Nui-Zieland
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Nui-Zieland | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Ingels, Maori |
| Hoofstad | Wellington |
| Staotsvörm | Dominion |
| Staotshoof | Elizabeth II (sins 1953) |
| gouvernäör | Dame Silvia Hartwright |
| premier | Helen Clark |
| Groondgebeed % water |
268.680 km² 2,1% |
| Inwuners | 4,1 miljoen |
| Munt | Dollar ($NZD) |
| Tiedzaone | UTC +12 |
| Nationale fiesdaag | 6 fibberwarie |
| Volkshymne | God defend New Zealand |
| Landcode | NZE |
| TLD | .nz |
| Tillefoon | +64 |
Nui-Zieland (officieel (Ingels) New Zealand, (Maori) Aotearoa) is e land in Oceanië, gelege t'n ooste vaan Australië, op twie groete eilen, 't Noordereiland en 't Zuidereiland, mèt aon de ooskant de Stèl Oceaan en aon de weskant de Tasmanzie. Wijer besteit 't land oet nog e groet aontal väöl kleiner eilensjes, woe-oonder de Cook-eilen. 't Land is dön bevolk en bergachteg; me sprik vaan de Nuizielandse Alpe. In 't noorde vint me väöl geologische activiteit, in 't zuie ligke de hoegste bergtoppe. Hoofstad is Wellington, op 't Noordereiland, ander stei zien Auckland (ouch Noordereiland), Christchurch en Dunedin (bei Zuidereiland). De natuur is riek aon speciaol soorte veugel meh erm aon zoegdiere. Väöl diersoorte zien oetgestörve umtot de populaties naïef waore.
De naom Nui-Zieland verwies nao de Nederlandse provincie Zieland.
[bewirk] Bestuurleke indeiling
Nui-Zieland is opgedeild in 17 regio's, woevaan 'rs vijf mèt speciaol take belas zien. Dèks is dat um otonomie-rejes.
- Northland
- Auckland
- Waikato
- Bay of Plenty
- Gisborne (unitary authority)
- Hawke's Bay
- Taranaki
- Manawatu-Wanganui
- Wellington
|
[bewirk] Demografie
Dreikwart vaan de bevolking is vaan Europese orizjien, neve lui vaan Britse aofkoms zien dat o.m. Iere, Pole en Nederlanders. 15 percint vaan de bevolking is Maori. Oongeveer 6,5 percint vaan de bevolking is Aziaot en nog zoe percentaasj is neet-inheims Polynesisch. Tot me mèt dees getalle bove de 100% oetkump is te verklaore doortot me in Nui-Zieland 'n dobbel etniciteit aonnumme kin. Dit doen beveurbeeld väöl haafblood Maori's.
[bewirk] Historie
De Polynesiërs, die al laank teväöre de eilen vaan de Stèl Zuidzie gekoloniseerd hadde, trokke tösse 500 en 1300 nao Nui-Zieland. Hiel waorsjijnlik waor op dat memint al e zwart minseras aonwezeg, wie ouch in Australië (de lèste vertegewäördegers heivaan leefde tot in de negentiende iew op Tasmanië), die door de Maori's geassimileerd zien. 't Gemaoteg, dat wèlt zègke kawwer, klimaat vaan dit land dwóng de Maori's väöl vaan de landbouwgewasse die ze hadde mètgenómme te laote valle, umtot hei allein de yam en 'n zeuten eereppel kinne greuje.
In december 1642 weurt Nui-Zieland, nao Australië, wat Nui-Holland geduip is, oontdèk door de expeditie vaan Abel Tasman. Vaanwege de viandegheid vaan de plaotseleke bevolking trèk heer wijer. De Europees Kolonisatie kump pas op geng mèt James Cook, dee drin slaog handel te drieve mèt de Maori's. Vaanaof ca. 1790 weurt 't land lankzaamaon gekoloniseerd, veural door de Britte. Op 6 fibberwarie 1840 weure bij 't Tractaot vaan Waitangi de betrèkkinge tösse Londe en Nui-Zieland geregeld; hei-in kriege de Maori's en de koloniste väöl zelfstendegheid. Es later in de negentiende iew 't tractaot väölvuldeg gesjonde weurt, breke tösse 1845 en 1890 tal vaan kleiner en groeter oorloge oet, de New Zealand Wars.
In 1907 woort Nui-Zieland vaan kolonie tot dominion. In 1931 en 1947 volge nui wette die de oonaofhenkelekheid vaan Nui-Zieland nog wijer vergroete. In 1967 wèsselt 't land 't Brits pond um veur de Nuizielandsen dollar.
| Len in Oceanië |
|---|
| Australië | Fidzji-eilen | Kiribati-eilen | Marshall-eilen | Micronesië | Naoeroe | Nui-Zieland | Solomonseilen | Tonga | Vanuatu | Wes-Samoa |
| Aafhenkelike gebejer: Amerikaans Samoa | Frans Polynesië | Guam | Midway-eilen | Nui-Caledonië | Paoseiland |
