Finland
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg/25px-Flag_of_Finland_1918_(state).svg.png){kind=small}
Finland, officieel de Republiek Finland, is een land in Noord-Europa met 5.238.460 (2007) inwoners dat tussen Rusland in het oosten, Noorwegen in het noorden en Zweden in het noordwesten ligt. Ten zuiden wordt het van Estland gescheiden door de Finse Golf. Ten westen ligt de Botnische Golf en ten zuidwesten de Oostzee aan de overkant waarvan – wederom – buurland Zweden ligt.
De hoofdstad is Helsinki. Finland wordt wel 'het land van de duizend meren' genoemd, in werkelijkheid zijn er ongeveer 188.000 meren[4]. Het grootste meer is het Saimaameer . In het zuidoosten is het land bespikkeld met ontelbare meren en meertjes (dit als gevolg van de ijstijd).
De naam Finland heeft de betekenis van veenland, en is zo genoemd vanwege de talrijke hoogvenen. Ook de Finse benaming voor hun land, Suomi, heeft deze betekenis.
Het land is een democratische republiek met een gekozen president. Het Presidentschap van Finland duurt 6 jaar, plus een eventuele herkiezing van nog eens 6 jaar, wat resulteert in een maximaal Presidentschap van 12 jaar.
Finland heeft meer dan 3,7 miljoen sauna's. De Sauna is uitgevonden in Finland in de tijden van strenge winters. Later claimde Zweden dat ze de sauna hadden uitgevonden, maar dit komt omdat in de tijd dat de sauna ontstond, Finland in handen was van Zweden.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Finland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het gebied dat nu bekend staat als Finland werd kort na de ijstijd, rond 8500 v.Chr., voor het eerst bewoond. Finland was een deel van het Zweedse Rijk van 1200 tot 1809. In 1809 werd Finland veroverd door Rusland, met een personele unie tot gevolg tussen de twee landen. In 1917 verklaarde Finland de onafhankelijkheid, in 1918 werd dit erkend. De Finse Burgeroorlog werd ontketend tussen de "rode" socialisten (gesteund door de Russische communisten) en de "witte" conservatieven (gesteund door het Duitse rijk). De conservatieven wonnen de oorlog, en vestigden een constitutionele democratie. Finland werd tijdens de Tweede Wereldoorlog tweemaal aangevallen door een grote troepenmacht van de Sovjet-Unie, maar behield zijn onafhankelijkheid. Dit met uitzondering van Karelië, een grote streek die de Finnen moesten afstaan aan de Russen.
Tijdens de Koude Oorlog werd de Finse politiek sterk beïnvloed door de Sovjet-Unie, maar Finland is nooit een zogeheten satellietstaat daarvan geweest. Mede als gevolg van de instorting van de Sovjet-Unie in 1991, ging Finland meer werken aan de integratie in West-Europa. Uit vrees voor buurland Rusland, is het land echter tot op heden geen lid van de NAVO. Recente uitspraken van de Russische president Poetin, waarin hij zei dat een eventuele toetreding van Finland tot de NAVO 'de betrekkingen tussen beide landen niet zou verbeteren', maken een toetreding van het land op korte termijn dan ook onwaarschijnlijk. Finland trad in 1995 toe tot de Europese Unie en verving in 2002 de eigen munt, de markka, door de euro.
[bewerk] Demografie
[bewerk] Bevolking
Finland heeft 5.238.460 (2007) inwoners en is met een bevolkingsdichtheid van 15,5/km² (2007), na IJsland en Noorwegen, het dunstbevolkte land van Europa. Bovendien is de bevolking ook nog eens zeer ongelijk verdeeld: het merendeel van de inwoners woont in het zuiden van het land, terwijl in Lapland met een bevolkingsdichtheid van minder dan 2 inwoners per km² grote delen feitelijk onbewoond zijn. Ongeveer eenvijfde van de Finse bevolking is geconcentreerd in de hoofdstedelijke regio rond Helsinki, dat daarmee als de enige echt grote stad van het land wordt beschouwd. Naast de hoofdstad hebben met name Tampere en Turku een stedelijk gebied van enige omvang. De meeste overige Finse steden halen de 100.000 inwoners niet en liggen relatief verspreid over het zuidelijk deel van het land.
[bewerk] Bevolkingsgroepen
Het Fins en het Zweeds zijn beide officiële talen in Finland. Ongeveer 6% van de bevolking spreekt Zweeds als eerste taal. In het zuid-westen en westen van Finland is de eerste taal Zweeds en de tweede taal Fins. Op Åland, een groep eilanden gelegen tussen Finland en Zweden in, hoort bij de Republiek Finland, maar daar is de voertaal volledig Zweeds. Minderheidstalen in Finland is het Saami met ongeveer 25.000 sprekers. De Saami leven in het noorden van Finland in Lapland en in het noorden van Zweden, Noorwegen en Rusland.
Ongeveer 83% van de inwoners van Finland behoort tot de gevestigde Evangelische Lutherse Kerk. Het aandeel aan immigranten en vluchtelingen in Finland is vergeleken met de meeste Europese landen klein, maar neemt gestaag toe. De grootste buitenlandse bevolkingsgroepen zijn Russen, Esten en Zweden. Daarnaast bevinden zich, relatief gezien, opvallend veel Somali en Koerden in Finland, met name in Groot-Helsinki.
[bewerk] Bestuurlijke indeling
| Zie de Provincies van Finland en de Regio's van Finland voor de hoofdartikelen over dit onderwerp |
Finland is onderverdeeld in zes provincies en twintig regio's (Fins: maakunta, Zweeds: landskap).
[bewerk] Geografie
Finland kan worden onderverdeeld in drie belangrijke geografische streken:
- In het zuiden en het westen ligt een laagliggende kuststrook (30 - 130 kilometer breed), waar de meeste van de belangrijkste steden van het land en veel van zijn akkerland ligt.
- De kuststrook gaat langzaam over in een enorm bebost binnenlands plateau, de Finse Merenvlakte (gemiddelde hoogte: 90 - 180 meter). In dit gebied liggen ongeveer 60.000 meren, waarvan velen door korte rivieren, beken en kanalen worden verbonden en zo waterwegen vormen die door de beroepsvaart worden gebruikt.
- De derde streek van het land ligt in het noorden van de noordpoolcirkel en maakt deel uit van Lapland (Fins, Lappi). Het gebied is dun bebost of onvruchtbaar en heeft een gemiddelde hoogte van ongeveer 340 meter. Het noordwesten van het gebied ligt gemiddeld wat hoger en is onderdeel van het Scandinavisch Hoogland. Hier ligt onder andere de berg Halti, die met een hoogte van 1328 meter het hoogste punt van Finland is.
Finland bestaat voor ongeveer 70% uit bos en 30% uit water en akkerland.
De grootste meren zijn het Saimaameer, het Inarimeer, en het Päijännemeer. Kemijoki en Oulujoki zijn de langste rivieren van het gebied en, samen met Tornionjoki, Finlands belangrijkste waterwegen.
[bewerk] Steden
De relatief kleine bevolkingsomvang en de lage bevolkingsdichtheid van Finland komt ook tot uiting in de steden van het land. Deze zijn gering in aantal en relatief klein van omvang. De hoofdstad Helsinki is met circa 560.000 inwoners met afstand de grootste stad van het land. In het stedelijk gebied van Helsinki wonen ruim 1 miljoen mensen, bijna eenvijfde van de totale bevolking. De steden Tampere en Turku hebben elk een agglomeratie van ongeveer 300.000 inwoners. Stedelijke gebieden met rond de 100.000 inwoners zijn Oulu, Lahti, Kuopio en Jyväskylä. Opvallend is de vrij grote ruimtelijke spreiding van de Finse steden, hoewel ze bijna alle in het zuidelijk deel van het land liggen.
Kleinere Steden en dorpen in het noorden van Finland zijn nog steeds in de oude staat gebleven van 1800 en daarvoor. In Finse dorpjes lijkt het vaak alsof de tijd heeft stilgestaan.
Naast Helsinki zijn de volgende steden belangrijk:
| Zie ook de lijst van grote Finse steden en de lijst van Finse gemeenten |
[bewerk] Natuur
| Zie de lijst van parken en reservaten in Finland |
[bewerk] Bezienswaardigheden
| Zie de monumenten op de Werelderfgoedlijst |
[bewerk] Economie
Traditioneel was Finland een landbouwland, maar het land besteedde na de Tweede Wereldoorlog veel aandacht aan zijn industrialisatie. Tegen het eind van de 20e eeuw waren industriële productie, de dienstensector, de handel en de vervoerssector de grootste segmenten van de economie, terwijl de landbouw (plus bosbouw en visserij) minder dan 10% van werkgelegenheid en het BBP vertegenwoordigde.
[bewerk] Landbouw
In de landbouw is de veehouderij overheersend. Tevens zijn zuivelproducten belangrijk. Er worden grote aantallen gevogelte, rundvee, varkens, rendieren en schapen gefokt. De belangrijke landbouwgoederen omvatten hooi, haver, gerst, tarwe, rogge, suikerbieten aardappels. Hoewel de mijnbouwproductie van Finland klein is, omvat deze een aantal belangrijke mineralen zoals ijzererts, koper, zink, nikkel, kobalt, titanium, vanadium, kwik, zilver en goud. De Finse houtkapindustrie is één van de grootste in Europa.
[bewerk] Industrie
Zoals in de meeste Europese landen is ook in Finland het grootste deel van de beroepsbevolking werkzaam in de dienstensector. Desondanks kan Finland binnen Europa toch als een typisch industrieland worden beschouwd. Tot de belangrijkste producten die Finland vervaardigt behoren metaalproducten (machines, schepen); bewerkt hout en papier; chemicaliën; voedsel; elektro en elektronische apparatuur; en textiel. Bekende Finse producten, dan wel in Finland ontwikkelde producten, zijn mobiele telefoons en grote machines voor industrie en bosbouw. Finland is ook een bekend producent van designartikelen uit glas en keramiek en van bestek van roestvast staal.
[bewerk] Diensten
De dienstensector heeft zich in Finland laat ontwikkeld maar biedt vandaag de dag de meeste werkgelegenheid in het land (65% van de werkzame beroepsbevolking is in deze sector actief). Te noemen vallen met name de detailhandel, die in Finland grootschalig en efficiënt opereert en het bank- en verzekeringswezen. De bankensector is in Finland zeer geconcentreerd, met Nordea, een fusieproduct ontstaan uit diverse Finse en Scandinavische banken, als dominante partij. De gestaag in belang toenemende toerisme-industrie is vooral gebaseerd op de wintersport (Lapland) en het natuurschoon. Finland heeft bovendien een grote publieke sector
[bewerk] Energie
Finland besteed veel aan groene-energie door opwekking van zonne-energie. Ook zijn er een 5 kerncentrales in Finland, vooral in het westen van Finland. Ongeveer een vijfde van de elektriciteit van het land wordt geproduceerd als bijproduct van de energieverslindende papierindustrie. Daarnaast zijn de vier kerncentrales (met een vijfde in aanbouw) belangrijk en krijgt de verbranding van afval voor warmte- en elektriciteitsopwekking grote aandacht.
[bewerk] Handel
De belangrijkste invoerproducten zijn voedsel, minerale brandstoffen, chemische producten, vervoermiddelen, ruwe materialen, textiel en ijzer en staal. De belangrijke uitvoerproducenten zijn houtproducten (die ongeveer 60% van de uitvoer vertegenwoordigen), machines, vervoermiddelen, schepen (20%), kleding en levensmiddelen. De belangrijkste handelspartners zijn Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Zweden, de Verenigde Staten, Rusland, Nederland en Japan.
Bekende Finse bedrijven zijn mobiele telefoon- en netwerkproducent Nokia, de hout- en papierconglomeraten Stora Enso en UPM Kymmene, lift- en roltrappenproducent Kone en luchtvaartmaatschappij Finnair. Bekende Finse merknamen en designartikelen zijn verder onder meer Iittala, Marimekko, Fiskars en Arabia.
[bewerk] Staatsinrichting
Finland wordt geregeerd volgens de oorspronkelijk uit 1919 stammende maar in 2000 herziene grondwet. Het staatshoofd van Finland is de president, die via volksstemming voor een termijn van zes jaar wordt gekozen. De president is bevelhebber en leider van de strijdkrachten, speelt een belangrijke rol in buitenlandse zaken, en kan aanzienlijke invloed over wetgevende kwesties hebben. De wetgeving wordt behandeld door het éénkamerparlement (Eduskunta), waarvan de 200 leden gekozen worden voor een termijn van vier jaar door een systeem van evenredige vertegenwoordiging. Alle Finnen die minstens 18 jaar oud zijn kunnen stemmen. Het belangrijkste bestuurlijke orgaan van het land is het kabinet (geleid door de eerste minister), dat aan het parlement verantwoording schuldig is. Het land is verdeeld in 6 provincies.
Finland staat al jaren bovenaan de lijst van vrije landen[5].
[bewerk] Politieke partijen
- KESK (Centrumpartij; centrum-rechts)
- SDP (Sociaal-democraten)
- Liberaalit (Liberalen; liberaal)
- KD (Christen-democraten)
- SFP (Zweedse Volkspartij; centrum-rechts, partij voor de Zweedse minderheid)
- KOK (Nationale Coalitiepartij; centrum-rechts)
- VAS (Linkse Volkspartij; links-socialistisch)
- Vihreä Liitto (Groene Liga; groenen)
- Perussuomalaiset (True finns, centrum-rechts)
- IKL ([1932-1944] Patriottische Beweging; fascistisch)
- ML ([1906-1965] Agrarische Liga; centrum)
- SKDL ([1944-1991] Volksdemocratische Partij; links-socialistisch/communistisch)
[bewerk] Regering
Momenteel wordt Finland bestuurd door een centrum-rechts/groene coalitie van de Centrumpartij (KESK), de Nationale Coalitie (KOK), de Groenen (VIHR) en de Zweedse Volkspartij (SFP). Het kabinet staat onder leiding van premier Matti Vanhanen en bestaat voor het eerst in de geschiedenis in meerderheid uit vrouwen (12 vrouwelijke ministers tegen 8 mannelijke). De zittende vrouwelijke President op dit moment is Tarja Halonen.
| Zie ook de lijst van staatshoofden van Finland |
[bewerk] Cultuur
- Finse architectuur
- Fins design
- Finse literatuur
- Finse muziek
- Finse taal
[bewerk] De Kerstman, Joulupukki
In het koude hoge noorden van Finland woont de beroemde Kerstman, in het Fins Joulupukki. Joulupukki woont in Lapland vlakbij Rovaniemi op de Noordpoolcirkel. Hij heeft een houten huis en vele rendieren. De woonplaats van Joulupukki is het hele jaar toegankelijk voor publiek. Zijn woonplaats heeft de naam Santa Claus Village, in het Fins: Joulupukkin Paja. Vlakbij Santa Village ligt het vliegveld Rovaniemi waarvandaan vele toeristen uit Japan en China aankomen om de Kerstman te ontmoeten. De Kerstman heeft bij Santa Village een tunnel die 100 meter omlaag gaat naar de grot van Santa, waar al het speelgoed wordt gemaakt en er leuke dingen te doen zijn voor kinderen en volwassenen.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- Finland op Wikitravel
- Fins Bureau voor Toerisme
- Nederlandse Vereniging in Finland
- Vereniging Nederland-Finland
- Finlandsite
- ...meer externe links in de Open Directory
| Landen in Europa |
|---|
|
Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden in de categorie Finland van Wikimedia Commons. |
 |
Europese Unie |  |
|---|---|---|
|
|
||
.svg/20px-Flag_of_Belgium_(civil).svg.png){kind=small}
| Noordse Raad |
|---|
|
Landen: Autonome territoria: |
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
