Gierałtowice (województwo śląskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°22' N 18°73' E

Gierałtowice

Herb Gierałtowic

Gierałtowice

Gerda Czapelka

10,48 km²

50° 22' 00'' N
18° 73' 00'' E

Liczba
mieszkańców
• liczba ludności

4 800

Strefa numeracyjna
(do 2005)

032

Kod pocztowy

44-186

Tablice rejestracyjne

SGL

Położenie wsi

Położenie na mapie Polski

Gierałtowice

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Gierałtowice (niem. Gieraltowitz) – wieś sołecka w Polsce w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Gierałtowice, siedziba gminy Gierałtowice.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.

[edytuj] Położenie

Gierałtowice położone są w zachodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, 7 km na południowy wschód od Gliwic.

Usytuowane są w Kotlinie Kozielskiej na wododziale pomiędzy dolinami Kłodnicy i Bierawki. Teren pocięty jest dolinami dopływów Potoku Knurowskiego i Potoku Bojkowskiego. Naturalne ukształtowanie terenu uległo znacznemu przekształceniu ze względu na osiadanie terenu wywołane eksploatacją węgla kamiennego przez KWK Knurów i KWK Sośnica-Makoszowy.

[edytuj] Historia

Wieś Gierałtowice powstała przypuszczalnie w latach 1280-1290 w rejonie rozległego lasu Boyków. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od imienia zasadźcy (organizatora wsi stojącego na czele osadników) Gerharda, prawdopodobnie niemieckiego pochodzenia (spolszczenie niemieckiego Gerhard to Gieralt).

Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 22 czerwca 1290 roku, a druga z 24 czerwca 1294 roku. Obydwie wymieniają sołtysa Vitosława z Gierałtowic, prawdopodobnie pierwszego sołtysa. W początkach XIV wieku Gierałtowice stają się własnością rycerską. Pierwsi znani właściciele to Jan, Piotr i Marek, "trzej bracia z Gierałtowic", legitymujący się herbem Jastrzębiec. Następnym właścicielem został Maciej Dobszyc, a po roku 1532 nabył je Jan Gierałtowski. Ród Gierałtowskich władał wsią do roku 1665 kiedy hrabina Joanna Prażmowa sprzedała je Janowi Skalowi, a ten w roku 1679 baronowi Jerzemu Welczkowi (Wilczkowi), który był również właścicielem między innymi Zabrza, Chudowa, Paniówek, Łabęd i Starych Gliwic. Po jego śmierci dobrami zarządzała jego siostra Anna Zuzanna, która odsprzedała majątek Jerzemu Franciszkowi von Holly. W roku 1697 jako właściciel wymieniany jest Kasper von Szyk (Schick) z Leszczyn, a następnie jego córka Barbara Katarzyna z mężem Henrykiem Wypleram. Byli oni również posiadaczami Bekszy, obecnego przysiółka Gierałtowic. W roku 1700 żona Kaspra von Szyk Cecylia podarowała kościołowi dużą parcelę na której stoi obecny kościół parafialny.

Po kolejnych zmianach właścicieli w roku 1839 Gierałtowice nabył Józef von Poraj Madejski. Madejscy wybudowali sobie w Gierałtowicach dworek zwany później "pałacykiem Madejskich". Przeszedł on w roku 1853 w ręce jego córki i zięcia Karola von Raczek. W latach 1898-1904 Raczkowie wybudowali sobie w Przyszowicach okazały zamek w stylu neobarokowym, w którym mieszkali. Majątkiem w Gierałtowicach zarządzał administrator. Majątek po Karolu odziedziczyli jego synowie Konrad i Franciszek. Konrad, który był porucznikiem ułanów uległ wypadkowi podczas ćwiczeń szermierczych i zmarł w roku 1888 w Berlinie. Po śmierci jego żony wszystkie dobra przypadły Franciszkowi. W 1902 roku Franciszek von Raczek został rotmistrzem a następnie majorem 13 Pułku Ułanów. W latach 1895-1898 wybudował w Gierałtowicach mały klasztor, który w wieczyste użytkowanie przekazał siostrom Służebniczkom Najświętszej Marii Panny. Zmarł w roku 1926 w Przyszowicach i tam został pochowany. Pozostawił dwie córki z których młodsza, niezamężna Dolores von Raczek mieszkała w Gierałtowicach i zarządzała majątkiem do roku 1929, kiedy sprzedała go Spółce Osadniczej "Ślązak" z Katowic.

Po I wojnie światowej, powstaniach śląskich i plebiscycie wsie Przyszowice i Gierałtowice włączone zostały wraz z dobrami von Raczków do Polski. Po parcelacji majątku dworskiego cały obszar Gierałtowic stał się własnością mieszkańców.