Tunisia
Wikipedia(e)tik
|
Tunisiar Errepublika الجمهورية التونسية |
|||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| Goiburu nazionala: نظام، حرية، عدال ( Ordena, Askatasuna eta Justizia ) |
|||||
| Ereserkia: Himat Al Hima ( Aberriaren babesle ) |
|||||
 |
|||||
| Hiriburua | Tunis |
||||
| Hiri handiena | Tunis | ||||
| Hizkuntza ofiziala(k) | Arabiera | ||||
| Gobernua
Presidentea
Lehen Ministroa |
Errepublika Zine El Abidine Ben Ali Mohamed Ghannouchi |
||||
| Independentzia - Frantziatik |
1956 martxoaren 20 |
||||
| Eremua - Guztira - ur % |
163.610 km² (89.) 0,6% |
||||
| Biztanleria - Estimaketa (2005) - Errolda () - Dentsitatea |
10.074.951 (80.) biztanle/km² ([[Estatuen zerrenda biztanle dentsitatearen arabera|]]) |
||||
| Dirua | Tunisiar Dinarra (TDN) |
||||
| Ordu eremua - Udan (DST) |
UTC (UTC +1) Bai (UTC +2) |
||||
| Interneteko domeinua | .tn | ||||
| Telefono aurrezenbakia | +16 |
||||
| Herritarra | tunisiar | ||||
Tunisia Afrika iparraldeko Mediterraneo itsasoko kostaldean dagoen estatua da. Hiriburua Tunis du.
Eduki-taula |
[aldatu] Geografia
Tunisia Ipar Afrikan kokatua dago, Mediterraneoaren itsasertzean, Ozeano Atlantikoaren eta Nilo ibaiaren erdibidean. Mugakide da mendebaldean Aljeriarekin eta hegoalde eta ekialdean Libiarekin. Kostak bira bortitza egiten du, Mediterraneorantz bi aurpegi erakutsiz, ipar eta ekialdean.
Nahiz eta oso eremu zabalekoa ez izan, Tunisiak aniztasun klimatiko eta geografiko handia du. Atlas mendien hedapenak Tunisia zeharkatzen du Aljeriako mugatik mendebaldean ekialdeko penintsularaino.Mendi hauen iparraldean, Tell izeneko eskualdean, ordokiz eta mendixkaz osatua dago, nahiz eta ipar-mendebaldeko kostan mendiak 1.050 m garai izatera iritsi daitezkeen. Sahil ekialdeko kostaldearen izena da, olibondo labore bakarrekoa. Lur barnerantz estepa hedatzen da. Tunisiaren hegoaldea, estatuaren %40a, Sahara basamortuak hartzen du.
[aldatu] Historia laburra
- Ka VI. mendean Kartago hiriak indarra hartu zuen.
- Ka I. mendean erromatarrek kartagotarrak menperatu zuten.
- V. mendean bandaloek azpiratu zuten.
- VI. mendean bizantziarrek
- VII. mendean arabiarrek hartu zuten eta gero Otomandar inperioaren barnean egon zen.
- XVI. mende aldera espainiarren inbasioetatik askatzeko Otomandar Inperioaren zati bihurtu zen.
- 1881ean Frantziak "babestutako" lurralde bilakatu zen.
- 1956an independentzia lortu zuen eta harez geroztik bi lehendakari izan ditu.
[aldatu] Politika
Tunisiako errepublikan lehendakariaren botereak handiak dira eta alderdi bakarrekoa da. Zine el-Abendine Ben Ali lehendakaria izan da 1987tik, Habib Bourguiba kargutik kendu zuenetik. Azkenengo hau agintaritzan egon zen Tunisiak independentzia lortu zuenetik. Boterean dagoen alderdia Batzar Konstituzional Demokratikoa da (RCD) eta hogeita bost urtez, alderdi legal bakarra izan zen. Lehen Alderdi sozialista Destouriano deitzen zen (PSD) eta oraindik bizitza politikoa menperatzen du.
Lehendakariaren karguak bost urte irauten du eta honek kabinetea eta lehen ministroa aukeratzen ditu. Gobernu zentralak herrialdeko gobernadoreak eta eta administratzaile lokalak izendatzen ditu. Alkateak eta zinegotziak, berriz, hauteskundeetan aukeratzen dira. Batzar bat besterik ez dago, diputatuen ganbera. Hartan 182 eserleku daude eta haietako %20a oposizioarentzat da. Batzar bat izan arren ez dago bizitza politikorik, arauak exekutibotik bertatik baitatoz eta normalean aldaketarik onartzen ez delako.
Botere judiziala ere independentea izan arren, politika arloan exekutiboaren menpe dago. Militarra alderantziz, profesionala da eta ez du esku hartzen bizitza politikoan.
Orain oposizioan sei alderdi daude.
[aldatu] Banaketa administratiboa
Tunisia 24 probintziatan antolatua dago:
|
|
Probintziak 262 barrutitan (mutamadiyat) banatzen dira eta hauek udalerritan.
[aldatu] Kanpo loturak
| Afrikako herrialde eta lurraldeak (Nazio Batuen azpi-eskualdeka) | |||
Iparraldeko Afrika |
Aljeria • Egipto • Libia • Maroko • Mendebaldeko Sahara • Sudan • Tunisia | Mendebaldeko Afrika |
Benin • Burkina Faso • Boli Kosta • Cabo Verde • Gambia • Ghana • Ginea • Ginea Bissau • Liberia • Mali • Mauritania • Niger • Nigeria • Senegal • Sierra Leona • Togo |
Erdialdeko Afrika |
Angola • Afrika Erdiko Errepublika • Ekuatore Ginea • Gabon • Kamerun • Kongoko Errepublika • Kongoko Errepublika Demokratikoa • Sao Tome eta Principe • Txad | Ekialdeko Afrika |
Burundi • Djibuti • Eritrea • Etiopia • Kenya • Komoreak • Madagaskar • Malawi • Maurizio • Mozambike • Ruanda • Seychelleak • Somalia • Tanzania • Uganda • Zambia • Zimbawe |
Hegoaldeko Afrika |
Botswana • Hego Afrika • Lesotho • Namibia • Swazilandia | Menpeko lurraldeak eta bestelakoak: |
Erresuma Batua: Santa Helena • Espainia: Kanariar Uharteak • Melilla • Zeuta • Frantzia: Mayotte • Réunion • Portugal: Madeira |
