Antysemityzm

Z Wikipedii

Symbol Gwiazdy Dawida, który musieli nosić Żydzi w hitlerowskich Niemczech

Antysemityzm – antyspołeczne uprzedzenie i dyskryminacja Żydów^[1][2][3] oraz osób pochodzenia żydowskiego, postrzeganych jako grupa religijna, etniczna lub rasowa. Ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do zagłady narodu żydowskiego w okupowanej Europie.

[edytuj] Pojęcie antysemityzmu

Francuski plakat wyborczy z 1889 r. kandydat Adolf Willette reklamuje się jako "Antysemita" (Candidat Antisémite) i nad lezącym na ziemi Talmudem apeluje do wyborców "Judaizm, tam jest nasz wróg!"

Wbrew nazwie, która mogłaby wskazywać uprzedzenie do wszystkich ludzi pochodzenia semickiego, antysemityzm używany jest wyłącznie jako określenie wrogości do Żydów. Jako pierwszy nazwy "antysemityzm" użył niemiecki dziennikarz Wilhelm Marr^[4] w 1879 r. W XIX i 1 poł. XX wieku miało charakter pozytywny lub neutralny, nierzadko funkcjonowało jako samookreślenie osób i środowisk o poglądach antysemickich. Po doświadczeniach holocaustu, którego przyczyną był radykalny antysemityzm hitleryzmu określenie to nabrało pejoratywnego charakteru. Współcześnie niewiele osób przyznaje się do poglądów antysemickich, a określenie to uważane jest za obraźliwe.

[edytuj] Historia

[edytuj] Antysemityzm przedchrześcijański

Geneza antysemityzmu i jego najwcześniejsze przejawy są przedmiotem sporów. Według Petera Schafera przesądy antysemickie mają swój początek w Egipcie; oprócz motywów ekonomicznych i obyczajowych dużą rolę odgrywało odrzucenie żydowskiego monoteizmu oraz zakaz "bałwochwalstwa", czyli kultu bogów pogańskich. W jednym z najdawniejszych pism antysemickich egipski kapłan Manethon przedstawia Izraelitów jako potomków wypędzonych z Egiptu trędowatych. Podobną niechęć budzili Żydzi w Grekach, którzy uważali ich za barbarzyńców nie poddających się z powodu zasad religijnych hellenizacji. Najbardziej krwawym przejawem uprzedzeń były rozruchy w Aleksandrii w r. 38 n.e., w wyniku których zginęły tysiące Żydów. Pisarz grecki, Appian z Aleksandrii był autorem pamfletów antyżydowskich, znanych z polemiki Józefa Flawiusza. Powtórzył on m.in. znaną wcześniej legendę o tym, że Żydzi czczą głowę osła i corocznie składają ofiarę z Greka rzucając klątwę przecwiko wszystkim Grekom. Motywy antyżydowskie pojawiły się w wielu pismach autorów rzymskich (m.in. Juwenala, Tacyta). Tacyt m.in. określił Żydów jako lud nienawidzący całą resztę ludzkości i przypisał to ich religii. Walka o odzyskanie niepodległości nasiliła konflikty między Żydami i Rzymianami. Najbardziej wrogi judaizmowi cesarz Hadrian zakazał obrzezania, nakazał wypędzenie Żydów z ich ziem – którym nadał nową nazwę – Palestyna oraz poświęcił Świątynię Jerozolimską Jupiterowi. Wiele posunięć władz rzymskich wymierzonych w Żydów wiązało się z obawami przed prozelityzmem chrześcijan, którzy byli początkowo uważani za żydowską sektę.

Nowy Testament wspomina o edykcie Klaudiusza nakazującym wszystkim Żydom opuszczenie Rzymu (Dzieje Apostolskie 18:2). Swetoniusz w swojej biografii władcy (ok. 120 n.e.) pisał o tym samym dekrecie wydanym prawdopodobnie ok. 49 n.e., zaś powodem, podanym przez tego rzymskiego historyka, miały być zamieszki związane z Chrestosem^[5] (co można odczytać jako odniesienie do Chrystusa), jednakże dokładne powody wydania edyktu nie są znane. Z Nowego Testamentu można wnioskować, że do ok. 60 roku n.e. Żydzi rzymscy nie prowadzili sporów z chrześcijanami (Dzieje 28:21-22).

[edytuj] Antysemityzm wczesnochrześcijański i średniowieczny

Obraz przedstawiający rzekomy mord rytualny (prawa strona obrazu) autorstwa K. de Preveta. Katedra w Sandomierzu

Konflikt między uczniami Jezusa i faryzeuszami wkrótce doprowadził do wzajemnych oskarżeń i wrogości. Znalazły one odzwierciedlenie w Nowym Testamencie i pismach wczesnochrześcijańskich. Należy przy tym zaznaczyć, że pomimo licznych wypowiedzi przeciwko odrzucającym chrześcijaństwo wyznawcom judaizmu, Ewangelie oraz listy apostolskie podkreślają wartość i niezmienność Prawa żydowskiego oraz pierwszeństwo Żydów w stosunku do pogan w misji zbawczej Jezusa Chrystusa.

Pierwsze oskarżenie Żydów o bogobójstwo – spowodowanie śmierci Chrystusa – zostało wyrażone przez Melito, biskupa Sardes w 167 roku. Legalizacja chrześcijaństwa przez cesarza Konstantyna (edykt mediolański w 313) i ustanowienie go religią państwową przez cesarza Teodozjusza (edykt tesaloński w 380) spowodowało, że stosunek chrześcijan do judaizmu stopniowo stawał się stosunkiem państwa do Żydów. Cesarz Konstantyn zakazał m.in. konwersji chrześcijan na judaizm. Kodeks Teodozjusza z 439 określał upośledzony pod względem prawnym status Żydów, potwierdzony później przez kodeks Justyniana (Servitus Judaeorum)^[6]. Kulminacja prześladowań na Wschodzie nastąpiła za panowania cesarza Herakliusza.

Położenie Żydów pogarszały antyżydowskie pisma i homilie (m.in. świętego Hieronima, Grzegorza z Nysy, Hilarego z Poitiers, św. Jana Chryzostoma).

W Syrii w 415^[7] w wyniku oskarżeń o mord rytualny fala rozruchów doprowadziła do spalenia lub konfiskaty wielu synagog, konfiskaty majątków Żydów oraz przymusowej konwersji na chrześcijaństwo pod groźbą wypędzenia.

Antyżydowskie prawa wprowadzono także w państwach zachodniochrześcijańskich VI i VII wieku. Synody w Orleanie, Elvirze, Toledo (681, 694, 697) ustanawiały szereg restrykcji, dotyczących relacji żydowsko-chrześcijańskich, zalecały również przymusową konwersję oraz odbieranie Żydom dzieci i wychowywanie ich jako chrześcijan. Często prześladowania występowały w wyniku tzw. dysput, w których brali udział duchowni chrześcijańscy oraz zmuszeni do tego rabini. Po dyspucie w 1239 papież Grzegorz IX nakazał spalić księgę Talmudu.

Nasilenie prześladowań Żydów wiązało się z wyprawami krzyżowymi. Podniecenie tłumów podczas pierwszej krucjaty w 1096 doprowadziło do śmierci tysięcy Żydów i zagłady licznych społeczności żydowskich, zwłaszcza w miastach nadreńskich. Także szturm krzyżowców na Jerozolimę w 1099 zakończył się spaleniem żywcem zamkniętych w synagogach Żydów. Później pogromy żydowskie wybuchały cyklicznie. Często jedynym sposobem uratowania życia był chrzest.

Rzekomy mord rytualny dokonany przez Żydów na Szymonie z Trydentu w 1475

Demonizowanie Żydów prowadziło oskarżeń o rytualne spożywanie krwi chrześcijańskich dzieci^[8][9]. Pierwsze odnotowane w Europie miało miejsce w Norwich w 1144^[10]. Tylko interwencja szeryfa uratowała miejscowych Żydów. Zamordowany William z Norwich stał się lokalnym świętym. Wydarzenia te przyczyniły się do utrwalenia antyżydowskich stereotypów. W XII w. w Angli dochodzi do jeszcze trzech takich incydentów (Gloucester 1168, Bury St. Edmunds 1181 i Winchester 1192), obywa sę jednak bez ofiar czy formalnego procesu. W 1171 we francuskim mieście Blois^[11][12] samo oskarżenie o wrzucenie ciała dziecka do wody (choć samego ciała nie odnaleziono) spowodowało proces, uwięzienie i spalenie 31 przedstawicieli miejscowej gminy żydowskiej. W grudniu 1239 zostało zamordowanych pięcioro dzieci młynarza mieszkającego w okolicy Fuldy (Hesse-Nassau). Oskarzeni o ich śmierć Żydzi na torturach przyznali się do morderstw i użycia krwi w celach leczniczych. W wyniku samosądu zamordowano 34 Żydów. Cesarz Fryderyk II zwołał dysputę by rozsądzić zasadność oskarżeń, zarówno zebrani uczeni jak i i żydowscy konwertyci uznali je za sprzeczne z tradycją żydowską. W 1247 we francuskim miasteczku Valréas w środę przed Wielkanocą, w fosie znaleziono ciało 2-letniej dziewczynki. Ponieważ wcześniej widziano ją w getcie, sędziowie inkwizycji uznali to za przypadek mordu rytualnego. Torturowani Żydzi przyznali, że potrzebowali krwi by świętować komunię w sobotę wielkanocną i jest to powszechny obyczaj w społecznościach żydowskich, nie tylko we Francji. O popularności takich oskarżeń świadczy fakt, że w tym samym roku Żydzi z Niemiec i Francji wnieśli skargę do papieża Innocentego IV z powodu bezpodstawnych oskarżeń o używanie serca chrześcijańskiego dziecka w świętowaniu Wielkanocy. W samym tylko XIII w. podobne incydenty, często zakończone samosądem lub prześladowaniami mają miejsce w Lincoln w 1255, Pforzheim w 1267, Weissenburgu (Alzacja) w 1270, Oberwesel (Nadrenia-Palatynat) w 1286, Bernie w 1294. Kościół choć oficjalnie odrzuca tezę o mordach rytualnych, aprobuje kult jego rzekomych ofiar^[13]. Wielu Żydów skazano na śmierć, obwiniając ich o morderstwa zaginionych dzieci, których ciała miały służyć do rzekomych obrzędów. Do XVIII w. Kościół czci blisko 40 takich świętych. Najbardziej znaną legendarną ofiarą mordu rytualnego był Szymon z Trydentu (zm. 1475), który w 1588 został kanonizowany (w 1965 kult chłopca został zniesiony).

Żydzi bezczeszczący hostię w Sternbergu, 1492 rok

W 1215 Sobór Laterański IV uchwalił dogmat o transsubstancjacji. Szerzący się kult hostii przyczynił się do oskarżeń o kradzież i kaleczenie hostii^[14], za pomocą której Żydzi ponawiać mieli bogobójstwo. W 1247 w Beelitz (Brandenburgia) spalono z tego powodu całą społeczność żydowską. Podobne incydenty, najczęściej zakończone prześladowaniami mają miejsce w Paryżu w 1294, Laa (Austria) w 1298, Röttingen koło Würzburga i Korneuburgu koło Wiednia w 1298, Ratyzbonie w 1299, Saint-Pälten w 1306, Krakowie w 1325, Güstrow w 1330, Deggendorf w 1337, Enghien w 1370, Pradze w 1388, Poznaniu w 1399, Głogowie w 1401, Segowii w 1410, Ems w 1420, Wrocławiu i Świdnicy w 1453^[15][16][17], Passau w 1478, Sternbergu w 1492, Berlinie w 1510, Mittelbergu (Alzacja) 1514, Sochaczewie w 1558.

Popularne w średniowieczu widowiska pasyjne odzwierciedlały pogląd teologiczny o odpowiedzialności Żydów za bogobójstwo. Mord dzieci oraz profanacja hostii były przedmiotem wielu legend oraz częstym motywem przedstawianym w sztuce chrześcijańskiej (np. poznańska legenda o skradzionych hostiach i seria sześciu obrazów "Cud hostii" Paolo Uccello w kościele Corpus Domini w Urbino^[18]).

Efektem i symbolem uprzedzeń były przepisy ściśle separujące Żydów i chrześcijan oraz nakazujące Żydom noszenie odmiennych strojów lub oznaczeń, np. żółtych łat na strojach, spiczastych czapek etc. Nakaz noszenia wyróżniających ubiorów wprowadził w chrześcijaństwie zachodnim Sobór Laterański IV w 1215. Żydom często zezwalano mieszkać tylko w wybranej dzielnicy miasta (getto – od nazwy dzielnicy w Wenecji); niektórym miastom wydawano przywileje o nietolerowaniu Żydów. Zakazywano także kupowania ziemi i wyznaczano profesje, jakimi mogli się zajmować. Żydzi byli często wynajmowani jako poborcy podatków i pośrednicy między dziedzicem a ludnością wiejską, egzekwującymi powinności feudalne. Takie zajęcia sprzyjały budowie stereotypowego, zdemonizowanego obrazu Żyda w świadomości i kulturze ludowej.

Tolerancja średniowiecznych władców wobec Żydów była związana przede wszystkim z ich rolą w życiu gospodarczym. W czasach obowiązywania kościelnego zakazu pożyczania pieniędzy na procent (lichwy) – który nie obowiązywał Żydów – kupcy żydowscy pełnili rolę bankierów, co było przyczyną zarówno tolerowania Żydów, jak i niechęci do nich. Zadłużenie chrześcijańskich książąt oraz kupców było stałym źródłem napięć i często przyczyniało się do wypędzania Żydów. Wypędzanie wiązało się z całkowitą konfiskatą ich mienia przez władcę i często było sposobem wybrnięcia z problemów finansowych. Najbardziej znaczące wypędzenia: w 1182 z Paryża, z Francji w 1254, 1322, 1359, 1394; z Anglii w 1290; z Hiszpanii w 1492; z Portugalii w 1497. W latach 1338-1339 nad środkowym Renem miała miejsce seria pogromów Armlederów, w trakcie których zubożałe rycerstwo i chłopi wymordowali większość mieszkańców tamtejszych gmin żydowskich.

Żydów nierzadko oskarżano o trudnienie się magią i paktowanie z diabłem, a także o powodowanie epidemii poprzez zatrucie studni, dokonane z nienawiści do chrześcijan. W efekcie epidemie często prowadziły do pogromów żydowskich. Wraz z wybuchem epidemii dżumy, która zdziesiątkowała ludność Europy w latach 1348-1349, rozpoczęły się masowe mordy społeczności żydowskiej, oskarżanej o wywołanie pandemii m. in. poprzez zatrucie studzien. Dzięki zastosowaniu tortur, wymuszano od Żydów przyznanie się do winy, co skutkowało m. in. spaleniem 900 Żydów żywcem w Strasburgu 14 lutego 1349. Gminy wyznawców religii mojżeszowej wziął pod swoją opiekę papież Klemens VI, który wydał dla nich 6 lipca 1348 bullę protekcyjną.

[edytuj] Antyjudaizm nowożytny

Reformacja i kontrreformacja nie przyniosła wielkiej poprawy położenia Żydów. Marcin Luter początkowo miał nadzieję na ich nawrócenie, ale niespełnienie tego marzenia sprawiło, że podtrzymał wszelkie dotychczasowe oskarżenia i żądał zamknięcia wszystkich synagog i szkół żydowskich oraz zakazu nabożeństw pod karą śmierci. Nie przeszkodziło to w doszukiwaniu się w protestantyzmie żydowskich wpływów, gdyż wierzono, że Żydzi sprzyjają szerzeniu się herezji. Wywołało to nową falę prześladowań: Papież Paweł IV przywrócił wiele średniowiecznych postanowień, ograniczających prawa Żydów, nakazujące im noszenie wyróżnionych strojów itp. Zarządzenia te obowiązywały w Państwie Kościelnym aż do XIX wieku. Żydów obwiniano później także o inspirowanie masonerii i antyklerykalizmu, w następnie – doktryn liberalnych i socjalistycznych.

Fala konwersji, która następowała w wyniku prześladowań, często była motywowana chęcią zachowania życia i majątku; konwertyci (zwani marrani) nierzadko praktykowali judaizm w ukryciu. Spowodowało to podejrzliwość wobec nich oraz prawa wymierzone w "nowych chrześcijan", które przybrały de facto rasowy charakter. Potomków Żydów nie przyjmowano do stanu kapłańskiego i zgromadzeń zakonnych oraz poddawano kontroli inkwizycji. Szczególnie aktywnie tropiła "krypto-judaizm" inkwizycja hiszpańska, która prowadziła rejestry konwertytów i ich potomków i chętnie wszczynała procesy na podstawie donosów dotyczących np. podejrzanego unikania wieprzowiny.

Katolicki, protestancki a także prawosławny antyjudaizm często w XIX i XX wieku usprawiedliwiał postawy antysemickie i był podłożem antysemityzmu politycznego (Action Française we Francji, Christlichsoziale Partei w Austrii, Czarna Sotnia w Rosji, narodowa demokracja w Polsce). Niemieccy duchowni, zarówno protestanccy jak i katoliccy, dystansując się od rasistowskiego antysemityzmu nazistów, nie wystąpili publicznie w obronie Żydów w okresie holocaustu.

Obecnie antyjudaizm w teologii i tolerowanie antysemityzmu są przez przeważającą większość kościołów chrześcijańskich uważane za niezgodne z duchem chrześcijaństwa. Duże znaczenie dla katolików miała deklaracja Nostra Aetate ogłoszona na Soborze Watykańskim II (1965), która orzekła, że lud Nowego Testamentu zespolony jest duchowo z plemieniem Abrahama, odrzuciła odpowiedzialność wszystkich Żydów, a szczególnie współczesnych Żydów za śmierć Chrystusa, zabrania przedstawiać Żydów jako odrzuconych ani jako przeklętych przez Boga, rzekomo na podstawie Pisma Świętego oraz potępiła przejawy antysemityzmu, które kiedykolwiek i przez kogokolwiek kierowane były przeciw Żydom.

[edytuj] Antysemityzm a nacjonalizm

Francuska karykatura antysemicka z 1898 roku – świat w rękach Żyda

W XIX w. wraz z rodzeniem się nacjonalizmów i państw narodowych oraz sekularyzacją życia publicznego pojawił się etniczny wymiar antysemityzmu, a wraz z nim nowe oskarżenia o dążenie do przejęcia władzy nad światem. W 1905 w Rosji carska ochrana spreparowała broszurę Protokoły Mędrców Syjonu, opisującą rzekome korzyści dla narodu żydowskiego z inspirowania wojen, rewolucji i ruchów wywrotowych, a także propagowania takich idei jak darwinizm, marksizm, liberalizm, socjalizm, ateizm, prawa człowieka i powszechne prawa wyborcze, a także demoralizacji krzewionej przez kontrolowaną rzekomo przez Żydów prasę. Broszura ta, która początkowo miała na celu dyskredytować zagrażające caratowi ówczesne ruchy polityczne i społeczne stała się wkrótce biblią paranoicznej odmiany antysemityzmu, dopatrującego się we wszystkich działaniach wymierzonych w porządek społeczny wpływu Żydów, którzy posiadali rzekomo ukryte centrum polityczne, zmierzające do panowania nad światem za pomocą różnych makiawelicznych działań.

[edytuj] Antysemityzm w III Rzeszy

Antysemityzm osiągnął apogeum w latach 30., w niemieckiej III Rzeszy, gdzie był jądrem oficjalnej ideologii państwowej. Wprowadzono tam stopniowo serię ustaw (zob. ustawy norymberskie) ograniczających udział Żydów niemieckich w życiu gospodarczym i politycznym. Po 1939 rozpoczęto działania w celu wymordowania wszystkich Żydów w Niemczech i na terytoriach Europy kontrolowanych przez III Rzeszę. Na przełomie 1941 i 1942 w czasie konferencji w Wannsee zapadła decyzja o Endlösung (ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej). Masowy mord około 6 milionów^[19] Żydów europejskich znany jest w historii jako Holokaust.

[edytuj] Antysemityzm a komunizm

Hasła o charakterze antysemickim pojawiają się w publikacjach Marksa, który - choć sam był pochodzenia żydowskiego - postrzegał Żydów jako przedstawicieli klasy wyzyskującej ("Jaki jest świecki kult Żyda? Handel. Jaki jest jego świecki bóg? Pieniądz"). Później wątki antysemickie pojawiają się wielokrotnie w polityce państw nawiązujących do ideologii komunistycznej (ZSRR, PRL), często traktowane instrumentalnie jako narzędzie do rozgrywek personalnych.

Pierwsze akcenty antysemickie pojawiły się w ZSRR wraz z narastaniem konfliktu Trockiego ze Stalinem, podczas którego podkreślano fakt że ten pierwszy jest pochodzenia żydowskiego. W pewnym momencie propaganda stalinowska operowała wprost skojarzeniami "Żyd to trockista, trockista to Żyd".

Później pochodzenie żydowskie było w ZSRR wielokrotnie wykorzystywane do budowanie teorii spiskowych, wraz z wyliczaniem "typowo żydowskich nazwisk" lub nazwisk słowiańskich, które spiskowcy rzekomo przybrali jako pseudonimy dla ukrycia nazwisk żydowskich (tzw. "spisek trockistowsko-zinowiewowsko-kamieniewowski"). Działalność ta była rozwinięta do tego stopnia, że Wydział IV NKWD zyskał sobie przydomek "Jewsekcji" ("jewriejskiej" czyli żydowskiej).

W czasie wojny (1941-1945) działania antysemickie zostały wstrzymane, Józef Stalin stworzył nawet Żydowski Komitet Antyfaszystowski, który zajmował się propagowaniem pozytywnego obrazu ZSRR na Zachodzie, zwłaszcza w Stanach. Ale już w 1948 roku członkowie zostali aresztowani a w 1952 rozstrzelani pod zarzutem "kosmopolityzmu", który zastąpił zarzut "trockizmu". Prasa radziecka piętnowała intelektualistów pochodzenia żydowskiego, podając ich oryginalne nazwiska w nawiasach. W tym okresie z ręki służb bezpieczeństwa i w wyniku różnych represji zginęło co najmniej 248 pisarzy piszacych w języku jidysz, 106 aktorów, 87 malarzy i rzeźbiarzy pochodzenia żydowskiego, w tym znany rosyjski aktor Salomon Michoels oraz literaci: Lejb Kwitko, Icyk Fefer, Dawid Bergelson, Der Nister.

Antysemickie akcenty (prześladowanie i mordowanie Żydów) w polityce ZSRR pojawiały się później wielokrotnie - np. w procesie lekarzy przed śmiercią Stalina ("spisek żydowskich lekarzy").

Polityka ta była również przenoszona na organizacje komunistyczne satelickie w stosunku do ZSRR. Jako jedną z przyczyn likwidacji KPP podaje się właśnie "odżydzanie" agentury zagranicznej, choć działalność ta była prowadzona już wcześniej. Jako przykład wymienia się stopniowe usuwanie Żydów z ostrowieckiej komórki KPP - z 50% w 1925 roku, przez 29% w 1929 i do zera w 1932 roku. Aktywny udział miał w tym procesie Władysław Spychaj (Sobczyński), późniejszy naczelnik milicji w Kielcach podczas pogromu kieleckiego a także Mieczysław Moczar, który był jednym z głównych inspiratorów wydarzeń Marzec 1968. Kampanię antysemicką, która doprowadziła do wydarzeń marcowych zapoczątkowało w 1967 roku przemówienie I sekretarza PZPR Władysława Gomułki, w którym wskazał on na istnienie "imperialistyczno-syjonistycznej V kolumny"^[20].

[edytuj] Antysemityzm po II wojnie światowej

Antysemicki napis na murze w litewskiej Kłajpedzie.

Po ujawnieniu zbrodni hitlerowców na Żydach modny przed wojną w wielu kręgach otwarty antysemityzm przestał być społecznie akceptowany w krajach zachodnich. Niemniej jednak jego ukrytą formą jest antysyjonizm, dla którego państwo żydowskie, stało się celem ataku, jako widomy symbol istnienia narodu żydowskiego. Na przykład w Polsce Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, z poparciem przynajmniej pewnej części społeczeństwa, przeprowadziła w marcu 1968 ekspulsję polskich Żydów, co wiązało się z wojną arabsko-izraelską (państwa Układu Warszawskiego były wówczas sojusznikami państw arabskich). Antysemityzm stracił też na popularności w innych częściach świata, choć nie zanikł całkowicie.

Nowym źródłem antysemityzmu po 1945 stało się powstanie Izraela i konflikt izraelsko-palestyński. Antysemityzm jest otwarcie popierany w wielu krajach arabskich i muzułmańskich^{[21][22][23][24]}. Nawet Protokoły Mędrców Syjonu, antysemicka fałszywka, zyskały ogromną popularność w wielu krajach na Bliskim Wschodzie, gdzie zrobiono na ich podstawie popularny serial telewizyjny pt. "Ash-Shatat" (Diaspora)^[25]. Wiele organizacji muzułmańskich, także w Europie^[26][27], otwarcie nawołuje do mordowania Żydów.^[28]

Szereg organizacji skrajnie lewicowych posuwało się do głoszenia haseł otwarcie antysemickich na fali antyamerykanizmu oraz postrzegania Izraela jako tradycyjnego sojusznika USA na Bliskim Wschodzie ("lewicowy antysemityzm"^[29],^[30]). Antysemickie teksty ukazały się w szczegolności na łamach pism lewicowych "Rewolucja" i "Lewą Nogą" wydawanych przez warszawskie wydawnictwo Książka i Prasa.^[31][32]

Większość organizacji radykalnie lewicowych głosząc poglądy antysyjonistyczne potępia jednak antysemityzm. Hasła antysemickie zaczęły się również pojawiać w Rosji podczas rozprawy rządu Putina z oligarchami. Prasa podkreślała wówczas żydowskie korzenie Borysa Bierezowskiego i Michaiła Chodorkowskiego.

15 listopada 2006 roku Europejski Kongres Żydów opublikował, w związku wojną Izraela w Libanie, raport^[33], stwierdzający wzrost antysemickich incydentów w UE, szczególnie w zachodnich krajach Unii jak np. Francja czy Niemcy.

W kwietniu 2008 Watykan wydał oświadczenie, w którym "stanowczo potępia wszelkie formy dyskryminacji Żydów i antysemityzmu". Oświadczenie ukazało się w związku z dyskusją wokół wprowadzonych zmian w modlitwie za Żydów w tradycyjnym mszale łacińskim^[34].

[edytuj] Antysemityzm w Polsce

Podobnie jak w większości krajów europejskich antysemityzm stał się częścią nacjonalizmu kształtującego się na ziemiach polskich pod koniec XIX w^[35][36]. Antysemityzm stanowił jeden z elementów ideologii narodowej demokracji.

W zaborze rosyjskim pierwsze zorganizowane wystąpienia przeciw ludności żydowskiej inspirowane przez endecje mają miejsce w latach 1905-07 (Rewolucja 1905 roku), stały za nimi grupy związane z narodową demokracją takie jak Sokół, Narodowy Związek Robotniczy, Narodowy Związek Chłopski, bojówki endeckie były aktywne zwłaszcza w Łodzi i Warszawie. Jak również inspirowane i opłacane przez carską tajną policje (Ochrana) oraz skrajnie prawicowych konserwatywnych ultrarojalistów (Stronnictwo Polityki Realnej) grupy lumpenproletariatu i sutenerów dokonujące napadów na ludność żydowską (zajścia warszawskie), (pogrom białostocki).

W czasie wojen 1918-1920 zarzucano często Żydom sympatie probolszewickie i antypolskie co doprowadziło do do szeregu zajść antyżydowskich (m.in. pogrom lwowski czy masakra w Pińsku). Wg tzw. raportu Morgenthaua śmierć poniosło w nich ok. 280 osób. Raport stwierdza że główną przyczyną zajść, był rozpowszechniony w byłym zaborze rosyjskim antysemityzm ludności cywilnej i żołnierzy – głównych sprawców ekscesów. Raport podkreślił, że władze polskie – wojskowe i cywilne – nie były inicjatorem zajść, przeciwnie, starały się je poskromić.

Intensywna kampania endecji przeciwko mniejszościom narodowym, przede wszystkim antysemicka, leżała u źródeł zamordowania prezydenta Gabriela Narutowicza przez endeka Eligiusza Niewiadomskiego.

W tej atmosferze powstaje szereg skrajnie prawicowych paramilitarnych grup o nastawieniu skrajnie antysemickim: Polskie Pogotowie Powstańcze, Związek Faszystów, Rycerze Orła Białego, Rycerze Monarchizmu

Propagowany przez endecję antysemityzm nie cieszył się poparciem władz. Rząd po przewrocie podjął szereg kroków w obronie Żydów i ich równouprawnienia. Sytuacja ta zmieniła się jednak stopniowo w latach 30. m.in. pod wpływem wzmożonej aktywności antysemickiej ruchu narodowego. Zwłaszcza po śmierci Piłsudskiego, rządzący sanacyjny Obóz Zjednoczenia Narodowego przybliżył się w swoim programie do ideologii endeckiej, rozważając pomysł emigracji Żydów z Polski na Madagaskar.

W latach 1933-1936 nastąpił w Polsce gwałtowny wzrost antysemityzmu i liczby wystąpień i zajść antyżydowskich i przemocy (m. in. pogrom w Przytyku). Nawoływano do bojkotu sklepów żydowskich, co spotkało się 1936 z poparciem rządu Sławoja Składkowskiego i prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda. Udzielając częściowego poparcia dla skierowanych przeciw Żydom działań, zarówno rząd jak i Kościół jednoznacznie jednak krytykowały stosowanie wobec nich przemocy.^[37]

Pod presją nacjonalistycznych organizacji (min. ONR, Ruch Narodowo-Radykalny Falanga,Obóz Narodowo-Radykalny ABC, Młodzież Wszechpolska, Sekcja Młodych Stronnictwa Narodowego, Polska Partia Narodowo Socjalistyczna, Partia Narodowych Socjalistów, Narodowo Socjalistyczna Partia Robotnicza) , w wyniku szeregu napadów na żydowskich studentów i ich obrońców władze zezwoliły 1937 na utworzenie na terenie uniwersytetów tzw. gett ławkowych zmuszające studentów żydowskich do zajmowania miejsc tylko w wyznaczonych miejscach sal wykładowych. W tym samym roku wprowadzono też. tzw. numerus clausus, ograniczający liczbę żydowskich studentów na polskich uczelniach, do 8% ^[38], odzwierciedlało to liczbę ludności żydowskiej zamieszkującą Polskę przed wojną. W zamierzeniu zasada numerus clausus miała wyrównać szanse edukacyjne młodzieży wiejskiej. Niektóre stowarzyszenia wprowadziły wzorowany na nazistowskim Arierparagraph, tzw. "paragraf aryjski" czyli zakaz przynależności dla nie-chrześcijan^[39][40]. Na przełomie 1937 i 1938 klub piłkarski Warta Poznań wystąpiła z żądaniem wprowadzenia paragrafu aryjskiego czyli wykluczenia z PZPN klubów, sędziów i piłkarzy nie-chrześcijan^[41].

Celem ataków i napaści antysemickich stali się m.in. wybitni pisarze polscy: Bolesław Leśmian, Antoni Słonimski i Julian Tuwim. Domagano się usuwania Żydów i Polaków pochodzenia żydowskiego z różnego rodzaju instytucji i organizacji.

"Żydzi-wszy-tyfus plamisty" - niemiecki plakat antysemicki z 1942, Generalne Gubernatorstwo.

Antysemityzm był jednym z dominujących tematów propagandy niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie. Zarejestrowano przypadki donoszenia niemieckiemu okupantowi o kryjówkach, w których przebywali Żydzi i wydawania Żydów w ręce gestapo (patrz: szmalcownik) i bezpośredniego udział w ich mordowaniu (np. pogrom Wielkanocny, pogrom w Jedwabnem). Pogromy miały miejsce (poza pogromem wielkanocnym) na terenach zajętych przez hitlerowców w 1941, a wcześniej okupowanych przez ZSRR. Towarzyszyły im wysuwane wobec Żydów zarzuty o sympatie probolszewickie i antypolskie.

Postawy te z całą stanowczością krytykowane były wielokrotnie przez władze rządu emigracyjnego (m. in. w latach 1942-1945 działała Rada Pomocy Żydom) i państwa podziemnego. Armia Krajowa wykonała wiele wyroków śmierci na kolaborantach i szmalcownikach, oskarżonych o działania przeciw Żydom.

Na terenach okupowanej Polski Niemcy wprowadzili prawo, które przewidywało karę śmierci za pomoc, ukrywanie, a nawet dostarczanie żywności Żydom - był to jedyny taki przypadek w okupowanej Europie.^[42] Mimo to na liście odznaczeń Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, przyznawanych przez izraelski instytut Yad Vashem za pomoc udzielaną Żydom, znajduje się 6 004 Polaków - najwięcej we wszystkich krajach okupowanych przez nazistowskie Niemcy.

Po 1944 działacze lewicowi i komunistyczni pochodzenia żydowskiego objęli znaczącą liczbę stanowisk w władzach PRL. Według emocjonalnej relacji ambasadora ZSRR w Polsce w 1949 r. Wiktora Lebiediewa "w MBP poczynając od wiceministrów, poprzez dyrektorów departamentów, nie ma ani jednego Polaka, wszyscy są Żydami"^[43]. Badania IPN wskazują na znacznie mniejszą liczbę Żydów w MBP. Krzysztof Szwagrzyk, określił ich liczbę na 167 wśród 450 etatów^[44] w ścisłym kierownictwie MBP i według jego oceny "w świetle zaprezentowanych danych statystycznych teza o dużym udziale Żydów i osób pochodzenia żydowskiego w kierownictwie UB sformułowana została na podstawie prawdziwych przesłanek i jako taka odzwierciedla fakt historyczny..."

Bezpośrednio po wojnie, w wielu przypadkach dopuszczano sie do aktów przemocy, grabieży oraz zabójstw na repatriowanych do Polski Żydach, m. innymi na trasie kolejowej ze wschodu do Wrocławia. W Polsce miał miejsce szereg krwawych zajść antyżydowskich m.in. pogrom w Krakowie i pogrom kielecki. W obu pogromach dominujący był klasyczny motyw antysemicki – plotka o tzw. mordzie rytualnym.^[45]. Wydarzenia w Europie Wschodniej spowodowały masową emigrację Żydów do Palestyny.

Początkowo władze komunistyczne zwalczały antysemityzm, później stopniowo przyzwalały na jego występowanie (np. tzw. "odżydzanie wojska" po 1956 i 1967). Po wojnie sześciodniowej na Bliskim Wschodzie, w czerwcu 1967 oraz po marcu 1968 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, z poparciem przynajmniej pewnej części społeczeństwa, w wyniku antysemickiej kampanii przeprowadziła w latach 1967-1971 ekspulsję polskich Żydów. Ugrupowania jawnie antysemickie były tolerowane przez władze komunistyczne. W PZPR istniała frakcja tzw. partyzantów, związana z osobą Mieczysława Moczara. Niemal cała prasa polska w 1968, po marcu, publikowała regularnie artykuły "antysyjonistyczne. Powołane w 1980 Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald niejednokrotnie odwoływało się w swym programie do haseł antysemityzmu.

15 czerwca 2006 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję, stwierdzającą, że Polska jest krajem zmierzającym do faszyzacji życia publicznego, oraz zarzucającą Polsce wzrost nietolerancji powodowanej antysemityzmem oraz rasizmem, ksenofobią, i homofobią. Pod naciskiem instytucji europejskich wywołanym m.in. akcją Redwatch prowadzoną przez grupę Krew i Honor oraz atakiem na rabina Schudricha przez sympatyka PPN, polski wymiar sprawiedliwości zainteresował się działalnością najbardziej skrajnych polskich grup i środowisk antysemickich np. Combat 18, Krew i Honor, Polska Partia Narodowa, Polski Kościół Stwórcy.

Kontrowersje w łonie Parlamentu Europejskiego wzbudziła książka "Wojna cywilizacji w Europie", europosła Macieja Giertycha z LPR, w której zawarte były cytaty i teorie Feliksa Konecznego, biuro Parlamentu Europejskiego uznało za naganne poglądy wyrażane przez Macieja Giertycha. Izraelskie MSZ uznało broszurę za rasistowską i antysemicką.

15 listopada 2006 roku Europejski Kongres Żydów opublikował raport na temat antysemickich reakcji w UE na prowadzoną przez Izrael wojnę w Libanie. ^[46] W części raportu dotyczącej Polski stwierdzono że wzrastający w częściach społeczeństwa polskiego antysemityzm nie miał związku z wojną w Libanie. W odróżnieniu od wielu krajów zachodnich nie odnotowano w Polsce ataków na Żydów. ^[47] W raporcie ponowiono krytykę audycji Radia Maryja, już wcześniej krytykowane przez Kongres jako antysemickie.^[48]

Redaktor raportu Ilan Moss w wywiadzie dla "Rzeczpospolitej" powiedział m.in. "W Polsce antysemityzm występuje czasami w dyskursie politycznym czy w mediach. Pojawiają się nieprzychylne Żydom napisy na murach. Nie dochodzi jednak do aktów przemocy. Polscy Żydzi czują się bezpiecznie. Zupełnie inaczej jest na Zachodzie." ^[49]

W podobnym tonie skomentował raport EJC naczelny rabin Polski Michael Schudrich, stwierdzając że "Rozpowszechnione na świecie stereotypy są całkowicie nieprawdziwe. Kraje kojarzone z antysemityzmem, czyli niestety również Polska, w rzeczywistości wcale takie nie są. Antysemickie zachowania występują natomiast na liberalnym, wolnym Zachodzie."^[50]

[edytuj] Ugrupowania antysemickie w Polsce i na Świecie

• Krew i Honor
• Combat 18
• Polski Kościół Stwórcy
• Polska Partia Narodowa

[edytuj] Sytuacja prawna w Polsce

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej:

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.):

[edytuj] Przypisy

1. ↑ encyklopedia.interia.pl
2. ↑ portalwiedzy.onet.pl
3. ↑ encyklopedia.pwn.pl
4. ↑ Adam Szostkiewicz: Antysemityzm. Polityka, 5 maja 2008. [dostęp 5 czerwca 2008]. "Termin wprowadził do obiegu pod koniec XIX w. niemiecki publicysta Wilhelm Marr. Chciał zastąpić zwykłą nienawiść do Żydów jakąś teorią sprawiającą wrażenie naukowej, a była to epoka triumfu darwinizmu, który przenoszono na grunt społeczny. Szukano biologicznych i rasowych podstaw, mających rzekomo tłumaczyć wyższość jednych narodów nad innymi. Takiemu myśleniu sprzyjały ówczesne nacjonalizmy. XIX w. był okresem kształtowania się nowoczesnego ideologicznego nacjonalizmu głoszącego prymat egoizmu narodowego w darwinistycznej dżungli narodów."
5. ↑ "Jako że Żydzi ciągle wszczynali zamęt pobudzani przez Chrestosa, on [Klaudiusz] wypędził ich z Rzymu. (Swetoniusz, Żywoty Cezarów, Klaudiusz 5.25.4); w oryginale: "Iudaeos impulsore Chresto assidue tumultuantis Roma expulit" (G. Suetonius Tranquillus, De Vita Caesarum 5.25.4)
6. ↑ Banaszak Marian: Historia Kościoła Katolickiego. T. I: Epoka starożytności (30-692). Cz. 5: Wczesny bizantynizm (451 – 590). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1986. ISBN 83-7072-343-8.  s. 136 "Zasada jedności wiary skłoniła go do surowych wystąpień przeciw poganom, heretykom i Żydom. [...] W stosunku do Żydów nie cofnięto starorzymskiej zasady, że ich religia jest dozwolona, ale też nie szczędzono im szykan. Jedną z nich było odebranie zeznaniom Żydów przed sądem prawnego znaczenia w sporach z chrześcijanami. Samarytan traktowano jak pogan. Zamknięto im synagogi, wywołując dwukrotnie ich powstanie (529, 555). Nie pomogła interwencja biskupa z Cezarei, który stanął w ich obronie."
7. ↑ Socrates Scholasticus: The Blood Libel in Syria (late 4th Cent.) (en). Jewish Virtual Library. [dostęp 21 czerwca 2008].
8. ↑ Richard Gottheil, Hermann L. Strack, Joseph Jacobs: BLOOD ACCUSATION (en). JewishEncyclopedia.com. [dostęp 18 czerwca 2008].
9. ↑ Stanisław Musiał SI: Żydzi żądni krwi? (pl). 29 lipca 2000. [dostęp 21 czerwca 2008].
10. ↑ Paul Halsall: Medieval Sourcebook: Thomas of Monmouth: The Life and Miracles of St. William of Norwich, 1173 (en). październik 1997. [dostęp 18 czerwca 2008].
11. ↑ Nissan Mindel: The Martyrs of Blois (en). Chabad.org Jewish History. [dostęp 21 czerwca 2008].
12. ↑ Ephraim ben Jacob: The Ritual Murder Accusation at Blois, May, 1171 (en). Internet Medieval Source Book. [dostęp 21 czerwca 2008]. "[Marcus Introduction] In 1171 the Jews of Blois, France, were accused of having crucified a Christian child during the Passover holydays and of having thrown the corpse into the Loire. This is the first time that the accusation of ritual murder was made in continental Europe."
13. ↑ Szostkiewicz, Adam. Naznaczenie. Polityka. Historia Żydów, Wydanie specjalne 1/2008, 35-38."W 1253 r. Innocenty IV wydaje bullę protekcyjną, zdecydowanie odrzucającą tezę o mordach rytualnych. Podobne bulle ogłaszają jego następcy. Mimo to koncepcja ta cały czas w Kościele katolickim funkcjonuje. Podbnie jest zresztą w kościołach powstałych w wyniku reformacji. O nieskuteczności bowiem zakazów i wyjaśnień decyduje praktyka. Choć papieże używają płaszczyzny teologicznej, stwierdzając na podstawie analizy Starego Testamentu i Talmudu, że Żydzi nie potrzebują krwi do kultu, to nie potępiają pogromów jako takich. Dochodzi i do innego paradoksu: papieże negują teologiczne prawdopodobieństwo mordu rytualnego ale aprobują kult jego rzekomych ofiar. Do końca XVIII w. Kościół czci blisko 40 takich świętych."
14. ↑ Joseph Jacobs, Max Schloessinger: HOST, DESECRATION OF (en). JewishEncyclopedia.com. [dostęp 18 czerwca 2008].
15. ↑ PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU - WIRTUALNA WYCIECZKA (pl). Wrocławski Informator Internetowy. [dostęp 18 czerwca 2008]. "Plac, miejsce handlu, był w średniowieczu także areną publicznych egzekucji. Jedna z nich odbyła się 24 czerwca 1453 roku. Gniewny, miotający przekleństwa tłum, przywiedziony na miejsce kaźni brzmieniem Dzwonu Grzesznika, był świadkiem spalenia na stosie czterdziestu jeden, skazanych na tę okrutną śmierć, Żydów. Był to czas prześladowań ludności żydowskiej, do których podburzył wrocławian włoski zakonnik Jan Kapistran."
16. ↑ ks. Józef Pater: Z DZIEJÓW ARCHIDIECEZJI WROCŁAWSKIEJ 8. Upadek biskupstwa w późnym średniowieczu (1376-1482) (pl). Archidiecezja Wrocławska. [dostęp 18 czerwca 2008]. "Niestety działalność kaznodziejska Kapistrana na Śląsku zbiegła się z procesami przeciw ludności żydowskiej, którą oskarżano o znieważanie Eucharystii. Sądy skończyły się kilkudziesięciu egzekucjami i zakazem osiedlania się ludności żydowskiej w miastach śląskich"
17. ↑ Sławomir Witkowski: Żydzi na ziemiach polskich w średniowieczu, z uwzględnieniem Śląska i Pomorza Gdańskiego. Olkusz: 2007. ISBN 978-83-60592-18-2.  s. 45 "W 1453 przybyły do Wrocławia i innych miast śląskich franiszkanin Jan Kapistran wzniecił nastroje antysemickie. Żydzi wrocławscy zostali oskarżeni o zbezczeszczenie hostii. W wyniku procesu zostało spalonych na stosie 4 sierpnia 1354 roku, 41 Żydów, a pozostałych wygnano z miasta. 13 sierpnia 1453 spalono na stosie w Świdnicy 10 mężczyzn i 7 kobiet. Po tym przerażającym akcie barbarzyństwa wygnano wszystkich pozostałych żydów z miasta, przy okazji przejmując ich mienie."
18. ↑ Miracle of the Desecrated Host (predella paintings) by Paolo UCCELLO (en). [dostęp 18 czerwca 2008].
19. ↑ Source List and Detailed Death Tolls for the Twentieth Century Hemoclysm
20. ↑ "IPN zajmie się antysemicką kampanią władz PRL", wp.pl, 2007-7-26
21. ↑ analysis: Wahhabism (en). PBS. [dostęp 16 czerwca 2008].
22. ↑ Matthias Küntzel: Hitler's Legacy: Islamic antisemitism and the impact of the Muslim Brotherhood (en). 10 października 2007. [dostęp 16 czerwca 2008].
23. ↑ Sean O’Neill: University is accused of censoring anti-Semitic Islam lecture (en). The Times, 15 marca 2007. [dostęp 16 czerwca 2008].
24. ↑ Paul Johnson: Historia Żydów. Kraków: Platan, 1993. ISBN 33-85222-25-1.  s.616 "Również arabski antysemityzm był niezręczną mieszaniną motywów religijnych i świeckich. Arabowie ponadto ambiwalentnie odnosili się do roli Hitlera i nazistów. Wielki Mufti Jerozolimy wieści o Ostatecznym Rozwiązaniu przywitał z satysfakcją. Hitler obiecał mu, że kiedy jego wojska dotrą na Bliski Wschód, zlikwidują osiedla żydowskie w Palestynie. Po wojnie wielu Arabów wciąż uważało Hitlera za bohatera. Kiedy doszło do procesu Eichmanna w latach 1961-62, angielskojęzyczna gazeta jordańska "Jerusalem Times", opublikowała list gratulujący mu "wyświadczenie prawdziwego błogosławieństwa ludzkości". Proces pewnego dnia "skończy się likwidacją pozostałych sześciu milionów, aby pomścić twoją krew". Z drugiej strony, arabscy propagandyści antysemiccy często byli zwolennikami sowieckiej teorii głoszącej, że Żydzi i naziści działali w porozumieniu oraz, że syjoniści byli naturalnymi następcami nazistów. Szczególnie w swojej propagandzie skierowanej na Zachód rządy arabskie porównywały siły powietrzne Izraela z Luftwaffe oraz Siły Obrony Izraela z SS i Gestapo. Publika arabska była na przemian (czasem zaś nawet równocześńie) informowana, że Holocaust był fortunnym wydarzeniem, diabolicznym spiskiem między Żydami a nazistami i nie miał w ogóle miejsca, będąc po prostu wymysłem syjonistów."
25. ↑ Lebanon (Country Reports on Human Rights Practices - 2004) (en). Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, 28 luty 2005. [dostęp 15 czerwca 2008]. "The television series, Ash-Shatat ("The Diaspora"), which centered on the alleged conspiracy of the "The Protocols of the Elders of Zion" to dominate the world, was aired in October and November 2003 by the Lebanon-based satellite television network Al-Manar, owned by Hizballah."
26. ↑ Matthias Küntzel: Anti-Semitic Hate Speech in the Name of Islam (en). Der Spiegel, 16 maja 2008. [dostęp 16 czerwca 2008]. "In 2007 the German Interior Ministry published a study on the worldviews of "Muslims in Germany," the most comprehensive of its kind to date, which confirmed this trend. According to the study, "anti-Semitic attitudes were found among young Muslims far more often than among non-Muslim immigrants or domestic non-Muslims." The study cited examples of Muslim students to illustrate that this anti-Semitism cannot be dismissed as the product of an underdog attitude within marginalized social groups, but instead represents an ideological way of thinking."
27. ↑ Haviv Rettig: EU official: Half of European anti-Semitism related to radical Islam (en). The Jerusalem Post, 2 luty 2008. [dostęp 16 czerwca 2008]. "Some 50 percent of anti-Semitic incidents on the European continent are connected to radical Islamic elements, according to a senior European Commission official."
28. ↑ Itamar Marcus, Barbara Crook: Kill A Jew - Go To Heaven, A Study of the Palestinian Authority’s Promotion of Genocide (en). [dostęp 15 czerwca 2008].
29. ↑ Alain Finkielkraut: W imię Innego. Antysemicka twarz lewicy. Warszawa: Sic!, 2005. ISBN 83-88807-64-1.  przeł. Renata Lis
30. ↑ Dawid Warszawski: Lewicowy antysemityzm (pl). 05-01-28. [dostęp 15 czerwca 2008].
31. ↑ Żydzi a lewica. Zbiór studiów historycznych. August Grabski (red.). Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2007, s. 340. ISBN 83-85888-35-7; 978-83-85888-35-2. 
32. ↑ Wiktor Sadłowski: Moczar - reaktywacja? (pl). Magazyn Obywatel nr 2 / 2008 (40). [dostęp 15 czerwca 2008].
33. ↑ http://www.eurojewcong.org/ejc/news.php?id_article=601
34. ↑ "Watykan: potępiamy antysemityzm i dyskryminację Żydów", Wirtualna Polska, 4 kwietnia 2008.
35. ↑ Maria Janion: "Nie-Boska komedia" - skażone arcydzieło. Gazeta Wyborcza, 29 marca 2008. [dostęp 5 czerwca 2008].
36. ↑ Tomasz Wołek: Jak Żyd stawał się wrogiem. Polityka, 02 czerwca 2008. [dostęp 5 czerwca 2008].
37. ↑ Mirosław Czech: We krwi mają nienawiść do chrześcijaństwa (pl). Gazeta Wyborcza, 2 luty 2008. [dostęp 21 czerwca 2008].
38. ↑ William W. Hagen in his Before the "Final Solution": Toward a Comparative Analysis of Political Anti-Semitism in Interwar Germany and Poland article in Journal of Modern History (1996):,
39. ↑ Jerzy Tomaszewski: recenzja - prof. Jerzy R. Nowak, "100 kłamstw J. T. Grossa o żydowskich sąsiadach i Jedwabnem". [dostęp 5 czerwca 2008]. niektóre stowarzyszenia wprowadzały „paragraf aryjski” (a więc dotykający nie tylko wyznawców judaizmu) wzorem III Rzeszy (por. Monika Natkowska, Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”. Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931-1939. Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 1999)
40. ↑ Waldemar Piasecki: Segregacja akademicka. 5 listopada 2007. [dostęp 5 czerwca 2008]. "Od kiedy pomysły segregacyjne były obecne w polskim życiu akademickim?
    Od wczesnych lat 20. Najpierw była to idea numerus clausus, czyli doprowadzenia do tego, aby mniejszości narodowe miały na uczelniach taką reprezentację procentową, jaką posiadają w całej populacji Polski. Potem było getto ławkowe. Następnie numerus nullus, czyli wyzerowanie Żydów z uczelni i towarzyszący temu „paragraf aryjski”, czyli zakaz członkostwa w organizacjach studenckich. Towarzyszyły temu zorganizowane akcje młodzieży narodowej. Na przykład dni bez Żydów, kiedy ich po prostu bojówki narodowe do budynków uniwersyteckich nie wpuszczały. Żydowscy studenci byli znieważani, poniżani, bici. Na uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie dochodziło nawet do morderstw."
41. ↑ Przegląd Sportowy nr 17 z 28 lutego 1938 "15 godzin wśród obradujących piłkarzy". [dostęp 5 czerwca 2008].
42. ↑ Holocaust 1939-1942 (www.izrael.badacz.org)
43. ↑ Polska w dokumentach z archiwów rosyjskich 1949–1953, Warszawa 2000, s. 46.
44. ↑ *Krzysztof Szwagrzyk, Żydzi w kierownictwie UB. Stereotyp czy rzeczywistość?, Biuletyn IPN (11/2005).
45. ↑ "Warto się jednak zastanowić, co miało decydujący wpływ na postawę sprawców pogromu. Analiza źródeł pozwala stwierdzić, że główną przyczyną opisywanych wydarzeń nie były uprzedzenia natury politycznej ("żydokomuna") ani ekonomicznej (zyski z przejęcia mienia pożydowskiego) lecz głęboko zakorzeniony w świadomości społecznej, stereotypowy średniowieczny wizerunek Żyda – mordercy dzieci chrześcijańskich. W zeznaniach oskarżonych dotyczących motywacji ich działań wielokrotnie powracał wątek dzieci zabijanych w synagodze. Sprawcy nie zdawali sobie sprawy z tego, jak głęboko zdemoralizował ich dokonany na oczach społeczeństwa polskiego hitlerowski mord na Żydach, ich bezkarne masowe zabijanie." – Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie. 11 sierpnia 1945 r., Żydowski Instytut Historyczny, 2000, ISBN 83-85888-27-6, str. 124.
46. ↑ Anti-Semitic Incidents and Discourse in Europe During the Israel-Hezbollah War, Prepared by Ilan Moss, 2006. [1]
47. ↑ "There were no incidents involving attacks on Jews or the Israeli Embassy. However, there was a visible general anti-Jewish atmosphere that has deeper roots in the Polish political situation. Although anti-Semitism can be seen to be growing amongst segments of the populace, this is not linked to the Lebanon war." - Anti-Semitic Incidents..., str. 37
48. ↑ European Jewish Congress Condemns Anti-Semitic Radio Station in Poland, Thursday, April 6, 2006 [2]
49. ↑ Piotr Zychowicz, Żydzi czują się zagrożeni na zachodzie, Rzeczpospolita, 21/11 2006.[3]
50. ↑ P. Zychowicz, Żydzi... [4]

[edytuj] Zobacz też

• Oremus et pro perfidis Judaeis
• Protokoły Mędrców Syjonu
• Strefa osiedlenia
• dyskryminacja, ksenofobia, rasizm, sprawa Dreyfusa
• Mały Dziennik, Leszek Bubel
• pogrom, noc kryształowa, holocaust, neonazizm, zbrodnia w Jedwabnem
• syjonizm
• antysyjonizm
• Żółte niebezpieczeństwo
• Poznańska legenda o skradzionych hostiach
• Obóz Wszechpolski
• zbrodnia nienawiści
• Żydzi a komunizm