Estland

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Eesti Vabariik (Details) Basisgegevens Officiële landstaal: Estisch Hoofdstad: Tallinn Regeringsvorm: Republiek Religie: Protestant (16%) Russisch-orthodox (14%) Oppervlakte: 45.100 km² [1] (4,6% water) Inwoners: 1.370.052 (2000[2]), 1.315.912 (2007[3]) (29,2/km² (2007)) Overige Volkslied: Mu isamaa, mu õnn ja rõõm Munteenheid: Estse kroon (EEK) UTC: +2 (zomer: +3) Nationale feestdag: 24 februari onafhankelijkheidsdag Web | Code | Tel. .ee | EST | 372 Topografie

Rakvere, Noord-Estland. Burcht van de Duitse Orde

Estland is een land in Noordoost-Europa, dat in het westen wordt begrensd door de Oostzee, in het noorden door de Finse Golf, in het oosten door Rusland en in het zuiden door Letland. Het is de noordelijkste en de kleinste van de drie Baltische landen, en het onderscheidt zich van het middelste Baltische land Letland onder andere door de taal, die Finoegrisch is en niet Baltisch.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Geografie 3 Provincies en steden 4 Bevolking 4.1 Russische minderheid 4.2 Aids 5 Economie 6 Politiek en bestuur 7 Verkeer 8 Zie ook 9 Externe links 10 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerk] Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Estland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Estland is pas vanaf 1918 een zelfstandige staat. Het onafhankelijke Estland werd in 1940 door sovjettroepen bezet en na een korte Duitse bezetting in 1944 bij de Sovjet-Unie ingelijfd. Het bezette Estland herkreeg in 1991 zijn onafhankelijkheid. De jaren van toenemende vrijheid die aan deze gebeurtenis voorafgingen, gingen de geschiedenis in als de zingende revolutie.

Voor 1918 behoorde Estland tot de grote mogendheden die het land omringen: het was afwisselend (ten dele) Deens, Zweeds, (ten dele) Pools en Russisch, terwijl de Duitse Orde er eeuwenlang een grote rol speelde. Duitsers bekleedden hoge functies in bestuur en ambtenarij, terwijl de Esten slechts arbeid verrichten. De emancipatie van de Esten en van de Estische taal kwamen pas vanaf 1800 van de grond.

Estland is op 1 mei 2004 toegetreden tot de Europese Unie.

[bewerk] Geografie

Estland heeft in totaal 561 kilometer aan landsgrenzen. De kustlijn is vele malen langer en meet 3794 km. Er zijn drie grote rivieren: de Emajõgi, de Pärnu en de Narva. Alleen de Emajõgi en de Narva worden bevaren.

Estland is een overwegend vlak land, waarvan de noordkust echter op veel plaatsen steil uit zee oprijst, en dat in het zuidoosten overgaat in heuvelland. Hier ligt dan ook de hoogste berg van Estland, Suur Munamägi (Grote Eierberg, 318 m), die net iets lager is dan de hoogste van Nederland. De oostgrens met Rusland wordt grotendeels gevormd door het Peipusmeer (3555 km²) en het Meer van Pskov, en noordelijker door de rivier de Narva. Alleen in het zuiden heeft Estland geen natuurlijke grens.

Westelijk en noordelijk van Estland liggen honderden eilanden, waarvan het overgrote deel onbewoond is, waarvan sommige door de Sovjet-Unie als militair terrein zijn gebruikt. De grootste eilanden zijn Saaremaa en het dichtbeboste Hiiumaa, beide met een herkenbaar eigen karakter. Deze beide eilanden vormen eigen provincies. Kleinere bewoonde eilanden zijn Muhu, Vormsi, Vilsandi, Abruka, Kihnu en Ruhnu.

[bewerk] Provincies en steden

Zie ook: Provincies van Estland

Zie ook: Lijst van Estische gemeenten

Het land is onderverdeeld in vijftien provincies (maakond, meervoud: maakonnad) en deze in 193 landgemeenten (vald) en 34 steden (linn).

De grootste steden in Estland zijn achtereenvolgens Tallinn (396.010 inw.), Tartu (101.483), Narva (67.144), Kohtla-Järve (46.032) en Pärnu (44.396; inwonertallen per 2005)

[bewerk] Bevolking

De Esten vormen met 68,6% de meerderheid van de bevolking. Daarnaast bevindt zich er een grote Russische minderheid (25,7%) en kleinere minderheden van Oekraïeners (2,1%), Witrussen (1,2%) en Finnen (0,8%). Ongeveer 45% van de inwoners van de hoofdstad Tallinn bestaat uit niet-Esten. In Estland bevindt zich ook een kleine groep (300) Estse Zweden, die in de Estse landstreken arriveerden rond de 13e en 14e eeuw.

Bevolking van Estland naar etnische herkomst 1922-2006

Etnische herkomst	19221		19341		19591		19701		19791		19891		20002		20062
	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%
Esten	969.976	87,6	992.520	88,1	892.653	74,6	925.157	68,2	947.812	64,7	963.281	61,5	935.884	68,2	921.908	68,6
Russen	91.109	8,2	92.656	8,2	240.227	20,1	334.620	24,7	408.778	27,9	474.834	30,3	354.660	25,8	345.168	25,7
Oekraïners	—		92	0,0	15.769	1,3	28.086	2,1	36.044	2,5	48.271	3,1	29.259	2,1	28.321	2,1
Witrussen	—		—		10.930	0,9	18.732	1,4	23.461	1,6	27.711	1,8	17.460	1,3	16.316	1,2
Finnen	401	0,0	1.088	0,1	16.699	1,4	18.537	1,4	17.753	1,2	16.622	1,1	11.974	0,9	11.163	0,8
Tataren	—		166	0,0	1.534	0,1	2.204	0,2	3.195	0,2	4.058	0,3	2.610	0,2	2.500	0,2
Letten	1.966	0,2	5.435	0,5	2.888	0,2	3.286	0,2	3.963	0,3	3.135	0,2	2.345	0,2	2.230	0,2
Polen	969	0,1	1.608	0,1	2.256	0,2	2.651	0,2	2.897	0,2	3.008	0,2	2.212	0,2	2.097	0,2
Joden	4.566	0,4	4.434	0,4	5.433	0,5	5.282	0,4	4.954	0,3	4.613	0,3	2.178	0,2	1.939	0,1
Litouwers	436	0,0	253	0,0	1.616	0,1	2.356	0,2	2.379	0,2	2.568	0,2	2.131	0,2	2.079	0,1
Duitsers	18.319	1,7	16.346	1,5	670	0,1	7.850	0,6	3.944	0,3	3.466	0,2	1.878	0,1	1.895	0,1
Zweden	7.850	0,7	7.641	0,7	—		435	0,0	254	0,0	297	0,0	300	0,0	—
Andere	11.467	1,0	4.266	0,4	6.116	0,5	6.883	0,5	9.042	0,6	13.798	0,9	9.480	0,7	9.068	0,7
Totaal	1.107.059		1.126.413		1.196.791		1.356.079		1.464.476		1.565.662		1.372.071		1.344.684
1 Bron: [1] en [2]. 2 Bron: [3]

[bewerk] Russische minderheid

Net als in Letland bevindt zich in Estland, grotendeels ten gevolge van een vanuit Moskou gestimuleerde immigratie ten tijde van de Sovjet-Unie, een omvangrijke Russischtalige minderheid. Deze kwam vrijwillig naar het gebied vanwege de iets hogere lonen en omdat er meer dingen te koop waren dan in de rest van de Sovjet-Unie. Ook hadden ze veel privileges. De Estische taal werd ten tijde van de Sovjet-Unie sterk ontmoedigd; iedereen werd geacht Russisch te spreken, waardoor Estische inwoners zich tweederangs burgers voelden. Tussen 1959 en 1989 steeg het percentage Russen van 22% naar 35%. De Russische minderheden zijn geconcentreerd in de hoofdstad Tallinn (40% van de bevolking van 397.000 inwoners), in de tweede stad van het land, Tartu (bevolking tot voor kort 114.000, nu iets meer dan 100.000), en in enkele industriesteden in Noordoost-Estland, waarvan Narva en Kohtla-Järve de belangrijkste zijn. De redenen waarom veel Russen bleven waren omdat ze verwachtten dat de Estse economie zich beter zou ontwikkelen dan de Russische.

Volgens het Estse ministerie van bevolkingszaken waren in december 2005 136.533 inwoners (ongeveer 10%) van Estland geen Estisch staatsburger^[4]. Eén van de belangrijkste voorwaarden voor het verkrijgen van de Estse nationaliteit is de Estische taal te spreken of een taalexamen af te leggen. De Russische minderheid en kleinere minderheden van Wit-Russen, Oekraïeners en Finnen, worden dus geacht de Estse taal te leren. Voor het verkrijgen van een beroep in Estland is de Estische taal vereist in verschillende gradiënten; voor sommige beroepen als doktoren is veel Estische taalkennis vereist, voor andere beroepen als productiewerk is een beperkte Estische woordenschat voldoende. Veel fabrieken waar de Russen werkten zijn echter failliet gegaan en er heerst daardoor hoge werkloosheid onder deze bevolkingsgroep. In Litouwen is destijds gekozen voor het naturaliseren van alle in het land woonachtige Russen, maar daar ging het slechts om 10% van de bevolking.

Dit heeft tot spanningen tussen de Eststalige en de Russischtalige bevolking en tussen de Estse en de Russische regering geleid. Ondanks de traditionele tolerantie van de Estse bevolking braken in april 2007 spanningen uit tussen de Russische bevolking en de Estse politie na de verwijdering van een bronzen beeld, symbool voor de Russische bevolking in Estland, maar een symbool van de Sovjetbezetting voor de Esten. Tijdens het Sovjetbewind hebben de meeste in Estland wonende Russen nooit de noodzaak gevoeld om de Estse taal te leren en zij vinden het onredelijk dat ze nu alsnog hiertoe gedwongen worden als ze de Estse nationaliteit willen verwerven. Russisch en Ests zijn geen verwante talen en het Ests heeft de naam een moeilijke taal te zijn. Bovendien is het aanbod Estse taalcursussen beperkt. Terugkeer naar Rusland willen veel Russen niet aangezien Rusland ze vanwege de hoge werkloosheid en het migrantenprobleem daar ook niet met open armen ontvangt. Daarnaast telt mee dat men zich veiliger voelt in Estland en het gegarandeerde pensioen er 10 keer hoger ligt. Veel Russen die in Estland zijn geboren tijdens de Sovjetperiode hebben bovendien weinig tot geen relationele banden meer met Rusland en zijn daarom ook veel minder snel geneigd om naar Rusland te gaan. Tenslotte geldt dat Russen die geen Ests staatsburgerschap hebben in principe statenloos zijn en daardoor het land niet uit kunnen. Als ze naar Rusland zouden gaan om bijvoorbeeld hun familie of vrienden te bezoeken, zouden ze niet weer terug kunnen keren naar Estland omdat ze daarvan officieel geen burgers zijn.

Daarnaast spelen ook onverschilligheid en culturele of politieke motieven een rol. Veel in Estland wonende Russen vinden, als sprekers van een wereldtaal, het Ests een onbelangrijke taal en zijn het vaak ook niet eens met de officiële Estse lezing dat het land niet vrijwillig deel uitmaakte van de Sovjet-Unie maar integendeel door de Sovjets bezet was. De Russische bevolking in Estland voelt zich hierdoor min of meer een tweederangs bevolkingsgroep. Een deel van de Esten heeft een anti-Russische houding, mede veroorzaakt door het verleden, en ziet de Russen liever naar Rusland terugkeren. De na de instorting van de Sovjet-Unie geboren kinderen van Russische immigranten hebben minder met deze problematiek te maken, omdat ze het Ests op school leren. De OVSEcommissaris voor Nationale Minderheden heeft verder de Estse regering overtuigd van een aantal maatregelen, waaronder de maatregel dat kinderen van Russische ouders die na 1991 zijn geboren automatisch het Estse staatsburgerschap krijgen (Pater, B. de, et. al. Europa, p.190-191).

[bewerk] Aids

Uit geschatte cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat 1,3 procent van de Esten tussen 15 en 49 jaar met het virus is besmet dat aids kan veroorzaken, wat het na Oekraïne het meest besmette land van Europa maakt. Zeker meer dan 5000 Esten zijn besmet, maar het aantal nieuwe besmettingen neemt geleidelijk aan wel iets af; van 899 in 2002 tot 621 in 2005.^[5] Vermoedelijk zijn lang niet alle dragers van het HIV-virus als zodanig geregistreerd. Estland telt 1.315.912 (2007) inwoners.

[bewerk] Economie

In de jaren 90 heeft Estland vergaande economische liberaliseringen doorgevoerd, zo is er in 1994 een vlaktaks ingevoerd. Estland stond in 2005 op de vierde plek op de ranglijst van economische vrijheid van de Heritage Foundation. In 2004 groeide het bruto binnenlands product met 6,2%. De regering wil op 1 januari 2009 de euro invoeren.

Informatietechnologie is een zeer belangrijke sector van de Estse economie. Zo is bijvoorbeeld Skype ontwikkeld in Estland. De arbeidsmarkt in Estland is niet erg sterk maar richt zich steeds verder op Europa ^[6].

[bewerk] Politiek en bestuur

Estland is een parlementaire democratie met als staatshoofd Toomas Hendrik Ilves (SDE), die in oktober 2006 Arnold Rüütel (ERL) opvolgde. Premier is Andres Ansip (RE) sinds 13 april 2005. De president heeft relatief veel bevoegdheden. De regering bestaat uit een coalitie van RE, K en ERL. Het Estse parlement wordt Riigikogu genoemd. Het bestaat uit één kamer die 101 leden telt. Deze worden om de vier jaar gekozen via algemene verkiezingen. De Riigikogu kiest om de vier jaar de president. De uitvoerende macht ligt bij de ministerraad, welke voorgezeten wordt door de minister-president, die door de president van de republiek wordt benoemd. Bij de laatste verkiezingen deden elf partijen mee, waarvan er uiteindelijk zes een plaats in de Riigikogu wisten te veroveren (er is een kiesdrempel van 5%).

Estland is het eerste land ter wereld waar men via internet op het parlement kon stemmen. ^[7] Eerder kon men al online stemmen op de gemeenteraadsverkiezingen. ^[8]

Zie ook:

• Lijst van staatshoofden van Estland

Uitslag Laatste verkiezingen (4 april 2007) [4]
Partij	Stemmen %	Zetels
Eesti Reformierakond (RE) ELDR (Liberalen)	27,8%	31
Eesti Keskerakond (K) ELDR (Sociaal-liberalen)	26,1%	29
Isamaa ja Res Publica Liit (IRL) EPP (Conservatieven)	17,9%	19
Sotsiaaldemokraatlik Erakond (SDE) PES (Sociaal democraten)	10,6%	10
Eestimaa Rohelised (ER) EGP (Groenen)	7,1%	6
Eestimaa Rahvaliit (ERL) AEN (Agrarische conservatieven)	7,1%	6
Overige Partijen	3,4%	0

[bewerk] Verkeer

De lengte van het gesloten wegennet van Estland was in 2000 30.300 km, waarvan 1135 km snelweg en 2618 km secundaire wegen (Bron: Indexmundi 2004). De totale lengte van het spoorwegennet is 968 km, waarvan slechts 132 km geëlektrificeerd was (Bron: Indexmundi 2004).

Estland is gunstig gelegen aan de Oostzee wat met zich meebrengt dat de havens van Tallinn en Muuga beter in staat zijn schepen te ontvangen dan verder weg gelegen concurrenten zoals St. Petersburg. De Estische transportsector zou misschien zelfs gezien kunnen worden als de sector waar in de toekomst de grootste mogelijkheden in liggen (Bron: EVD 2004).

[bewerk] Zie ook

• Monumenten op de Werelderfgoedlijst
• Konstantin Päts

[bewerk] Externe links

• (en) (et) Officiële website

	Europese Unie
België ·  Bulgarije ·  Cyprus ·  Denemarken ·  Duitsland ·  Estland ·  Finland ·  Frankrijk ·  Griekenland ·  Hongarije ·  Ierland ·  Italië ·  Letland ·  Litouwen ·  Luxemburg ·  Malta ·  Nederland ·  Oostenrijk ·  Polen ·  Portugal ·  Roemenië ·  Slovenië ·  Slowakije ·  Spanje ·  Tsjechië ·  Verenigd Koninkrijk ·  Zweden Kandidaatlidstaten:  Kroatië (2010) ·  Macedonië ·  Turkije Landen van de wereld · Europa · OVSE · Raad van Europa

Landen in Europa

Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland

Bronnen, noten en/of referenties:

^ (en) Verenigde Naties 2004 ^ (en) Laatste census 31 maart 2000 (via V.N.) ^ (en) Niet officiële schatting CIA Factbook 1 juli 2007(berekend door US Bureau of the Census) ^ Estse Ministerie van Bevolkingszaken Estonia: Number of naturalized people climbs above that of residents of undefined citizenship ^ UNAIDS AIDS Epidemic Update 2006 ^ Werken in Estland ^ Tweakers.net "Esten kiezen parlement via internet" - 28 februari 2007 ^ Tweakers.net "Estland houdt verkiezingen via internet" - 18 oktober 2005