New Zealand

Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Watawat

Ang New Zealand (Ingles: New Zealand, Espanyol: Nueva Zelanda) o Aotearoa Maori para sa Lupain ng Mahabang Puting Ulap), ay isang bansa ng dalawang malalaking pulo at maraming mas maliliit na mga pulo sa timog-kanlurang Karagatang Pasipiko. Sa mga bansa sa Timog Pasipiko, ang New Zealand ang may pinakamalaki at pinaka-industrialisadong ekonomiya at pumapangalawa lamang ang populasyon nito sa Papua New Guinea. Natatangi ang New Zealand sa kanyang pagkabukod, nakahiwalay sa Australia sa hilaga-kanluran sa pamamagitan ng Dagat Tasman, mga 2,000 km ang pagitan. Ang New Caledonia, Fiji at Tonga ang malalapit na mga kapitbahay. Binubuo ng karamihan sa populasyon sa New Zealand ng mga taong nagmula sa Europa, kasama ang katutubong Māori na kabilang sa pinakamalaking minorya. Ang mga taong di-Māori na Polynesian at Asyano ang mga mahahalagang minorya, lalo na sa mga lungsod.

[baguhin] Pinanggalingan ng salitang "New Zealand"

Ang salitang "New Zealand" ay galing sa wikang Dutch. Tinawag itong "Nove Zeelandia", pero iningles ito ni James Cook, isang kilalang eksplorador na bumisita sa New Zealand noong 1769. Bagamat ito ang kalimitang ginagamit na pangalan ng bansang ito, may iba namang pangalan ang mga katutubo doon para sa bansa nila.

[baguhin] Kasaysayan

Ang unang mga tao na dumating sa New Zealand ay mga Polynesian na ngayon ay tinatawag na Maori. 'Di tiyak ang maraming mga detalye ng kanilang pagdating. Bagamat may mga kwento ang mga Maori tungkol dito, hindi masisigurado na tunay ang mga ito. Ayon sa mga Maori, ang ninuno nilang si Kupe ay naglakbay mula sa Hawaiiki hanggang nakarating siya sa New Zealand. Ang unang ekspedisyon ng mga European na nakarating sa New Zealand ay pinangunahan ng taga-Netherlands na si Abel Tasman. Pumunta siya doon noong taong 1642. Ang ilan sa mga kasama niya ay pinatay ng mga Maori, kaya bumalik sina tasman sa Netherlands. Ang susunod na European na pumunta sa New Zealand ay si Capitan James Cook, na dumaan doon noong paglalakbay niya noong 1768-1771. Gumawa si Cook ng mga maayos na mapa ng New Zealand. Pagkatapos niya, dumami ang mga taga-Europe na pumunta doon. Ang karamihan sa kanila ay mga manghuhuli ng balyena at seal, at mga mangangalakal. Susunod na dumating ang mga misyonero. Maraming mga Maori ay tumalikod sa kanilang tradisyonal na pananampalataya at naging mga Kristyano. Habang dumadami ang mga lumilipat sa New Zealand mula sa Europa, natakot ang mga Maori. Ang iba sa mga Pakeha, o puting taga-New Zealand ay gumagawa ng mga masasamang bagay. Gusto ng mga Maori na pangasiwaan ng reyna ng Inglatera ang mga Pakeha para maparusahan ang mga masasama. Natatakot naman ang mga taga-Inglatera na kukunin ng Fransia ang New Zealand. Noong ika-6 ng Pebrero, 1840, pinirmahan ng mga Maori ang Treaty (o usapan) ng Waitangi. Ayon sa usapang ito, mamumuno ang Inglatera sa New Zealand. Ngunit may mga problema ang salin ng usapang ito, at hanggang ngayon ay kontrobersyal pa ang usapang ito.

Mga bansa sa Oceania
	Australia : Australia · Norfolk Island
	Melanesia : Fiji · New Caledonia · Papua New Guinea · Solomon Islands · Silangang Timor · Vanuatu
	Micronesia : Guam · Kiribati · Marshall Islands · Northern Mariana Islands · Federated States of Micronesia · Nauru · Palau
Image:Polynesia2.png	Polynesia : American Samoa · Cook Islands · French Polynesia · New Zealand · Niue · Pitcairn · Samoa · Tokelau · Tonga · Tuvalu · Wallis and Futuna