Kalendarium historii Bydgoszczy
Z Wikipedii
Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości. |
Kalendarium bydgoskie, czyli historia Bydgoszczy w datach.
Spis treści |
[edytuj] XI wiek
[edytuj] XII wiek
- 1113 - zdobycie Wyszogrodu i Bydgoszczy przez księcia Bolesława Krzywoustego, który wyprawił się na Pomorzan i ostatecznie przyłączył całe Pomorze do Polski.
[edytuj] XIV wiek
- 1330 - Krzyżacy równają z ziemią Wyszogród, jego funkcje i znaczenie przejmuje leżąca w odległości 11 km Bydgoszcz.
- 19 kwietnia 1346 - prawa miejskie nadane przez Kazimierza Wielkiego.
[edytuj] XV wiek
- VIII 1409 - załoga zamku bydgoskiego dokonuje wypadu pod Świecie zakończonego pojmaniem tamtejszego komtura Henryka von Plauen. Powracające oddziały pobijają posiłki krzyżackie i zdobywają Bydgoszcz. Zajęcie Bydgoszczy i ziemi dobrzyńskiej jest pierwszym aktem wielkiej wojny polsko-krzyżackiej.
- 6 X 1409 - odbicie Bydgoszczy przez Władysława Jagiełłę jako pierwszy krok działań wojsk polskich w wielkiej wojnie polsko-krzyżackiej.
- 8 X 1409 - rozejm zawarty w Bydgoszczy między Jagiełłą a wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Ulrichem von Jungingen, który miał obowiązywać do 24 VI 1410 r.
- 26 X 1410 - po victorii grunwaldzkiej i koronowskiej król Władysław Jagiełło przybywa do Bydgoszczy, rozpoczynając starania w celu zawieszenia broni (dalszy ciąg negocjacji odbywał się na leżącej naprzeciw Torunia kępie bazarowej k. Nieszawy, gdzie podpisano dokument pokojowy).
- 1454 - Mikołaj Szarlejski – właściciel starostwa bydgoskiego utrzymuje ścisłe związki z Tajną Radą Związku Pruskiego. Szarlejski mianowany przedstawicielem szlachty kujawskiej i wielkopolskiej odpowiedzialnym za egzekucję postanowień aktu inkorporacji Prus wydanym przez króla Kazimierza Jagiellończyka.
- 1454-1466 - Bydgoszcz zapleczem wojny trzynastoletniej, tutaj kilkakrotnie przebywa król Kazimierz Jagiellończyk, m.in. w Bydgoszczy dowiaduje się o śmierci matki, tutaj koncentrowały są polskie wojska.
- 17 VIII 1466 - w Bydgoszczy król Kazimierz Jagiellończyk zawiera decydujący o losach wojny trzynastoletniej sojusz z księciem słupskim Erykiem, po czym Krzyżacy decydują się na rozmowy pokojowe (prowadzone później w Toruniu, gdzie zawarto ostatecznie pokój 19 X 1466).
[edytuj] XVI wiek
- 3 XI 1520 - w Bydgoszczy obraduje Sejm Rzeczypospolitej.
- zima 1576/77 - w Bydgoszczy na zamku zimuje król Stefan Batory. Wydaje przywilej królewski wolności żeglugi na Brdzie oraz przywileje dla Fordonu.
- I 1577 - w Bydgoszczy toczą się rokowania pokojowe w wojnie Batorego z Gdańskiem.
[edytuj] XVII wiek
- VIII 1655 – IV 1656 - pierwszy okres okupacji szwedzkiej. Od miejsca obozowania napastników istnieje do dziś nazwa dzielnicy „Szwederowo”. Rabują i wywożą księgozbiory (m.in. jezuitów).
- 21 IV 1656 - Stefan Czarniecki odbija na krótko Bydgoszcz z rąk Szwedów.
- 26 V 1656 – X 1656 - drugi okres okupacji szwedzkiej. Wysadzono minami zamek, wybuchła zaraza, której ofiarami stali się m.in. bernardyni.
- 31 V 1656 - w Bydgoszczy król szwedzki Karol X Gustaw odbywa naradę wojenną.
- X 1657 - rokowania na zamku bydgoskim króla Jana Kazimierza z elektorem brandenburskim w obecności dyplomatów Francji i Austrii w celu zawarcia sojuszu antyszwedzkiego.
- 6 XI 1657 - król Jan Kazimierz zaprzysięża w Bydgoszczy na schodach kościoła pojezuickiego traktat bydgoski z elektorem brandenburskim i księciem Prus Fryderykiem Wilhelmem. Ów traktat to jedna z najważniejszych dat w historii Polski przedrozbiorowej. Pozwala zakończyć zwycięsko "potop" szwedzki, ale uniezależnienie Prus skutkuje już 115 lat później rozbiorami Polski i wzrostem znaczenia Niemiec w Europie.
[edytuj] XVIII wiek
- 1700-1733 - okres upadku miasta. Pobyty i rabunki wojsk: saskich (1702), szwedzkich (1703), sapieżyńskich (1704), szwedzkich (1706), rosyjskich (1707), szwedzkich (1708), zaraza i pożar Ratusza (1708), największa zaraza i wyludnienie miasta (1709), rabunki wojsk saskich i rosyjskich (1710-1714), klęska głodu i pobyt wojsk saskich i rosyjskich (1733), okupacja rosyjska (1759-1762).
- 1763-1772 - wzrost znaczenia miasta: Wielkopolski Trybunał Koronny odbywa sesje na zmianę w Poznaniu i Bydgoszczy. Polski projekt kanału bydgoskiego. Kanał ma biec od Noteci do Brdy między Zamkiem a Rynkiem.
- 1772 - Bydgoszcz włączona do Królestwa Prus na mocy traktatu rozbiorowego i wyznaczona stolicą Obwodu Nadnoteckiego grupującego obszary odłączone od Rzeczypospolitej (obwód obejmował 4 landratury: bydgoską, inowrocławską, kamieńską i wałecką).
- 1773-1774 - budowa Kanału Bydgoskiego łączącego Odrę z Wisłą z pomocą 10 tysięcy robotników.
- 2 X 1794 - zdobycie Bydgoszczy przez wojska polskie gen. Henryka Dąbrowskiego, od miejsca szturmu istnieje po dzień dzisiejszy nazwa "Wzgórze Dąbrowskiego".
[edytuj] XIX wiek
- 1806-1815 - Bydgoszcz stolicą jednego z 6 departamentów w obrębie Księstwa Warszawskiego.
- 1815-1918 - Bydgoszcz stolicą regencji (województwa) w ramach Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
- 1846 - budowa kolei i umiejscowienie w Bydgoszczy dyrekcji kolei wschodniej zarządzającej siecią kolejową od Berlina po Kłajpedę koniec XIX w. Bydgoszcz zostaje silnie rozbudowana i uprzemysłowiona, jest miastem nowoczesnym na swoje czasy, nieodbiegającym poziomem od innych miast Rzeszy, zwana "małym Berlinem", ale za cenę wyburzenia połowy zabytków staropolskich.
[edytuj] XX wiek
- 1910 - Bydgoszcz jest trzecią pod względem wielkości aglomeracją w zaborze pruskim po Gdańsku i Poznaniu, liczy z przedmieściami 93 tys. osób, posiada pierwsze uczelnie wyższe – Instytut Rolniczy i Szkołę Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego.
- 1920 - Bydgoszcz miastem powiatowym w województwie poznańskim obejmującym dawne Księstwo Poznańskie, jest największym miastem powiatowym w Polsce, zajmującym 7 miejsce w kraju, uznawana za najczystsze i najbardziej zielone i zadbane miasto w Polsce obok Wilna.
- 1933 - bydgoszczanin Marian Rejewski łamie kod niemieckiej Enigmy. Dzięki niemu od 1940 r. alianci zachodni znają z wyprzedzeniem zamierzenia Niemców.
- 1936 - budowa kolejowej magistrali węglowej Katowice – Gdynia przez Bydgoszcz – najważniejszej inwestycji komunikacyjnej II Rzeczypospolitej.
- 1 IV 1938 - Bydgoszcz z okolicznymi powiatami włączona do województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu
- 3 IX 1939 - bydgoska "krwawa niedziela". W odwecie Niemcy w październiku rozstrzelali kilka tys. bydgoszczan w "Dolinie Śmierci" i innych miejscach, w większości inteligencję, duchowieństwo, władze miejskie.
- 12 IX 1939 - rozkazem komendanta Stutthofu, Paula Hoppe, utworzono podobóz dla więźniarek Bromberg-Ost.
- 1939-1945 - Niemcy wyburzają staropolskie zabytki oraz budują w okolicy wielką fabrykę prochu Dynamit AG Vorm. Alfred Nobel & CO Bromberg ukrytą w lasach Puszczy Bydgoskiej, przy budowie pracuje ok. 40 tysięcy osób, w tym tysiąc jeńców wojennych (obecnie pozostałości fabryki znajdują się na terenie Zakładów Chemicznych Zachem).
- 1954 - założono IV Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
- 1973 - włączono do Bydgoszczy pobliskie miasto Fordon.
- 19 III 1981 - Bydgoski marzec 1981
- 1 stycznia 1999 - razem z Toruniem zostaje współstolicą nowoutworzonego województwa kujawsko-pomorskiego (Bydgoszcz: siedziba wojewody, Toruń: Urząd Marszałkowski i Sejmik Wojewódzki)
- 7 czerwca 1999 - miasto przez 2 godziny odwiedza papież Jan Paweł II
[edytuj] XXI wiek
- 2002 - po raz pierwszy mieszkańcy Bydgoszczy wybrali w głosowaniu powszechnym prezydenta Bydgoszczy - został nim Konstanty Dombrowicz
- 1 września 2005 - dotychczasowa Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego zostaje przekształcona w Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
- 22 listopada 2006 - dotychczasowa Akademia Techniczno-Rolnicza zostaje przekształcona w Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy
[edytuj] Tradycje administracyjne
Zakres czasu | Funkcja administracyjna | Uwagi |
---|---|---|
1343-1772 | stolica księstwa, później kasztelanii | W ramach województwa inowrocławskiego, które obejmowało w przybliżeniu obszar dzisiejszych powiatów: bydgoskiego i inowrocławskiego. |
1772-1806 | stolica obwodu nadnoteckiego | Obwód obejmował 4 landratury: bydgoską, inowrocławską, kamieńską i wałecką, granica wschodnia biegła przez Szubin, Żnin, Gąsawę, Mogilno, Gopło do Piotrkowa Kujawskiego. |
1806-1815 | stolica departamentu | Obwód obejmował 4 landratury: bydgoską, inowrocławską, kamieńską i wałecką, granica wschodnia biegła przez Szubin, Żnin, Gąsawę, Mogilno, Gopło do Piotrkowa Kujawskiego. |
1806-1815 | stolica departamentu | Jeden z 6 w Księstwie Warszawskim, obejmujący 10 powiatów: chełmiński, michałowski (bez Grudziądza), toruński, wałecki, kamieński, bydgoski, inowrocławski, brzeski, kowalski i radziejowski. |
1815-1920 | stolica regencji | W Wielkim Księstwie Poznańskim, obejmującego 11 powiatów: bydgoski, inowrocławski, szubiński, wyrzyski, żniński, mogileński, strzeleński, chodzieski, wągrowiecki, gnieźnieński, witkowski. |
1920-1936 | miasto powiatowe podległe pod Poznań | Bydgoszcz z okolicznymi powiatami zabiega o włączenie do woj. pomorskiego. |
1936-1939 | miasto powiatowe podległe pod Toruń | Do woj. pomorskiego włączono Bydgoszcz z powiatami: inowrocławskim, wyrzyskim, szubińskim, nieszawskim, włocławskim, lipnowskim, rypińskim). |
1939-1945 | stolica rejencji | W ramach okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. |
1945-1975 | stolica województwa pomorskiego | Obejmujące 18, a od 1950 r. 19 powiatów w granicach zbliżonych do dzisiejszego województwa. |
1975-1999 | stolica województwa bydgoskiego | |
od 1999 | stolica[1] województwa Kujawsko-Pomorskiego | Wraz z Toruniem; Bydgoszcz - siedziba wojewody, Toruń - siedziba sejmiku wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego |
W ostatnich 233 latach Bydgoszcz była stolicą administracyjną regionu przez 214 lat. Przez okres kilkudziesięciu lat obszar administrowany przez Bydgoszcz był większy od obecnego województwa kujawsko-pomorskiego.
Przypisy
- ↑ Art. 3. Ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa - Dz.U. 1998.96.603, z dnia 28 lipca 1998 r. mówi: "Siedzibą wojewody i sejmiku województwa są: 2) w województwie kujawsko-pomorskim - wojewody - Bydgoszcz, sejmiku województwa - Toruń,". W/w ustawa nie określa terminu stolica województwa kujawsko-pomorskiego jako obowiązującego, choć w potocznym rozumieniu oba miasta nazywane są "stolicami" bądź "współstolicami", co odnotować można również w czwartym akapicie "Podział administracyjny Polski 2006" na witrynie KSNG.