Bukowsko

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°29' N 22°04' E49.4833333 22.0666667 (Bukowsko)

Bukowsko
Herb Bukowska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Bukowsko
Sołtys	Kazimierz Zadylak
Położenie	49° 29'  N 22° 04'  E
Liczba mieszkańców (2006)  • liczba ludności	1700
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38-505
Tablice rejestracyjne	RSA
Położenie na mapie Polski Bukowsko
Strona internetowa wsi

Bukowsko – wieś (w latach 1748-1946 miasto), siedziba gminy Bukowsko w powiecie sanockim województwa podkarpackiego. Leży nad potokiem Bukowiec oraz Sanoczek w dorzeczu Sanu, 16 km na południowy zachód od Sanoka, na Pogórzu Bukowskim.

W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa krośnieńskiego.

Wieś położona jest 17 km od drogi krajowej nr 28 . Najbliższe przejścia graniczne przez Radoszyce (polska-słowackie) – 21 km (przejście drogowe – pojazdy do 7,5t) przez Krościenko (polsko-ukraińskie) – 44 km (przejście drogowe i kolejowe – pojazdy do 7,5 t oraz autobusy)

Spis treści 1 Historia 2 Architektura 2.1 Zabór austriacki 2.2 II wojna światowa 3 Religie i wyznawcy 3.1 Katolicy obrządku łacińskiego 3.2 Protestanci 3.3 Żydzi 3.3.1 Synagogi 3.3.2 Pogrom 3.4 Wyznawcy obrządku greckokatolickiego 4 Mieszkańcy 4.1 Magistrat bukowski 4.2 Wykaz posiadaczy domów w Bukowsku w 1773 4.3 Nazwiska mieszczan bukowskich wg. posiadanych domów w roku 1789 4.4 Nazwiska żydowskie 4.5 Nazwiska z ksiąg parafialnych rzymskokatolickich 4.6 Emigracja 4.7 Znane osoby związane z miejscowością 5 Ballada o Bukowsku 6 Właściciele Bukowska 7 Bibliografia 8 Przypisy 9 Zobacz też 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Nazwa wsi pochodzi od polskiej lub ukraińskiej nazwy buka. Najstarsze zapisane nazwy miejscowości Bukowsko to: Bucowsko, Bvkowsko (XV wiek), Bukosko (1785); w brzmieniu ukraińskim: Bukivs'ko (1851); w brzmieniu łemkowskim: Butiwsko, Bukowsko, Bukisko, w jęz. jid. בוקאווסק Bikofsk. Na radzieckich mapach woj. z okresu II. w.ś. jako Буковско.

W dokumentach z 1361 i z 1468 wzmiankowane jako Bukowsko Inferius. Pierwszymi odnotowanymi sołtysami bukowskimi byli Johannes scultenus de Bukowsko, a następnie Janek scultelo w 1436. Od 1435 Piotr ze Zboisk, Petrus de Boyska, Petrus de Tyrawa, ożeniony z Małgorzatą, 1434-1465 chorąży sanocki, właściciel Zboisk, Wolicy, Bełchówki i Zahoczewia, dziedziczył też Bukowsko następnie dobra te zostaną skasowane za opieszałości wojenne Przed rokiem 1468 wieś została zaludniona przez schizmatyków, którzy w następnych latach powrócili do wiary katolickiej. Od 1477 wieś znalazła się w dobrach które dzierżawili Jan Herburt z Felsztyna i Odnowa, następnie jego syn Piotr Herburt Felsztyński a następnie wnuk Mikołaj Herburt Odnowski z Felsztyna wojewoda sandomierski. We wsi zamieszkiwała w XV wieku ludność w przewadze polska. W okresie reformacji Bukowsko sprzyjało arianom i było jednym ze znaczniejszych ośrodków reformacji w regionie. W XVIII i XIX wieku było niewielkim miasteczkiem. Przed rokiem 1716 pomiędzy dolną a górną częścią wsi została lokowana osada targowa, która dała następnie początek osadzie małomiasteczkowej i miastu.

Kodeks Dyplomatyczy Małopolski z 1361 wspomina o kościele pw. św. Piotra, który miał kaplicę filialną w miejscowości Wolica, a od 1468 do 1748 należał do łacińskiej parafii w miejscowości Nowotaniec. W roku 1748 ^[1] Bukowsko uzyskuje dzięki staraniom Ossolińskich prawa miejskie oraz przywilej targowy. W roku 1921 Bukowsko liczyło 409 budynków i 2473 mieszkańców, w tym 2302 Polaków, 44 Rusinów i 800 Żydów. W roku 1931 liczba budynków mieszkalnych wzrosła do 421 a mieszkańców do 2714 (Polaków). W roku 1943 w Bukowsku mieszkało 2504 Polaków oraz 5 Ukraińców. W 1942 ponad 700 żydowskich mieszkańców miasta została wywieziona do obozu w Zasławiu lub zgładzona w pobliskich lasach.

[edytuj] Architektura

Za Herburtów do roku 1577 były tu dwie karczmy z browarami oraz dwa młyny. W roku 1773 rynek miejski w Bukowsku nie był jeszcze do końca zabudowany. Obok domu Lithmana Moszkowica stał dom Wawrzyńca Królickiego, który znajdował się naprzeciwko domu Tobiasza Aronowicza. W środku rynku znajdował się drewniany ratusz. Przy ratuszu czynny był browar oraz słodownia. W roku 1820 ogółem w miasteczku było 49 domów mieszkalnych. Bukowsko wg. pomiarów sporządzonych w roku 1786 podzielone był na trzy niwy. Niwa pierwsza obejmowała place miejscowe i domowe ogrody. Niwa druga nosiła nazwę Dział obejmowała grunty do granicy z Nowotańcem na zachodzie na styku z Tokarnią i Wola Piotrową oraz Karlikowem. W niwie drugiej pola orne nazwane były Sanoczkiem. Niwa trzecia o nazwie Łaźniakowa Góra sięgała granicy z Wolicą, Kamiennem, do Bełchówki, dzieliła się na grunty zwane Podwapienne oraz Pasieki podzielone na trzy części każda. W roku 1942 większość, w tym głównie żydowskie domy wokół rynku zostały rozebrane.

[edytuj] Zabór austriacki

Do 1772 roku miasteczko należało administracyjnie do ziemi sanockiej województwa ruskiego. Po I rozbiorze Polski znalazło się w cyrkule leskim, a następnie w sanockim. Po reformie administracyjnej w 1864 Bukowsko było siedzibą powiatu sądowego, w Galicji. W mieście działało 5 kancelarii adwokackich. W 1898 miasto Bukowsko liczyło 1006 mieszkańców (w tym wyznania mojżeszowego 715) i 110 domów, zaś Bukowsko-wieś – 1720 mieszkańców (w tym wyznania rzymskokatolickiego 1604 osoby) i 243 domy. W roku 1898 Gmina Bukowsko liczyła 25 642 osób oraz 3890 domów. W roku 1900 miasto Bukowsko liczyło 991 mieszkańców, natomiast Bukowsko wieś 1830 mieszkańców, na terenie Bukowska w roku tym zamieszkiwało 811 Żydów. Powierzchnia całkowita Bukowska wynosiła w tym czasie 1237 ha ^[2]. Własność szlachecka (dwór pod nr 219 wg numeracji przed rokiem 1946). Miejscowość utraciła prawa miejskie w listopadzie 1946.

[edytuj] II wojna światowa

Wybuch II wojny światowej ujawnił skrywane dotąd konflikty narodowościowe, jakie istniały tu przed wybuchem wojny. Dojrzewająca świadomość narodowa ludności ukraińskiej zmaterializowała się szeregiem ludobójczych aktów przemocy i pogromów. 12 września 1939 po wycofaniu się z Bukowska oddziałów słowackich, koalicjantów III Rzeszy, ludność polska i żydowska stała się obiektem ataków ukraińskich nacjonalistów i popierającej ją ludności ^[3], ^[4] W Bukowsku w czasie uroczystości po wkroczeniu Niemców nacjonaliści ukraińscy urządzili następnie okolicznościowe "przechrzczenie" Św. Jana Nepomucena na Iwana." ^[5], ^[6]. Dopiero wkroczenie do miasteczka jednostek Wehrmachtu położyło kres anarchii i pogromów. Niestety kilka miesięcy później administrację w mieście objęli za przyzwoleniem Niemców nacjonaliści ukraińscy. Nowy wójt, Ukrainiec L. Mazur, okazał się aktywnym konfidentem gestapo znienawidzonym przez Polaków. W okresie okupacji na ludność miejscową denuncjowali przede wszystkim nacjonaliści ukraińscy. 4 marca 1940 na skutek donosów w Bukowsku – Niemcy urządzili obławę rewidując każde gospodarstwo. ^[7] Latem 1944 po pierwszych informacjach o akcjach UPA wymierzonych przeciwko ludności polskiej, wójt Mazur został wyrokiem sądu AK zastrzelony. Bukowsko było następnie palone przez bandy UPA trzy razy w marcu, kwietniu i listopadzie 1946 roku ^[8]. W tym też roku utraciło prawa miejskie.

W okresie wojny mieścił się w Bukowsku sztab niemieckich wojsk okupacyjnych gen. Würtza. W tym też czasie Bukowsko przynależało do placówki nr IV w Nowotańcu, podległej Komendzie Obwodu AK w Sanoku. We wrześniu 1944 podczas operacji dukielsko-preszowskiej w miasteczku stacjonowała niemiecka 68. Infanterie-Division (XXIV. Panzerkorps) oraz 96. Infanterie-Division pod dowództwem Generalleutnanta Richarda Wirtza, broniąca pozycji przed nacierającym od wschodu radzieckim 67 Korpusem piechoty oraz 167 i 129 Korpusem strzelców (107 Dywizji Piechoty).

[edytuj] Religie i wyznawcy

[edytuj] Katolicy obrządku łacińskiego

W Bukowsku od roku 1748 znajduje się parafia rzymskokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Dekanat Sanok I. Parafia obejmowała swoim zasięgiem do roku 1947, m.in. miejscowości: Bukowsko, Wolica, Wola Piotrowa, Wisłok, Bełchówka, Wisłok Wielki, Przybyszów, Płonna, Czystogarb, Smolnik, Osławica, Wysoczany, Turzańsk, Wola Michowa.

[edytuj] Protestanci

W okresie reformacji miejscowość była ośrodkiem kalwinizmu a następnie ok. 1653, arianizmu (bracia polscy);(1558-1721 koniec III wojny północnej). Od lat 70. XX wieku na terenie wsi oraz ościennych rozwija się protestancka Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa.

[edytuj] Żydzi

W roku 1921 w Bukowsku mieszkało 650 Żydów, którzy posiadali dwie synagogi w górnej części rynku na tzw. Targowisku, miasto było siedzibą kahału, zdecydowaną przewagę posiadali chasydzi. Kahał bukowski liczył wtedy ok. 1500 wiernych. Do II wojny światowej kolejnymi cadykami z dynastii dynowskiej byli:

• Szlomo Lejb,
• Elizer Weisblum, zwany również jako Elizar Rzeszowski, wcześniej cadyk w Nowym Sączu, następnie przewodniczący sądu rabinackiego w Bukowsku, prawnuk Elimelecha z Leżajska, z uwagi na panujące w mieście animozje między Żydami, będącymi pod wpływem cadyków sadogórskich i sądeckich radykałów, Elizaer przewodniczył gminie tylko 2 lata,
• Meir Jehuda Szapiro, do roku 1908,
• Dawid Szapiro, syn Jehudy, był rabinem w Bukowsku,
• Hersz Lamer Szapiro, syn Dawida, ostatni rabin bukowski, do roku 1942.

Na terenie miejscowości znajduje się Cmentarz żydowski w Bukowsku

[edytuj] Synagogi

• Synagoga w Bukowsku
• Synagoga w Bukowsku (ul. Sanocka)

[edytuj] Pogrom

13 września 1939, Ukraińcy z Woli Sękowej oraz okolicznych wsi dokonali pogromu na żydowskich mieszkańcach miasta, niszczyli ich mieszkania oraz ograbili sklepy żydowskie. Nstępnie, wiosną 1942 w Bukowsku utworzone zostało getto w którym znaleźli się Żydzi z Bukowska, Komańczy, Niebieszczan, Nowotańca, Markowiec, Pielni i Tokarnii. Getto otoczone było drutem kolczastym. Likwidacja getta nastąpiła 15 października 1942 roku – część Żydów Niemcy stracili na miejscu, a pozostałych ludzi wywieziono do obozu koncentracyjnego w Zasławiu tzw. Zwangsarbeitslager Zaslaw.

[edytuj] Wyznawcy obrządku greckokatolickiego

Administracja Apostolska Łemkowszczyzny, dekanat bukowski obejmował: Karlików, Przybyszów, Wola Piotrowa, Morochów, Zawadka Morochowska, Nowosielce, Pielnia, Dudyńce, Płonna, Kamienne, Wysoczany, Puławy, Tokarnia, Wisłok Dolny, Wisłok Górny, Wola Sękowa, Nagórzany, Wolica, Bełchówka, Ratnawica.

[edytuj] Mieszkańcy

Nazwiska mieszkańców XV-XVI wiek. Barthossius 1443, Anda alias Andrzej 1445, Jakub Tokarz 1445, Staschek Loy 1445, Micolai Schepeyothka 1445, Macziek Kloczek 1445, Stain Lissy 1445, Woytek Stawnykow 1445, Denko 1449, Iohannes 1449, Petrus 1449, Mathoszovycz 1449, Nilolaus 1449, Andreas Dyszel 1449, Petrus Szovalka 1449, Michael Cozlowicz 1449, Hrycz Plaskonka 1449, Andreas Kloczkowicz 1449, Stanislaus Postachta 1449, Paulus Praskurnyk 1449, Petrus Glavis 1486, Piotr Glab Sobolka 1486, Urbanus Sobolka 1486, Jan (karczmarz) 1488, Nicolaus 1504, Jan Vyelgos 1516, Janko Czapajcza 1516, Bartek Kurylcza 1516, Bartek Lysy 1516, Lisic 1516, Piotr Polak 1516, Janek 1516, Maciek 1516, Bugaj 1564, Wawrek 1564, Kurylo 1564, Szczesny 1564, Pekal 1564

[edytuj] Magistrat bukowski

• 1748 wójt Paweł Zadylak, podwójci Marcin Duduś, ławnicy Kazimierz Bochnak, Andrzej Klepca,
• 1786 wójt Maciej Wilczek, ławnicy Hnat Klepiec, Jan Zabiega, Józef Tomczak, Franciszek Kozłowski, Tomasz Duduś, Krzysztof Bednarz,
• 1773, burmistrz Kazimierz Królicki
• 1789, wójt Wojciech Fundarski

[edytuj] Wykaz posiadaczy domów w Bukowsku w 1773

Michał Dąbrowski, Kazimierz Królicki (burmistrz), Piotr Królicki, Wawrzyniec Królicki, Jakub Łuszczyński (ślusarz), Antoni Balewicz, Andrzej Chrząszcz, Wojciech kramarz, Paweł garncarz, metryka józefińska wymienia jeszcze 14 żydowskich mieszkańców miasta.

[edytuj] Nazwiska mieszczan bukowskich wg. posiadanych domów w roku 1789

Michał Dąbrowski, Piotr Królicki, Piotr Królicki (2 dom), Wojciech Fundarski, Tomasz Pleśniarski, Błażej Kutiak, Błażej Chrząszcz, Lithman Moszko, Gerson Lithman, Aron Israel Xyl, Joseph Izrael, Lorens Stonecki, Wojtek Sobolewski, Paweł Wolański, Tomasz Pleśniarski, Szymon Jakubowski, Joseph Gerson, Herszko Aron Lopota, Mortko Markowicz, Antoni Burlewicz, Wojciech Grabowski, Marcin Dębiec, Błażej Stażewski, Szymon Nawalany, Boruch Hosel, Smul Kores, Gerson Lipa, Nossen Iser. ^[9]

[edytuj] Nazwiska żydowskie

Nazwiska Żydów bukowskich z lat 30. XX wieku: Goldberg, Langsam, Weinstock, Gottlieb, Shmerlovski, Pesner, Stern, Raff, Finkelstein, Korn, Velkes, Baum, Rabbi Abraham Pinter (1930), Shenker, Miller, Rand, Ashum, Levi, Wallach, Shpatz, Rabbi Moshe Yosef Teitelbaum (1930), Patennis, Goldfarb, Lerner, Freitag, Dobras, Winter, Bart, Kellerman, Mayer Muskal, Shepses, Shnall, Sheinberg, Hazennes, Landau, Neustein, Drucker, Zuckerkandel, Wasserman, Yannis, Wallach,

[edytuj] Nazwiska z ksiąg parafialnych rzymskokatolickich

Nazwiska występujace w księgach parafialnych rzymskokatolickich II poł XIX wieku: Aulich, Bąk, Baran, Bartnik, Barycki, Bauchmann, Bauer, Becker, Bednarz, Bełchoski, Białobrzeski (nobilis),

Biłas, Biłek, Biskup, Błaszko, Błażko, Blton, Boberska, Bochnarz, Bochniak, Bończak, Borek, Borth, Bromowicz, Brożyna, Bryła, Bugel, Buryk, Bużyk, Choduchoski, Chrząszcz, Chudzicki, Cieśla, Ciupa, Ćwiąkała, Cybulski, Czakański, Czapor, Czarkawski, Czekański, Czucz, Dąbrowski, Dalikowski, de Żurowski, Dębicki, Dębiec, Dożycki, Duduś, Dymiński, Dziewiński, Niezabitowski (nobilis), Filak, Flak, Frącek, Fuger de Rathborn, Grim, Grundt, Grzegorz, Grześ, Grzyb, Grzyszka, Hachowicz, Hajduch, Handl, Hanulak, Hanulak, Hanus, Harasim, Haraszyn, Haszkiewicz, Hnat, Hołowkiewicz, Hołowski, Hromańczyk, Hryciow, Hujsak, Jajko, Jakiel, Jaklewicz,

Jakubaszek, Jaroszewski, Jasiczek, Jędrysik, Jędrzejczak, Jordan, Jurkiewicz, Kamyk, Karbowski, Karnicka, Katrusiak, Kinelski, Kirchner, Kizling, Klebczyk, Kleczka, Klepa, Klepczyk, Klimek, Kohler, Koliba, Konaszewska, Konik, Kornell, Kowal, Kowalik, Kozłoski, Krajewska (nobilis), Krawiec, Kreutzig, Kriak, Kruczyński, Kruczyński, Krulicki, Królicki, Krupski, Kseniak, Kubasiewicz, Kulczycki, Kutiak, Kwarciak, Kwaśniak, Łada, Langer, Langner, Lenk, Leszczyński (nobilis), Lipa, Łuczyński, Łuszcz, Maideski, Malarczyk, Malec, Mały, Mandel, Marzeński, Mazur, Męciński (nobilis), Medardus, Mietka, Mikołajek, Milasz, Minicki, Modrzyński, Muszyński, Mycielski (nobilis), Nawalany, Nendza, Niedzielski (nobilis), Niemiec, Niktowicz, Ogrodnik, Olejnyk, Pawlikowski, Pich, Piechowicz, Pieszczoch, Pietrzycki, Piłat, Pisiewicz, Pituch, Pleśniarski, Podolak, Podolak, Podwapiński (nobilis), Polakowski, Porkołop, Postel, Prucnal, Pstrak, Raciborski, Radożycki, Rakoczy, Rakocy, Rańcio, Reck, Roczniak, Romanowski, Romański, Rychliński, Ryglewicz, Rymarowicz, Rzepa, Rzulicki, Sadowski, Sagan, Scherer, Schoen, Schotz, Sęk, Seredyński, Sieraciak, Śliwiński, Ślusarczyk, Słyszyk, Smiałowski, Sobol, Sobolewski, Sokol, Solon, Sporn, Srogi, Stalecki, Stankowski, Stawarczyk, Stawarczyk, Sternyk, Strzelecki, Styrnik, Suchodolski (nobilis), Świgost, Swoboda, Sypniewski, Szalina, Szaszoski, Szatkowski, Szczepanik, Szczerba, Szołtysik, Szwanowski, Szymański, Szypuła, Truskolaski (nobilis), Truszkowski, Wakerman, Ważykowski, Węgrzynowicz, Wieczorek, Wienniczenko, Wiklewicz, Wilczek, Wildycki,

Wilistocki (pedagogus) Wilusz Wisłocki Poźniak (nobilis) Woinarowski Wowk Zabiega Zachara Zadylak Zając Zakrzewski Zaszowski Zatorska (nobilis) Zatwarnicki Zmarz Żolnierczyk Żydka, Żyłka Żytka Żywka

[edytuj] Emigracja

Po roku 1848 nasiliły się procesy migracyjne ludności:

• 1848-1866 na Górne – Węgry (okolice Koszyc, Jasova),
• 1866-1914 – emigracja zarobkowa polska i żydowska do USA (okolice Chicago) i Francji,
• okres międzywojenny – rejon Bydgoszczy, Tczewa i Białegostoku,
• okres po II wojnie światowej – głównie województwo opolskie i Śląsk.

[edytuj] Znane osoby związane z miejscowością

• Jan Sienieński – założyciel Rakowa
• Zbigniew Sienieński – starosta sanocki
• Krzysztof Ossoliński – wojewoda sandomierski
• Franciszek Maksymilian Ossoliński – marszałek Sejmu
• Józef Kanty Ossoliński – wojewoda wołyński
• Feliks Kiryk – historyk
• Adam Didur – tenor
• Anastazy Jakub Pankiewicz – błogosławiony (2001)
• ks. prof. Eugeniusz Tomaszewski – historyk
• Julian Krzyżanowski – historyk
• Alojzy Ehrlich – mistrz Polski w tenisie stołowym, olimpijczyk i medalista mistrzostw świata w tenisie stołowym
• Piotr Woroniec – rzeźbiarz
• Jan Radożycki – filolog klasyczny i tłumacz autorów starożytnych, prezes sanockiego Stronnictwa Narodowego, wieloletni więzień stalinowski

[edytuj] Ballada o Bukowsku

• • • Tu, na tym miejscu, dawno przed laty
    • Istniało ładne miasteczko
    • Domy kamienne i białe chaty
    • Tworzyły zgodne miasteczko.
      • Za wąską strugą i małym mostkiem,
      • Gdy się wjeżdżało do wioski
      • Po prawej stronie, przy wąskiej drodze
      • Stał okazały sąd grodzki
    • W naszym miasteczku były jarmarki
    • Ze świata kupcy zjeżdżali
    • Nie tylko z Polski i okolicy
    • Lecz z Węgier też przybywali
      • Tak też było, gdyby nie wojna,
      • Którą nam Hitler zgotował
      • Wywoził ludzi do swojej Rzeszy
      • A patriotów mordował.
    • Pożoga wojna jednak minęła,
    • 'Nastały czasy spokoju,
    • Każdy się zabrał do odbudowy
    • Nie szczędząc trudu i znoju.
      • Dolina w górach znowu ożyła
      • Zaczęto budować domy
      • Z braku pieniędzy były skromniejsze
      • A dachy miały ze słomy
    • Tak też było do naszych czasów,
    • Gdyby nie bandy upowskie,
    • Które rabując paliły domy,
    • Zniszczyły wszystkie domostwa
      • Wszyscy mieszkańcy starego grodu
      • Jak mogli, tak pracowali,
      • Piękną szkołę dla swoich dzieci
      • Niedługo też zbudowali
    • Także remizę straży ogniowej
    • I magazyny geesu
    • Współnym wysiłkiem wznosiła ludność
    • Oddając klucze prezesom.
      • Potem zaczęto budować znowu
      • Policję i dom ludowy
      • Chcąc, aby nasza kochana wioska
      • Była pomnikiem odnowy.
    • Ośrodek zdrowia i urząd gminy
    • I bank, i sklepy powstały
    • By nasi ludzie, a potem dzieci,
    • W przyszłości wygodę miały
      • A że w Bukowsku ludek wesoły
      • Do tańca i do różańca,
      • To także zespół jest regionalny,
      • To zespół pieśni i tańca
    • Zespół ten nazwę ma "Bukowianie"
    • Wziętą od naszej osady
    • Ćwieć wieku tańczy i śpiewa,
    • Zdobywa nagrody i sławę.
      • Z kaset video dzieje pradziadów
      • Znane są już w okolicy,
      • Łzę ocierają patrząc rodacy
      • W Australii i Ameryce
    • Nasze tradycje i obyczaje
    • Chcemy w pamięci zachować
    • By przy muzyce swojskiej kapeli
    • Bukowsko mogło się bawić.

autor: Piotr Przyboś

[edytuj] Właściciele Bukowska

• Balowie (1366-1474)
  • Piotr Bal ze Zboisk – 1474
• Herburtowie, -1577)
  • Jan Herburt de Bruchnal, 1493-
  • Piotr Herburt Odnowski
  • Mikołaj Herburt Odnowski
• Sienieńscy (1577-1613)
  • Jan Sienieński, (1577-)
  • Jakub Sienieński (-1613),
• Jasieńscy, 1613 -
• własność dziedziców Nowotańca, (-1710)
• Ossolińscy, Stadniccy, (1710-1780)
  • 1717 Katarzyna Stadndnicka wdowa po Kazimierzu ze Żmigrodu i Leska Stadnickim,
  • 1720 Józef Ossoliński hrabia na Tęczynie, i jego żona Teresa ze Żmigrodu Stadnicka,
  • Franciszek Maksymilian Ossoliński – 1733)
  • Józef Ossoliński do 18 września 1780,
  • Teresa Ossolińska c. Franciszka i Józef Potocki dali początek linii łańcuckiej i krzeszowickiej
  • 1790 Anna Teresa Potocka córka Józefa Ossolińskiego
• 1791 Jan Sielski (Bukowsko, Płonna Kożuszne, Wysoczany, Osławica)
• 1820 Józef Morawski

• Potoccy
• w okresie zaborów Bukowsko zostało przejęte przez rząd austriacki, tzw. dobra kameralne a właściciele zostali spłaceni

[edytuj] Bibliografia

• Akta Grodzkie i Ziemskie
• prof. Adam Fastnacht, Osadnictwo Ziemi Sanockiej w latach 1340-1650, Wrocław 1962
• prof. Adam Fastnacht, Słownik Historyczno-Geograficzny Ziemi Sanockiej w Średniowieczu
• prof. Feliks Kiryk, Zarys dziejów Bukowska do 1795
• Rocznik Sanocki t. I 1963 i t. II 1967 i 2006 zob. Feliks Kiryk
• A. Zielecki. Bukowsko w okresie autonomi Galicji [w:] Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiąta rocznicę urodzin. Kraków 1993. str. 243-258
• Jan Radożycki, Aby o nich nie zapomniano, Szczecin 2007

[edytuj] Przypisy

1. ↑ refnovae fundationionis Bukowsko, 1748 AGZ t.XXIII.str., 273
2. ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Tom XII. Galizien. 10 grudnia 1900. Wien 1907
3. ↑ "Kiedy 12 września 1939 współdziałające z Niemcami oddziały słowackie opuściły miasto, ludność polska stała się obiektem grabieży i rozbojów inicjowanych przez ukraińskich nacjonalistów. Dopiero wkroczenie do Bukowska jednostek Wehrmachtu położyło kres anarchii." [w:] Jerzy Zuba, "W Gminie Bukowsko" str. 19, Roksana, 2004, ISBN 83-7343-150-0
4. ↑ "Ukraińcy sabotowali poczynania obronne ludności polskiej. Np. w Bukowsku, gdzie Polacy przygotowali rowy, okopy i zasieki, Rusini pokryjomu je niszczyli. W rozprężeniu spowodowanym brakiem polskich władz miały miejsce napady rabunkowe ludności ruskiej na Polaków i Żydów. W dniu 13 września Ukraińcy z pobliskich wsi dokonali napadu na Żydów w Bukowsku. "Polaków wtedy nie rabowali, bo ujął się za nimi ówczesny rejent Leon Jaworski, który cieszył się wielkim mirem wśród Ukraińców. W napadzie tym brały udział nawet dzieci. [w:] Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej. S. Kopeć. "Bukowsko w II wojnie". str. 15, Sanok-Zagórz-Lesko 1939-1944 ISSN 1731-870X.
5. ↑ tamże
6. ↑ "Ostatnim rabinem bukowskiej gminy wyznaniowej był Hersz Lamer Szapiro, człowiek o bardzo dużym autorytecie wśród Żydów w tewj części Podkarpacia. Po zajęciu miasta przez Niemców 13 września 1939 Ukraińcy z okolicznych wsi dokonali rabunku sklepów żydowskich, a także częściowo ich mieszkań. [w:] Andrzej Potocki "Żydzi w Podkarpackim", str. 36 Libra, 2004, ISBN 83-89183-05-6"
7. ↑ "Dzień wcześniej w godzinach wieczornych znaczna grupa uchodźców wyszła w kierunku granicy, po drodze jednak natknęła się na uzbrojonych Ukraińców, z którymi doszło do formalnej bitwy. W rewanżu Ukraińcy spowodowali nagonkę na miasto, w wyniku której nastąpiły aresztowania mieszkańców Bukowska. Ludność ukraińska zamieszkująca w strefie przygranicznej często z własnej inicjatywy wyłapywała przechodzących za granicę dokonując rabunku lub też zatrzymując uchodźców i dostarczając Niemcom, za co "etatowi łowcy" otrzymywali wynagrodzenie. Wiosną 1940 po ustąpieniu śniegów w okolicach wsi ukraińskich widywano na polach okaleczone i zrabowane z ubioru zwłoki wielu ludzi, którzy na własną rękę podążali za granicę". [w:] Andrzej Brygidyn. Kryptonim "San". str. 48-49, Relacje Jan Radożycki. SKW 1992.
8. ↑ 3,000 in rebel band terrorized Galicia, Ukrainian Nationalists, German deserters led by SS colonel burn 3 villages in a night (by wireless to The New York Times) Sanok, Poland, April 17, 1946 – a strong, well-organized and elusive band of Ukrainian nationalists and German deserters, estimated at more than 3,000 under the leadership of a German colonel, in a fortnight have succeeded in transformating this sector of the Carpathian foothills of old Galicia into a virtual partisan stronghold. With the burning of three large villages on a single night twoo weeks ago, they now have made 10,000 of thise area's total pre war population of 135,000 homeless and are resisting with complete success all efforts to quell what is tantamount to open insurrection. By burning an avarange of two bridges a day for the last three months, they have completely disrupted communications in this thckly populated but primitive backwoods country and have made it virtually impossible for security police and two Polish divisions to rout them out. By stealing cattle and demanding tributes of a million zlotys (about $10,000) they appear capable of holding out indefinitely in their wooded hide-outs. Gradually the small bands joined forces with a leader said by Polish offcials to be a German SS [Elite Guard] colonel, which is plausible, since the Ukrainian SS was organized by the renegade General Pethuse, whom the Germans reportedly liquidated in 1943 afrer he had served his purpose as the rallying point for the traditionally anti-Communist Ukrainians. The present insurrectionist leader is know by all-by peasent and officials alike – as "The Colonel". The band itself is known as the Banderowce. after one Colonel Banderowce. a Ukrainian who apparently became a legend in this part of the world for his fight with the Ukrainians against the Communists after the last war. The writer of thise dispatch lat week went to the heart of the bandit country, to the village of Bukowsko, where on the night of April 4 the bandits burned down all but eleven of the 400 houses and made more than 3,000 persons homeless. Our escort consisted of therefugee Mayor, now in Sanok and two squads of well-armed Security Police under the command of a nervous 20-year-old second lieutenent. Before burning the village the bandits who were well armed with German and Russian automatics and machine guns, had demanded 1,000,000 zlotys tribute, and the village had raised 300,000. On the night of the fire the villagers received scant warning a few hours before from a peasent that the bandits were coming, but hat not had time to remove their cattle.
9. ↑ Metryka Józefińska, CPHAU Lwów, fond 146, opis 18, sprawa 3086, k-46

[edytuj] Zobacz też

• Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich
• Bukowsko (Bukovsko Horne ) miasto w okręgu Czeskie Budziejowice, Czechy
• Pogórzanie wschodni

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Gminny Portal internetowy
• Bukowsko na mapie Beskidu Niskiego