Yeni Zelanda

Vikipedi, özgür ansiklopedi


Bayrak	Arma

Ulusal marş: God Defend New Zealand
God Save the Queen

Başkent

Wellington
41°17′S 174°27′E

En büyük şehir Auckland

Resmi dil(ler) İngilizce(de facto), Maori dili, Yeni Zelanda İşaret Dili (NZSL)

Hükümet

Anayasal Monarşi

- Kraliçe II. Elizabeth

- Genel Vali Anand Satyanand

- Başbakan Helen Clark

Bağımsızlık Birleşik Krallık'tan

- İlan etti 26 Eylül 1907

Yüzölçümü

- Toplam 268,680 km² (75.)

103,738 sq mi

- Sular (%) 2.1

Nüfus

- 2007 yılında 4,228,000 (122.)

- Yoğunluk 15/km² (193.)
39/sq mi

GSMH

(Satın alma gücü paritesi)

2006 tahmini

- Toplam 108.799 milyar $ (58.)

- kişi başına 26,470 $ (28.)

Gelişmişlik Endeksi (2006) 0.936 (20.) – (yüksek)

Para birimi Yeni Zelanda Doları (NZD)

Saat dilimi NZST (UTC+12)

- Yaz NZST (UTC+13)

İnternet alan adı

.nz

Telefon kodu +64

Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'da bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 1.200 mil (2.000 km) güney doğusunda yer alır. Başlıca iki adadan- North Island ve South Island- ve birçok küçük adadan oluşur. Üzeri kar kaplı dağ manzaraları ile bilinen bir ülkedir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington'dur. En büyük ve en kozmopolit şehri Auckland'dır.

[değiştir] Başlıca doğal kaynakları

[değiştir] İklimi

Yeni Zelanda'nın Güney Yarımküre'de veya ekvatorun güneyinde olması, mevsimlerin kuzey yarım küredekilerin tam tersi olması anlamına gelir. Yazın en sıcak ayları Ocak ve Şubat olup en soğuk aylar Haziran ve Temmuzdur.

[değiştir] Coğrafi verileri

Konum: Okyanusya, Güney Büyük Okyanusunda adalar, Avustralya'nın güneydoğusunda yer alır.
Coğrafi konumu: 41 00 Güney enlemi, 174 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Okyanusya
Yüzölçümü: 268,680 km²
Antipodes Adalarını, Auckland Adalarını, Bounty Adalarını, Campbell Adalarını, Chatham Adalarını ve Kermadec Adalarını içine alır.
Sınırları: 0 km
Sahil şeridi: 15,134 km
İklimi: Keskin bölgesel çelişkilerle birlikte ılıman iklim görülür. (Teknik olarak Dünya'daki bütün iklimler bir tek bu ülkede bulunur)
Arazi yapısı: Dağlar ve geniş kıyı ovaları ağır basmaktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği:
- en alçak noktası: Büyük Okyanus 0 m
- en yüksek noktası: Cook Dağı 3,764 m
Doğal kaynakları: Doğal gaz, demir, kum, kömür, kereste, hidro enerji, altın, kireçtaşı
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %9
daimi ekinler: %5
otlaklar: %50
ormanlık arazi: %28
diğer: %8 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 2,850 km² (1993 verileri)
Doğal afetler: Depremler ülke genelinde ortaya çıkmalarına rağmen şiddetli değiller, volkanik etkinlik fazladır.

En büyük şehri olan Auckland'dan bir panaroma

[değiştir] Nüfus bilgileri

Nüfusu yaklaşık 3,6 milyon olup %80'i şehirde yaşamaktadır ve çoğu turizm gibi servis sektöründen geçimini sağlamaktadır. Nüfusun yaklaşık %75'i Avrupa kökenlilerden oluşur. Maoriler Yeni Zelanda'nın yerlileri olup nüfusun yaklaşık %10'unu oluşturur. Nüfusun kalanını eşit olarak Avrupalılar, Pasifik adalılar ve Asyalılar oluşturur.

Nüfus: 4.076.140 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı:
- 0-14 yaş: %22.36 (erkek 442,738; kadın 421,462)
- 15-64 yaş: %66.11 (erkek 1,281,781; kadın 1,272,674)
- 65 yaş ve üzeri: %11.53 (erkek 193,895; kadın 251,579) (2001 verileri)
Nüfus artış oranı: %1.14 (2001 verileri)
Mülteci oranı: 4.71 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Cinsiyet oranı:
- doğumlarda: 1.04 erkek/kadın
- 15 yaş altı: 1.05 erkek/kadın
- 15-64 yaşlarında: 1.01 erkek/kadın
- 65 yaş ve üzeri: 0.77 erkek/kadın
toplam nüfusta: 0.99 erkek/kadın (2001 verileri)
Bebek ölüm oranı: 6.28 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat süresi:
- Toplam nüfus: 77.99 yıl
- erkeklerde: 75.01 yıl
- kadınlarda: 81.1 yıl (2001 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.8 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.06 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 1,200 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
Ulus: Yeni Zelandalı
Nüfusun etnik dağılımı: Yeni Zelanda Avrupalıları %74.5, Maori %9.7, diğer Avrupalılar %4.6, Pasifik Adalılar %3.8, Asyalılar ve diğerleri %7.4
Din: Anglikan %24, Presbyterian %18, Roma Katolikleri %15, Methodist %5, Baptist %2, diğer Protestanlar %3, belirlenemeyen veya dini inancı olmayan %33 (1986)
Diller: İngilizce (resmi), Maori (resmi)
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %99 (1980 verileri)

[değiştir] Yönetimi

Ülke adı: New Zealand
Geleneksel adı: Yeni Zelanda
Kısaltma: NZ
Yönetim biçimi: Parlamenter Demokrasi
Başkent: Wellington
İdari bölümler: 93 yöre, 9 bölge, ve 3 şehir bölgesi;

Akaroa, Amuri, Ashburton, Bay of Islands, Bruce, Buller, Chatham Adaları, Cheviot, Clifton, Clutha, Cook, Dannevirke, Egmont, Eketahuna, Ellesmere, Eltham, Eyre, Featherston, Franklin, Golden Bay, Great Barrier Adası, Grey, Hauraki Ovaları, Hawera, Hawke's Bölümü, Heathcote, Hikurangi, Hobson, Hokianga, Horowhenua, Hurunui, Hutt, Inangahua, Inglewood, Kaikoura, Kairanga, Kiwitea, Lake, Mackenzie, Malvern, Manaia, Manawatu, Mangonui, Maniototo, Marlborough, Masterton, Matamata, Herbert Dağı, Ohinemuri, Opotiki, Oroua, Otamatea, Otorohanga, Oxford, Pahiatua, Paparua, Patea, Piako, Pohangina, Raglan, Rangiora, Rangitikei, Rodney, Rotorua, Runanga, Saint Kilda, Silverpeaks, Southland, Stewart Adası, Stratford, Strathallan, Taranaki, Taumarunui, Taupo, Tauranga, Thames-Coromandel, Tuapeka, Vincent, Waiapu, Waiheke, Waihemo, Waikato, Waikohu, Waimairi, Waimarino, Waimate, Waimate West, Waimea, Waipa, Waipawa, Waipukurau, Wairarapa South, Wairewa, Wairoa, Waitaki, Waitomo, Waitotara, Wallace, Wanganui, Waverley, Westland, Whakatane, Whangarei, Whangaroa, Woodville

Bağımlı toprakları: Cook Adaları, Niue, Tokelau
Bağımsızlık günü: 26 Eylül 1907 (İngiltere'den)
Milli bayram: Waitangi Günü (Waitangi Antlaşması ile Zelanda bağımsızlığına kavuştu), 6 Şubat 1840
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar:

ABEDA, ANZUS (ABD, Avusturalya ve Yeni Zelanda Örgütü), APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu), ARF (diyalog partneri), AsDB (Asya Kalkınma Bankası), ASEAN (diyalog partneri), AG (Avustralya Grubu), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CP, EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (gözemci), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM (ziyaretçi), NSG, OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPCW, PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), Sparteca, SPC (Güney Pasifik Komisyonu), SPF, UN (Birleşmiş Milletler), UNAMSIL (BM Sierra Leone Misyonu), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

[değiştir] Ekonomik göstergeler

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 67.6 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel büyüme oranı: %3.6 (2000 verileri)
GSYİH - sektörel bileşim:
- tarım: %8
- endüstri: %23
- hizmet: %69 (1999)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %2.4 (2000 verileri)
İş gücü: 1.88 milyon (2000)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: hizmet %65, endüstri %25, tarım %10 (1995)
İşsizlik oranı: %6.3 (2000 verileri)
Endüstri: Gıda maddeleri, ağaç ve kağıt ürünleri, tekstil, makine, taşıt ekipmanları, bankacılık ve sigorta, turizm, madencilik
Endüstrinin büyüme oranı: %6.2 (2000)
Elektrik üretimi: 37.952 milyar kWh (1999)
Elektrik tüketimi: 35.295 milyar kWh (1999)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999)
Tarım ürünleri: Buğday, arpa, patates, bakliyat, meyve, sebze, yün, sığır eti, süt ürünleri, balık
İhracat: 14.6 milyar $ (2000 verileri) İhracat ürünleri: Süt ürünler, et, balık, yün, orman ürünleri, sanayi malları

İhracat ortakları: Avustralya %22, ABD %14, Japonya %13, İngiltere %7 (1999)

İthalat: 14.3 milyar $ (2000 verileri)
- İthalat ürünleri: Makine ve parça, araç ve uçaklar, petrol, tüketim malları, plastik sanayi
- İthalat ortakları: Avustralya %24, ABD %17, Japonya %12, İngiltere %4 (1999)
Para birimi: Yeni Zelanda Doları (NZD)
- Para birimi kodu: NZD
Mali yıl: 1 Temmuz - 30 Haziran

[değiştir] İletişim bilgileri

Kullanılan telefon hatları: 1.84 milyon (1997)
Telefon kodu: 64
Radyo yayın istasyonları: AM 124, FM 290, kısa dalga 4 (1998)
Radyolar: 3.75 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 41 (1997)
Televizyonlar: 1.926 milyon (1997)
Internet kısaltması: .nz
Internet servis sağlayıcıları: 36 (2000)
Internet kullanıcıları: 1.34 milyon (2000)

[değiştir] Ulaşım ve taşımacılık

Demiryolları: 3,913 km (1999)
Karayolları: 92,200 km (1996)
Su yolları: 1,609 km
Boru hatları: petrol ürünleri 160 km; doğal gaz 1,000 km; sıvı gaz veya LPG 150 km
Limanları: Auckland, Christchurch, Dunedin, Tauranga, Wellington