
18. Istarska
19. Dubrovačko-neretvanska
20. Međimurska
21. Grad Zagreb*

[bewerk] Geografie

Zie Geografie van Kroatië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kroatië is gelegen tussen Centraal-, Zuid- en Oost-Europa. Haar vreemde vorm, die iets weg heeft van een halve maan of een hoefijzer, zorgt voor vele buurlanden en lange rijksgrenzen: Slovenië, Hongarije, Servië, Bosnië en Herzegovina, Montenegro en Italië aan de Adriatische Zee.

Haar vasteland is in twee niet in elkaar doorlopende stukken verdeeld door een kleine kustlijn van Bosnië en Herzegovina vlakbij Neum. Hierdoor vormt het tweede gedeelte een kleine exclave tussen Bosnië en Herzegovina en Montenegro.

Het Kroatische landschap is afwisselend, zo zijn/is er:

• graslanden, meren en heuvels in het continentale Noorden en Noord Oosten (Centraal Kroatië en Slavonië, deel van de Pannonische vlakte);
• dichtbebost berggebied bij Lika en Gorski Kotar, deel van de Dinarische Alpen;
• rotsachtige kustlijn langs de Adriatische Zee, Istrië, Noordelijke zeekust en Dalmatië).

[bewerk] Natuur

Kroatië staat bekend om haar vele schitterende nationale parken.

Zie ook:

• Lijst van nationale parken en natuurparken in Kroatië
• Lijst van Kroatische eilanden

[bewerk] Bekende gebieden en steden

Zie Lijst van steden in Kroatië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een bekend gebied in Kroatië is Istrië. Bekende steden in dit gebied:

• Pula
• Opatija

Andere grote steden zijn:

• Split
• Zadar
• Dubrovnik, een bekende plaats uit historisch perspectief

Dichtbij de stad Rijeka is het eiland Krk gelegen, een van de tientallen bewoonde eilanden langs de kust. Het eiland met zijn aangename klimaat, dat in het verleden vele andere namen heeft gehad, wordt ook wel het "Gouden Eiland" genoemd en is een geliefd vakantieoord.

Zie ook: Provinciehoofdsteden van Kroatië en Lijst van Kroatische gemeenten

[bewerk] Bezienswaardigheden

De Plitvice Meren

Brela, Zuid-Dalmatië

• Het oude centrum van Dubrovnik (uitgebreid 1994)
• Historisch complex van Split met het paleis van Diocletianus
• Nationaal Park Plitvicemeren
• Episcopaal complex van de Euphrasiaanse Basiliek in het historische centrum van Porec
• Historische stad Trogir
• St. Jameskathedraal in Šibenik
• het Romeinse amfitheater in Pula

[bewerk] Politiek

• Staatshoofd: Stjepan Mesić
• Regeringsleider: Ivo Sanader

[bewerk] Politiek systeem

Zie Politiek en overheid van Kroatië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sinds de nieuwe Kroatische grondwet in 1990 is Kroatië een parlementaire democratie.

De President van het republiek (de Predsjednik) is het staatshoofd en wordt iedere 5 jaar democratisch gekozen, de Minister-president is de regeringsleider. Naast leider van het Kroatische leger heeft als plicht, met toestemming van het Parlement, het aanstellen van de Minister-president, ook heeft de President enige invloed op de buitenlandse politiek van Kroatië.

Het Kroatische Parlement (de Sabor) werkt volgens een eenkamersysteem deze wetgevende macht bestaat uit niet minder dan 100 en niet meer dan 160 vertegenwoordigers, allen gekozen voor een termijn van vier jaar. Tussen 15 januari en 15 juli, en tussen 15 september en 15 december vinden de plenaire vergadering van de Sabor plaats.

Aan het hoofd van de Kroatische Regering (de Vlada) staat de Minister-president, die zelf twee viceminister-presidenten heeft en veertien ministers die aan het hoofd staan van verschillende ministeries. De uitvoerende macht is verantwoordelijk voor het voorstellen van wetgeving en een begroting, het uitvoeren van wetten en het binnenlandse en buitenlandse beleid van de republiek begeleiden.

De rechtsprekende instanties van Kroatië bestaan uit drie lagen, het Hooggerechtshof, provinciale rechtbanken en lokale rechtbanken. De Constitutionele Rechtbank gaat over zaken betreffende de Grondwet.

[bewerk] Aansluiting bij de EU

Zie Uitbreiding van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De weg naar aansluiting bij de Europese Unie begon voor Kroatië op 29 oktober 2001, toen Kroatië het Stabilisatie- en Associatieverdrag met de EU tekende. Het tekenen van dit verdrag is noodzakelijk om erkend te worden als kandidaat-lidstaat. Op 21 februari 2003 diende Kroatië formeel het verzoek in toe te mogen treden tot de Europese Unie. De Europese Commissie gaf vervolgens op 20 april 2004 een positief advies, waarop de Europese Raad Kroatië op 18 juni 2004 erkende als een officiële kandidaat-lidstaat. Er werd besloten de onderhandelingen te beginnen op 17 maart 2005. Een dag voor het begin van de onderhandelingen stelde de Europese Raad de onderhandelingen echter voor onbepaalde tijd uit, omdat Kroatië niet goed genoeg zou meewerken met het Joegoslavië Tribunaal. Het feit dat de voormalige generaal Ante Gotovina nog steeds niet was opgespoord was de EU een doorn in het oog.

Onder druk van Oostenrijk werd er alsnog begonnen met de gesprekken. Oostenrijk dreigde de onderhandelingen met de toetreding van Turkije namelijk stil te leggen.

Na een toespraak van de hoofdaanklager van het Joegoslavië Tribunaal, Carla del Ponte begin oktober 2005, werd op 4 oktober 2005 begonnen met onderhandelen. Het zogenaamde screeningsproces begon op 20 oktober. Op 7 december 2005 werd Ante Gotovina op het eiland Tenerife opgepakt.

De publieke opinie in Kroatië is sterk verdeeld over de toekomstige toetreding van Kroatië tot de EU. Slechts een krappe 40% van de bevolking is voorstander van de toetreding tot de EU. Vele tegenstanders van de toetreding zijn bang dat wanneer Kroatië werkelijk tot de EU zal toetreden Kroatië veel regels opgelegd zal krijgen vanuit Brussel. Andere argument die de tegenstanders vaak naar voren halen is dat de Kroatische kust verkocht zal worden aan de (rijke) West-Europeanen en hierdoor volgebouwd zal worden.

Op 13 maart 2008 sprak de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, het vertrouwen uit dat Kroatië eind 2009 klaar zal zijn met het voldoen aan de criteria voor toetreding, zodat Kroatië zich per 1 januari 2010 zou kunnen aansluiten bij de Europese Unie.

[bewerk] Cultuur

De Kroatische cultuur trekt een dertien eeuwen oude cultuur met zich mee. In deze tijd zijn er veel Kroatische monumenten en steden gekomen, waar vele genieën geboren zijn. In Kroatië zijn zes monumenten van de Werelderfgoedlijst te vinden en acht nationale parken.

Drie Nobelprijswinnaars hadden hun wieg in Kroatië staan, samen met vele belangrijke uitvinders en andere belangrijke personen - de eerste vulpen is in Kroatië uitgevonden. Kroatië verdient ook een plaats in de geschiedenis van kleding aangezien hier de oorsprong van de stropdas (cravat) ligt. Het land heeft een lange artistieke, literaire en muzikale traditie. Kroatië heeft ook een diverse keuken.

[bewerk] Economie

De Kroatische economie bestaat veelal uit verschillende dienstensectoren en enkele, voornamelijk lichte industrie. Toerisme is een belangrijke bron van inkomsten. In 2004 was het geschatte Bruto Nationaal Product per hoofd van de bevolking uitgedrukt in koopkrachtpariteit €9390 oftewel 41,6% van het gemiddelde van de Europese Unie in datzelfde jaar.

De Kroatische economie is postcommunistisch. Aan het einde van de jaren tachtig was Kroatië te midden van economische hervormingen, haar positie was goedgunstig maar gekrenkt door de de-industrialisatie en de oorlogsschade.

De belangrijkste problemen zijn de structurele torenhoge werkloosheid tezamen met onvoldoende economische hervormingen. Het rechterlijke systeem stroomt vaak tegen, dit gaat samen met het inefficiënte bestuur, vooral op het gebied van grondbezit.

Recentelijk heeft het land een snellere economische groei gekend en is zich (economisch) aan het voorbereiden op EU-lidmaatschap, haar belangrijkste handelspartner.

In februari 2005 nam Kroatië de Stabiliteits en Associatie Overeenkomst van de EU aan, ter bevordering van haar weg naar EU-lidmaatschap. Kroatië verwacht een explosieve economische groei in de volgende jaren (op dit moment lijdt Kroatië onder het financiële tekort in de export en een hoge staatsschuld).

Enkele grote handelsbedrijven hebben al flink profijt gemaakt van de liberalisatie van de Kroatische markt. Kroatië verwacht een explosieve groei in investeringen, voornamelijk van investeringen van Greenfield land.

[bewerk] Klimaat

Kroatië heeft een gemixt klimaat. In het Noorden en Oosten heeft het een landklimaat, langs de kust is het klimaat mediterraan.

[bewerk] Bekende Kroaten

Zie ook: Lijst van heersers van Kroatië

Nobelprijswinnaars

• Ivo Andrić - literatuur
• Vladimir Prelog - scheikunde
• Lavoslav Ružička - scheikunde

Literatuur

• Miroslav Krleža - romanschrijver
• Antun Gustav Matoš - dichter
• August Šenoa - schrijver
• Marko Marulić - schrijver
• Ivan Dživo Gundulić - dichter

Wetenschap

• Ruđer Bošković – natuurkundige en Jezuïet
• Faust Vrančić - filosoof
• Nikola Tesla - uitvinder, natuurkundige, werktuigbouwkundige elektrotechnicus.

Bekende Kustenaars

• Alen Floricic, schilder, Beeldhouwer en Videomonteur

Bekende topsporters

• Mario Ančić, tennisser
• Zvonimir Boban, voetballer
• Andrew Bogut, NBA
• Davor Šuker, voetballer
• Goran Ivanišević, tennisser
• Ivica Kostelić, skister
• Gordan Kožulj, zwemmer
• Tony Kukoc, NBA
• Ivan Ljubičić, tennisser
• Branko Cikatić, k1-vechter
• Mirko Filipović, Pride-vechter
• Dado Pršo, voetballer
• Drazen Petrović, NBA
• Joe Sakić, hockey

Bekende acteurs

• Eric Bana, Hollywood acteur
• Tatjana Simić, Nederlandse actrice
• Ivana Miličević, Hollywood actrice
• Jenna Elfman, acteur ˝ Dharma & Greg ˝ tv serie
• Goran Visnjic acteur in oa ER
• Mira Furlan in oa Babylon 5 en Lost
• John Malkovich, Hollywood acteur
• Rade Serbedzija, Hollywood acteur

Bekende Staatslieden

• Ban Josip Jelačić - politicus, soldaat
• Ante Starčević - politicus
• Stjepan Radić - politicus
• Josip Broz - (Tito) – politicus en rebellenleider
• Franjo Tuđman - politicus
• Don Mihovil Pavlinović - politicus, priester, schrijver

[bewerk] Zie ook

• Portaal Kroatië
• Monumenten op de Werelderfgoedlijst
• Lijst van grote Kroatische steden

[bewerk] Externe links

• Officiële website van de Kroatische Regering (Engels)
• Officiële website van het Kroatische ministerie van Buitenlandse Zaken (Engels)
• ...meer externe links in de Open Directory

Landen in Europa

Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland

	Europese Unie
België ·  Bulgarije ·  Cyprus ·  Denemarken ·  Duitsland ·  Estland ·  Finland ·  Frankrijk ·  Griekenland ·  Hongarije ·  Ierland ·  Italië ·  Letland ·  Litouwen ·  Luxemburg ·  Malta ·  Nederland ·  Oostenrijk ·  Polen ·  Portugal ·  Roemenië ·  Slovenië ·  Slowakije ·  Spanje ·  Tsjechië ·  Verenigd Koninkrijk ·  Zweden Kandidaatlidstaten:  Kroatië (2010) ·  Macedonië ·  Turkije Landen van de wereld · Europa · OVSE · Raad van Europa

Kroatische eilanden

Istrië: Brioni · Crveni Otok Kvarner: Cres · Dolin · Goli otok · Ilovik · Krk · Lošinj · Oruda · Prvić · Rab · Susak · Sveti Grgur · Sveti Petar · Trstenik · Unije · Vele Srakane · Veti Orjule · Zeca Noord-Dalmatië: Dugi Otok · Gangarol · Ist · Iž · Jadra · Kakan · Kaprije · Kornaten · Kurba · Lavdara · Lavrnaka · Lavsa · Maun · Molat · Murter · Olib · Pag · Pašman · Planik · Premuda · Prvić · Riva · Sestrunj · Sliba · Škarda · Škrda · Tijat · Tramerka · Ugljan · Veli Arta · Veli Smokvica · Vir · Vrgada · Zlarin · Zmajan · Zverinac · Žirje · Žižanj · Žut Centraal-Dalmatië: Biševo · Brač · Brusnik · Budihovac · Čiovo · Hvar · Mali Drvenik · Ravnik · Stipanska · Svetac · Sveti Klement · Šcedro · Veli Drvenik · Vis Zuid-Dalmatië: Badija · Crkvine · Daksa · Goleč · Jakljan · Koločep · Kopište · Korčula · Kosmec · Lastovo · Lokrum · Lopud · Mljet · Misjak · Olipa · Palagruža · Proizd · Ruda · Sveti Andrija · Šipan · Tajan · Vrnik

Bronnen, noten en/of referenties:

^ (en) Verenigde Naties 2004 ^ (en) Laatste census 31 maart 2001 (via V.N.) ^ (en) Niet officiële schatting CIA Factbook 1 juli 2007(berekend door US Bureau of the Census) ^ POPULATION BY MOTHER TONGUE, BY TOWNS/MUNICIPALITIES, CENSUS 2001