Nasielsk

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić: styl sekcji "Historia".
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Współrzędne: 52°36' N 20°48' E52.6 20.8 (Nasielsk)

Nasielsk


Herb Nasielska	Flaga Nasielska

Województwo

mazowieckie

Powiat

nowodworski (mazowiecki)

Gmina
- rodzaj

Nasielsk
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1386

Burmistrz

Bernard Dariusz Mucha

Powierzchnia

12,67 km²

Położenie

52° 36' N
20° 48' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

7222
570 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

05-190

Położenie na mapie Polski

Nasielsk

TERC10
(TERYT)

1142014044

Urząd miejski³

ul. Elektronowa 3
05-190 Nasielsk
tel. 23 691-26-64; faks 23 691-24-70

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Wjazd do Nasielska od północy

Nasielsk - miasto w województwie mazowieckim, w powiecie nowodworskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nasielsk. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 7222 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Miasto w centralnej Polsce, położone 50 km na północ od Warszawy.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Historia

Dawne nazwy miasta Nasielska używane w dokumentach: Nasilzco, Nosidlsk, Nosylsk, Nosydlsk, Nosielsk, Nosselia, Nosidlsko, Nasidlsko, Nosilsko, Nasilsko, Nasylsco.

Najważniejsze daty z historii Nasielska:

1065 r. – pierwsza wzmianka o grodzie, położonym w pobliżu osady targowej Nosidlsk, zawarta w tzw. „Falsyfikacie mogileńskim”, wystawionym przez króla Bolesława Szczodrego dla wielkopolskiego opactwa benedyktyńskiego w Mogilnie, z którego wynika, iż nasielski zespół osadniczy pełnił funkcję obronną oraz stanowił centrum administracyjne i handlowe.

1155 r. – dokument, spisany w kancelarii Bolesława Kędzierzawego świadczący o istnieniu warowni w Nasielsku – władca nadaje nim część Nasielska (Nową Wieś) klasztorowi w Czerwińsku.

1232 r. – dokument wydany przez papieża Grzegorza IX potwierdza swobody nadane kościołowi w Płocku przez księcia mazowieckiego Konrada.

1257 r. – książę mazowiecki Siemowit I przekazuje 1/3 grodu (tzw. wieś kościelną – wieś Koski graniczącą z polami nasielskiego grodu) na własność klasztorowi w Czerwińsku.

1297 r. – z tego roku pochodzi wiadomość o istnieniu kasztelana nasielskiego, którym był „comes Thomas castellanus de Nosylk”; jest to pierwszy dokument mówiący o istnieniu kasztelanii nasielskiej, czyli przedstawicielstwa władzy monarszej.

11 listopada 1386 r. – książę mazowiecki Janusz I nadaje pozostałą część miasta książęcego Nasielska (2/3 Nasielska) – civitas Nostra Nosielsko, na własność swemu ulubionemu rycerzowi Jakuszowi (Jakubowi) z Radzanowa, zwanemu Białym. Przeniesieniu własności towarzyszy nadanie mu tzw. prawa miejskiego chełmińskiego. W rękach tej rodziny Nasielsk pozostaje do roku 1647.

1440 r. – pożar miasta i drewnianego kościoła.

1445 r. – zostaje zbudowany w części klasztornej Nasielska nowy murowany kościół (budowany wspólnie przez opata czerwińskiego Andrzeja i proboszcza nasielskiego Pawła).

1513 r. – papież Leon X dokonuje inkorporacji (włączenia) probostwa nasielskiego do klasztoru w Czerwińsku; od tej chwili do 1819 r. parafia nasielska stała się parafią zakonną.

1532 r. – król Zygmunt I Stary przekazuje Nasielsk Janowi Nosielskiemu, podskarbiemu Ziemi Zakroczymskiej.

1647 – 1795 r. – Nasielsk znajduje się w rękach rodziny Wesselów – pierwszym właścicielem jest Jan Wessel, starosta ostrowski.

1741 r. – ponowna konsekracja nasielskiego kościoła (po remoncie) dokonana przez opata ks. biskupa Marcina Załuskiego, biskupa drezdeńskiego.

1779 r. – król Stanisław August Poniatowski potwierdza na prośbę mieszczan przywileje ustanawiające dni odbywania targów i jarmarków, otrzymane od królów: Zygmunta I, Władysława IV, Jana III Sobieskiego.

1795 r. – nowym właścicielem Nasielska zostaje hrabia Stanisław z Lubrawca Dembski, wojewoda brzesko-kujawski.

1806 r. – pod Nasielskiem dochodzi do bitwy między francuską armią generała Davouta a wojskami rosyjskimi.

1834 r. – Bank Polski wykupuje w banku w Berlinie miasto Nasielsk, zastawione przez hrabiego Stanisława Dembskiego i w 1838 r. sprzedaje Józefowi Koźmińskiemu.

1845 r. – Józef Koźmiński odsprzedaje Nasielsk Aleksandrowi Kurtzowi.

1866 r. – usamodzielnienie miasta – do tego roku Nasielsk pozostaje w rękach prywatnych.

1868, 1891 i 1894 r. – trzy pożary, które niszczą zabudowę centrum i rynku

1877 r. – otwarcie linii kolejowej z Warszawy przez Nasielsk do Gdańska.

1920 r. – pod Nasielskiem toczą się ciężkie boje z bolszewikami w ramach tzw. „bitwy warszawskiej”

1924 r. – oddanie do użytku linii kolejowej Nasielsk-Toruń.

1939 – 1945 r. – miasto i gmina Nasielsk wchodzą w skład tzw. Rejencji Ciechanowskiej (włączone do Rzeszy Niemieckiej).

Przykładowa liczba ludności miasta Nasielska: 1777 r. – 129 dymów (domostw) i około 774 mieszkańców 1797 r. – 157 dymów (domostw) i około 942 mieszkańców 1808 r. – 2.242 mieszkańców 1810 r. – 2.197 mieszkańców 1827 r. – 3.050 mieszkańców (w tym 2.212 Żydów) 1857 r. – 3.337 mieszkańców 1872 r. – 6.218 mieszkańców 1885 r. – 4.824 mieszkańców (w tym 3.551 Żydów) 1897 r. – 4.693 mieszkańców 1908 r. – 6.353 mieszkańców 1921 r. – 5.030 mieszkańców 1931 r. – ok. 6.000 mieszkańców 1939 r. – ok. 7.000 mieszkańców luty 1946 r. – 4.028 mieszkańców

Przykładowa liczba ludności gminy Nasielsk: 1931 r. – 10.510 mieszkańców 1939 r. – ok. 12.000 mieszkańców 1946 r. – 9.351 mieszkańców

Ciekawostki historyczne:

w dokumencie z 1065 roku Nasielsk występuje obok takich grodów, jak: Grudusk, Zakroczym, Serock, Rypin, Stupsk, Ciechanów, Wyszogród i Pułtusk.

pierwsi znani z imienia plebani nasielscy to Wojsław (1324 r.) oraz Bartek (1344 r.).

prawa miejskie Nasielsk posiada już od ponad sześciu wieków (w tym roku minie 618. rocznica).

rycerz Jakusz (Jakub) z Radzanowa, zwany Białym, któremu w 1386 roku książę Janusz I darował miasto, pochodził z rodu Prawdziców (od niego toteż wywodzi się herb Nasielska – „Prawdzic”) i po otrzymaniu Nasielska zaczął pisać się jako Jakusz Biały z Nasielska; w XV wieku został on kasztelanem ciechanowskim.

pierwszym znanym nam z imienia nauczycielem w Nasielsku był w 1476 roku Szczepan z Czajkowa.

w 1532 roku król Zygmunt I Stary ustanowił w Nasielsku targ tygodniowy, który miał się on odbywać w każdy poniedziałek (później przeniesiony na niedzielę, a następnie dodano drugi targ – w środę) oraz 3 doroczne jarmarki, wyznaczone na św. Wojciecha, św. Jakuba Apostoła i św. Barbarę. Obecnie targi nie odbywają się w dni ustalone historycznie, gdyż mają one miejsce w każdy wtorek i piątek na ul. Młynarskiej.

w 1837 roku wprowadzono w Nasielsku pierwsze latarnie uliczne.

w 1844 roku odkryto srebrny skarb wczesnośredniowieczny, świadczący o udziale Nasielska także w handlu międzynarodowym; nie zachowały się informacje o wielkości tego skarbu.

w 1847 roku Żydzi broniąc się przed monopolizacją wyrobu wódki w rękach właścicieli feudalnych miasta, zbuntowali się, pobili strażników miejskich i domagali się zniesienia ograniczeń w produkcji wódki, co spowodowało wezwanie wojska w celu zaprowadzenia porządku – w aktach wypadek ten zanotowano jako tzw. „bunt starozakonnych”.

jak czytamy w opisie z 1847 roku, zawartym w księdze hipotecznej miasta Nasielska, odnośnie powierzchni miasta „Miasto Nasielsk ma ogólnej rozległości: włók 24, morgów 21, prętów 171”.

w 1885 roku w Nasielsku było 229 domów (w tym 16 murowanych), 9 garbarni, fabryka octu, 2 młyny wodne przy grobli, 2 wiatraki, 9 zdunów i 121 szewców.

główną osią komunikacyjną Nasielska była droga prowadząca z Serocka do Nowego Miasta; obecnie jest to również główny trakt komunikacyjny – tworzy go ciąg ulic: Warszawska, Kilińskiego, Kościuszki i Płońska.

w dniu 4 lutego 1905 roku chłopi w gminie Nasielsk zażądali wprowadzenia jako urzędowego języka polskiego w gminie i odmówili podpisania protokołu zebrania, gdyż wójt nie zgodził się napisać go po polsku; było to pierwsze wystąpienie w powiecie pułtuskim w ramach rewolucji 1905 roku.

obecny kościół przy parafii św. Wojciecha, z początku XX wieku, projektował i budował inż. Józef Pius Dziekoński, znany budowniczy wielu kościołów na Mazowszu i w Polsce (np. katedra św. Floriana diecezji warszawsko-praskiej, kościół farny w Białymstoku).

w 1927 roku otwarto w Nasielsku średnią szkołę handlową.

w 1937 roku miał miejsce strajk w nasielskiej fabryce guzików – fabryka ta zaspokajała potrzeby krajowe, jak również produkty były wysyłane za granicę.

do jesieni 1940 roku siedzibą gminy była wieś Chrcynno, później Niemcy przenieśli ją do miasta Nasielska.

w dniu 10 kwietnia 1940 roku aresztowany i wywieziony do obozu został Feliks Rostkowski, długoletni burmistrz Nasielska (jako jeden z nielicznych przeżył obóz i powrócił do Nasielska).

w latach 1941-1943 w Nasielsku w domu piętrowym z podwórzem o powierzchni 1.500 m2 przy ul. Berka Joselewicza (obecnie ul. Starzyńskiego – teren byłej mleczarni i teren Liceum Ogólnokształcącego) znajdował się obóz pracy nie istniejący w niemieckim wykazie obozów pracy.

tajne nauczanie we wsi Ruszkowo gm. Nasielsk w czasie wojny prowadziła Maria Sienkiewicz, siostrzenica Henryka Sienkiewicza (zmarła ona pod koniec okupacji i została pochowana na cmentarzu w Cieksynie gm. Nasielsk).

straty osobowe miasta i gminy Nasielsk w czasie hitlerowskiej okupacji wyniosły 6650 osób, tj. 35% ogółu ludności.

[edytuj] Gospodarka

Ośrodek usługowy i przemysłowy. W mieście znajduje się odlewnia aluminium i stopów. Przemysł głównie odzieżowy, materiałów i urządzeń elektrotechnicznych i wyrobów metalowych.