Maryland
Z Wikipedii
Maryland | |||||
|
|||||
Przydomek: "America In Miniature" - "The Old Line State" - "Free State" "Ameryka w miniaturze" - "Stan starej linii" - "Wolny stan" |
|||||
Państwo | Stany Zjednoczone | ||||
Stolica | Annapolis | ||||
Największe miasto | Baltimore | ||||
Gubernator | Martin O'Malley | ||||
Powierzchnia • ogółem |
na 42 miejscu 32 133,15 km² |
||||
Populacja (2000) |
na 19 miejscu 5 296 486 |
||||
Gęstość zaludnienia (2000) |
na 5 miejscu 209,2 /km² |
||||
Piramida wieku |
|||||
Wejście do Unii • kolejność |
|||||
Strefa czasowa | Eastern: UTC-5/-4 | ||||
Szerokość geograficzna | 37°53'N - 39°43'N | ||||
Długość geograficzna | 75°4'W - 79°33'W | ||||
Szerokość Długość |
400 km 145 km |
||||
ISO 3166-2 | US-MD |
Maryland - stan USA na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Jest jednym z 13 stanów założycielskich. Od południa graniczy z Wirginią i Wirginią Zachodnią, od wschodu z Delaware, a od północy z Pensylwanią. Zatoka Chesapeake dzieli stan na dwie części - wschodnią - nizinną i zachodnią - wyżynną, łagodnie wznoszącą się w kierunku Appalachów.
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Stan zajmuje powierzchnię całkowitą 32 133,15 km², z czego 25 314,08 km² to powierzchnia lądowa, a 6 819,07 km² (21,2%) to powierzchnia wodna. Najwyższym punktem w stanie jest wierzchołek Hoye Crest na górze Backbone Mountain w hrabstwie Garrett o wysokości 1 024 m n.p.m. Najniższy punkt lądowy stanu położony jest na poziomie morza na brzegach zatoki Chesapeake oraz Oceanu Atlantyckiego. Najniższy punkt w granicach administracyjnych stanu położony jest na dnie zatoki Chesapeake, około 53 m pod poziomem morza, około 1,6 km na południowy zachód od południowego brzegu wyspy Kent w hrabstwie Queen Anne's i określany jako Bloody Point Hole.[1]
Topografia stanu Maryland jest zróżnicowana, dlatego czasami stan określa się mianem "Ameryki w miniaturze".[2] Stan posiada linię brzegową o długości około 12 420 km, z czego 11 175 km to linia brzegowa zatoki Chesapeake[3]. Wschodnia część stanu ma charakter nizinny i położona jest na półwyspie Delmarva, wchodzącym w skład niziny Atlantyckiej. Środkowa część stanu leży na obszarze Wyżyny Piedmontu, zaś na zachodzie znajdują się pasma górskie Pasma Błękitnego oraz gór Allegheny wchodzące w skład systemu górskiego Appalachów.
Główne rzeki stanu to Patapsco, Patuxent, Potomak oraz Susquehanna.
[edytuj] Zbiorniki wodne
W Maryland nie istnieje ani jedno naturalne jezioro, ponieważ procesy geologiczne w tym stanie nie sprzyjały powstawaniu jezior. Jako że lodowce nie występowały na tym obszarze podczas ostatniej epoki lodowcowej, w Maryland nie ma jezior polodowcowych. Wszystkie istniejące obecnie zbiorniki wodne w Maryland zostały stworzone sztucznie przez człowieka poprzez zatamowanie rzek. Choć niektóre z nich nazywane są jeziorami, jak na przykład jezioro Deep Creek Lake czy jezioro Lake Habeeb, to wszystkie są zbiornikami retencyjnymi. Największymi zbiornikami wodnymi w stanie są rezerwuar Conowingo Reservoir na rzece Susquehanna o powierzchni 34,65 km² i pojemności ponad 382 mln m3 oraz Deep Creek Lake o powierzchni 15,78 km² i pojemności ponad 127 mln m3. Poniższe zestawienie obejmuje zbiorniki wodne w Maryland o powierzchni ponad 3 km².[4]
Nazwa | Położenie | Rzeka | Przeznaczenie | Powierzchnia (km2) | Maksymalna pojemność (mln m3) |
---|---|---|---|---|---|
Conowingo Reservoir | hrabstwa Cecil i Harford, Pensylwania | Susquehanna | Elektrownia wodna | 34,65 | 382 |
Deep Creek Lake | hrabstwo Garrett | Deep Creek (dopływ rzeki Youghiogheny) | Elektrownia wodna, rekreacja | 15,78 | 127 |
Liberty Reservoir | hrabstwa Baltimore i Carroll | North Branch Patapsco River | zasoby wody dla miasta Baltimore | 12,57 | 218 |
Youghiogheny River Reservoir | hrabstwo Garrett, Pensylwania | Youghiogheny | zbiornik przeciwpowodziowy, elektrownia wodna | 11,33 | 186 |
Loch Raven Reservoir | hrabstwo Baltimore | Gunpowder | zasoby wody dla miasta Baltimore | 9,71 | 113 |
Prettyboy Reservoir | hrabstwo Baltimore | Gunpowder | zasoby wody dla miasta Baltimore | 6,07 | 111 |
Jennings Randolph Lake | hrabstwo Garrett | North Branch | zbiornik przeciwpowodziowy | 3,90 | 161 |
Triadelphia Reservoir | hrabstwo Montgomery | Patuxent | Elektrownia wodna | 3,24 | 39 |
Rocky Gorge | hrabstwo Montgomery | Patuxent | zasoby wody dla okolic Waszyngtonu | 3,13 | 27 |
[edytuj] Parki stanowe
W Maryland znajduje się 45 parków stanowych, z których największy, park stanowy Gunpowder Falls w hrabstwie Baltimore, zajmuje powierzchnię 74,87 km².
[edytuj] Klimat
Klimat na wybrzeżu jest podzwrotnikowy morski, w głębi stanu występuje klimat tropikalno-umiarkowany.
[edytuj] Ludność
Według szacunków United States Census Bureau, populacja stanu Maryland w roku 2006 wynosiła 5 615 727 i wzrosła o 319 241, czyli o 6%, w porównaniu z rokiem 2000.[5]
Największe miasta Maryland pod względem liczby mieszkańców w roku 2003 to Baltimore (628 670), Gaithersburg (57 365), Frederick (56 128), Rockville (55 213), Bowie (53 660), Hagerstown (36 953) i stolica Annapolis (36 178).[6]
[edytuj] Podział administracyjny
Stan Maryland podzielony jest na 23 hrabstwa oraz miasto Baltimore, które zostało wyodrębnione w roku 1851 z hrabstwa Baltimore i posiada status równoważny hrabstwu, nie wchodząc w skład żadnego z nich. Największym hrabstwem pod względem liczby ludności jest hrabstwo Montgomery, a największym hrabstwem pod względem powierzchni lądowej jest hrabstwo Frederick.
[edytuj] Historia
[edytuj] Przed odkryciem Ameryki
Pierwsi ludzie przybyli na tereny obecnego Maryland około 10 tysięcy lat p.n.e. wraz z zakończeniem ostatniej epoki lodowcowej. Głównym źródłem pożywienia plemion koczowniczych zamieszkujących te tereny około 1 500 lat p.n.e. były ostrygi. Pierwsze indiańskie przedmioty gliniane pochodzą z okresu około 1 000 lat p.n.e. Około roku 800 n.e. Indianie udomowili pierwsze rośliny, a do polowań na zwierzęta zaczęli korzystać z łuków i włóczni. Ślady pierwszych stałych indiańskich wiosek pochodzą z XII wieku.
[edytuj] Europejscy odkrywcy
Pierwszym znanym Europejczykiem u brzegów Maryland był pływający pod banderą brytyjską wenecki żeglarz John Cabot, który w 1498 roku dotarł do wybrzeży obecnego hrabstwa Worcester. W 1528 roku włoski podróżnik Giovanni da Verrazzano wpłynął do zatoki Chesapeake. Dokładniejszej eksploracji zatoki dokonał w 1572 roku hiszpański gubernator kolonii Floryda, Pedro Menendez de Avile. W 1608 roku zatokę zbadał również angielski kolonizator z pobliskiego Jamestown, John Smith. Pierwsze przedmioty europejskie w Maryland w kontekście archeologicznym pochodzą z lat 20. XVII wieku.
[edytuj] Okres kolonialny
Prowincja Maryland oficjalnie powstała 20 czerwca 1632 roku, gdy król Anglii Karol I Stuart nadał ją baronowi Baltimore, Cæciliusowi Calvertowi. Nazwa Maryland została wybrana na cześć Henrietty Marii Burbon, żony króla Karola. Pierwsi koloniści przybyli do Maryland 25 marca 1634 roku. W 1649 roku uchwalono akt o tolerancji religijnej wprowadzający równość praw dla wszystkich chrześcijan.
[edytuj] Historia stanu
- 28 kwietnia 1778 roku - Ratyfikowanie Konstytucji.
- 1791 rok - Maryland odstąpił część swojego terytorium w celu utworzenia stołecznego Dystryktu Kolumbii.
- 1814 rok - Wojska angielskie pokonały oddziały amerykańskie w bitwie o Bladensburg.
- 1861-1865 - W czasie trwania wojny secesyjnej Maryland pozostał wierny Unii.
- 1919-1933 - Maryland przeciwstawił się wprowadzeniu prohibicji.
[edytuj] Gospodarka
- Rolnictwo:
- Przemysł:
- elektrotechniczny, elektroniczny, spożywczy, chemiczny.
[edytuj] Sławni ludzie
- Barbara Mikulski, polityk, senator
- Edgar Allan Poe, poeta i pisarz
- Francis Scott Key, autor hymnu USA
- Upton Sinclair, autor
- Tom Clancy, powieściopisarz
- Joel Madden, wokalista, założyciel zespołu Good Charlotte
- Benji Madden, gitarzysta, założyciel zespołu Good Charlotte
- Julie Bowen, amerykańska aktorka
- John Barth, powieściopisarz
[edytuj] Uniwersytety i wyższe uczelnie
- University of Maryland,
- Johns Hopkins University
[edytuj] Dodatkowe informacje
- Dewiza: Fatti Maschii, Parole Femine (wł.) Czyny mężów, słowa niewiast.
- Symbole: kacyk (ptak), dąb biały, rudbekia
Przypisy
- ↑ (en) Highest and Lowest Elevations in Maryland's Counties Maryland Geological Survey
- ↑ (en) Maryland - Office of Tourism
- ↑ (en) Land Areas, Inland-Water Areas, and Length of Shorelines of Maryland's Counties Maryland Geological Survey
- ↑ (en) Maryland’s Lakes and Reservoirs: FAQ Maryland Geological Survey
- ↑ Maryland Population Finder US Census Bureau.
- ↑ Maryland QuickFacts US Census Bureau.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Maryland Geological Survey (en)
- U.S. Census Bureau (en)
- Historical Chronology Maryland State Archives (en)
[edytuj] Zobacz też
Stany Zjednoczone, podział terytorialny Stanów Zjednoczonych, Stany Zjednoczone/Historia.
Stany |
Alabama • Alaska • Arizona • Arkansas • Connecticut • Dakota Południowa • Dakota Północna • Delaware • Floryda • Georgia • Hawaje • Idaho • Illinois • Indiana • Iowa • Kalifornia • Kansas • Karolina Południowa • Karolina Północna • Kentucky • Kolorado • Luizjana • Maine • Maryland • Massachusetts • Michigan • Minnesota • Missisipi • Missouri • Montana • Nebraska • Nevada • New Hampshire • New Jersey • Nowy Meksyk • Nowy Jork • Ohio • Oklahoma • Oregon • Pensylwania • Rhode Island • Tennessee • Teksas • Utah • Vermont • Wirginia • Wirginia Zachodnia • Waszyngton • Wisconsin • Wyoming |
|
Terytoria zależne |
Baker • Guam • Howland • Jarvis • Johnston • Kingman • Mariany Północne • Midway • Navassa • Palmyra • Portoryko • Samoa Amerykańskie • Wake • Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych |