Konstanty Rokossowski
Z Wikipedii
| Konstanty Rokossowski | |
|---|---|
| ' | |
 |
|
| Życie |  Marszałek Polski |
| Data urodzenia | 8/21 grudnia 1896 Warszawa/Wielkie Łuki |
| Data śmierci | 3 sierpnia 1968 Moskwa, ZSRR |
| Kariera | |
| W służbie od | 1914 |
| Pełniona funkcja | Wojna domowa w Rosji Radzieckiej, II wojna światowa - dowódca 1. Frontu Białoruskiego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
        .svg/40px-Order_of_the_Bath_(ribbon).svg.png){kind=small}  Krzyż Chrystiana (Dania) |
|
Konstanty Ksawerowicz[1] Rokossowski (ros. Константин Ксаверьевич [Константинович[1]] Рокоссовский , ur. 8 grudnia[2]/21 grudnia 1896 w Warszawie[3] lub w Wielkich Łukach[4][5][6] , zm. 3 sierpnia 1968 w Moskwie) – marszałek ZSRR i Polski.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Był synem kolejarza (Polaka) Ksawerego Wojciecha (zm. 1905) i nauczycielki z Pińska, Antoniny Owsiannikowej z drobnej szlachty rosyjskiej (zm. 1911). Ojciec wywodził się ze starej szlacheckiej rodziny Rokossowskich herbu Glaubicz z Wielkopolski, która przyjęła nazwisko od miejscowości Rokosowo koło Kościana (jeden z jego przodków walczył w armii Księstwa Warszawskiego).
Uczęszczał do Szkoły Kupieckiej przy ulicy Świętokrzyskiej, potem pracował w fabryce pończoch na Woli i w końcu przed wybuchem I wojny światowej był czeladnikiem w pracowni kamieniarskiej jednego z krewnych ze strony ojca w Warszawie. Propaganda komunistyczna akcentowała później ten "proletariacki" okres w jego życiu i stworzyła legendę o tym, że rzekomo wykonał niektóre ornamenty kamienne na Moście Poniatowskiego.
[edytuj] Kariera wojskowa
W sierpniu 1914 wstąpił jako ochotnik do armii carskiej do stacjonującego w Rembertowie 5 kargopolskiego pułku dragonów, w którym uzyskał w r. 1916 stopień kaprala. Był dwukrotnie ranny na froncie, trzy razy odznaczono go za odwagę Krzyżem Świętego Jerzego. W 1918 roku wstąpił do Armii Czerwonej. W tym roku zmienił swoje otcziestwo na "Konstantinowicz". Walczył w wojnie domowej w Rosji Sowieckiej i w Mongolii jako dowódca dywizjonu a potem pułku kawalerii, był kilkakrotnie ranny i odznaczony - wykazał dużą odwagę i umiejętności dowódcze. W 1919 roku wstąpił do Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików). Kształcił się w Wojskowej Akademii im. Frunzego wraz z Gieorgijem Żukowem. Kolejno dowodził pułkiem, brygadą, dywizją i korpusem kawalerii. W latach 1926-1928 był instruktorem armii w Mongolii, w 1930 mianowany dowódcą 7. Samarskiej Dywizji Kawalerii, a później 5. Korpusu Kawalerii. W 1937 roku stał się ofiarą czystek stalinowskich: oskarżony o szpiegostwo dla wywiadu japońskiego i polskiego, w czasie śledztwa połączonego z torturami (m.in złamano mu 3 żebra) trafił do więzienia w Leningradzie, gdzie przebywał do 1940 roku. Życie uratowała mu osobista interwencja dawnego przełożonego nowego dowódcy RKKA marszałka Timoszenki, który po niepowodzeniach Armii Czerwonej w wojnie fińskiej wyjednał u Stalina zwolnienie części uwięzionych w okresie wielkiej czystki oficerów.
[edytuj] II wojna światowa
W marcu 1940 amnestionowany i przywrócony do służby wojskowej został mianowany dowódcą 9 Korpusu Zmechanizowanego. W czasie drugiej wojny światowej był jednym z najwybitniejszych dowódców wojskowych, uczestniczył w wielu ważnych kampaniach: dowodził 16 armią (w obronie Moskwy), potem był dowódcą Frontów: Briańskiego, Dońskiego (pod Stalingradem), Centralnego, 1. Białoruskiego, a od jesieni 1944 2. Białoruskiego; był współautorem Operacji Białoruskiej ("Bagration"). W ramach 1. i 2. Frontu Białoruskiego podlegała mu także I Armia WP i inne polskie jednostki wojskowe. 29 czerwca 1944 został mianowany marszałkiem Związku Radzieckiego. W sierpniu 1944, podczas trwającego powstania warszawskiego, jako dowódca 1. Frontu Białoruskiego zbliżającego się od strony wschodniej do Warszawy, Rokossowski nie odpowiedział na apel o pomoc wysłany przez dowodzącego siłami powstańczymi płk. Antoniego Chruściela "Montera" - depesza z treścią apelu została wysłana drogą radiową już 3 sierpnia 1944, a 6 sierpnia 1944 1. Front Białoruski przeszedł wyłącznie do działań obronnych. Pod koniec wojny był jednym z dowodzących wyzwalaniem terenów między Bugiem i Odrą, brał udział w szturmie Berlina dowodząc 2. Frontem Białoruskim, który przełamał obronę niemiecką na Odrze na północ od Berlina i którego wojska zdobyły Szczecin a następnie dotarły do Łaby.
[edytuj] Polska Ludowa
29 maja 1945 roku Rokossowski, wówczas dowódca 2. Frontu Białoruskiego, został głównodowodzącym Północnej Grupy Wojsk Armii Czerwonej z siedzibą w Legnicy. Na polecenie Stalina 6 listopada 1949 roku narzucony przez Sowietów Polsce komunistyczny rząd podpisał porozumienie z ZSRR ustanawiające Rokossowskiego polskim ministrem obrony narodowej, mianowanym do stopnia polskiego marszałka. W grudniu 1949 Rokossowski zażądał od polskiego Sejmu uchwalenia nowych kredytów dla wojska (w latach 1949-1954 na skutek nowych uregulowań przekroczyły one aż 15 procent dochodu narodowego), a w 1951 na jego polecenie zmieniono plan 6-letni - skutkiem tego było przeznaczenie ogromnych kwot dla wojska kosztem inwestycji "cywilnych", co spowodowało załamanie gospodarcze kraju. Znaczne inwestycje wojskowe spowodowały w istocie włączenie Polski w sowiecką infrastrukturę wojskową.
30 marca 1949 roku, w czwartą rocznicę przejęcia Trójmiasta przez siły sowieckie, wspólnie obradujące Miejskie Rady Narodowe Gdańska, Gdyni i Sopotu specjalną uchwałą przyznały Rokossowskiemu tytuł Honorowego Obywatela Gdańska i Gdyni. Wcześniej uczyniły to Kartuzy. Imieniem Rokossowskiego nazwano wówczas także dzisiejszą ulicę Bohaterów Monte Cassino w Sopocie.
Od 1950 roku był członkiem Biura Politycznego PZPR, a od 1952 - wicepremierem. Realizował rozpoczętą już pod koniec wojny politykę represji wobec przedwojennych polskich oficerów, czystek i sowietyzacji w LWP, jak również wprowadził represyjny system pracy przymusowej w kopalniach węgla, rud uranu i w kamieniołomach świadczonej w miejsce służby wojskowej młodzieży z określonych rodzin. Należały do nich osoby, których członkowie rodzin przebywali za granicą poza strefą okupacji sowieckiej, osoby pochodzące z majętnych rodzin bądź rodzin, których członkowie byli urzędnikami przed wojną. Do kategorii prześladowanych żołnierzy trafiali również ci, którzy posiadali w rodzinie skazańca politycznego. Ogółem liczba osób poddanych represji sięgnęła 200 tysięcy. Ponad tysiąc z nich zginęło natychmiast, kilka tysięcy zostało kalekami, zaś dziesiątki tysięcy przypłaciły służbę utratą zdrowia i przedwczesną śmiercią[7].
W trakcie wydarzeń poznańskich w 1956 Rokossowski zaproponował Biuru Politycznemu wysłanie wojsk do Poznania w celu stłumienia protestów[8]. W październiku 1956, w czasie trwania VIII plenum Komitetu Centralnego PZPR, wydał rozkaz okrążenia Warszawy przez wojska sowieckie; rozkaz ten wycofał dopiero po wizycie delegacji radzieckiej z N.S. Chruszczowem i I. Koniewem (ówczesnym głównodowodzącym Układu Warszawskiego) na czele, oraz polsko-sowieckich ustaleniach towarzyszących VIII plenum KC PZPR,[9] które odbyło się dnia 18 października 1956 w Warszawie. W czasie niejawnych pertraktacji, które nastąpiły po nieoczekiwanym zerwaniu obrad VII plenum KC PZPR, Władysław Gomułka zapewnił przedstawicieli delegacji sowieckiej iż komunistyczny kurs polityczny PRL i wpływy ZSRR w Polsce są niezagrożone (po części w reakcji na wygłoszoną przez Chruszczowa groźbę zbrojnej interwencji[9]) - wówczas wojska sowieckie powróciły do swoich baz w Polsce. W tym czasie w Warszawie i innych miastach Polski, odbywały się masowe wiece, na których domagano się powrotu Rokossowskiego do ZSRR.[9]
[edytuj] Wyjazd z Polski
Po dojściu do władzy Gomułki w październiku 1956 odszedł ze składu Biura Politycznego PZPR (20 października 1956). 10 listopada odwołany został z funkcji ministra obrony narodowej i wicepremiera, BP KC PZPR przyznało mu dożywotnią rentę równą dotychczas pobieranej pensji - ostatecznie decyzje te zatwierdził w dniu 13 listopada 1956 Sejm PRL.
Kierownictwo PZPR zaproponowało Rokossowskiemu możliwość pozostania w Polsce z prawem stałego pobytu, ten jednak odmówił i opuścił Polskę, wraz z 500 doradcami sowieckimi zajmującymi wcześniej stanowiska w wojsku polskim, i powrócił do ZSRR, gdzie pełnił wiele ważnych funkcji wojskowych, między innymi w latach 1958-1962 wiceministra obrony narodowej ZSRR. W 1962 został zwolniony z zajmowanych dotychczas stanowisk organizacyjno-administracyjnych i do śmierci w roku 1968 zostawał członkiem grupy inspektorów generalnych Armii Radzieckiej. W latach 1967-1968 napisał i wydał książkę Hołd żołnierza.
Jest kawalerem polskiego Orderu Virtuti Militari, nadanego mu za zasługi wojenne; jako wybitnie zasłużony dla ZSRR został pochowany w murze Kremla. Jego młodsza siostra Helena spędziła całe życie w Warszawie i zmarła tam w 1982 roku. Żonaty był z Rosjanką, Julią Barminą, z którą miał jedną córkę.
[edytuj] Odznaczenia
Posiadał następujące odznaczenia:
- Bohater Związku Radzieckiego - przyznane dwukrotnie
- Order Lenina - przyznane siedmiokrotnie
- Order Zwycięstwa (jako jeden z 29)
- Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari (Order Virtuti Militari I kl.)
- Order Krzyża Grunwaldu kl. I
- Order Budowniczych Polski Ludowej
- Legia Honorowa kl. I
- Krzyż Komandorski Orderu Łaźni z Gwiazdą
- Order "Legion of Merit" - amerykański
- Krzyż Chrystiana - duński
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Po wybuchu rewolucji październikowej w 1917 zmienił otczestwo na Konstantinowicz (Константинович), m.in. ze względu na fakt, iż w Rosji brak odpowiednika polskiego imienia Ksawery
- ↑ wg systemu dat starego porządku (kalendarz juliański) 8 grudnia, wg współczesnego kalendarza gregoriańskiego – 21 grudnia
- ↑ Według historiografii okresu PRL oraz informacji pochodzących od jego rodziny, K. Rokossowski miał się urodzić się w Warszawie, w dzielnicy Praga; Wielkie Łuki w guberni pskowskiej w Rosji zaczął podawać jako miejscowość urodzenia - według informacji pochodzących od jego rodziny - po odbyciu kary więzienia w okresie czystek stalinowskich z końca lat trzydziestych (np. w zachowanym kwestionariuszu osobowym sprzed czystek, z roku 1920, wypełnionym w języku rosyjskim wpisał Warszawę), a Wielkie Łuki pojawiły się w jego danych personalnych po raz pierwszy w marcu 1940; w następnych latach kwestia miejsca urodzenia Rokossowskiego wywoływała liczne nieporozumienia na temat jego prawdziwej narodowości
- ↑ Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, ss. 242 (tom 7). ISBN 83-01-14179-4.
- ↑ Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM. Instytut Nauk Politycznych PAN, 2004, s. 1074. ISBN 83-88490-67-2.
- ↑ Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 2001, ss. 130 (tom 2). ISBN 83-87103-81-0.
- ↑ Anna Zdrzenicka - Polski gułag. Zapomniana krzywda powraca
- ↑ biuletyn IPN nr 6, lipiec 2007
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Witold Pronobis: Świat i Polska w XX wieku. Warszawa: Editions Spotkania, 1990, ss. 463-464.
[edytuj] Inne źródła
- W. Białkowski: Rokossowski. Na ile Polak?, Warszawa 1994
| Poprzednik Michał Rola-Żymierski Marszałek Polski |
 |
Minister Obrony Narodowej 1949-1957 |
|
Następca Marian Spychalski Marszałek Polski |
marszałkowie WP Józef Piłsudski • Ferdinand Foch • Edward Śmigły-Rydz
marszałkowie LWP Michał Rola-Żymierski • Konstanty Rokossowski • Marian Spychalski
Arthur Johnson Hobrecht (1872) • Heinrich Robert Göppert (1875) • Ernst W. Wachler (1875) • Max von Forckenbeck (1878) • Carl Friedrich Eduard Bartsch (1878) • Wilhelm von Tümpling (1880) • Adolph Menzel (1885) • Helmut Karl Bernhard von Moltke (1890) • Gustav Dickhuth (1892) • Otto Theodor von Seydewitz (1894) • Ferdinand Julius Cohn (1897) • Wilhelm Salomon Freud (1901) • Maximilian von Ysselstein (1902) • Herman Fürst von Hatzfeld-Trachenberg (1903) • Otto Muehl (1907) • Robert von Zedlitz-Trützschler (1909) • Georg Bender (1912) • Georg von Kopp (1912) • W. Książe Raciborski (1913) • Remus von Woyrsch (1919) • Gerhart Hauptmann (1922) • Alfred von Scholz (1924) • Paul von Hindenburg (1927) • Adolf Hitler (1933) • Helmuth Brückner (1933) • Hermann Göring (1935) • Friedrich Hofmann (1936) • Wilhelm Frick (1937) • Josef Wagner (1938) • Joseph Goebbels (1938) • Władysław Gomułka (1946) • Stanisław Piaskowski (1946) • Stanisław Popławski (1947) • Konstanty Rokossowski (1949) • Ryszard Malinowski (1963) • Mirosław Hermaszewski (1978) • Romesh Chandra (1979) • Alfred Jahn (1993) • Tadeusz Różewicz (1994) • Henryk Tomaszewski (1995) • Henryk Gulbinowicz (1996) • Jan Paweł II (1997) • Jerzy Grotowski (1998) • Wojciech Dzieduszycki (1999) • Jan Nowak-Jeziorański (2000) • Vaclav Havel (2001) • Norman Davies (2002) • Andrzej Wajda (2003) • Władysław Bartoszewski (2004) • Lech Wałęsa (2005) • Sylwester Chęciński (2006) • Kurt Masur (2007)
