Tychy

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°08' N 18°59' E50.1333333 18.9833333 (Tychy)

Tychy
Herb Tychów Flaga Tychów
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Tychy miejska
Prawa miejskie	1951
Prezydent miasta	Andrzej Dziuba
Powierzchnia	81,72 km²
Położenie	50° 08' N 18° 59' E
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	128 492 1651 os./km² 3 487 000
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 32
Kod pocztowy	43-100 do 43-135
Tablice rejestracyjne	ST
Położenie na mapie Polski Tychy
Miasta partnerskie	Cassino Berlin Marzahn-Hellersdorf Huddinge
Urząd miejski3 Al. Niepodległości 49 43-100 Tychy tel. (+48) 32 776-33-33; faks (+48) 32 776-33-44 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Tychy (niem. Tichau) - to miasto przemysłowe położone na południu Polski, w województwie śląskim, w południowej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP) Od 20 września 2007 jest częścią Górnośląskiego Związku Metropolitalnego (jest jednym z miast założycielskich). Tychy zajmują 26. pozycję pod względem liczby ludności w Polsce i 47 pod względem powierzchni.

Spis treści 1 Historia 1.1 Kalendarium 2 Geografia 2.1 Klimat 3 Tranzyt 3.1 Transport drogowy 3.2 Transport kolejowy i autobusowy 3.3 Transport lotniczy 4 Osoby związane z Tychami 5 Gospodarka 6 Komunikacja 7 Ronda w Tychach 8 Podział administracyjny 8.1 Osiedla 8.2 Dzielnice 9 Miasta partnerskie 10 Miasta współpracujące 11 Zabytki oraz interesujące miejsca 11.1 Zabytki 11.2 Interesujące miejsca 12 Kultura 13 Samorządowcy 14 Edukacja 15 Sport 15.1 Piłka nożna 15.2 Hokej 15.3 Piłka halowa 15.4 Judo 15.5 Unihokej 15.6 Kolarstwo szosowe 15.7 Koszykówka 15.8 Siatkówka męska 15.9 Tenis stołowy 15.10 Rajdy samochodowe 15.11 Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Tychach 15.11.1 Zarządzane obiekty 15.12 Miejski Ośrodek Sportów Młodzieżowych 16 Kościoły i Związki Wyznaniowe 17 Tychy w liczbach 18 Zobacz też 19 Linki zewnętrzne 20 Przypisy

[edytuj] Historia

Ostrzeżenie o możliwym naruszeniu praw autorskich

Po oznaczeniu tej strony jako podejrzaną o naruszenie praw autorskich dodaj link na stronę Wikipedia:Lista NPA.

Część zawartości tej strony prawdopodobnie narusza prawa autorskie. Tekst źródłowy pochodzi ze strony: http://www.etychy.org/historia-tychow.php Jeżeli możesz, zmień ten artykuł, aby nie łamał praw autorskich.

Pierwsza wzmianka o Tychach pochodzi z 1467r, została zamieszczona w protokolarzu pszczyńskim w którym zanotowano po łacinie "in Tichi". Na dawnych pieczęciach Tychy znaczyły się herbem przedstawiającym róg myśliwski. Osada położona w samym środku Puszczy Pszczyńskiej stanowiła dogodne miejsce do zarządzania lasami i organizowania polowań.

Od 1548r. Ziemią Pszczyńską władali potomkowie starośląskiej szlachty - Promnicowie. Za rządów Stanisława Promnica (dworzanina Zygmunta Augusta) zapoczątkowany został rozwój gospodarczy Ziemi Pszczyńskiej.

Od XVII wieku Tychy były jedną z najzamożniejszych wsi Ziemi Pszczyńskiej. Już przed 1629 rokiem funkcjonował tu browar książęcy, uprawiano chmiel i jęczmień, w licznych stawach hodowano ryby, rozwijało się rzemiosło i przemysł (1640r - powstanie huty tzw. kuźni jaroszewickiej). We wzniesionym przez Promniców w połowie XVII wieku pałacu utworzono samodzielny urząd leśny, któremu podlegało 5 nadleśnictw i kilkadziesiąt leśniczówek.

W 1870 roku została wybudowana pierwsza linia kolejowa łącząca Tychy z Katowicami i Szopienicami przez Murcki oraz z Dziedzicami.

W 1887 roku powstała jedna z pierwszych w Polsce Fabryka Celulozy Sulfitowej a następnie w 1898 roku został otwarty drugi tyski browar (Browar Obywatelski).

W Tychach w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku rozpoczęło się pierwsze Powstanie Śląskie. Działania powstańców zakoniczyły się zajęciem miejscowości. Podczas Plebiscytu większość mieszkańców opowiedziała się za przynależnością do Polski.

W 1922 roku na mocy traktatu wersalskiego Ziemia Pszczyńska wróciła do Polski. Tychy zaczęły rozwijać się i nabierać cech osady miejskiej. W okresie międzywojennym liczba ludności Tychów wzrosła do 11 tysięcy.

Gmina rozwijała swą infrastrukturę, powstał wówczas m.in. szpital (w latach 1928-30 gruntownie przebudowany), sierociniec, szkoły, poczta, liczne sklepy, gospody i restauracje oraz urządzenia sportowe z basenem i kręgielnią. Konsekwencją tego rozwoju było podjęcie 20 listopada 1933 roku przez Śląską Radę Wojewódzką uchwały o przyznaniu osadzie praw gminy miejskiej. Decyzja weszła w życie 1 stycznia 1934 roku.

Działania wojenne w 1939r. nie spowodowały zniszczeń na terenie Tychów, gdyż główne walki w tym regionie prowadzone były na odcinku Mikołów - Wyry. Włączenie Górnego Śląska do Rzeszy Niemieckiej doprowadziło do reorganizacji administracji. Tychy jako miasto włączone zostały do powiatu pszczyńskiego i w ramach Rejencji Katowickiej weszły w skład Prowincji Śląskiej, a po jej podziale w 1940 roku Prowincji Górnośląskiej.

Tychy zostały wyzwolone 28 stycznia 1945 roku w wyniku zaciętych walk, które miały miejsce w nocy z 27 na 28 stycznia i prowadzone były w bezpośrednim sąsiedztwie miasta oraz na jego obszarze. W czasie tych walk na terenie miasta zostało zniszczonych 26 zabudowań oraz wieża wodociągowa. Działania Gminy i jej mieszkańców w latach 1945 - 1950 koncentrowały się głównie na usuwaniu skutków wojny oraz na odbudowie gospodarczej.

Ziemia tyska była zawsze silnym ośrodkiem polskości, a ludność zamieszkała tutaj wielokrotnie manifestowała swój gorący patriotyzm i umiłowanie Macierzy, zdecydowanie przeciwstawiając się germańskiej przemocy poprzez m.in. kultywowanie polskich tradycji, aktywny udział w powstaniach śląskich oraz walce zbrojnej w okresie II wojny światowej.

Przyjęta przez Prezydium Rządu w dniu 4 października 1950 roku uchwała w sprawie rozbudowy miasta Tychy spowodowała gwałtowny rozwój ówczesnego 13 - tysięcznego miasteczka do nowoczesnego organizmu miejskiego jakim są Tychy obecnie. W wyniku tej rozbudowy już rok później (w 1951 roku) Tychy otrzymały ponownie prawa miejskie.

Przy tej okazji został w 1950 roku zmieniony herb miasta. Wcześniejszy złoty róg na błękitnym polu został zmieniony na czarny, lecz i ta wersja herbu nie pasowała ówczesnym władzom (nie oddawała "nowoczesnego, wielkomiejskiego charakteru Tychów"). Zastąpiono go wypełnionym czerwonymi cegłami murem, u góry znalazł się napis "Tychy" a w prawym górnym rogu był skrzyżowany pyrlik z żelazkiem. Herb ten przetrwał do 1989 roku, kiedy to herbem ponownie został róg na błękitnym polu.

Rozpoczęta w latach pięćdziesiątych rozbudowa Tychów stanowiła realizację planu budowy zaplecza mieszkaniowego dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, tak zwanej "sypialni GOP-u". Tychy miały stać się pierwszym i największym miastem w systemie satelitów aglomeracji górnośląskiej, odciążając nasycony uciążliwym przemysłem GOP. Pierwsze osiedle "Nowych Tychów" powstało według projektu Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego, kolejne były już realizowane według projektu Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej-Wejchert.

W roku 1973 do Tychów zostały przyłączone Cielmice, Urbanowice, Jaroszowice i część Bierunia Starego. W następnych latach miasto zostało powiększone o pozostałą część Bierunia oraz Lędziny, Imielin, Chełm Śląski, Wyry i Gostyń. W 1977 roku dołączono Bojszowy, Jedlinę, Świerszczyniec, Międzyrzecze oraz część Kobióra a odjęto Imielin, Chełm Śląski i część Kopciowic. Powierzchnia Tychów wynosiła wtedy 271 km2.

W roku 1989 w wyniku przemian ustrojowych w całym kraju zmieniono również herb miasta, który nie był zgodny z zasadami heraldyki i kojarzył się z poprzednim systemem. Zastąpiono go srebrno - złotym rogiem na błekitnym polu. Ten herb jednak też okazał się niezgodny z zasadami heraldyki. Dlatego w roku 2000 nastąpiła kolejna zmiana. Uchwałą Rady Miasta z 1998 roku herbem został złoty róg z czarnymi okuciami z rzemieniem koloru złotego skręconym ku górze na błękitnym polu .

W 1991 r powierzchnia miasta została drastycznie zmniejszona z 271 km2 do 87,72 km2.

[edytuj] Kalendarium

1467- pierwsza wzmianka o Tychach zamieszczona w protokolarzu pszczyńskim - "In Tichi"

1629 - pierwsza wzmianka na temat istniejącego już Browaru Książęcego

1640 - powstanie huty (tzw. kuźnia jaroszewicka)

1750 - powstanie Cegielni Książęcej

1870 - modernizacja Cegielni Książęcej (wprowadzenie napędu parowego)

1870 - wybudowanie pierwszej linii kolejowe łączącej Tychy z Katowicami i Szopienicami przez Murcki oraz z Dziedzicami

1883 - wybudowanie prywatnej książęcej bocznicy kolejowej łączącej browar ze stacją kolejową

1887 - powstanie Fabryki Celulozy Sulfitowej (Tychy - Czułów)

1894 - powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej

1898 - powstanie Browaru Obywatelskiego

1908 - doprowadzenie do miasta energii elektrycznej

1930 - odsłonięcie przedwojennego Pomnika Powstańca Śląskiego

1933.11.20 - uchwała Śląskiej Rady Wojewódzkiej o przyznaniu Tychom praw gminy miejskiej

1934.01.01 - przyznanie Tychom praw gminy miejskiej

1939 - powstanie spółki Książęce Browary S.A.

1945.01.28 - wyzwolenie Tychów

1950.10.04 - uchwała Prezydium Rządu w sprawie rozbudowy miasta Tychy

1950 - zmiana herbu miasta na wypełniony czerwonymi cegłami mur z umiejscowionym na górze napisem "Tychy" oraz skrzyżowanym w prawym górnym rogu pyrlikiem z żelazkiem

1951 - ponowne przyznanie Tychom praw miejskich

1953 - powstanie Przedsiębiorstwa Ciężkiego Sprzętu Budowlanego Budownictwa Węglowego

1956 - Powstanie Spółdzielni Pracy Piezoelektronika

1957 - powstanie Przedsiębiorstwa Przemysłu Chłodniczego (pierwszy w Polsce zakład przemysłu chłodniczego)

1958 - powstanie Spółdzielni Pracy "Tyszanka"

1958 - podjęcie decyzji o budowie Elektrociepłowni Tychy

1958 - rekonstrukcja przedwojennego Pomnika Powstańca Śląskiego

1959 - powstanie zajezdni autobusowej PKM Tychy

1960 - powstanie Ciepłowni

1964 - powstanie Zakładu Elektroniki Górniczej

1966 - powstanie Przedsiębiorstwa Sprzętowo - Transportowego Budownictwa Elektrowni i Przemysłu "TRANSPRZET"

1968 - powstanie Kombinatu Ogrodniczego

1969 - powstanie Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo - Młynarskiego

1970 - powstanie Śląskich Zakładów Mechanizacji Budownictwa ZREMB

1970 - powstanie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "SAD"

1971 - powstanie Zakładu Produkcji Elementów Budowlanych

1971 - powstanie Przedsiębiorstwa Dostaw Materiałów Odlewniczych

1971 - powstanie Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych

1972 - powstanie Spółdzielni Inwalidów "TERMOPLASTYKA"

1973 - powstanie Zakładu Wytwórczego Serów Topionych

1973 - powstanie Fabryki Samochodów Małolitrażowych

1975 - połączenie tyskich i zabrzańskich browarów w jedno przedsiębiorstwo - Górnośląskie Zakłady Piwowarskie z siedzibą w Zabrzu

1975 - odsłonięcie Pomnika Walki i Pracy (pierwotna nazwa pomnika to Pomnik Integracji)

1981.01.01 - tyskie browary ponownie sie usamodzielniają

1989 - zmiana herbu miasta na srebrno-złoty róg na błekitnym polu

1990.07.01 - powstaje spółka Browint, której udziałowcami sa Tyskie Zakłady Piwowarskie i Bank Śląski w Katowicach

1991.10.01 - PKM Tychy wyodrębnia się z Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego

1992 - powstanie Spółki FIAT AUTO POLAND

1992.07.13 - powstanie Spółki Browary Tyskie Górny Śląsk S.A

1996.01.01 - PKM Tychy zostaje przekształcone w spółkę PKM Sp. z o.o. w Tychach

1996 - powstanie Kompanii Piwnej, która wykupiła 52% akcji Browarów Tyskich Górny Śląsk SA

1996.06.18 - powstanie Podstrefy Tyskiej Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomiczna S.A.

1998 - otwarcie nowej rozlewni i Centrum Obsługi Klienta Browarów Tyskich

1998 - otwarcie drukarni AGORY wydawcy Gazety Wyborczej

1998 - powstanie fabryki ISUZU

1998 - uchwała Rady Miasta w sprawie zmiany herbu miasta zrealizowana w 2000 roku

1998 - likwidacja Browaru Obywatelskiego

1999 - z połączenia Lech Browary Wielkopolski SA oraz Browarów Tyskich Górny Śląsk SA powstaje Kompania Piwowarska SA

2000 - zmiana herbu miasta na złoty róg z czarnymi okuciami z rzemieniem koloru złotego skręconym ku górze na błękitnym polu

2001.10.24 - otwarcie nowej hali sportowej przy ul. Borowej 123

2003.04 - powstanie Tyskich Hal Targowych "Centrum"

2003.06 - powstanie pola do nauki gry w golfa

2004.05.01 - otwarcie hotelu Aros

2004.05.01 - otwarcie hotelu Piramida

2004.11.22 - otwarcie Tyskiego Muzeum Piwowarstwa

2005.03.18 - zdobycie przez GKS Tychy Mistrzostwa Polski w hokeju na lodzie

2005.04.25 - otwarcie Muzeum Miejskiego

2006.04.28 - otwarcie kina wielosalowego Nove Kino Tychy

2008.05.25 - otwarcie nowej hali sportowej na Ul.Piłsudskiego (Zespół Szkoł Municypalnych)

[edytuj] Geografia

Tychy należą do większych miast województwa śląskiego (131 547 mieszkańców wg stanu w dniu 31 XII 2004 r.). Położone są w jego południowej części na wysokości poniżej 300 m n.p.m., na pograniczu Kotliny Oświęcimskiej i Wyżyny Śląskiej. Miasto leży w obrębie megaregionu Karpackiego, prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym, obejmując m.in. fragment Kotliny Oświęcimskiej.

Usytuowane są przy skrzyżowaniu tras międzynarodowych Warszawa–Wiedeń (w Tychach jest to ul. Beskidzka / DK 1) i krajowej Opole-Kraków (ul. Mikołowska i Oświęcimska / DK 44). Miasto położone jest w odległości ok. 58 km w linii prostej na południe od portu lotniczego w Pyrzowicach i 65 km na zachód od portu lotniczego Kraków-Balice, około 30 km na północny wschód od granicy czeskiej oraz ok. 55 km na północ od granicy słowackiej. W odległości 12 km od Tychów przechodzi autostrada A4.

W odległości około 25 km od Tychów znajdują się następujące pasma górskie: Beskid Śląski i Beskid Żywiecki. Odległość ok 30-45 km od niektórych beskidzkich kurortów jak np: Szczyrk, Żywiec czy Wisła oraz w odległości 38 km od największego beskidzkiego miasta Bielska-Białej sprawia, że Tychy są dobrym miejscem wypadowym w góry, choć oczywiście nie tak dobrym jak samo Bielsko-Biała. W pogodne dni z obszaru miasta widać panoramę Beskidu Śląskiego, Małego i Żywieckiego - z największą górą całego pasma Beskidów - Babią Górą (1725 m n.p.m.) oraz na samym wschodzie horyzontu Beskidu Makowskiego.

Od południa, wschodu i zachodu miasto otaczają Lasy Pszczyńskie będące pozostałością dawnej Puszczy Pszczyńskiej, a na północ od miasta znajdują się Lasy Katowicko-Murckowskie, będące fragmentem południowej części Leśnego Pasa Ochronnego GOP.

Tychy leżą w dorzeczu Wisły, w zlewni Wisła Mała.

[edytuj] Klimat

Obszar, na którym leżą Tychy występuje w regionie klimatycznym małopolskim. Charakteryzuje się on mikroklimatem wyżynnym z dużym wpływem pobliskich gór - dla miasta jest to pasmo Beskidu Śląskiego i Żywieckiego.

Średnioroczne temperatury powietrza, średnioroczne opady i średnie opady dla półrocza chłodnego (listopad-kwiecień), a także półrocza ciepłego (maj-październik) dla Tychów i dla porównania Warszawy prezentuje poniższe zestawienie:

---

        < Tychy---------------Warszawa >
   +7,5 < średnia  roczna  temperatura > +8,0
   -3,3 < średnia temperatura stycznia > -3,0
  +17,5 < średnia  temperatura  lipca  > 19,0
880-900 < opady     średnie     roczne > 500-550
    400 < opady półrocze chłodne XI-IV > 200
    500 < opady  półrocze  ciepłe  V-X > 350

---

Charakterystycznym zjawiskiem występującym w Tychach są wiatry wiejące niemal codziennie, stąd Tychy są określane często mianem miasta przeciągów. Wpływa na to m.in. położenie Tychów tzn. "u podnóża gór" oraz Brama Morawska. Charakterystycznym zjawiskiem są też liczne burze oraz duża i nierzadko nagła zmienność pogody na tym obszarze. Do Tychów docierają również silne wiatry halne z pobliskich Beskidów, które wieją najczęściej w okresach jesiennym i wiosennym. Oczywiście nie są one tak silne jak w Beskidach, czy chociaż w Bielsku-Białej ale mogą osiągać nawet 30-32 m/s tj. ok 120 km/h, jednak takie prędkości w Tychach osiąga stosunkowo rzadko.

Śnieg i śnieg z deszczem w Tychach pada czasami już pod koniec września jak np. w 1995 r. kiedy to miejscami śnieg pokrył zieleń. Utrzymywanie się pokrywy śnieżnej w kwietniu to nic dziwnego. Może ona sięgać nawet do 50 cm jak to miało miejsce 1996 r. Także zimowa sceneria podczas Świąt Wielkanocy zdarza się dosyć często. Zdarzały się lata jak np. w roku 1985 kiedy śnieg spadł 1 maja oraz całkiem niedawno bo 23 i 24 maja 2004 roku kiedy to wystąpiły opady krupy śnieżnej i śniegu z deszczem przy temperaturze +3 i +4 stopnia w dzień i ok. +2°C w nocy. W Wielką Sobotę, dnia 14 kwietnia pod wieczór spadł śnieg. Następnego dnia była słoneczna i gorąca pogoda. 20 marca 2007 spadł śnieg, który otrzymał się do następnego dnia, chociaż wcześniejsze dni były całkiem ciepłe. 2 listopada 2006 zrobiła się w Tychach prawdziwa zima, jednak 3 dni później śnieg opadł pod wpływem deszczu. Cały listopad był natomiast bezśnieżny, podobnie jak grudzień. Jednak 29 grudnia 2006 spadł śnieg. Dwa dni później stopniał.

[edytuj] Tranzyt

[edytuj] Transport drogowy

Tychy leżą przy Drodze Krajowej nr 1 (Gdańsk - Cieszyn), nr 44 (Gliwice - Kraków) oraz nr 86 (Tychy - Katowice - Sosnowiec - Wojkowice Kościelne). W Tychach zaczyna się również wschodnia obwodnica GOP-u znana jako droga ekspresowa S1. Z Tychów można też dojechać drogami lokalnymi do Katowic, Kobióra, Mikołowa, Lędzin oraz do Bojszów. 12-15 km za miastem Tychy w kierunku Gdańska i Katowic przebiega autostrada A4.

[edytuj] Transport kolejowy i autobusowy

W dzielnicy Stare Tychy znajduje się dworzec PKP, skąd istnieją bezpośrednie połączenia kolejowe do takich miast jak Warszawa, Białystok, Katowice czy Bielsko-Biała. Pomimo peryferyjnego położenia dojazd do dworca jest stosunkowo łatwy, jako że trasy większości miejskich linii autobusowych i wszystkich trolejbusowych przebiegają obok niego.

Tychy nie posiadają dworca PKS.

1 Września 2008r planowane jest uruchomienie Szybkiej Kolei Miejskiej, która ułatwi dojazd do sąsiadujących z Tychami Katowic. Według projektu, mają zostać przywrócone do użytku dwie stacje - Tychy Miasto i Tychy Zachodnie. Docelowo podróż z przystanku Tychy Miasto do Katowic ma zająć nie więcej niż 25 minut. Wraz z tym zamierza się też dokończyć budowę trasy kolejowej Tychy - Oświęcim, która na razie łączy miasto z fabryką Fiata.

[edytuj] Transport lotniczy

W Tychach lotniska nie ma, ale Tychy mają dobre połączenie drogowe z lotniskiem w Pyrzowicach. Wystarczy wjechać w Tychach na drogę ekspresową S1, a potem trzymać się cały czas tej drogi (w Podwarpiu jest oznakowanie do lotniska w Pyrzowicach).

[edytuj] Osoby związane z Tychami

• Generał Roman Polko - były dowódca GROM-u, zastępca szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego,
• Hanna Adamczewska-Wejchert - architekt,
• Kamilla Baar - aktorka,
• Zbigniew Białek - koszykarz,
• Adam Bielecki - himalaista,
• Eugeniusz Cebrat - piłkarz (srebrny medalista Polski) z drużyną GKS-u),
• Józef Chrząstek - hokeista (napastnik hokejowej reprezentacji kraju, uczestnik MŚ),
• Mariusz Czerkawski - hokeista NHL,
• Ryszard Czernow - fotograf i reżyser,
• August Dyrda - rzeźbiarz,
• Barbara Frankiewicz - malarka i projektantka,
• Tadeusz Godyń - zapaśnik,
• Helena Golda-Błahut - malarka i projektantka,
• Henryk Gruth - hokeista, olimpijczyk i trener,
• Jadwiga Gryn - aktorka,
• Zygmunt Hanusik - kolarz,
• Bartosz Karwan - piłkarz,
• August Kiss - rzeźbiarz,
• Rafał Klimkiewicz - fotoreporter,
• Stanisław Kluska - grafik, profesor zwyczajny ASP w Katowicach,
• Dominika Korwin - aktorka,
• Ireneusz Krosny - mim,
• Józef Krupiński - poeta,
• Lucyna Langer-Kałek - lekkoatletka (złoty medal Uniwersjady w Meksyku w 1979 roku i inne,
• Michał Lipiński - pianista,
• Krystyna Loska - aktorka, prezenterka telewizyjna,
• Jakub Loska - reporter TVN24
• Łukasz Łyszak - siatkarz, NECVA,
• Stanisław Mazuś - malarz, wybitny portrecista
• Piotr Meresiński - kierowca rajdowy,
• Marek Moś - dyrygent, dyrektor artystyczny orkiestry kameralnej AUKSO,
• Janusz Muszyński - muzyk, kompozytor, wykonawca,
• Jan Nowak - malarz,
• Roman Ogaza - piłkarz,
• Piotr Kupicha - wokalista zespołu Feel
• Krzysztof Oliwa - hokeista, NHL,
• Maciej Pieprzyca - reżyser, m.in. Kryminalni, Na dobre i na złe,
• Michał Piotrowski - taniec irlandzki,
• Żaklina Pitek - projektantka mody,
• Aleksandra Przybysz - siatkarka (dwukrotna mistrzyni Europy i Polski),
• Sylwia Pycia - siatkarka (mistrzyni Europy,
• Ryszard Riedel - muzyk zespołu Dżem,
• Sebastian Riedel - muzyk zespołu Cree,
• Adam Romaniuk - grafik (sitodruk, digrafia), profesor zwyczajny ASP w Katowicach,
• Zbigniew Skorek - reżyser, animator kultury, założyciel Amatorskiego Teatru Ruchu i Pantomimy Migreska,
• Kazimierz Szachnitowski - piłkarz,
• prof. Marek Szczepański - socjolog,
• Mirosław Szumny - geograf, podróżnik, alpinista,
• Henryk Średnicki - bokser (mistrz świata),
• Grażyna Torbicka - prezenterka telewizyjna,
• Halina Tymusz - malarka, pedagog,
• Beata Wąsowska - twórca niezależny, (min. malarstwo, digrafia); wielokrotna Mistrzyni Polski w biegu na orientację,
• Tomasz Wenklar - rzeźbiarz,
• Dariusz Wieczorek - hokeista (bramkarz hokejowej reprezentacji kraju),
• Krzysztof Wielicki - himalaista,
• Kazimierz Zgryzek - prawnik,
• Zbigniew Żedzicki - zapaśnik,
• Sławomir Żukowski - reżyser i malarz, Amatorski Teatr
• Marcin Skorek - założyciel Tyskiego Stowarzyszenia Promocji Kultury Młodych
• Piotr Celiński - trener,kung-fu

[edytuj] Gospodarka

Miasto znane jest z browaru - Tyskie Browary Książęce, które obecnie wchodzą w skład Kompanii Piwowarskiej SA.. Jest to najstarszy nieprzerwanie działający browar w Polsce.

W Tychach znajdują się zakłady motoryzacyjne koncernu FIAT, w których produkuje się najwięcej samochodów w Polsce. Tyska fabryka FIAT-a ma wyłączność na produkcję Fiata Panda na całą Europę.

W mieście znajduje się podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej - m.in.: zakłady Ispol, będących poddostawcą Isuzu, Macro Molds Polska, Delphi, drukarnia Agory (jedna z trzech w Polsce), Maflow (dawne Manuli), VAB, Rosa, Lear, Trass, Ekoland, Celt-Glass, Metalimpex.

Tychy znane są również ze Śląskiej Giełdy Kwiatowej. Jest to dziś jedno z najbardziej rozwijających się miejsc ze względu na obrót handlowy kwiatami w Polsce. W Tychach istnieją następujące hipermarkety: OBI, Real, E.Leclerc, Kaufland, Tesco, Lidl oraz centrum handlowo-rozrywkowe City Point.

Bezrobocie w Tychach (na dzień 31.03.2008) wynosi 4,7% ^[1]

[edytuj] Komunikacja

Jednym z elementów komunikacji miejskiej jest sieć trolejbusowa (ok. 40 km trakcji), obok tradycyjnej komunikacji autobusowej. Organizatorem komunikacji na terenie Tychów oraz na terenie 7 innych gmin (Mikołów, Łaziska Górne, Orzesze, Ornontowice, Wyry, Kobiór i Lędziny), które przekazały Tychom, w drodze porozumienia, zadania związane z organizowaniem komunikacji zbiorowej jest Miejski Zarząd Komunikacji w Tychach (MZK Tychy). Głównymi przewoźnikami są PKM Tychy, Tyskie Linie Trolejbusowe oraz firma Meteor Jaworzno. Pozostali przewoźnicy obsługują głównie linie mikrobusowe.

Działalność MZK Tychy jest prowadzona głównie na terenie miasta Tychy oraz na terenie Bierunia, Gierałtowic, Gliwic, Katowic, Lędzin, Łazisk, Mikołowa, Orzesza, Ornontowic i Rudy Śląskiej. Obsługiwanych jest 35 linii zwykłych, 2 pośpieszne, 5 trolejbusowych, 10 mikrobusowych i jedna szkolna. Tabor składa się z ponad stu pojazdów, w tym 23 niskopodłogowych, 32 przegubowych, 18 gazowych, 3 nisko pojemnościowych, 24 trolejbusów, 10 busów. W przeważającej części tabor stanowią autobusy marki Solaris i Jelcz. Trolejbusy są zbudowane na bazie autobusów marki Jelcz oraz Solaris. W Tychach obowiązuje taryfa czasowa, dostępne są bilety 20-, 40-, i 90-minutowe, dobowe, tygodniowe i miesięczne.^[2]

• Linie miejskie autobusowe: 2, 21, 51, 128, 131, 137, 254, 273, 291, 696
• Linie miejskie mikrobusowe: G, L, S, W
• Linie miejskie trolejbusowe: A, B, C, D, E
• Linie miejskie szkolne: Sz

• Linie podmiejskie - autobusowe:

1, 4, 14, 36, 400 - do Katowic

33 - do Gliwic

75, 157, 268 - do Mikołowa

82 - do Halemby

31 - do Bierunia

262, 536 - do Lędzin

• Linie podmiejskie - ekspresowe:

E1 - do Katowic

E2 - do Gliwic

• Linie podmiejskie - mikrobusowe:

T - do Świerczyńca

• Linie kursujące poza Tychami - autobusowe:

5K, 25S, 29, 45, 69, 245, 294, 605, 620, 655, 709

• Linie kursujące poza Tychami - mikrobusowe:

J, K, Ł, M, N

Tyska komunikacja miejska wprowadziła mobilny system informacji o rozkładzie jazdy, który jest dostępny także dla osób niewidomych i słabowidzących - Ginger.

[edytuj] Ronda w Tychach

Skrzyżowanie	Nazwa	Rok powstania
Piłsudskiego - Armii Krajowej	Paprocańskie	1983
Bielska - Żwakowska - Jana Pawła II	Polonia	1996
Bielska - Jaśkowicka - Piłsudskiego	Skałka	1997
Piłsudskiego - Dmowskiego	Lwowskie	1997
Dmowskiego - Roweckiego - Jana Pawła II	Cassino	1997
Jana Pawła II - Armii Krajowej - Paprocańska - Wyszyńskiego	Olimpijskie	1999
Towarowa w rejonie Tesco	Strefowe	2000
Żwakowska - Harcerska	Sublańskie	2001
Jaśkowicka - Stoczniowców	Żwakowskie	2002
Sikorskiego - Armii Krajowej	Zesłańców Sybiru	2004
Harcerska - Stoczniowców	bez nazwy	2007
Oświęcimska(DK44) - Turyńska(DK44) - Kościelna - Długa (projektowane)

[edytuj] Podział administracyjny

[edytuj] Osiedla

• A osiedle ANNA
• B osiedle BARBARA - również "podosiedle": BALBINA
• C osiedle CELINA
• D osiedle DOROTA - również "podosiedla": D-1, D-3
• E osiedle EWA
• F osiedle FELICJA - również "podosiedle": F-1
• G osiedle GENOWEFA
• H osiedle HONORATA, HIEROWSKIEGO - również "podosiedla": H-4, H-5, H-6, H-7
• K osiedle KAROLINA
• L osiedle LUCYNA
• Ł osiedle ŁUCJA
• M osiedle MAGDALENA
• N osiedle NATALIA
• O osiedle OLGA
• P osiedle PAULINA - również "podosiedle": P-1
• R osiedle REGINA - również "podosiedle": R-1
• S osiedle STELLA - również "podosiedle": S-1 (Osiedle Sosnowe)
• T osiedle TERESA - również "podosiedle": T-1
• U osiedle URSZULA - również "podosiedle": U-1
• W osiedle WERONIKA
• X osiedle XYMENA - przy ulicy Uczniowskiej, Alei Piłsudskiego i ulicy Tischnera
• Z osiedle ZUZANNA - również "podosiedle": Z-1

[edytuj] Dzielnice

Tychy są podzielone na dzielnice: Wilkowyje, Mąkołowiec, Czułów, Śródmieście (podzielone na osiedla), Wartogłowiec, Zawiść, Jaroszowice, Urbanowice, Wygorzele, Cielmice, Paprocany, Żwaków, Glinka i Suble, Stare Tychy, Zwierzyniec.

[edytuj] Miasta partnerskie

Miasto	Państwo	Rok rozpoczęcia
Cassino	Włochy	1977
Berlin Marzahn-Hellersdorf	Niemcy	1992
Huddinge	Szwecja	2002

[edytuj] Miasta współpracujące

Miasto	Państwo	Rok rozpoczęcia
Roubaix	Francja	1995
Milton Keynes	Wielka Brytania	1995
Tuttlingen	Niemcy	1997
Dacorum	Wielka Brytania	1999
Kijów-Podole	Ukraina	2000

[edytuj] Zabytki oraz interesujące miejsca

[edytuj] Zabytki

• Browar Książęcy i Obywatelski
• Kościół parafialny św. Marii Magdaleny
• Pałac Promniców w Tychach
• Huta Paprocka
• Młyn miejski
• Muzeum Miejskie

[edytuj] Interesujące miejsca

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać próżnych wyrażeń takich jak "znani", "najlepsi" itd. Kryteria możesz omówić w dyskusji artykułu. Zobacz też: Zasady tworzenia list.

• Kryta pływalnia
• Stowarzyszenie Klub Żeglarski "WYGA"
• Ścianka wspinaczkowa
• Korty przy "Szatni"
• Korty tenisowe
• Korty tenisowe - Tenis Klub
• Armada Golf - pole do nauki gry w golfa
• Jezioro Paprocańskie

[edytuj] Kultura

• Tyskie Muzeum Piwowarstwa
• Muzeum miejskie
• Teatr Mały
• Teatr BELFEGOR
• Amatorski Teatr Ruchu i Pantomimy MIGRESKA
• Tychy Press Photo
• Kino Andromeda 1 sala, 572 miejsca
• Novekino 5 sal na 1212 miejsc
• MCK
• Domy kultury
• Zespoły muzyczne z Tychów i okolic
• Galerie
• Biblioteki

[edytuj] Samorządowcy

• Andrzej Dziuba

[edytuj] Edukacja

• Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Tychach
• Politechnika Śląska w Gliwicach, wydział zamiejscowy w Tychach

[edytuj] Sport

[edytuj] Piłka nożna

• GKS 71 Tychy
• OKS ZET Tychy
• JUW-e Jaroszowice
• GKS 71 II Tychy
• KTK Tychy
• TKKF Pionier/MUKS Bachus Tychy
• Chrzciciel Tychy
• KS Czułowianka
• Ogrodnik Cielmice
• MOSM Tychy

[edytuj] Hokej

• GKS Tychy

[edytuj] Piłka halowa

• GKS Jachym Tychy
• Rodakowski Tychy
• Cekol Tychy
• UKS Tyska 5

[edytuj] Judo

• UKS Ippon Tychy

[edytuj] Unihokej

• TKKF Pionier Tychy

[edytuj] Kolarstwo szosowe

• Kolarskie Towarzystwo Sportowe

[edytuj] Koszykówka

• Big Star Tychy
• MOSM Tychy

[edytuj] Siatkówka męska

• KS Rodakowski
• GKS KOMBUD Tychy

[edytuj] Tenis stołowy

• Górnośląski Klub Sportowy Tychy

[edytuj] Rajdy samochodowe

• Automobilklub Ziemi Tyskiej

[edytuj] Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Tychach

Działalność sportową i rekreacyjną prowadzi Zespół ds Sportu i Organizacji Imprez, w którego skład wchodzą m.in.:Miejski Ośrodek Sportów Młodzieżowych, Dział Organizacji Imprez, Osiedlowe Centra Sportowe. Ośrodek finansowany w całości ze środków budżetu miasta.

[edytuj] Zarządzane obiekty

• Kryta Pływalnia
• Stadion Zimowy (kryte lodowisko)
• Stadion Miejski
• Ośrodek Wypoczynkowy "Paprocany"
• Kompleks Sportowy "Paprocany"
• Zespół Boisk Piłkarskich

[edytuj] Miejski Ośrodek Sportów Młodzieżowych

• MOSM Tychy

[edytuj] Kościoły i Związki Wyznaniowe

Kościół Rzymskokatolicki

Inne:

• Parafia Ewangelicko-Augsburska w Tychach - ul. ks. bp. Juliusza Burschego 20.
• Świecki Ruch Misyjny "Epifania" - zbór w Tychach, ul. Kościuszki 12.

[edytuj] Tychy w liczbach

Patron miasta Tychy - św. Krzysztof Położenie Tychów - szerokość geograficzna: 50.08°N, długość geograficzna: 19.00°E Powierzchnia gminy - 81,72 km2 Powierzchnia lasów - 21,64 km2 Powierzchnia zieleni miejskiej - 1,27 km2 Powierzchnia zieleni miejskiej na jednego mieszkańca - ok. 8 m2 Gęstość zaludnienia na 1 km2 ok. 1606 Tablice rejestracyjne: ST

Liczba mieszkańców - 131 854 (dane z 2004 r.) w tym:

- kobiet 67 68 - mężczyzn 64 173

Tychy w liczbach: Teatry - 1 Kina - 2 Stadiony - 2 Lodowiska - 1 Biblioteki - 16 Pływalnie, baseny - 1 Ilość mieszkańców na metr długości plaż strzeżonych - ok. 1000 osób/1 m (tragedia) Apteki ogólnodostępne - 23 Przychodnie - 27 Szpitale - 2 Liczba placówek pocztowych i telekomunikacyjnych - 14 Liczba oczyszczalni ścieków - 2 Liczba wysypisk zorganizowanych - 1

[edytuj] Zobacz też

• Ludność Tychów

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalny portal miasta Tychy
• Urząd Miasta Tychy

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

[edytuj] Przypisy

1. ↑ http://www.pup.tychy.pl
2. ↑ Oficjalna strona MZK w Tychach