Rogoźno

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°44'57" N 16°59'59" E52.7491667 16.9997222 (Rogoźno)

Rogoźno
Herb Rogoźna Flaga Rogoźna
Województwo	wielkopolskie
Powiat	obornicki
Gmina  - rodzaj	Rogoźno miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1251/24 kwietnia 1280
Burmistrz	Bogusław Janus (e-mail)
Powierzchnia	11,24 km²
Położenie	52° 44'57'' N 16° 59'59'' E
Wysokość	63 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2008)  - liczba ludności  - gęstość	11 226 997 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	67
Kod pocztowy	64-610
Tablice rejestracyjne	POB
Położenie na mapie Polski Rogoźno
TERC10 (TERYT)	4303916024
Miasta partnerskie	Czorsztyn Genemuiden Mariampol Sorø Tulczyn
Urząd miejski3 ul. Nowa 2 64-610 Rogoźno tel. 67 268-44-02; faks 67 261-80-75 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Rogoźno Wielkopolskie (niem. Rogasen) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rogoźno. Rogoźno historycznie przynależy do Wielkopolski a ściślej rzecz ujmując do ziemi poznańskiej. W okolicach Rogoźna (rejon Ciesiel i Potulic) przebiega też granica pomiędzy dwoma wielkopolskimi krainami: ziemią poznańską na zachodzie oraz Pałukami na wschodzie. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.

Spis treści 1 Położenie 2 Ludność 3 Historia 4 Zabytki 5 Gospodarka 6 Edukacja 7 Ludzie związani z Rogoźnem 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Rogoźno położone jest nad rzekami Wełną i Małą Wełną oraz nad Jeziorem Rogozińskim (ok. 140 ha, do 6 m głębokości), na wysokości ok. 63 m n.p.m., przy drodze krajowej nr 11 Katowice – Poznań – Piła –Koszalin - Kołobrzeg, ok. 40 km na północ od Poznania i ok. 50 km na południe od Piły. W mieście bierze początek droga wojewódzka nr 241 Rogoźno – Wągrowiec. Przez Rogoźno przebiega linia kolejowa Poznań – Piła – Kołobrzeg oraz nieczynna już linia Inowrocław – Krzyż Wlkp. Powierzchnia miasta wynosi 11,24 km².

[edytuj] Ludność

Według stanu z dnia 16 czerwca 2008 r., miasto Rogoźno liczyło 11 226 mieszkańców. Gęstość zaludnienia na obszarze miasta wynosi 997 osób/km². Na populację miasta składa się 5732 kobiet oraz 5474 mężczyzn. Obliczony na podstawie tych danych współczynnik feminizacji wskazuje, że na 100 mężczyzn przypada 105 kobiet.

Struktura wiekowa ludności Rogoźna przedstawia że osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowią – 22,6%, produkcyjnym – 64,9% wieku poprodukcyjnym – 12,5% mieszkańców miasta.

[edytuj] Historia

Nazwa miasta pochodzi od rogoży (pałki wodnej). Najstarsze ślady grodziska wczesnośredniowiecznego pochodzą z VIII-IX wieku. Pierwsza wzmianka pisana z 1192 roku.

Już w I połowie XIII wieku Rogoźno było siedzibą kasztelanii, potwierdza to dokument z roku 1248 w którym wymieniony jest "Gneomir castelanus de Rogozna". Pomimo upadku znaczenia urzędu kasztelańskiego, rogozińscy kasztelanowie występowali aż do rozbiorów w XVIII wieku, choć stanowisko miało tu już jedynie charakter tytularny. Ostatnim kasztelanem rogozińskim był wspomniany w źródłach 22 stycznia 1787 roku Adam Milczewski h. Abdank (zmarły w 1804 roku). Kasztelanowie rogozińscy mieli prawo zasiadania w Senacie I Rzeczypospolitej, jako kasztelanowie mniejsi, zwani drążkowymi. W hierarchii senackiej plasowali się między innymi przed kasztelanami radomskimi, wieluńskimi, przemyskimi, chełmskimi, bydgoskimi czy warszawskimi.

Kasztelanowie rogozińscy do końca XV wieku:

Imię i nazwisko kasztelana	Lata pełnienia urzędu	Uwagi
Gniewomir z rodu Samsonów-Watów	1248-1251
Domaradzic ze Smogulca h. Grzymała	1280-1297
Sławnik h. Pałuka		wymieniony w 1349
Chwał z Werkowa h. Pałuka	1360-1363
Janusz Furman z Zaniemyśla h. Grzymała	1392-1400
Jura z Chojnicy h. Przosna	1401-1402
Jakusz, Jakub Przysiecki h. Grzymała	1405-1421
Jakusz, Jakub z Rynarzewa h. Szreniawa	1427-1431
Jan Oganka z Ułanowa h. Sulima	1433-1447
Włodek, Wałach z Łagiewnik h. Sulima	1448-1452
Piotr z Głęboczka h. Łodzia		wymieniony w 1453
Przecław Potulicki h. Grzymała	1458-1485
Jan Starszy z Danaborza h. Pałuka	1485-1517

W dokumencie z 1251 roku jest informacja, że Przemysł I nadał prawo lokacyjne Kostrzyna na wzór prawa używanego w Rogoźnie, ale z tej pierwotnej lokacji nie zachował się niestety dokument ani żadna inna wzmianka. Dokument lokacyjny Rogoźna wystawiony przez Przemysła II pochodzi z 1280 roku. W przywileju tym wspomina się, że zasadźcami są Jan i Piotr Dedz ówcześni właściciele miasta. Miasto lokowane było na prawie niemieckim, jakie obowiązywało też w Poznaniu. Przemysł II wybudował w Rogoźnie zamek modrzewiowy, o którym wspomina Jan Długosz w swej pracy pod tytułem „Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae". Król Przemysł II lubił Rogoźno, często tu przebywał, o czym świadczą dokumenty z lat 1284 i 1286. Miasto na trwale weszło do historii Polski 8 lutego 1296, kiedy Przemysł zginął tu zamordowany w zasadzce (prawdopodobnie dokonanej z inicjatywy bądź z udziałem margrabiów brandenburskich).

W 1750 roku miasto lokowano ponownie. Przy tej okazji sprowadzono liczną grupę niemieckich sukienników. W XVIII wieku był to jeden z najznaczniejszych wielkopolskich ośrodków sukienniczych. Mieszkańcy brali aktywny udział w powstaniu wielkopolskim 1918/1919. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zamordowali w okolicy ok. 12 tysięcy osób, m.in. pacjentów szpitala psychiatrycznego w podpoznańskich Owińskach.

[edytuj] Zabytki

• kościół pw. św. Wita, fundowany wg tradycji przez Mieszka I i Dobrawę (wskazywałoby na to m.in. bardzo stare wezwanie), obecny gotycki z 1526 roku, odkryto tu starożytną brązową chrzcielnicę
• średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta z rynkiem (pl. Powstańców Wielkopolskich)
• układ urbanistyczny Nowego Miasta z rynkiem (pl. Karola Marcinkowskiego) z XVIII wieku
• Muzeum Regionalne im. Wojciechy Dutkiewicz zlokalizowane w dawnym Ratuszu (zabytkowy późnoklasycystyczny budynek zbudowany w latach 1826-1828, rozbudowany 1911-1913)
• kościół poewangelicki pw. Świętego Ducha z 1807 roku i znajdująca się przy nim drewniana dzwonnica z 1786 roku
• Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II – jedna z najstarszych szkół średnich w Wielkopolsce, mieści się w budynku pochodzącym z 1869 roku, wewnątrz Szkolna Izba Tradycji, w której zgromadzono starodruki sięgające czasów pruskich, liczne dokumenty i fotografie, znajduje się tu także Biblioteka im. Marii i Józefa Sobolewskich zawierająca bezcenne wydawnictwa z końca XIX wieku i okresu II Rzeczypospolitej
• budynek sądu grodzkiego z 1905 roku, obecnie mieści się w nim Zespół Szkół Agrobiznesu im. Dezyderego Chłapowskiego (ul. Kościuszki 41), nr w rejestrze zabytków: 254/Wlkp/A z 17.10.2005r.
• budynek Zespołu Szkół im. Hipolita Cegielskiego - dawne Seminarium Nauczycielskie
• gród średniowieczny na Wójtostwie
• cmentarz katolicki
• cmentarz ewangelicki
• Stary cmentarz żydowski w Rogoźnie – został założony pod koniec XVI wieku. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Płyty nagrobne zostały wykorzystane do wybrukowania ulic wokół Nowego Rynku. Po wojnie pokryto te ulice asfaltem – bez wcześniejszego usunięcia macew. Na powierzchni 1,5 hektara nie zachował się żaden nagrobek. Zachowały się jedynie ruiny dawnego domu przedpogrzebowego. Nowy cmentarz żydowski został założony w XIX wieku. Podczas II wojny światowej również zdewastowany, a po wojnie zlikwidowany. Kilka zachowanych rozbitych macew znajduje się w Muzeum Regionalnym. Po rogozińskiej synagodze nie pozostało ani śladu.

[edytuj] Gospodarka

Miasto, w stosunku do swojej wielkości, stanowi istotny ośrodek przemysłowy, turystyczny i kulturalny subregionu. Głównym źródłem dochodów mieszkańców jest praca w miejscowych firmach i usługach, szkolnictwie i różnego rodzaju administracji. Działalność gospodarczą prowadzi w mieście 1,209 podmiotów, w tym większość – działalność usługową i handlową. Najlepiej rozwiniętą branżą przemysłową na terenie miasta jest branża drzewna, a także metalowa i przetwórstwa spożywczego. Ranking Samorządów 2007 prezentujący najlepiej funkcjonujące gminy w kraju. Rogoźno plasuje się tam na dobrej – 68 pozycji na 100 sklasyfikowanych z 2485 gmin.

Większe zakłady to:

• Dendro Poland LTD. Sp. z o.o.
• Fabryka Mebli Twaróg "Ludwik Styl"
• Konstal Sp. z o.o.
• MPC Sp. z o.o.
• Berg – Polska Sp. z o.o.
• ZPH "Auto-Chłodnia"
• Zakład Usług Komunalnych i Transportowych
• APA – TRANS
• Armatura Sp. z o.o.
• PHU Noris II Chłodnia Maria
• Nowel Styl Sp. z o.o.

[edytuj] Edukacja

• Przedszkole nr 1 im. Kubusia Puchatka
• Przedszkole nr 2
• Szkoła Podstawowa nr 2
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich
• Gimnazjum nr 1
• Gimnazjum nr 2
• Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II
• Zespół Szkół Agrobiznesu im. Dezyderego Chłapowskiego
• Zespół Szkół im. Hipolita Cegielskiego
• Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Regionalny Ośrodek w Rogoźnie

[edytuj] Ludzie związani z Rogoźnem

• król Polski Przemysł II
• wojewoda poznański, starosta rogoziński Andrzej Grudziński
• wojewoda inflancki, starosta rogoziński Jan Teodor Schlieben
• powstaniec wielkopolski Antoni Biskupski
• poseł na Sejm Edmund Męclewski
• prawnik, członek PTPN Kazimierz Szuman
• krytyk literacki, historyk literatury Lesław Eustachiewicz
• pedagog Hubert Beckhaus
• ornitolog Julius Hammling
• śpiewak operowy Marek Torzewski
• aktorka Halina Bednarz
• wicemistrzowie świata w piłce ręcznej bracia Krzysztof Lijewski i Marcin Lijewski
• lekarz Stanisław Waliszewski

Duchowni:

• męczennik bł. Włodzimierz Laskowski
• rzymskokatolicki metropolita poznański, abp Walenty Dymek
• biskup Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego (staroluterańskiego) Reinhold Büttner
• zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego, bp Maksymilian Rode
• rabin Rogoźna, później Ostrowa Wlkp., wybitny judaista Elias Plessner
• radca duchowny i szambelan papieski Stanisław Śniatała
• radca duchowny i dziekan rogoziński Wiktor Mędlewski
• biblista, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Jagiellońskiego, członek PAU Aleksy Klawek
• teolog i pedagog Marian Finke

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi