Język uzbecki
Z Wikipedii
| O'zbekcha (Ўзбекча) | |
| Obszar | Uzbekistan, Rosja, Turkmenistan, Afganistan i inne |
| Liczba mówiących | 18,5 miliona |
| Ranking | 53. |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki uralo-ałtajskie *Języki tureckie **Języki karłuckie ***Język uzbecki |
| Pismo | łaciński (do 1992: cyrylica) |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | Uzbekistan |
| Regulowany przez | ? |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | uz |
| ISO 639-2 | uzb |
| SIL | UZB |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Jest to język z rodziny języków tureckich, urzędowy w Uzbekistanie. Dane, mówiące o liczbie mówiących językiem uzbeckim są rozbieżne. Zgodnie ze spisem powszechnym, przeprowadzonym w 1989 r. językiem uzbeckim na terenie byłego ZSRR posługiwało się ok. 16,7 mln osób. Poza Uzbekistanem uzbecki jest i był w przeszłości używany głównie w Afganistanie, gdzie liczbę użytkowników tego języka ocenia się na ok. 1,2-1,4 mln osób. Uzbeckim posługują się także Uzbecy osiadli w sąsiednich republikach środkowoazjatyckich: w Kazachstanie, Kirgistanie, azjatyckiej części Rosji, w Turkmenistanie, a także w Chinach. Stosunkowo niewielkie skupiska emigrantów uzbeckich występują w: Australii, Izraelu, Niemczech, Turcji, na Ukrainie, i w USA.
Jeśli chodzi o specyfikę języka uzbeckiego, bardzo charakterystyczna jest nieobecność harmonii wokalicznej, tak typowej dla innych języków tureckich. W fonetyce, gramatyce oraz leksyce widoczne są bardzo silne wpływy języka perskiego, w leksyce obecne są również pożyczki arabskie (starsze) oraz rosyjskie (nowsze).
Język uzbecki do 1927 r. zapisywany był alfabetem arabskim, później łacińskim, od 1940 r. w czasach Uzbeckiej SRR - cyrylicą. Od 1992 r. oficjalnym zapisem jest alfabet oparty na łacińskim, jednak w użyciu jest także cyrylica. Ludność uzbecka w Chinach i Afganistanie stosuje zapis alfabetem arabskim.
[edytuj] Alfabet uzbecki
| cyrylica | А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Қ қ | Л л | М м | Н н |
| łacinka | A a | B b | V v | G g | G' g' | D d | Ye ye | Yo yo | J j | Z z | I i | Y y | K k | Q q | L l | M m | N n |
| cyrylica | О о | П п | Р р | С с | Т т | У у | Ў ў | Ф ф | Х х | Ҳ ҳ | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Ъ ъ | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
| łacinka | O o | P p | R r | S s | T t | U u | O' o' | F f | X x | H h | Ts ts | Ch ch | Sh sh | E e | Yu yu | Ya ya |
[edytuj] Linki zewnętrzne
azerski • baszkirski • buriacki • czuwaski • dagurski • ewenkijski • eweński • gagauski • jakucki • kałmucki • karaimski • karakałpacki • kazachski • kipczacki • kirgiski • kitański • krymczacki • krymskotatarski • mandżurski • mogolski • mongolski • mongolski klasyczny • mongorski • ojracki • osmańsko-turecki • santyjski • szera-jögurski • tatarski • tofa • turecki • turkmeński • ujgurski • uzbecki
