Erich Mendelsohn
Z Wikipedii
Erich Mendelsohn, także Eric Mendelsohn (ur. 21 marca 1887 w Olsztynie, zm. 15 września 1953 w San Francisco) – niemiecki architekt modernistyczny. Najbardziej znane dzieła Mendelsohna powstały w stylu ekspresjonistycznym.
Mendelsohn urodził się w 1887 jako piąte dziecko modystki Emmy z Jarusławskich i żydowskiego kupca Dawida. W 1907 skończył gimnazjum humanistyczne w Olsztynie, po czym uczył się zawodu kupca w Berlinie. W 1906 rozpoczął studia ekonomiczne na Uniwersytecie w Monachium. Wtedy też związał się z syjonizmem i został członkiem Związku Syjonistycznego w Niemczech. W 1908 rozpoczął studia architektoniczne na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie, zaś dwa lata później przeniósł się do Monachium i w 1912 obronił dyplom z wyróżnieniem. W czasie studiów zajmował się dekoracją wystaw sklepowych, malowaniem plakatów, projektowaniem strojów na bale karnawałowe. Związany był z ekspresjonistyczną grupa "Błekitni jeźdźcy" w skład której wchodzili: Klee, Kandinsky, Marc oraz kilku dadaistów. W Monachium Mendelsohn zetknął się z Theodorem Fischerem, a także z członkami grup artystycznych Der Blaue Reiter i Die Brücke.
Jeszcze w 1911, w trakcie studiów, olsztyńska gmina żydowska poprosiła go o zaprojektowanie domu oczyszczenia (dom przedpogrzebowy przy kirkucie). Ten pierwszy, studencki projekt Mendelsohna został zrealizowany w 1913. W latach 1912-1914 prowadził własną pracownię architektoniczną w Monachium. W 1915 ożenił się z Luise Maas, z zawodu wiolonczelistką. Dzięki niej poznał astrofizyka Erwina Freundlicha oraz jego brata Herberta, wicedyrektora Instytutu Fritza Habera w Berlinie-Dahlem. Freundlich pracował nad udowodnieniem teorii względności Einsteina, planując w tym celu wzniesienie specjalnego obserwatorium astronomicznego. Zaowocowało to zleceniem projektu i realizacji Wieży Einsteina Mendelsohnowi. Znajomości z Freundlichem oraz z producentami kapeluszy z Luckenwalde Salomonem i Gustavem Herrmannami zawdzięczał on swoje pierwsze sukcesy. Wezwany do wojska w czasie I wojny światowej, szkicował w wolnym czasie fabryki i inne wielkie budynki.
W latach 1917-18 przebywał na frontach rosyjskim i franuskim. Po powrocie z wojny w końcu 1918 Mendelsohn założył własne biuro w Berlinie. Ozenił się ze studentka muzyki - Luise Mass. Dzięki realizacji Wieży Einsteina i fabryki kapeluszy w Luckenwalde stał się znany. Już w 1924 ukazał się poświęcony mu zeszyt z serii Wasmuths Monatshefte für Baukunst. W tym samym roku wraz z Mies van der Rohe i Gropiusem założył grupę artystyczną skupiającą architektów nowoczesnych pod nazwą Der Ring. W czasie podróży po Ameryce poznał Franka Lloyd Wrighta, zainspirował się też transatlantykami i nowoczesnymi na owe czasy tramwajami.
Biuro Mendelsohna dzięki dużej ilości zleceń silnie się rozrosło i zatrudniało nawet czterdziestu pracowników, w tym Richarda Neutrę i późniejszego znanego krytyka i historyka architektury Juliusa Posenera. Wraz z sukcesami zawodowymi Mendelsohn zgromadził duży majątek, dzięki czemu w 1926 zakupił willę w Berlinie, zaś w latach 1928-1930 zbudował własny dom na działce o powierzchni niemalże 4000 m², który pomieścił także kolekcję dzieł Amédée Ozenfanta. Publikacja ze zdjęciami domu doprowadziła do nieporozumień między Mendelsohnem i berlińskim środowiskiem architektonicznym.
Na wiosnę 1933 Mendelsohn ze względu na żydowskie pochodzenie wyemigrował do Anglii. Jego majątek został przejęty przez nazistów, wykreślono go z listy Związku Architektów Niemieckich i wydalono z Pruskiej Akademii Nauk.
Przez jakiś czas przebywał w Holandii, potem przeniósł sie do Anglii, prowadził tez biuro w Jerozolimie. W Anglii współpracował z Sergem Chermayeffem do końca 1936. Znajomość Mendelsohna z Chaimem Weizmannem, późniejszym prezydent Izraela, zaowocowała wykonywaniem dla niego, poczynając od 1934, serii projektów w Palestynie. W 1935 Mendelsohn otworzył biuro w Jerozolimie. W 1938, już po zamknięciu biura w Londynie, przyjął obywatelstwo brytyjskie i zmienił imię na zanglicyzowaną formę Eric.
Od 1941 Mendelsohn mieszkał w USA. Do końca II wojny światowej jego działalność ograniczała się, ze względu na status imigranta, do dawania wykładów i wydawania publikacji. Był również doradcą rządu Stanów Zjednoczonych. W 1945 osiadł w San Francisco. Od tego czasu aż do śmierci wykonywał różnorodne projekty, głównie dla społeczności żydowskich. Zmarł w 1953 na chorobę nowotworową.
[edytuj] Ważniejsze dzieła
- Dom przedpogrzebowy 'Bet Tahara' w Olsztynie 1913
- Wieża Einsteina w Poczdamie, obserwatorium astronomiczne, 1920-1921
- Dom Tekstylny Weichmanna w Gliwicach, 1921-1922
- Fabryka kapeluszy Friedrich Steinberg, Herrmann & Co w Luckenwalde, 1921-1923, częściowo zburzona 1935
- Przebudowa i rozbudowa siedziby wydawnictwa Rudolfa Mossego w Berlinie, 1921-1923
- Dom towarowy Schocken w Norymberdze, 1925-1926
- Dom towarowy Schocken w Stuttgarcie, 1926-1928
- Dom towarowy Rudolf Petersdorff przy ul. Szewskiej we Wrocławiu (ob. Kameleon), 1927-1928
- Dom towarowy Schocken w Chemnitz, 1927-1930
- Columbus-Haus na Potsdamer Platz w Berlinie, 1928-1932
- Szpital rządowy w Hajfie, 1937-1938
