Język turecki
Z Wikipedii
| Türkçe | |
| Obszar | Turcja, Cypr Północny (TRPC), Niemcy, Francja, Azerbejdżan i inne |
| Liczba mówiących | 75 milionów |
| Ranking | 20. |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki uralo-ałtajskie *Języki ałtajskie **Języki tureckie ***Języki oguzyjskie ****Język turecki |
| Pismo | łaciński |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | Turcja, Cypr (Turecka Republika Północnego Cypru) |
| Regulowany przez | Türk Dil Kurumu |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | tr |
| ISO 639-2 | ota |
| SIL | TRK |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Język turecki (Türkçe) to język aglutynacyjny należący do rodziny języków tureckich, do której zalicza się również między innymi języki: uzbecki, kazachski, kirgiski, tatarski, jakucki. Należy on do podgrupy oguzyjskiej języków tureckich, wraz z językiem azerskim, turkmeńskim oraz językami małych grup etnicznych.
Językiem tym posługuje się 75 mln osób na całym świecie (w samej Turcji 60 milionów). Mówią nim grupy pochodzenia tureckiego na Bałkanach oraz emigranci w Europie Zachodniej (Niemcy, Austria, Francja).
Język turecki rozwijał się na terenie Anatolii od XI wieku, to jest od opanowania tych terenów przez plemiona tureckie pod wodzą Seldżuków.
Od XIX wieku trwał proces dostosowywania języka pisanego do mówionego, oczyszczania go z zawiłych konstrukcji oraz słów pochodzących z arabskiego i perskiego. Poszukiwano przy tym słów rdzennie tureckich lub wykorzystywano zapożyczenia z języków zachodnioeuropejskich, między innymi z języka francuskiego. Proces ów zwany "oczyszczaniem" przybrał na sile w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, podczas rządów prezydenta Kemala Atatürka.
Od 1928 roku język turecki zapisywany jest za pomocą alfabetu tureckiego, opartego na literach łacińskich. Alfabet turecki ma 29 liter, jego ciekawostką jest występowanie dwóch liter 'i': İi - wymawianej jak polskie 'i' oraz Iı - wymowa jak polskie "y".
Spis treści |
[edytuj] Zarys fonetyki
Język turecki nie posiada głosek, które mogłyby sprawiać trudności w przybliżonej wymowie. Współczesny język turecki posiada 29 głosek.
| Głoska | Polski odpowiednik/wymowa |
|---|---|
| a | a |
| b | b |
| c | dż |
| ç | cz |
| d | d |
| e | e |
| f | f |
| g | g |
| ğ | tzw. miękkie g (po samogłoskach: a, ı, o, u) oznacza, że poprzedzająca samogłoska ma być wymawiana długo; (po samogłoskach: e, i, ö, ü) wymawiane jest jak pol. j |
| h | h |
| ı | y (właściwie [ɯ]) |
| i | i |
| j | ż |
| k | k |
| l | l |
| m | m |
| n | n |
| o | o |
| ö | składamy wargi jak do głoski o i wymawiamy e |
| p | p |
| r | r |
| s | s |
| ş | dźwięk pośredni między sz a ś |
| t | t |
| u | u |
| ü | składamy wargi jak do głoski u i wymawiamy i |
| v | w |
| y | j |
| z | z |
[edytuj] Liczebniki i czas
| Lp | Liczebnik główny | Liczebnik porządkowy |
|---|---|---|
| 0 | sıfır | |
| 1 | bir | birinci |
| 2 | iki | ikinci |
| 3 | üç | üçüncü |
| 4 | dört | dördüncü |
| 5 | beş | beşinci |
| 6 | altı | altıncı |
| 7 | yedi | yedinci |
| 8 | sekiz | sekizinci |
| 9 | dokuz | dokuzuncu |
| 10 | on | onuncu |
| 11 | on bir | on birinci |
| 20 | yirmi | yirminci |
| 30 | otuz | otuzuncu |
| 40 | kırk | kırkıncı |
| 50 | elli | ellinci |
| 60 | altmış | altmışıncı |
| 70 | yetmiş | yetmişinci |
| 80 | seksen | sekseninci |
| 90 | doksan | doksanıncı |
| 100 | yüz | yüzüncü |
| 200 | iki yüz | iki yüzüncü |
| 1000 | bin | bininci |
| 10000 | on bin | on bininci |
Miesiące
| Polski | Turecki |
|---|---|
| styczeń | ocak |
| luty | şubat |
| marzec | mart |
| kwiecień | nisan |
| maj | mayıs |
| czerwiec | haziran |
| lipiec | temmuz |
| sierpień | ağustos |
| wrzesień | eylül |
| październik | ekim |
| listopad | kasım |
| grudzień | aralık |
Dni tygodnia
| Polski | Turecki |
|---|---|
| poniedziałek | pazartesi |
| wtorek | salı |
| środa | çarşamba |
| czwartek | perşembe |
| piątek | cuma |
| sobota | cumartesi |
| niedziela | pazar |
Tureckie święta religijne i państwowe
| Polski | Turecki |
|---|---|
| Wszystkich Świętych | Azizler Günu |
| Święto Wniebowstąpienia | Miraç Kandili |
| Wigilia Bożego Narodzenia | Noel Arifesi |
| Boże Narodzenie | Noel Günü |
| Wielkanoc | Paskalya |
| Wielka Niedziela | Paskalya Pazartesi |
| Wielki Piątek | Mübarek Cuma günü |
| Wielki Post | Büyük Perhiz |
| Niedziela Palmowa | Palmiye Pazari |
| Nowy Rok | Yılbaşı |
| Ramadan | Ramazan |
| Święto Ofiary | Kurban Bayramı |
| Święta Noc | Kandil Gecesi |
| Święto Republiki | Cumhuriyet Bayramı |
| Dzień zwycięstwa | Zafer Bayramı |
[edytuj] Bibliografia
Stachowski Marek: Gramatyka języka tureckiego w zarysie, Kraków 2007.
[edytuj] Zobacz też
azerski • baszkirski • buriacki • czuwaski • dagurski • ewenkijski • eweński • gagauski • jakucki • kałmucki • karaimski • karakałpacki • kazachski • kipczacki • kirgiski • kitański • krymczacki • krymskotatarski • mandżurski • mogolski • mongolski • mongolski klasyczny • mongorski • ojracki • osmańsko-turecki • santyjski • szera-jögurski • tatarski • tofa • turecki • turkmeński • ujgurski • uzbecki
