Kaap Verde
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die Republiek van Kaap Verde (Portugees: Cabo Verde) is 'n republiek geleë op 'n argipel in die Macaronesia ekogebied van die Noord Atlantiese Oseaan, langs die westelike kus van Afrika. Die voorheen onbewoonde eiland is in die 15de eeu deur die Portugese ontdek en gekoloniseer; dit word vervolgens 'n handelsentrum vir slawe uit Afrika. Meeste Kaap Verdiërs stam van beide groepe af.
"Kaap Verde" is vernoem na Cap-Vert, nou in Senegal, die mees westelike punt van Afrika.
|
|||||
| Nasionale leuse: Unidade, ???, Progresso (Portugees: Eenheid, Werk, Vooruitgang |
|||||
 |
|||||
| Amptelike taal | Portugees (amptelik) en nege Portugese Kreole | ||||
| Hoofstad | Praia 4° 55' N 23° 31' W |
||||
| Grootste stad | Praia | ||||
| Regering
President
Eerste Minister |
Republiek Pedro Pires José Maria Neves |
||||
| Onafhanklikheid - Erken |
Van Portugal 5 Julie 1975 |
||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
4 033 km² (165ste) Weglaatbaar min |
||||
| Bevolking - Soos op 2001 skatting - Soos op - sensus - Digtheid |
401,343 1 345 479 (164ste) - 101/km² (?) |
||||
| BBP (PPP) - Soos op [[|]] total - Per capita |
([[Lys van lande volgens BBP (PPP)|]]) ([[Lys van lande volgens BBP per capita|]]) |
||||
| Geldeenheid | Kaap Verdiese escudo (?) |
||||
| Tydsone - Somertyd |
UTC (UTC-1) (UTC) |
||||
| Volkslied | 'Cântico da Liberdade' | ||||
| Internet TLD | .cv | ||||
| Skakelkode | +238 |
||||
Inhoud |
[wysig] Geskiedenis
Kaap Verde was onbewoon toe die Portugese in 1456 arriveer, en die eilande was dus deel van die Portugese ryk. As gevolg van die land se ligging langs die kus van Afrika het Kaap Verde 'n belangrike hawe geword en was dit 'n belangrike sentrum vir slawehandel.
In 1975 verkry die eilande onafhanklikheid, deels as gevolg van die werk van die African Party vir die Onafhanklikheid van Guinee-Bissau en Kaap Verde (PAIGC). Na onafhanklikheid poog PAIGC om Kaap Verde en Guinee-Bissau in een land te verenig met die PAIGC wat albei lande beheer, maar 'n staatsgreep in laasgenoemde in 1980 beëindig die planne. In Kaap Verde self regeer PAICV (geaffilieer aan die PAIGC) tot verkiesings in 1991, wat tot 'n verandering in regering gelei het, gehou is. Die PAICV is herverkies in 2001.
Eksterne Skakels:
[wysig] Politiek
Die regering van Kaap Verde is gegrond op 'n Grondwet wat in 1980 daargestel is. Verkiesings word vir beide die Eerste Minister en President gehou. Beide regeer vir 5-jaar termyne. Lede van die Algemene Vergadering word ook verkies en hulle word saam met die President en Eerste Minister deur die Hoogsgeregshof aangestel.
[wysig] Geografie
Kaap Verde is 'n argipel langs die kus van Afrika. Dit word gevorm deur 10 hoof eilande en omtrent 8 ander klein eilandjies. Die hoof eilande is:
- Barlavento's (noordelike eilandgroep)
- Santo Antão
- São Vicente
- Santa Luzia
- São Nicolau
- Sal
- Boa Vista
- Sotaventos (suidelike eilandgroep)
- Maio
- Santiago
- Fogo
- Brava
Onder hierdie is slegs Santa Luzia onbewoon. Tans is dit 'n Natuurreservaat. Al die eilande is vulkanies, maar 'n aktiewe vulkaan bestaan op een van die eilande - Fogo. Kyk Fogoberg.
Van die klein eilande is Branco, Razo.
[wysig] Munisipaliteite
Kaap Verde word opgedeel in 22 munisipaliteite (concelhos, enkjelvoud - concelho):
- Santo Antão eiland:
- Paúl
- Porto Novo
- Ribeira Grande
- São Vicente eiland:
- São Vicente
- Santa Luzia island (included in S. Vicente concelho)
- São Nicolau eiland:
- São Nicolau
- Tarrafal de Sao Nicolau
- Sal eiland:
- Sal
- Boa Vista island:
- Boa Vista
- Maio eiland:
- Maio
- Santiago eiland:
- Praia
- Ribeira Grande de Santiago
- Santa Catarina
- Santa Cruz
- São Domingos
- Sao Lourenco dos Orgaos
- São Miguel
- Sao Salvador do Mundo
- Tarrafal
- Fogo eiland:
- São Filipe
- Mosteiros
- Santa Catarina do Fogo
- Brava eiland:
- Brava
[wysig] Ekonomie
Hoofartikel: Ekonomie van Kaap Verde
Kaap Verde is 'n klein nasie wat hulpbronne makkeer en erge droogtes met gepaardgaande water tekorte ondervind. Landbou word tot 'n groot mate beperk deur die gebrek aan reën, en is vir die grootste deel van die jaar beperk tot slegs vier eilande. Meeste van die nasie se BBP is uit die dienssektor afkomstig. Kaap Verde se ekonomie het meestal gegroei sedert die laat 1990's, en word nou beskou as 'n land met gemiddelde menslike ontwikkeling. Kaap Verde het noemenswaardige samewerking met Portugal op elke vlak van die ekonomie wat daartoe gelei het dat die land sy geldeenheid eers aan die Portugese escudo en sedert 1999 aan die Euro gekoppel het.
Voormalige Portugese eerste minister José Manuel Durão Barroso, president van die Europese Kommissie in die tweede helfte van 2004, het belowe om Kaap Verde binne die Europese Unie se invloedsfeer te integreer deur groter samewerking met Portugal. In Maart 2005 het voormalige Portugese president Mário Soares 'n versoek van stapel gestuur wat die Europese Unie vra dat lidmaatskap samesprekings met Kaap Verde te begin.
[wysig] Demografie
Meeste inwoners van Kaap Verde is afstammelinge van die wit Portugese setlaars en swart slawe uit Afrika. Meer Kaap Verdiërs leef in die buiteland as in Kaap Verde, met noemenswaardige Kaap Verdiese immigrante gemeenskappe in die VSA (264 900 Kaap Verdiërs), Portugal (80 000) en Angola (45 000). Daar is ook 'n beduidende aantal Kaap Verdiërs in São Tomé en Principe, Senegal, Frankryk, Brasilië en Nederland.
[wysig] Kultuur
Die kultuur van Kaap Verde weerspieël die land se gemengde Portugese en Afrika wortels. Dit is bekend vir die land se diverse musiek vorms soos Morna (die Kaap Verdiese Fado) en die stedelike Kaap Verdiese kizomba, en 'n wye verskeidenheid danse: die sagte dans Morna, die Funana – 'n sensuele mengsel van Portugese en Afrika danse, die uiterste sensualiteit van coladeira (letterlik "gegom"), en die Afrika Batuque dans. Dit is weerspieëlend van die diverse oorsprong van Kaap Verde se inwoners. Inheems word die term "Cabo" gebruik om na die inwoners sowel as die kultuur Kaap Verde te verwys.
- Kyk ook: Lys van skrywers van Kaap Verde
- See also: Lys van skilders van Kaap Verde
[wysig] Kaap Verdiese letterkunde
Kaap Verdiese letterkunde is een van die rykste van Portugeessprekende Afrika.
- Digters: Frusoni Sergio, Tavares Eugénio, B.Léza, João Cleofas Martins, Luís Romano de Madeira Melo, Ovídio Martins, Barbosa Jorge, Fortes Corsino António, Baltasar Lopes (Osvaldo Alcântara), João Vário, Oswaldo Osório, Arménio Vieira, Vadinho Velhinho, José Luís Tavares, ens.
- Skrywers: Manuel Lopes - Movimento Claridade, Almeida Germano, Luís Romano de Madeira Melo, Germano de Almeida, Orlanda Amarilis, Jorge Vera Cruz Barbosa, Pedro Cardoso, Mário José Domingues, Daniel Filipe, Mário Alberto Fonseca de Almeida, Corsino António Fortes, Arnaldo Carlos de Vasconcelos França, António Aurélio Gonçalves, Aguinaldo Brito Fonseca, Ovídio de Sousa Martins , Osvaldo Osório, Dulce Almada Duarte, Manuel Veiga
- Komponiste: Manuel de Novas, Vasco Martins
- Gedigte in Portugees: Capeverdean Poems, Poesia
- Capeverdean Literature
- Bekende verhale: Ti Lobo and Chibinho
[wysig] Taal
Kaap Verde se amptelike taal is Portugees, maar Portugese Kreole (Crioulo, Criol, Krioulo, Caboverdiano), wat heelwat wissel van eiland tot eiland, word algemeen gebruik. Elk van die 9 bewoonde eilande van Kaap Verde het sy eie kreool. 'n Mens kan tussen twee hoofgroepe onderskei:
- Sotavento Kreole: Kreool van Santiago (Badiu), Maio, Fogo en Brava.
- Barlavento Kreole: Kreool van São Vicente (Criol d'Soncente, Criol d' Saocente), São Nicolau, Sal, Boavista en Santo Antão
Die grootste verskil tussen die verskillende Kaap Verdies Crioulo tale is tussen die kreool van Santiago en die kreool van Santo Antão.
Daar is geen volledige vertaling van die Bybel nie. Sérgio Frusoni het egter Bartolomeo Rossetti se weergawe van die Nuwe Testament van die Romeinse dialek (ER VANGELO SECONNO NOANTRI) na die Kaap Verdiese kreool van São Vicente vertaal onder die titel: Vangêle contód d'nôs móda.
Kaap Verdiese Kreool-tale is deur die volgende digters en outeurs bevorder:
- Crioulo van Brava: Eugénio Tavares, Deirdre Meintel
- Crioulo van Santiago: António de Paula Brito, Carlos Barbosa, Tomé Varela da Silva, Daniel Spínola
- Crioulo van São Nicolau: Eduardo Augusto Cardoso, Baltasar Lopes da Silva
- Crioulo van Santo Antão: Luís Romano de Madeira Melo
- Crioulo van São Vicente: Sérgio Frusoni, Ovídio Martins
- Sotavento Creoles: Armando Napoleão Rodrigues Fernandes, Manuel Veiga, Marlyse Baptista, Nicolas Quint
- Barlavento Creoles: Armando Napoleão Rodrigues Fernandes, Maria Dulce de Oliveira Almada
[wysig] Kaap Verdiese Kreool (Crioulo) skakels
- Sérgio Frusoni (Werk van Sergio Frusoni-Crioulo van São Vicente)
- Adriano Gominho (Kreool van São Nicolau)
- "Morna aguada" deur Eugénio Tavares (Kreool van Brava)
- Uitreksels van 'OS LUSÍADAS' in die kreool van Santo Antão
[wysig] Koerante
Koerante:
- A Semana (Praia,1991-)
- Expresso das Ilhas
- Jornal O Cidadao (São Vicente)
- Jornal Horizonte (Praia, 1988-)
- Terra Nova (S.Vicente, 1975-)
- Artiletra (S.Vicente, 1991-)
Koerante op die Internet:
[wysig] Allerlei onderwerpe
[wysig] Verwysings
- Goot dele van die materiaal in die artikel is afkomstig uit die CIA World Factbook 2000 en die 2003 U.S. Department of State webwerf.
[wysig] Eksterne skakels
Sjabloon:Sisterlinks
[wysig] Regering
- República de Cabo Verde amptelike regerings werf (in Portugees)
- Assembleia Nacional de Cabo Verde amptelike parlementêre werf
[wysig] Nuus
- allAfrica.com - Cape Verde nuushooftrekkeskakels
[wysig] Oorsigte
[wysig] Toerisme
- Kaap Verde info and foto's en/es/de
- Reisinligting deur Lucete Fortes
- Kaarte en Handleidings deur Lucete Fortes
- Foto's van Kaap Verde
- Kaap Verde Foto's
- Cape Verde - Land of Morabeza
- Sjabloon:Wikitravel
|
|
||
|---|---|---|
|
Algerië | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Comore-eilande | Demokratiese Republiek van die Kongo | Djiboeti | Egipte | Ekwatoriaal-Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gaboen | Gambië | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkus | Kaap Verde | Kameroen | Kenia | Lesotho | Liberië | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Mauritanië | Mauritius | Marokko | Mosambiek | Namibië | Niger | Nigerië | Republiek van die Kongo | Rwanda | São Tomé en Principe | Senegal | Sentraal-Afrikaanse Republiek | Seychelle | Sierra Leone | Soedan | Somalië | Suid-Afrika | Swaziland | Tanzanië | Togo | Tsjad | Tunisië | Uganda | Wes-Sahara | Zambië | Zimbabwe |
||
| Afhanklike gebiede: Brits: Britse Indiese Oseaan Gebied - Sint Helena en afhanklikhede| Portugees: Madeiraeilande |
Spaans: Kanariese-eilande - Ceuta en Melilla | Frans: Mayotte - Réunion |
||
