Toledo (Hiszpania)

Z Wikipedii

Toledo – miasto w środkowej Hiszpanii (ok.70 km od Madrytu), ok. 60 tys. mieszk. (1991). Leży na wzgórzu w zakolu rzeki Tag. Stolica regionu Kastylia-La Mancha i prowincji Toledo. Ośrodek przemysłu lekkiego, spożywczego i rzemiosła artystycznego. Znany ośrodek turystyczny, kultu religijnego - siedziba prymasów Hiszpanii. Jeden z najcenniejszych klejnotów hiszpańskiej architektury.

Panorama Toledo

Toledo - zmiany demograficzne w okresie 1991 - 2004
1991	1996	2001	2004
59 000	66 006	68 382	73 485

[edytuj] Historia

Osada założona przez Iberów;
W 192 p.n.e. zdobyta przez Rzymian, nazwana Toletum;
Od V w. pod władzą Wizygotów, od VI w. stolica ich państwa i centrum religijne (nadal arcybiskup Toledo jest prymasem Hiszpanii)
711–1085, pod panowaniem Maurów; Toledo było wielkim ośrodkiem rzemiosła, szczególnie produkcji broni i jedwabiu. Pozostawało jednak w cieniu Kordowy i Sewilli.
1036–85, stolica państwa obejmującego centralną część Półwyspu Iberyjskiego;

W 1085 zdobyte przez króla Alfonsa VI, zostało stolicą Kastylii;
W 1492 wygnanie Żydów;
1520–21, ośrodek powstania miast kastylijskich przeciwko próbie ograniczania wolności miast przez Karola V;
Od 1561, po przeniesieniu stolicy do Madrytu utrata znaczenia gospodarczego i politycznego;
W 1609 wypędzenie morysków ;
VII–IX 1936 obrona Alkazaru przez zwolenników Francisco Franco przed siłami republikańskimi (w czasie wojny domowej 1936-39), później miasto opanowane przez frankistów.

[edytuj] Zabytki

Fasada katedry

Katedra, po katedrze w Burgos, najbardziej znacząca budowla gotycka w Hiszpanii. Budowana w latach 1227-1493 na miejscu pierwszej katedry, zamienionej w czasach władzy Maurów na meczet. Na fasadach widać wpływy francuskiego gotyku. Wieża południowa nieukończona, jedynie zamknięta barokową kopułą.; wieża północna o wys.90m.

Przed wejściem do katedry krużganek z XIV w., przebudowany w XV–XVI i XVIII w. We wnętrzu, 5-nawowym, o dług.112m i szer.56m – 22 kaplice, m.in.:

- Capilla de San Juan, mieszcząca przebogaty skarbiec a w nim słynną monstrancję o wys.ok.3,0m, najważniejszy element procesji w Boże Ciało;
- Capilla Mayor, ze wspaniałymi bogato rzeźbionymi ścianami ołtarza, po obu stronach którego znajdują się grobowce królów , książąt i biskupów;
- Capilla Mozarabe, w której odprawiana jest msza wg liturgii mozarabskiej (wg obrządku Wizygotów, żyjących pod panowaniem Maurów);
- Capilla Santiago, z mistrzowsko rzeźbionym grobowcem A. de la Luna i jego żony ;
Chór, z należącymi do najpiękniejszych na świecie stallami w stylu gotyckim i renesansowym;
Zakrystia, z obrazami El Greco i Goi

Alkazar, twierdza z XI wieku wzniesiona w najwyższym punkcie miasta, po ciągłych uszkodzeniach odbudowywany. W trakcie oblężenia w 1936 r. całkowicie zniszczony. Odbudowany zgodnie z planami z czasów Karola V. Wewnątrz muzeum z pamiątkami po wojnie domowej.
Kościoły:
- San Tome z XIV w., dawny meczet, znany z obrazu El Greco Pogrzeb hrabiego Orgaza;
- San Juan de los Reyes z XV/XVI w., początkowo miał zostać miejscem pochówku Królów Katolickich, zamiar zmieniono po zdobyciu Grenady;
- San Roman z XII w., obecnie muzeum ze zbiorami z czasów Wizygotów;
- Santa Maria la Blanca z XII w., przekształcona z synagogi na kościół w XV w., z pięknymi wnętrzami w stylu mudejar;
- Synagoga El Transito z 1356;
- Santo Cristo de la Luz z X/ XII w. przebudowany z meczetu;
- Santiago del Arrabal z XII w.
Pałace, m.in. Palacio de Fuensalida z XV w.; pałac arcybiskupi z XVI/XVII w.;
Ratusz z XVII w.;
Ruiny budowli rzymskich i średniowiecznych, m.in. bramy: Puerta Vieja de Bisagra z XI w., Puerta Nuevade de Bisagra z XVI w., Puerta del Sol z XIV w.,
Mosty ,m.in. Puente de Alcantara z IX w.;
Muzea:
- Museo de Santa Cruz, w dawnym szpitalu z XVI w. Druga pod względem ważności (po Prado w Madrycie) galeria malarstwa hiszpańskiego;
- Casa del Greco, rezydencja magnacka z XIV/XV w., dom El Greco; posiada obrazy mistrza oraz innych malarzy ze szkołyMurilla i Velazqueza;
- Muzeum Archeologiczne, ze znaleziskami z czasów rzymskich i wizygockich.