Wikipedia:Urteurrenak/Ekaina
Wikipedia(e)tik
Ekaina 1
.jpg/110px-Gentlemen_Prefer_Blondes_Movie_Trailer_Screenshot_(16).jpg)
- 193 - Septimio Severok Didio Juliano erromatar enperadorea hil zuen.
- 1877 - Hermann Hesse idazlea jaio zen (h. 1962).
- 1924 - Ford automobilgintza enpresak bere 10.000.000. autoa eraiki zuen.
- 1926 - Marilyn Monroe aktorea estatubatuarra jaio zen. (h.1962).
- 1956 - Viatxeslav Molotov Sobietar Batasuneko Kanpo Arazoetarako ministroa kargutik kendu zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 2
- 455 - Vandaloek Erroma arpilatu zuten.
- 1896 - Guglielmo Marconik patentea jaso zuen Estatu Batuetan egindako asmakizuna zela-eta: irratia.
- 1942 - Joxe Mari Lopetegi bertsolaria hil zen Arrueta-Sarrikotan (j. 1975)
- 1946 - Italia errepublika bihurtu zen eta monarkia baztertu, Umberto II erbesteraztuz.
- 1955 - Baikonur kosmodromoa (irudian) inauguratu zen Kazakhstan SESBeko errepublikan.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 3
- 350 - Erromako Nepotianusek bere burua Erromako Enperadore izendatu zuen.
- 1098 - Kristauek Antiokia (Turkia) suntsitu zuten
- 1537 - Paulo V aitasaintuak amerikar indigenak pertsonak zirela aitortu zuen
- 1769 - James Cook nabigatzaileak Tahiti aurkitu zuen
- 1889 - Canadian Pacific Railwaya bukatu zuten, kosta biak batzen zituen trena.
- 1997 - Lionel Jospin Frantziako lehen ministro bilakatu zen.
- 2005 - Jon Idigoras (irudian) Herri Batasunako mahaikidea hil zen (j. 1936).
- 2008 - TAU Baskoniak bigarrengoz irabazi zuen ACB Liga.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 4
- 1783 - Montgolfier anaiak beraiek asmatutako baloian (irudian) aireratu ziren.
- 1942 - Bigarren Mundu Gerran Midwayko bataila hasi zen.
- 1968 - Etakide batek Jose Angel Pardines guardia zibila hil zuen kontrol batean elkar topatu ondoren.
- 1981 - Agustin Anabitarte euskal idazlea hil zen Donostian (j. 1891).
- 1989 - Txinako armadak Tiananmen plazako protestak zapaldu zituen Pekinen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 5
- 1305 - Bordeleko apezpikua Aita Santu izendatu zuten Klemente V izenez, eta aitasantutza Erromatik Avignon hirira eraman zuen (irudian).
- 1967 - Sei Eguneko Gerra hasi zen Ekialde Hurbilean, Israel eta estatu arabiar mugakideen artean.
- 1975 - Gabriel Aresti euskal idazlea hil zen Bilbon (j. 1933).
- 2002 - Mozilla 1.0 arakatzailea kaleratu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 6
Klaudio, Norberto
- 1808 - Napoleon Bonapartek bere anaia Joseph Espainiako errege izendatu zuen Baionan.
- 1944 - Bigarren Mundu Gerrako E-Eguna (irudian): 150.000 gudari aliatu Normandiako hondartzetan lehorreratu ziren (Overlord operazioa).
- 1949 - George Orwell idazleak 1984 eleberria argitaratu zuen.
- 1963 - Jon Arretxe euskal idazlea jaio zen Basaurin.
- 1982 - Libanoko gerra hasi zen: Israelgo armadak, Ariel Sharon Defentsa Ministroaren agindupean, Libano hegoaldea inbaditu zuen, Beirut hiribururaino iritsiz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 7
- 1099 - Gurutzatuek Jerusalemgo setioa hasi zuten Lehen Gurutzadan (irudian).
- 1494 - Espainiak eta Portugalek mundua erdibanatzeko Tordesillaseko Ituna izenpetu zuten.
- 1654 - Luis XIV Frantziako errege koroatu zuten Reims-eko katedralan.
- 1926 - Tranbia batek Antoni Gaudí arkitektoa harrapatu zuen Bartzelonan eta zauriengatik hiru egun geroago hil.
- 1929 - Vatikano Hiria estatu burujabe bihurtu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 8
- 632 - Muhammad Islamaren profeta eta Arabiaren bateratzailea hil zen (j. 570)
- 1288 - Antso IV Ausartak Lope de Haro Bizkaiko Jauna hil zuen Alfaron
- 1867 - Frank Lloyd Wright arkitekto estatubatuarra jaio zen (h. 1959)
- 1983 - Manuel Olaizola, Uztapide, bertsolaria hil zen Ergoienen (Oiartzun)
- 2004 - Artizarraren lehen igarotzea (irudian) milurteko honetan, hurrengoa 2012ko ekainaren 12an
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 9
- 68 - Neron erromatar enperadoreak bere buruaz beste egin zuen, Erromako Senatuak kargutik kendu ostean.
- 1572 - Joana Albretekoa Nafarroako erregina (irudian) hil zen.
- 1660 – Louis XIV.a Frantziako erregea Maria Teresa Austriakoarekin ezkondu zen Donibane Lohitzuneko elizan.
- 1815 - Vienako Biltzarra amaitu zen, Europako mugak berridatzi zituena Napoleonen derrotaren ostean.
- 2006 - Alemania: Munduko Futbol Txapelketa hasi zen Munchenen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 10
_Spencer_Tracy_Fredric_March.jpg/110px-Inherit_the_wind_trailer_(2)_Spencer_Tracy_Fredric_March.jpg)
- 1836 - André-Marie Ampere fisikari eta matematikaria hil zen. (j. 1775)
- 1967 - Spencer Tracy aktorea hil zen.
- 1967 - Sei Eguneko Gerra amaitu zen, Israel garaile herri arabiarren gainean
- 1979 - Espainiako polizia batek Vicente Vadillo Santamaria, Francis, trabesti errenteriarra hil zuen diskoteka batean.
- 1999 - Kosovoko gerra amaitu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 11
- K. a. 1184 – Troia arpilatu eta su eman zioten, Eratostenesen kalkuluen arabera.
- 1536 – Juan Garai urduñarrak Buenos Aires fundatu zuen lehen aldiz.
- 1770 - James Cook kapitain britainiarra Koralezko Barrera Handian (irudian) lehorreratu zen.
- 1998 - EAJ, EA eta HB alderdiak Kirolaren legea onartu zuten Eusko Legebiltzarrean Euskadiko selekzioen ofizialtasuna aldarrikatuz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 12
- 1667 - Jean Baptiste doktoreak lehen odol transfusio arrakastatsua egin zuen, ardi batetik 15 urteko gazte bati.
- 1942 - Anne Frank (irudian), nazismoaren biktimak, egunkari bat jaso zuen opari 13 urte bete zituelako
- 1964 - Hego Afrikako gobernuak betiko zigorra eman zion Nelson Mandelari, apartheidaren aurkako liderrari.
- 2004 - 1,3 kg-ko kondrita motako meteorito batek etxe bat jo zuen Ellerslie herrian, Zeelanda Berrian, kalte larriak bai baina zauriturik eragin gabe.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 13
- 1983 - Pioneer 10 ontzia (irudian) eguzki-sistematik irteten den gizakiak eginiko lehen gauza bihurtu zen.
- 1985 - Hego Afrikan arraza ezberdinen arteko ezkontzak eta harreman sexualak zigorgabetu ziren
- 1991 - Leningrado hiriak antzinako izena berreskuratu zuen: San Petersburgo.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 14
- 1648 - Margaret Jones-i sorginkeria leporatu eta Bostonen urkatu zuten.
- 1907 - Norvegiak emakumeen sufragioa onartu zuen.
- 1928 - Che Guevara iraultzailea jaio zen Argentinan (h. 1967)
- 1931 - Lizarran alkateen biltzarrak estatutu bat eskatu zuen Hego Euskal Herriarentzat.
- 2005 - Asafa Powell jamaikarrak 100 m-ko munduko errekor berria lortu zuen 9,77 segundorekin.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 15
- 1667 – Lehen giza odol transfusioa egin zuen Jean-Baptiste Denys medikuak. 350 ml ardi odol isuraldatu zizkion 15 urteko gazte bati, baina geroago hil egin zen eta Denysi hilketa egotzi zioten.
- 1954 - UEFA Europako futbola kudeatu eta kontrolatzen duen erakundea (irudian) sortu zuten Basilean.
- 1952 - Andres Amonarriz euskal antzerkigilea hil zen Berrobin (j. 1881)
- 1977 – Franco hil ondorengo lehen hauteskundeak egin zituzten Espainian.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 16
- 1846 - Pio IX.a aita santu aukeratu zuten, historiako aitasantutza luzeena hasiz (San Petri kontuan izan gabe).
- 1963 - Valentina Tereshkova kosmonauta sobietarra (irudian) espazioratutako lehen emakumea bihurtu zen, Kazakstanen dagoen Baikonurgo kosmodromotik orbitaratu zutenean.
- 1976 - Hego Afrikan, Johannesburgo hiriko Soweto auzoan gatazka handiak sortu ziren kalean, apartheid garaiaren amaiera markatu zutenak.
- 2006 - Iruña-Veleiako aztarnategian ezagutzen diren euskarazko hitzik zaharrenak aurkitu zirela publiko egin zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 17
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 18
- 1815 - Ingalaterra eta Prusiako armadak Napoleon Bonaparterena garaitu zuten Waterlooko guduan (irudian).
- 1940 - Charles de Gaulle Frantziako Indar Askeen buruak deia egin zuen Frantzia okupatu zuten nazien aurka, jendea Erresistentzia alde bultzaraziz.
- 1943 - Raffaella Carrà abeslari eta telebista aurkezle bolognarra jaio zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 19
- 1269 - Louis IX Frantziako Erregeak judu guztiek jendaurrean lauki hori bat soinean josita eraman zezaten agindu zuen, zilarrezko hamar liberako isunpean
- 1623 - Blaise Pascal (irudian) matematikari eta fisikari frantziarra jaio zen Clermont-Ferranden (h. 1662)
- 1790 - Noblezia eta Kleroa ezeztu ziren Frantzian
- 1920 - Fernando Aire Etxart, Xalbador, jaio zen Urepelen (h. 1976)
- 1978 - Garfield katuaren lehen ziri-marra argitaratu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 20
- 451 - Iturri batzuen arabera, Katalauniako gudua gertatu zen, Flavius Aetiusek Atila garaituz.
- 1789 - Frantziako Asanblada Nazionaleko 577 diputatuk Pilotalekuko Zina (irudian) egin zuten, Frantziako Iraultza hasiz.
- 1870 - Ignacio Zuloaga euskal margolaria jaio zen Eibarren (h. 1945).
- 1877 - Alexander Graham Bellek munduko lehen telefono komertzialen sarea ipini zuen Hamiltonen, Ontario, Kanada.
- 1942 - Brian Wilson baxujole eta abeslari estatubatuarra jaio zen (The Beach Boys).
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 21
</noinclude>
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 22
Txantiloi:Ekaina 22
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 23
San Joan gaua (San Joan suak, irudian)
- 79 - Vespasiano emperadore erromatarra hil zen (j. 9).
- 1894 - Nazioarteko Komite Olinpikoa (COI) sortu zen Parisen, Pierre de Coubertin baroiak bultzatua.
- 1922 - Juan San Martin idazle eta euskaltzaina jaio zen Eibarren (h. 2005).
- 1952 - Amerikako Estatu Batuek Ipar Korea bonbardatu zuten.
- 2005 - Juan Jose Ibarretxe laudiotarra Eusko Jaurlaritzako lehendakari izendatu zuten, hirugarren aldiz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 24
Txantiloi:Ekaina 24
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 25
Txantiloi:Ekaina 25
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 26
San Pelaio (Zarautz)
- 1409 - Mendebaldeko Zisma: Pisan hirugarren Aita Santu bat aukeratu zen (Alexandro V), Erromakoari (Gregorio XII) eta Avignongoari (Benedikto XII) gehituz.
- 1541 - Francisco Pizarro Peruko konkistatzailea hil zen (j. ca. 1475).
- 1819 - Txirrindua (irudian) patentatu zen.
- 1945 - 50 herrialdek Nazio Batuen Sorrera Ituna sinatu zuten San Franciscon.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 27
Natalia, Pantaleon
- 1549 - Frantzisko Xabier jesulaguna Japoniara itsasontziz iritsi zen
- 1794 - Frantziako Iraultza: Maximilien Robespierre (irudian) atxilotua izan zen 17.000 iraultzaren etsaien exekuzioa sustatu zuelako
- 1879 - Martin Uriarte jaio zen Zeanurin (h. 1960)
- 1967 - Munduko lehen kutxazain automatikoa ipini zen Londresen
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 28
Ireneo
- 1712 - Jean-Jacques Rousseau idazle eta pentsalari suitzarra jaio zen (h. 1778)
- 1914 - Franz Ferdinand Austriako artxidukea eta emaztea hil zituen serbiar gazte abertzale batek Sarajevon, Lehen Mundu Gerraren hasiera markatuz
- 1919 - Versaillesko Ituna sinatu zen (irudian), Lehen Mundu Gerra amaituz
- 1941 - Manex Pagola euskal idazlea jaio zen Landibarren
- 1967 - Israelek Ekialdeko Jerusalem bereganatu zuen
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 29
San Petri eta San Paulo
- 1854 - Bizenta Mogel hil zen Abanton (j. 1782)
- 1880 - Frantziak Tahiti bereganatu zuen
- 1949 - Apartheid legea (irudian) aplikatzen hasi zen Hego Afrikan
- 1976 - Seychelleak independentzia lortu zuten Erresuma Batutik
- 1995 - Sampoong Merkatari Gunea erori egin zen Seulen (Hego Korea), 501 hildako eta 937 zauritu
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Ekaina 30
San Martzial (Irun)
- 1905 - Albert Einsteinek erlatibotasun mugatua garatzen duen paperak argitaratu zituen
- 1908 - Tunguska gertaera (irudian): Meteorito edo kometa bat lehertu zen Tunguska gainean (Siberian) 20 megatoiko indarrez, 2000 km2 baso suntsituz.
- 1934 - Adolf Hitlerrek arerio politikoak bortsaz kanporatu zituen "Laban luzeen gaua" delakoan.
- 1998 - Jon Etxaide euskal idazlea hil zen Donostian (j. 1920)
- 2005 - Espainiako Kongresuak sexu berekoen arteko ezkontzak legeztatu zituen
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
