Vikipedi:Telif hakları
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 |
Bu sayfa Vikipedi'nin resmî politikalarından biridir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistler'den onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
Vikipedi'nin (orijinal adı Wikipedia) kullandığı lisans, tıpkı özgür bir yazılımın özgürce lisanslanmasında olduğu gibi, içeriğimize özgürce erişim hakkını verir.
Bu prensip copyleft olarak bilinir ve bu da yeni sürümde diğerlerine aynı özgürlüğü verdiği ve kullanılan Wikipedia makalelerinin yazarlarına atıfta bulunduğu sürece (makaleye doğrudan bir bağlantı verilmesi, yazara kredi verilmesi koşulumuzu yerine getirir) Wikipedia'nın içeriğinin kopyalanabileceği, değiştirilebileceği ve tekrar dağıtılabileceği anlamını taşır.
Yukarıdaki hedeflere ulaşabilmek amacıyla, Wikipedia'daki metinler, GNU Özgür Belgeleme Lisansı (GFDL) altında kamuya lisanslanmıştır. Bu lisansın tam metni Vikipedi:GNU Özgür Belgeleme Lisansı adresindedir.
- Bu belgenin, Değişmeyen Bölümler, Ön Kapak Metni, Arka Kapak Metni olmaksızın, GNU Özgür Belgeleme Lisansı, Sürüm 1.2 veya, Özgür Yazılım Vakfı tarafından basılmış daha yeni bir sürümünün koşulları altında, kopyalanması, dağıtımı ve değiştirilmesi izni verilmiştir.
- Lisansın bir kopyası "GNU Free Documentation License" başlıklı bölümün içindedir.
- Wikipedia'daki içerik sorumluluk redleri kapsamındadır.
GFDL'nin İngilizce metni, yasal olarak bağlayıcı tek belge olup, bundan sonrası, biz kullanıcı ve katkıda bulunanların, hakları ve sorumlulukları kapsamında GFDL yi nasıl yorumladığıdır.
ÖNEMLİ: Eğer Wikipedia'nın içeriğinden yararlanmak istiyorsanız önce Katkıda Bulunanların Hak ve Yükümlülükleri bölümünü okuyunuz. Daha sonra da GNU Özgür Belgeleme Lisansı bölümünü okumalısınız.
Kullanıcıların hakları ve yükümlülükleri
Eğer Wikipedia'daki bilgileri kendi kitap, makale, internet sitesi veya diğer yayınlarınızda kullanmak istiyorsanız, GFDL'yi takip etmek koşuluyla bunu yapabilirsiniz. Eğer bir Wikipedia makalesini basitçe kopyalıyorsanız, Vikipedi:Verbatim copying'de de tartışıldığı gibi, GFDL'nin birebir kopyalama hakkındaki 3. bölümünü takip etmelisiniz.
Eğer değişiklik yaparak veya eklentiler yapmak suretiyle türetilmiş bir sürüm yaratıyorsanız aşağıdakilerin yapılması zorunludur:
- malzemelerinizin GFDL ile lisans altına alınması gerekir,
- makalenin yazarına atıfta bulunmanız zorunludur (bölüm 4B),
- malzemenin "saydam kopyası"na erişimi mümkün kılmalısınız (bölüm 4J). (Bir Wikipedia makalesinin "saydam kopyası"nı, pek çok farklı formatta (wiki metni, html web sayfası, xml girdisi, vs. şeklinde) bizden bulabilirsiniz).
Son iki zorunluluğu, bu sitede barındırılan Wikipedia makalesine doğrudan ve göze çarpan bir bağlantı vererek kısmen yerine getirebilirsiniz. Ayrıca, yeni metnin saydam kopyasına da erişim sağlamak zorundasınız. Ancak, Wikipedia Vakfı'nın, yazar bilgilerini ve makalelerin saydam bir kopyasını saklama garantisi vermediğini lütfen hatırınızdan çıkartmayın. Dolayısıyla, bu yazar bilgilerini ve saydam kopyayı, türetilmiş çalışmanızla birlikte hazır bulundurmanız tavsiye olunur.
Örnek uyarı
Albert Einstein adlı Vikipedi maddesini kullanan bir çalışma için örnek uyarı şöyle olmalıdır:
- Bu yazı GNU Özgür Belgeleme Lisansı altındadır.İçeriğinde, Vikipedi bulunan "Albert Einstein" sayfasından alıntılar vardır.
(Şüphesiz ki, burada verilen "Albert Einstein" örnektir ve yerine gerçekte kullanılan sayfa ismi konulmalıdır.)
Alternatif olarak, "Albert Einstein" kopyanızı, GFDL'nin bir kopyası ile birlikte (metinde anlatıldığı üzere) dağıtabilir ve en azından beş ana yazarı (eğer beşten azsa hepsini) ana sayfada (veya belgenin başında) listeleyebilirsiniz.
Gereçlerin adil kullanımı
Tüm orijinal Wikipedia metinleri GFDL lisansı altında dağıtılır. Bazen, Wikipedia makaleleri, U.S. Copyright Yasası "adil kullanım" doktrini altında kullanılan, resimler, ses kayıtları veya metinlerden alıntılar içerebilir. Doğaldır ki, bunların en özgür lisanslar (örneğin GFDL veya kamu alanı) altında eldesi, öncelikle tercih edilen durumdur. Bu tür resim veya ses kayıtlarının mevcut olmadığı durumlarda, adil kullanım resimleri de (özgür resimlerin müsait olduğu zamana dek) kabul edilebilir.
Böylesi bir durumda, malzemenin dış kaynaklı olduğu (ya resmin tanımlandığı sayfada ya da tarihçe sayfasında, hangisi uygunsa) belirtilmelidir. "Adil kullanım", sizin kullanmayı düşündüğünüz duruma özel olduğundan, bu özel duruma has olan adil kullanım mantığınızı, ya makalenizin bir yerinde gizli bir metin olarak ya da resim tanımlama sayfası'nda tanımlamanız tavsiye olunur. Unutmayın ki, Wikipedia için adil kullanım, sizin bu içeriği kullanmayı düşündüğünüz başka bir ortamda adil kullanım olarak algılanmayabilir.
Örneğin, adil kullanım esasına göre bir resim eklerseniz, makaleyi kullanış tarzınızın da adil kullanım kalitesinde olduğundan emin olmanız gerekir. Oysa, bu durum her zaman geçerli olmayabilir: örneğin, bir Wikipedia makalesini, GFDL tarafından izin verilen ticari bir amaçla kullanıyor olmanız halinde, bu ticari kullanımda "adil kullanım"a izin verilmeyebilir.
Wikipedia, GFDL ile uyumlu lisanslar altındaki bazı metinleri kullanmakta olup bunlar, bizim orijinal Wikipedia metinleri için (örneğin; Değişmeyen Bölümler, Ön Kapak Metinleri, veya Arka Kapak Metinlerinin ilavesi gibi) zorunlu tutmadığımız ilave koşullar gerektirebilir. Bu malzemeleri kullanırken, değişmeyen bölümleri harfi harfine eklemek zorundasınız.
Görüntü/resim esasları
Yazılı çalışmalar gibi resim ve fotoğraflar da telif hakkına tabidir. Açık bir şekilde kamusal alana yerleştirilmedikleri sürece, birileri bunların sahibi demektir. İnternetteki resimlerin, ya doğrudan telif hakkı sahibinden ya da onların adına lisans verebilen birisinden lisanslanması gerekir. Bazı durumlarda, adil kullanım esasları, bir fotoğrafın kullanımına izin verebilir.
Etiketleme
Resim tanımlama sayfaları, Vikipedi:Resim telif etiketlerinde belirtildiği gibi, resimlerin yasal durumunu belirten özel bir fişle etiketlenebilir. Aynı resmin birden fazla sayıda ve farklı telif hakkı cümeleleriyle yüklenmesi durumunda ne yapılması gerektiği, şu anda belirsizdir.
A.B.D. hükümeti fotoğrafları
Amerikan federal hükümetinin sivil ve askerî çalışanlarının ürettiği çalışmalar, kurallar ve faaliyet alanları gereği kamusal alandadır. Ancak, yaygın yanlış anlamalara rağmen, Amerikan federal hükümetinin, başkaları tarafından devredilmiş telif haklarına sahip olabileceği de hatırdan çıkarılmamalıdır. Dolayısıyla, .mil ve .gov uzantılı web sitelerindeki tüm resimler kamusal alanda demek değildir. Öte yandan, internet sitesi, başkalarının sahip olduğu ticari fotoğraflar da (stok fotoğrafçılık) kullanıyor olabilir. İnternet sitesinin gizlilik ve güvenlik uyarılarını kontrol etmekte yarar vardır; sadece webmaster'a yollayacağınız bir e-posta ile resmin kamusal alanda olduğundan emin olamazsınız. Ayrıca, Amerika'dan başka diğer ulusların hükümetleri (örneğin, İngiltere'de Crown Copyright), çalışanlarının ürettiği çalışmalar için telif hakkı talebinde bulunabilmektedir. Hatta A.B.D.'deki pek çok eyalet ve yerel hükümet, çalışmalarını kamusal alana koymamakta ve gerçekten de bu çalışmaların telif hakkına sahip bulunmaktadır.
Lütfen, kopyalamadan önce aidiyet bilgisini kontrol ediniz.
İngiltere telif hakkı
İngiliz Kamu Sektörü Bilgilendirme Ofisi'nin (HMSO) bize verdiği bilgiye göre:
- Basılı malzemelerdeki Crown copyright koruması, malzemenin basıldığı yılın sonundan elli yıl sonrası için geçerlidir. Dolayısıyla, örneğin Crown copyright korumasında elli yıl önce basılmış bir malzeme, artık telif hakkı altında değildir ve dünyanın her yerinde özgürce çoğaltılabilir. [1]
Tanınmış kişilerin fotoğrafları
Bu konuda IMDB'nin imaj kılavuzu temel alınır. Bu kılavuz, özellikle ünlü kişilerin fotoğraflarında ve diğer resimlerde de uygulanabilir. İzin ile alınan meşru fotoğraflar genelde üç farklı yerden gelir.
- Stüdyolar, yapımcılar, dergi yayıncıları veya medya yayınlarınca çekilmiş orijinal fotoğraflar.
- Fotoğrafı çeken fotoğrafçıları temsil eden ajanslar ya da fotoğrafçının kendisi (ikincisi özellikle amatör fotoğrafçılar için).
- Ünlü kişinin kendisi veya yasal temsilcisi tarafından sunulmuş olanlar.
Ülkelerin telif hakları yasaları üzerine yorumlar
Sovyetler Birliği (1973 öncesi)
Sovyet telif hakkı yasaları geçmişe yönelik değildir ve Sovyetler Birliği'nde 27 Mayıs 1973 öncesinde basılmış tüm çalışmalar, eski Sovyetler Birliği'nin dışında koruma kapsamında değildir!
Rusya: Telif muafiyetleri
Rusya'nın 1993 tarihli telif hakkı yasasına göre (wikisource:Закон об авторском праве и смежных правах), aşağıdaki maddeler telif hakkına tabi değildir:
- Resmi belgeler (yasalar, mahkeme kararları, yasama, yönetim ve hukuki karakterdeki diğer metinler),
- Devlet sembolleri ve nişanları (bayraklar, simgeler, rütbeler, banknotlar ve diğer devlet sembol ve nişanları),
- Halka ait yaratıcı çalışmalar,
- Olay ve olgulara ait, bilgi verici karakterdeki haberler.
Rus telif hakları, yazarın ölümünden 70 yıl sonra sona erer.
Cezayir
Cezayir'in Ordonnance N°97-10 du 27 Chaoual 1417 correspondant au 6 mars 1997 relative aux droits d'auteur et aux droits voisins. de belirtilen 9. maddesine göre: "Devletin, kamuya yasal erişim verdiği çalışmalar, çalışmanın bütünlüğünü zedelememek ve kaynağını belirtmek kaydıyla, ticari olmayan amaçlar için özgürce kullanılabilir. Bu maddede "Devletin çalışmaları" ile kastedilen: "Devletin, yönetim karakteri taşıyan çeşitli kuruluşları, yerel topluluklar veya kamu kuruluşları tarafından üretilmiş ve basılmış çalışmalar"dır. (Orijinal metin Fransızcadır). Kısaca, bunlar ticari olmayan kullanımlar için müsaittir (Wikipedia bunu uygun bulmamaktadır).
İran
İran ile A.B.D. arasında telif haklarının korunması konusunda bir antlaşma bulunmamakla birlikte, Jimbo Wales'e göre, Wikipedia'ya katkıda bulunanların İran'ın telif hakları yasasına da mümkün olduğunca saygı duymaları gerekir. [2]
Katkıda bulunanların hak ve yükümlülükleri
Eğer Vikipedi'ye katkıda bulunuyorsanız, aktardıklarınızı GNU Özgür Belgeleme Lisansı altında kamuya devrediyorsunuz demektir. Katkıda bulunmak için bu lisansı verebilecek konumda olmanız gerekir. Yani;
- malzemenin telif haklarına sahip olmanız (örneğin, malzemeyi kendiniz üretmişsinizdir), veya
- malzemeyi, lisanslamaya GFDL altında izin veren bir kaynaktan (örneğin, malzeme kamusal alandadır, veya malzemenin kendisi GFDL altında basılmıştır) almanız gerekir.
İlk durumda, malzemelerinizin telif hakkına sahipsinizdir. Daha sonra onları tekrar basabilir ve istediğiniz gibi tekrar lisanslayabilirsiniz. Ancak, buraya yerleştirdiğiniz sürümlerin GFDL lisanslarını asla geri alamazsınız, malzeme sonsuza dek GFDL altında kalır. İkinci durumda; harici GFDL malzemelerini birleştiriyorsanız, GFDL gereği, yazarlarına atıfta bulunmanız ve orijinal kopyanın bulunduğu yere bir bağlantı vermeniz gerekir. Eğer orijinal kopya, değişmeyen bölümler gerektiriyorsa, onları da Wikipedia makalesine birleştirmeniz gerekir. Ancak, eğer mümkünse, değişmeyen bölümleri olan GFDL metinlerini, değişmeyen bölümleri olmayan orijinal içerikle değiştirmeniz arzu edilir.
Başkalarının telif hakkı olan çalışmalarının kullanılması
Eğer telif hakkı olan bir çalışmanın bir kısmını "adil kullanım" altında kullanıyorsanız, veya telif hakkı olan bu çalışmayı, bizim lisansımızın koşulları altında kullanabilmek için telif hakkı sahibinden özel izin almışsanız, bu durumu isimler ve tarih vererek belirten bir uyarı yapmanız gerekir. Hedefimiz, mümkün olduğunca fazla Wikipedia malzemesini özgürce dağıtabilmektir. Böylece, GFDL altında veya kamusal alandaki orijinal resim ve ses dosyaları, telif hakkı olan ve adil kullanım altında kullanılan medya dosyalarına göre çok daha fazla tercih edilir olacaktır. Bir telif hakkı sahibine, çalışmalarını bize, GFDL koşulları altında kullanma lisansını verip vermeyeceğini sormak için hazır mektup örneğine Vikipedi:Lisans devri ricası adresinden ulaşabilirsiniz.
Başkalarının telif hakkını ihlal edecek malzemeleri asla kullanmayınız. Bu durum yasal sorumluluk yaratır ve projeyi ciddi şekilde zedeler. Şüpheniz varsa, kendinizin yazması en doğrusudur.
Bilin ki, telif hakkı yasası, fikir ve bilgilerin kendilerini değil, fikirlerin yaratıcı ifadelerini yönetir. Bu nedenle, bir ansiklopedi makalesi veya başka bir çalışmayı okuyup kendi cümlelerinizle yeniden yazmanız ve Wikipedia'ya sunmanız tümüyle yasaldır. (Genel anlamda, ne kadarlık bir "yeniden yazma"nın gerekli (veya yeterli) olduğu konusundaki tartışmalar için intihal (aşırma, çalıntı) ve adil kullanıma bakınız).
Telif hakkı olan çalışmalara bağlantı verilmesi
Telif hakkı olan çalışmalara bağlantı vermek, mantıklı bir nedenle bağlantı vermeye karar verdiğiniz söz konusu sayfa başkalarının telif haklarına tecavüz etmediği sürece genelde sorun teşkil etmez. Şayet böyle bir durum varsa lütfen o sayfaya link vermeyin. Bu tür bağlantıların yapılan ihlâle yardımcı olmak anlamına gelip gelmediği günümüzde mahkemelerce tartışılıyorsa da, her durumda başkalarının çalışmalarını yasal olmayan biçimde dağıtan sitelere bağlantı vermek, kötü bakışları üzerimize toplayacaktır.
Telif hakkı ihlâli gördüğünüzde
Vikipedistlerin görevi, içeriklerdeki olası telif hakkı ihlâllerine karşı polislik yapmak değilse de, eğer şüphelenirseniz, en azından konuyu o sayfanın tartışma sayfasında gündeme getirebilirsiniz. Böylece, diğerleri durumu inceleyebilir ve gerekli önlemi alır. Verebileceğiniz en faydalı bilgi, metnin kaynağı olduğuna inandığınız adresin URL'si veya diğer bilgilerdir.
Bazı durumlar yanlış alarm da olabilir. Örneğin, eğer katkıda bulunan kişi, başka yerde başka koşullarda yayınlanan metnin yazarıysa bu onun burada GFDL altında yayımlama haklarını etkilemez. Bazen de, internette bulduğunuz metnin Wikipedia'dan kopyalandığını görebilirsiniz. Her iki durumda da, gelecekteki yanlış alarmları önlemek için tartışma sayfalarına durumla ilgili not düşmek iyi fikirdir.
Eğer sayfanın içeriğinin bir kısmı gerçekten telif hakkı ihlâli taşıyorsa, o kısım silinmeli ve bu, orijinal kaynakla birlikte tartışma sayfasında belirtilmelidir. Eğer daha sonra yazarın izni alınırsa, metin eski haline getirilebilir.
Eğer sayfanın tümünün telif hakkı ihlâli olduğundan şüpheleniliyorsa, sayfa Vikipedi:Telif hakkı problemleri'nde listelenmeli ve sayfanın içeriği, orada bulunan standart uyarı ile değiştirilmelidir. Eğer bir hafta sonra sayfa hâlâ telif hakkı ihlâli olarak duruyorsa, oylama sayfasındaki yönteme göre silinebilir.
Yerinde uyarılara rağmen, katkıda bulunan kişilerin israrla telif hakkı içeren malzeme yerleştirmesi gibi olağanüstü durumlarda, bu kullanıcılar, projenin korunması açısından bloke edilebilir.
Sahibi olduğunuz içerik Vikipedi tarafından yayınlanıp sizden izinsiz kullanılıyorsa
Sahibi olduğunuz içerik Vikipedi tarafından yayınlanıp sizden izinsiz kullanılıyorsa, içeriğin Vikipedi'den kaldırılmasını talep edebilirsiniz (bkz: Vikipedi:Telif hakkı ihlâlini kaldırma talebi). Veya içeriğin tamamen silinmesini istiyorsanız makalenin üst kısmına {{sil}} komutunu yazınız. Ancak bunu yapmadan önce içeriğin size ait olduğunu ispat etmeniz şarttır.
Vikipedi içeriğini kullananların hak ve sorumlulukları
Vikipedi malzemelerini kendi kitabınızda veya internet sitenizde veya başka yayınlarda kullanabilirsiniz ama GÖBL'ye uymak zorundasınız. Eğer bir Vikipedi maddesini sadece kopyalıyorsanız GÖBL'nin 2. bölümündeki aynen kopyalama şartlarına uymalısınız. Bu konu Vikipedi:Aynen kopyalama sayfasında açıklanmaktadır.
Eğer değiştirme veya ekleme yaparak malzemenin bir türevini yartıyorsanız aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkar:
- Sizin malzemeniz de GÖBL ile lisanslanmalıdır.
- Maddenin diğer yazarlarını belirtmeniz gerekmektedir (Bölüm 4B), ve
- Malzemenin bir "saydam kopyasına" bağlantı vermelisiniz (Bölüm 4J). Bir Vikipedi maddesinin "saydam kopyası", maddenin bizden elde edilebilecek formatta yazılmış kopyalarından herhangi biridir (wiki text, html web sayfası, xml feed, v.s.)
Yukarıda belirtilen zorunluluklardan son ikisini yerine getirmenin kısmi bir yolu, sitenize kopyalamış olduğunuz maddenin Vikipedi'deki orijinal kopyasına kolayca görülür bir bağlantı vermektir. Yeni metnin saydam kopyasına da bir bağlantı vermek zorundasınız. Vikimedia Vakfı, kendi maddelerinin yazarlık kayıtlarını ve maddelerinin saydam kopyalarını saklamak konusunda herhangi bir garanti vermemektedir. Dolayısyla türettiğiniz eserle birlikte yazarlık kayıtları ve bir saydam kopyayı temin etmeniz tavsiye edilir.
Örnek not
Vikipedi'den alınmış Albert Einstein maddesini kullanan bir makalede aşağıdaki gibi bir not bulunmalıdır:
- Bu metin GNU Özgür Belgeleme Lisansı ile lisanslandırılmıştır (bu lisansın gayrı-resmî bir Türkçe çevirisi mevcuttur). "Albert Einstein" adlı Vikipedi maddesinden alıntı yapmaktadır.
("Albert Einstein" ve verilen Vikipedi adresinin yerine uygun olan bilgiler eklenmelidir.)
Alternatif olarak kendi "Albert Einstein" yazınızın kopyasını dağıtırken, GÖBL'nin bir kopyasını ve ana yazarların en az beşinin, beşten az iseler hepsinin isimlerini kapak sayfasında (veya belgenin başında) belirecek şekilde ekleyebilirsiniz.
Diğer başlıklar
- Vikipedi:Resim telif etiketleri
- Vikipedi:Telif hakkı ile ilgili SSS
- Telif hakkı ile ilgili sorular için Vikipedi:Katkıda bulunma ile ilgili SSS
- Wikipedia'nın OCILLA altında atanmış temsilcisi
- Vikipedi:Vikipedi'yi kaynak olarak kullanan siteler
- Vikipedi:Standart GFDL ihlâli mektubu
- Vikipedi:Olası telif hakkı ihlâlleri
- Vikipedi:Olası telif hakkı ihlâllerini farketme
İlave tartışmalar
- Vikipedi tartışma:Telif hakları
- Vikipedi:Telif hakkı konuları
- Wikipedia ve telif hakkı konuları (İngilizce)
- Telif hakkı paranoyasından kaçının (İngilizce)
- İzin vermenin kapsamı (İngilizce)
