Kroatio

El Vikipedio

Republika Hrvatska Respubliko Kroatio
Nacia himno: Lijepa naša domovino
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Zagreb
Oficiala(j) lingvo(j)	kroata
Plej ofta(j) religio(j)	katolikoj
Areo  % de akvo	56.542 km² 0,2%
Loĝantaro	4.453.500 (2008)
Loĝdenso	81/km²
Horzono	UTC+1 UTC+2 (somere)
TTT	.hr
Landokodo	HR
Telefona kodo	385
Politiko
Politika sistemo	demokratia respubliko
Ŝtatestro	Stjepan Mesić
Ĉefministro	Ivo Sanader
Nacia tago	25-a de junio
Sendependiĝo disde Jugoslavio	8-a de oktobro 1991
Ekonomio
Valuto	kunao
MEP - Suma - Pokapa	laŭ 2008 $74,419 mlrd $ 16.758
Esperanto-movado
Landa E-asocio	Kroata Esperanto-Ligo

Kroatio (aŭ Kroatujo, kroate Hrvatska) estas lando parte mezeŭropa, mediteranea kaj de Balkana duoninsulo.

• Adm. divido: 20 distriktoj (vidu sube) kaj urbo (Zagrebo), 122 urboj kaj 424 komunumoj.
• Ĉefurbo: Zagrebo (779 mil).

Enhavo 1 Historio 2 Bazaj faktoj 3 Konataj kroatoj 4 Urboj 4.1 Distriktoj 4.1.1 Esperanto en Kroatio 5 Retaj ligiloj

[redakti] Historio

En la 9-a jarcento, ekde la duko Branimir memstara lando, ekde 925 reĝlando (la unua reĝo Tomislav). Ekde 1102 parto de Kroat-Hungara reĝlando (sub hungara dinastio, sed kroatio ĉiam egalrajta al hungara parto de la ŝtato. En la 15-a jarcento Kroation atakadis turkoj (otomana ŝtato). Post 100 jaroj da defendaj militoj, Kroatio ne sukcesis defendi sian teritorion - 80% konkeris turkoj. Ili konkeris ankaū pli ol duonon de Hungario. Ambaŭ reĝlandoj akceptis en 1527 aŭstrian dinastion Habsburg, ĉar sole tiu povis helpi en defendo de la restinta teritorio kaj en eventuala liberigo de la jam perdita. En 1918, post la unua mondomilito kaj disfalo de Aŭstrio-Hungario, Kroatio ne sukcesis memstariĝi. La eventoj ĝin pelis al unio kun Serbio al komuna sudslava ŝtato. Do Kroatio estis ekde 1918 parto de Reĝlando de serboj, kroatoj kaj slovenoj (de 1929 Jugoslavio). Sub serba premo kaj ekonomia ekspluatado, kaj poste eĉ teroro kaj diktaturo, kroatoj volis forlasi la union, sed ne povis. Tial en 1941 ili akceptis esti dum la dua mondmilito marioneta ŝtato, kontrolata de Germanio kaj Italio. La ŝtato ne estis stabila, la registaro diktatoreca, premata de Germanio kaj eĉ pli de Italio. Krome estis ribeloj serba kaj komunista, kiuj minacis la kroatian sendependecon. Post malvenko de Germanio, la aliancanoj ne permesis ke Kroatio restu sendependa, sed permesis, ke jugoslaviaj komunistoj revenigu ĝin en Jugoslavion. De 1945 membro de Jugoslava socialisma federacio. Sed nacia konflikto inter serboj kaj kroatoj restis, kaj finfine en 1990 kroatio deklaris suverenecon kaj adoptis novan konstitucion. Serbio ne volis simple lasi la aferon, tial sekvis konflikto kun Serbio, en kiu Kroatio post granda peno sukcesis sin defendi. En 1992 Usono kaj la landoj de la Eŭropa Unio agnoskis ĝian sendependecon.

[redakti] Bazaj faktoj

• Loĝantaro: 4.437 460 (2001), inter ili - kroatoj 89,63%, serboj 4,54%, bosnianoj 0,47%, italoj 0,44%, hungaroj 0,37%, albanoj 0,34%, slovenoj 0,30%, ĉehoj 0,24%, ...
• Virinoj estas 51,87% kaj viroj estas 48,13% el la nombro de la loĝantaro.
• Kredantoj: plejparte katolikoj, sed ankaŭ ortodoksuloj, islamanoj, kredantoj de reformaj eklezioj, ...
• Eksporto: greno, frukto kaj legomaro, terpomo, tabako, metalaj produktaĵoj, tekstilaĵo.
• Heredaĵo: historia urbo Dubrovnik, Plitvice laga nacia parko, Dalmacia bordo, Splita historia centro kun Diokletiana palaco.
• Montoj: Velebit, Biokovo, Dinara, Velika Kapela, Mala Kapela, Mosor, Uĉka, Ĉiĉarija, Kalnik, Papuk, Krndija, Poĵeŝka gora, Dilj, Zrinska gora, Psunj, Medvednica, Ivanŝĉica, Bilogora, Ĵumberak, Samoborsko gorje, Petrova gora, Ravna gora, Strahinjŝĉica, ...
• Riveroj: Sava, Dunav,Neretva, Drava, Kupa, Korana, Dobra, Krka, Zrmanja, Gacka, Lika, Una, Sutla, Krapina, Ĉesma, Raŝa, Mirna, Cetina, ...

[redakti] Konataj kroatoj

Vladimir Prelog - Nobel 1975. (Kemio), Leopold Ruzicka - Nobel 1939. (Kemio), Ivo Andrić Nobel 1961. (Literaturo).

• Inventistoj: Slavoljub Eduard Penkala, Nikola Tesla, Fausto Vrančić (paraŝuto), Ivan Lupis-Vukić.
• Sciencistoj: Ruđer Bošković, Andrija Mohorovičić, Dragutina Gorjanovića Kramberger
• Pentristoj: Vlaho Bukovac, Ivan Generalić, Julije Klović, Edo Murtić, Ivan Rabuzin kaj statuistoj: Juraj Dalmatinac, Ivan Meštrović.
• Poetoj kaj verkistoj: Miroslav Krleža, Ivana Brlić - Maružanić, Marin Držić, Ivan Gundulić, Marko Marulić, Ivan Mažuranić, Antun Gustav Matoš
• Sportistoj: Dražen Petrović, Goran Ivanišević, Janica Kostelić, Mirko Filipović, Krešimir Ćosić.

[redakti] Urboj

Split (175 mil), Rijeko (167 mil), Dubrovnik (55 mil), Osijek (130 mil), Zadar, Ŝibenik, Primoŝten, Vodica, Biograd,Crikvenica, Novi Vinodolski, Makarska, Krk, Mali Loŝinj, Rab, Cres, Pag, Hvar, Braĉ, Vis, Korĉula, Vinkovci, Vukovar, Naŝice, Daruvar, Ploce , Poĵega, Slatina, Koprivnica, Varaĵdin, Krapina, Zabok, Ĝurĝevac, Ĉakovec, Virovitica, Dxakovo, Bjelovar, Vrbovec, Kutina, Ivaniĉ Grad, Sisak, Slavonski Brod, Samobor, Karlovac, Ogulin, Delnice, Lokve, Ĉabar, Gospiĉ, Otoĉac, Knin, Pazin, Poreĉ, Motovun, Buzet, Rovinj, Pula, Labin, Opatija, Umag, Vrsar, Medulin, Jasenovac

[redakti] Distriktoj

Bjelovarsko-Bilogorska Zupanija, Brodsko-Posavska Zupanija, Dubrovacko-Neretvanska Zupanija, Istarska Zupanija, Karlovacka Zupanija, Koprivnicko-Krizevacka Zupanija, Krapinsko-Zagorska Zupanija, Licko-Senjska Zupanija, Medimurska Zupanija, Osjecko-Baranjska Zupanija, Pozesko-Slavonska Zupanija, Primorsko-Goranska Zupanija, Sibensko-Kninska Zupanija, Sisacko-Moslavacka Zupanija, Splitsko-Dalmatinska Zupanija, Varazdinska Zupanija, Viroviticko-Podravska Zupanija, Vukovarsko-Srijemska Zupanija, Zadarska Zupanija, Zagrebacka Zupanija,Grad Zagreb.

[redakti] Esperanto en Kroatio

Informoj pri esperantistoj en Kroatio ĉe:

• Kroata Esperanto-Ligo http://www.esperanto.hr
• Reta kurso de Esperanto (kroatlingve) http://www.esperanto.hr/eo/index.html
• Studenta esperanta klubo http://www.angelfire.com/sk2/sek

[redakti] Retaj ligiloj

• Statistikaĵoj http://www.dzs.hr

  Kroatio

  Ĝenerale pri Kroatio [1]

  Kroatio

  Mapo de Kroatio