Hermann Hesse

Z Wikipedii

Hermann Hesse

Wyróżnienie:	Laureat Literackiej Nagrody Nobla
Rok przyznania:	1946
Poprzedni laureat:	Gabriela Mistral
Następca:	André Gide
Data urodzin:	2 lipca 1877
Data śmierci:	8 sierpnia 1962
Kraj:	Niemcy
Język w którym tworzył:	niemiecki

Hermann Hesse (ur. 2 lipca 1877 Calw w Niemczech, zm. 8 sierpnia 1962 Montagnola w Szwajcarii), pseudonim: Emil Sinclair; prozaik, poeta i eseista niemiecki o poglądach pacyfistycznych. Okazyjnie również rysownik i malarz. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1946. Z uzasadnienia jury otrzymał ją za szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżniała się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha^[1], a także za talent epicki i dramatyczny^[2]. Autor powieści o kontekście egzystencjalnym, nawiązujących do filozofii buddyjskiej oraz psychoanalizy, których tematem jest zazwyczaj samotne poszukiwanie harmonii i głębi duchowej w skłóceniu ze społeczeństwem (Wilk stepowy, Siddhartha). Jego twórczość należy wg Tomasza Manna do szczytowych i najczystszych dokonań naszej epoki^[3].

Spis treści 1 Życie 2 Twórczość 2.1 Wczesna twórczość. Poezja 2.2 Proza 2.3 Malarstwo 3 Wpływ i inspiracje 4 Dzieła 5 Bibliografia 6 Przypisy

[edytuj] Życie

Hermann Hesse urodził się 2 lipca 1877 w małym miasteczku Calw w Wirtembergii jako drugie dziecko Johannesa Hessego i Marii Hesse z domu Gundert. Po latach pisarz tak opisywał swój rodzinny dom: "tu modlono się i czytano Biblię, studiowano i uprawiano filozofię indyjską, tu grano wiele dobrej muzyki, tu wiedziano o istnieniu Buddy i Laozi, przyjmowano gości z wielu krajów (...), karmiono ubogich i święcono święta, tu blisko siebie przebywała wiedza i baśń. (...) był to świat zdecydowanie niemiecki i protestancki, ale z perspektywą otwartą na całą ziemię, i był to świat zupełnie inny, zgodny w sobie i zdrowy"^[4]. Hesse od dzieciństwa miał zatem styczność ze światopoglądem Dalekiego Wschodu; jego dziadek Hermann Gundert był ponadto indologiem, swego czasu misjonarzem w Indiach.

Dzieciństwo Hesse spędził w rodzinnym Calw oraz w Bazylei. W latach 1890-1891 pobierał nauki w gimnazjum, a następnie wstąpił do seminarium teologii protestanckiej w Maulbroon. Jak wnioskują biografowie, pobyt tutaj był dla przyszłego pisarza traumatycznym przeżyciem, mimo iż listy wysyłane do matki świadczyły z początku o czymś zupełnie innym. W marcu 1892 Hesse bez żadnego wyraźnego powodu uciekł z Maulbronn, w konsekwencji czego został ukarany i wydalony z seminarium. Następnie przebywał w Bad Bool u znajomego teologa-egzorcysty; pobyt ten zakończył się jednak nieudaną próbą samobójczą.

W latach I wojny światowej pisarz głośno występował przeciw agresji militarnej państw, nakłaniając do humanizmu i poszanowania godności człowieka. Pisarz znalazł jednak niewielu zwolenników, z których na pierwszy plan należy wysunąć Noblistę Romaina Rollanda, a w kraju okrzyknięty został zdrajcą narodu niemieckiego. Jednocześnie zajął się w tym czasie udzielaniem pomocy jeńcom wojennym.

Po zakończeniu wojny, Hesse popadł w kolejny kryzys osobowościowy, z którym zwrócił się w stronę psychoanalizy. Spotkanie z teoriami Zygmunta Freuda, a także Carla Gustava Junga odegrały również znaczący wpływ na jego dalszą twórczość literacką. Sam Hesse, wskutek pogłębiających się melancholii, depresji) oraz problemów małżeńskich poddał się psychoterapii u doktora B. Langa (ucznia samego Junga) w klinice Sonnmatt koło Lucerny. Owocem tych spotkań są powieści: "Narcyz i Złotousty", "Demian", a także "Wilk stepowy", w których wpływ psychoanalizy jest szczególnie widoczny. W dziełach pisarza szczególnie odznaczają się też motywy zaczerpnięte z kultury indyjskiej, szczególnie wpływ miejscowych religii - hinduizmu i buddyzmu.

Głośno potępiał niemiecki nacjonalizm i militaryzm za co niemiecka prasa okrzyknęła go zdrajcą. W 1919 osiadł w Tesynie w Szwajcarii, gdzie po dojściu do władzy Hitlera ukrywał min. Tomasza Manna i Martina Bubera. Po wojnie odmówił powrotu do Niemiec na stałe. W latach późniejszych krytykował niemieckie społeczeństwo za brak odpowiedzialności za hitlerowskie zbrodnie.

Jedną z żon pisarza (pisarz był żonaty trzy razy) była Maria Bernoulli ze słynnej rodziny matematyków Bernoulli.

[edytuj] Twórczość

W opublikowanej w 1904 na poły autobiograficznej powieści Peter Camenzind Hesse wyraźnie określił zarówno swoje dotychczasowe dążenia literackie jak i przyszły program.

„	...pragnąłem w utworze większych rozmiarów przybliżyć dzisiejszym ludziom wielkie, nieme życie przyrody i zachęcić do pokochania go. Chciałem nauczyć ich wsłuchiwać się w tętno ziemi, brać udział w życiu całej przyrody, aby w natłoku swych małych losów nie zapomnieli, że nie jesteśmy bogami stworzonymi przez nas samych, tylko dziećmi i cząstkami ziemi i całego kosmosu (...) Ale chciałem też nauczyć ludzi szukania źródeł radości i życia w bratniej miłości do przyrody; chciałem głosić sztukę patrzenia, wędrowania, rozkoszowania się rzeczywistością (...) Chciałem wam opowiedzieć, jaki złoty korowód niezapomnianych rozkoszy ja, samotnik i mizantrop, znalazłem na tym świecie, i pragnąłem, żebyście wy, którzy może jesteście szczęśliwsi i weselsi ode mnie, z jeszcze większą radością odkrywali ten świat.	”
— H. Hesse, Peter Camenzind, tłum. E. Sicińska, Warszawa 2001, str. 115

Doświadczenie literackie w przeciągu całej drogi twórczej Hessego obejmowało poezję oraz prozę, przeważnie o charakterze autobiograficznym, stanowiących niejako summę osobistych doświadczeń pisarza (np. zetknięcie się z psychoanalizą owocujące w Wilku stepowym albo doświadczenie rozpadu małżeństwa w Rosshalde). Niewielką część dorobku Noblisty stanowią szkice literackie (Księga obrazów) oraz fabularyzowane eseje (fragmenty Gry szklanych paciorków).

[edytuj] Wczesna twórczość. Poezja

Pierwszym opublikowanym utworem Hermanna Hessego był wiersz Madonna, który ukazał się w piątym numerze pisma o sztuce poetyckiej i krytyce, Deutsches Dichterheim w 1896. W następnych latach na łamach pisma pojawiały się również inne próbki liryczne przyszłego Noblisty.

Swoją właściwą karierę pisarską Hesse zaczął od drukowania niskonakładowych tomików wierszy inspirowanych romantyczną literaturą niemiecką XIX wieku, zwłaszcza spod znaku takich autorów jak: Johann Wolfgang Goethe, Jean Paul i Friedrich Hölderlin. Jego twórczość z tego okresu charakteryzował silny związek z modernizmem, kult estetyzmu, zainteresowanie muzyczną stroną wiersza oraz kontemplacja przyrody typowe dla nastrojów fin de siècle'u^[5]. Poezja ta na długie lata zaważyła na postrzeganiu Hessego jako neoromantyka^[6]. Wiersze z tej wczesnej twórczości Hessego wydane zostały w Dreźnie w 1898 (nakład zaledwie 600 egzemplarzy) pod tytułem Romantyczne pieśni (Romantische Lieder). Jak wyznał autor w krótki czas po ukazaniu się książki: "Traktuję je jako zakończenie pewnego okresu, który na moją przyszłą twórczość nie będzie miał wpływu"^[7]. W 1901 opublikował anonimowo kolejny zbiorek poezji, Pisma i wiersze pozostałe po Hermannie Lauscherze (Hinterlassenen Schriften und Gedichte von Hermann Lauschner), który w 1907 ukazał się w formie uzupełnionej.

Od czasu publikacji Hermanna Lauschnera, Hesse na długo zarzucił pisanie poezji na rzecz prozy.

W późniejszym czasie trzynaście nowych wierszy Hessego weszło w skład powieści Gra szklanych paciorków (1943). Wpisujące się w fabułę utwory zasygnowane zostały jako Wiersze ucznia i studenta [Józefa Knechta], reprezentując tym samym typ liryki maski oraz poezji refleksyjno-filozoficznej utrzymanej w tendencji klasycystycznej. Wiersze te nawiązują do myśli buddyzmu, niosą ideał samodoskonalenia duchowego, stanowią rozrachunek z kulturą i humanizmem (znamienny zdaje się tutaj fakt, iż powstały w trakcie trwania II wojny światowej).

W Wierszach ucznia i studenta autor przełamuje nihilizm naznaczonej kryzysem duchowym współczesności XX wieku; po czasach upadku wartości głosi ideał powrotu do antycznej harmonii, wieszcząc nadejście epoki filozofów i magicznych znaków.

[edytuj] Proza

[edytuj] Malarstwo

[edytuj] Wpływ i inspiracje

W latach 60. twórczość Hessego stała się szczególnie popularna wśród pokolenia hippisów.

[edytuj] Dzieła

• Madonna (1896)
• Romantyczne pieśni (1899)
• Godzina po północy (1899)
• Pisma i wiersze pozostałe po Hermanie Lauscherze (1901)
• Peter Camenzind (1904)
• Pod kołami / Wyższy świat (Unterm Rad, 1906)
• Doczesność
• Sąsiedzi
• Manowce
• Gertruda (Gertrud, 1910)
• W drodze
• Rosshalde (1913)
• Przyjaciele, nie tym tonem (1914)
• Trzy historie z życia Knupla (1915)
• Artysta i psychoanaliza (1918)
• Demian (Demian, 1919)
• Spojrzenie w chaos (1920)
• Klingsors letzter Sommer (1920)
• Siddhartha (1922)
• Kuracjusz: notatki z kuracji w Baden (1923)
• Podróż norymberska (1926)
• Wilk stepowy (Der Steppenwolf, 1927)
• Narcyz i Złotousty (Narziss und Goldmund, 1930)
• Podróż na Wschód (Die Morgenlandfahrt, 1930-1931)
• Gra szklanych paciorków (Das Glasperlenspiel, 1943)

[edytuj] Bibliografia

• Katarzyna Nowakowska, Herman Hesse w poszukiwaniu własnej tożsamości, Atut, 2004, Wrocław ISBN 83-89247-91-7
• Siegfried Unseld, Hermann Hesse. Jego życie w obrazach i tekstach, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999, ISBN 83-86989-70-X
• Bernard Zeller, Hermann Hesse, PIW, 2001, Warszawa ISBN 83-06-02858-9

Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu związanego z literaturą. Jeśli możesz, rozbuduj go.