See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Ägypten - Wikipedia

Ägypten

Vun Wikipedia

جمهوريّة مصرالعربيّة (Gumhūriyyat Misr al-ʿarabiyya)
Flagg vun Araabsche Republiek Ägypten Wapen vun Araabsche Republiek Ägypten
(Flagg) (Wapen)
Wahlspröök: keen Motto
Natschonalhymne: Bilady, Bilady, Bilady
Woneem liggt Araabsche Republiek Ägypten
Hööftstadt Kairo
30° 3′ N, 31° 14′ O
Gröttste Stadt Kairo
Amtsspraak Araabsch
Regeren
Präsident
Premierminister
Präsidialrepubliek
Muhammad Husni Mubarak
Ahmad Nazif
Souveränität
kregen

Vun Grootbritannien
28. Februar 1922

Grött
 • Allens
 • Water (%)
 
1.001.449 km²
? %
Inwahnertall
 • 2006 afschätzt
 • Tellt
 • Inwahnerdicht
 
78.887.007

72/km²
Geldsoort Ägyptisch Pund (EGP)
BNP $ (2004)

1.250 $ je Kopp

Tietrebeet (UTC+2)
Internet-TLD .ge
ISO 3166 EG
Vörwahl ++20

Ägypten (arab. مصر‎ Miṣr, offiziell Araabsch Republiek Ägypten) is en Staat in’n Noordoosten vun Afrika. Dat Halfeiland Sinai höört ok to Ägypten, warrt geologsch aver to Asien rekent. In’n Noorden grenzt dat Land an dat Middelmeer, in’n Oosten an’t Rode Meer, den Gaza-Striepen un Israel, in’n Westen an Libyen un in’n Süüden an’n Sudan. Dor is de Grenz in’t so nöömte Hala’ib-Dreeeck ümstreden. Ägypten is ungefähr dreemol so groot as Düütschland.

Inholtsverteken

[ännern] Naam vun’t Land

De ooltägyptische Landsnaam Km.t heet översett „Swart Land“ un speelt op de fruchtboren Boddens an, de dat in’t Nildaal gifft in’t Gegendeel to dat „Rode Land“ vun de angrenzenden Wösten (DSr.t). In dat Koptische is dorut Kīmi oder Kīmə worrn un in’t Ooltgreeksche an’n End Kymeía.

De araabsche Begreep Miṣr, wat vundaag de offizielle Naam vun den Staat Ägypten is, kummt ut dat Semitische. He is vundaag noch teemlich liek as de anfänglich assyrische Schrievwies Misir/Musur aver ok verwandt mit dat Hebräische מִצְרַיִם (Mitzráyim). De Bedüden is eenfach blots „Land“ oder „Staat“, womitt histoorsch Ünnerägypten (dat ünnere Land) meent weer un later eerst op dat hele Land (Ünner- un Böverägypten) betogen worrn is.

De europääschen Begrepen Ägypten, Egypt, Égypte, Egitto usw. sünd vun’t latiensche Aegyptus afleddt un kamt dormit opletzt vun’t ooltgreeksche Αίγυπτος (Aigyptos). Na Strabon hett dat so veel as „Ünner de Ägäis“ (Aἰγαίου ὑπτίως Aegaeou uptiōs) heten. De Kopten hebbt vun sik sülvst seggt, dat se direkt vun’t ooltägyptische Volk ut de Pharaonentiet afstammen deen. Ut jemehrn Naam keem dat greeksche aigyptos tostannen, wat in’t düütsche denn to Ägypten worrn is. Man, na en annere Theorie schall Aigyptos en ännert Utdruck vun’t ooltägyptische ḥwt-k3-ptḥ wesen, wat so veel heet as „Sitt vun de Seel vun(’n Gott) Ptah“, wat wedder anspeelt op en Ptah-Tempel in Memphis.

[ännern] Geografie

De Nil bi Luxor. Ahn dat Water vun den Stroom künn hier nix wassen.
De Nil bi Luxor. Ahn dat Water vun den Stroom künn hier nix wassen.

De Stroom Nil is de Levensader vun Ägypten. Sien Bornstroom Kagera kummt ut dat Bargland vun Burundi un löpt eenmol dwars vun Süüden na Noorden dör Ägypten dör, wo he denn an’n End dör dat ruchweg 24.000 km² grote Nildelta in’t Middelmeer münnt. Mol afsehn vun en poor Oasen un lüttere Havens an de Küsten, gifft allen de Nil mit sien fruchtboren Överrebeden noog Water för’n landweertschopplichen Anbo as Grundlaag för de Minschen, de dor leevt. Disse Flach maakt tohopen ungefähr 5 % vun dat Land ut. Dat Staatsrebeet vun Ägypten lett sik in söven Naturrüüm opdelen:

Ganz in’n Süüden liggt de to Nubien un Böverägypten tellende Afsnitt vun’t Nildaal twüschen Abu Simbel un Assuan, de vundaag vun’n Nassersee innahmen warrt. In wieteren Loop hett sik de Nil sien Weg kassenformig in de Kalksteentafel vun de Wööst insneden. Dat Nildaal billt vun’n Utloop ut den Nassersee bit hen na Kairo en bit to 25 km brede fruchtbore Stroom-Oase.

In Ünnerägypten, nöördlich vun Kairo, splitt sik de Nil op in twee Hööftarms vun de Münnen twüschen Rosette un Damiette. Dor billt sik ut den Nil en ruchweg 24.000 km² grote Deltalandschap ut aflagerten Nilmudd, de bannig landweertschaopplich nütt warrt un vun tallriek lüttere Münnenarms, Kanals un Wateranlagen dörtogen warrt.

In’n Westen vun’n Nil liggt de Libysche Wööst, de as wiet’ un flach’ Schichttafelland ungefähr twee Drüddel vun dat ägyptische Staatsrebeet utmaakt. In’n ehrn Noorden liggt dat teemlich siete Libysche Plateau, dat in Ägypten bit to 241 m Hööch hett. In’n Süüdoosten dorvun warrt de Landschop sieter un geiht över in de Kattaralunk, de vun Soltsümp anfüllt is un op bit to 133 ünner Normalnull daal reckt. In’n Süüdwesten stiggt de Wööst dorgegen op bit to 1.098 m an. Dorneven warrt de vun Noord na Süüd ruchweg 1.000 km lange Sand- un Dünenlandschap blots vun enkelte Beckens un Sietlannen mit de Oasen vun Siwa, Bahariyya, Farafra, Dachla un Charga ünnerbroken. Üm un bi 100 km in’n Süüdwesten vun Kairo liggt dat ruchweg 1.827 km² grote Fayyum-Becken mit sien Oasenlandschap. Dor in’n Noorddeel liggt de 230 km² grote Qarun-See.

Dorgegen warrt de Araabsche Wööst op de Oostsiet vun’n Nil vun en dör mehrere Wadis dörtogen Bargland bestimmt, de in sien middleren Afsnitt mehr as 2.000 m hooch warrt. De Araabsche Wööst is de westliche Deel vun de opwölbt Rebeet, wovun in’n Tertiär de Middeldeel inbroken is un vundaag den över 1.000 m deepen Graven vun’t Rode Meer billt. Disse warrt as Deel vun’t Syrisch-Afrikaansche Riftsystem ansehn.

Op dat Sinai-Halfeiland sett sik dat opwölbte Rebeet foort. Hier stiggt de Jabal Katrina (Katharinenbarg) op, de mit sien 2.637 m de hööchste Barg vun Ägypten is. Dat Halfeiland warrt vun Süüden her vun’n Gold vun Sues un den Golf von Aqaba ümslaten. Dör den 161 km langen Sueskanal besteiht en Verbinnen twüschen dat Rode Meer un dat Middelmeer.

Afsehn vun’t Nildelta warrt de ägyptische Middelmeerküst vun flache Dünen süümt. De Küstenrebeden vun’t Rode Meer sünd dorgegen veel ruger un schroffer, wieldat dat Bargland faken bit ran an de See recken deit. Vun wegen de hogen Temperaturen vun’t Water hebbt sik dor veelfach Korallenriffs billt, welke de Küst vörlagert sünd.

[ännern] Klima

Ägypten liggt binnen den noordafrikaanschen Drööggördel mit düchtich wenig Nedderslag un grote Temperaturännern över’n Dagverloop un över’t Johr. Vun’t Middelmeer beinflusst is blots en Striepen an de nöördlichen Küst un dat Nildelta mit Winternedderslääg twüschen 100 un 200 mm. In’n Süüden vun Kairo regent dat dorgegen kuum. De hööchsten Temperaturen in’n Januar leegt in’n Snitt twüschen 20°C (Port Said, Kairo) un 24°C (Assuan), wobi dat in de Nacht aver düchtig köhler warrn kann. In’n Juli gaht de Temperaturen hooch bit twüschen 31°C (Port Said), 35°c (Kairo) un 41°C (Assuan). De grote Hitt is aver vun wegen de siete Luftfuchtigkeit vun ruchweg 30 % (in’n Sommer) goot uttohollen. Vun März bit Juni weiht de hitte Chamsin, en Sand- un Stoffwind ut’n Süüden. An de Küst vun’t Rode Meer is dat Klima ’n beten matiger mit weniger hitte Sommers (üm 35°C) un mildere Winters (ok nachts tomeist nich köller as 10°C)

De Grött vun’t Land föhrt dorto, dat sik Ägypten in fief verscheden Klimarebeden opdelen lett:

De ruchwech 700 km lange Middelmeerküst un dat Nildelta wiest sik dör milde Winters un düchtig warme Sommers ut. In’n Winter leegt de dörsnittlichen Temperaturen an’n Dag twüschen 17 un 20°C un fallt in de Nacht op 8-11°C. Dorto kamt bit to 200 mm Nedderslag, wat för Ägypten en bedüdende Mengde is. In’t Rebeet vun Alexandria kummt dat ungefähr op 30 Regendaag in’t Johr, de meist all in’n Winter leegt. Dat Fröhjohr is warm un dröög, jüst so ok de Harvst. De hööchsten Temperaturen vun üm un bi 42-45°C warrt aver in’t Fröhjohr meten, un nich in’n Hoochsommer. De Sommer is bannig warm mit 28-32°C an’n Dag un 19-24°C in de Nacht. De Ännern twüschen de Temperaturen an’n Dag un in de Nacht is also nich mehr so groot un Nedderslag fallt nich mehr. De Luftfuchtigkeit is mit 60-75 % dat hele Johr över teemlich hooch, wodör een de Luft faken hitter vörkamt as se tatsächlich is. De See is in’n Sommer bit to 28°C warm, in’n Winter köhlt se op 16-18°C af.

Dat ünnere Nildaal – dat geiht ruchwech vun Kairo bit na Asyut – warrt ok prägt dör milde Winters, man de Sommers sünd hitter as in’t Nildelta un an de Middelmeerküst. Nedderslag gifft dat dor över’t hele Johr kuum (5-30 mm) un de Luftfuchtigkeit ist mit 40-60 % ok markbor sieter. De Temperaturen stiegt in’n Winter op 18-22°C, fallt nachts aver wieter af as an de Küst op bit to 4-9°C. Mitünner is morgens sogor Frost möglich, wenn de Ünnerscheed teemlich groot warrt. Fröhjohr un Harvst sünd körter un warmer as an de Küst, de Sommers sünd länger un hitter mit Temperaturen vun 34-37°C dags un 20-22°C in de Nacht. Hööchstweerte vun dit to 48°C sünd möglich.

Dat bövere Nildaal hett de lieken klimaatschen Egenschoppen as de westlich und ööstlich liggend Wööstrebeden un Oasen. Ok hier sünd de Winters mild mit Hööchsttemperaturen vun 19-22°C un kohle Nachten vun 5-10°C. Fröhjohr un Harvst sünd bannig kort un warm, wieldat de Sommers vun End April bit End Oktober lang anduert. Se sünd hitt un stoffdröög. An’n Dag kamt Temperaturen vun 38-42°C tostannen, nachts gaht se rünner op 22-26°C. De Luftfuchtigkeit is över’t hele Johr düchtig siet mit blots 15-50 %, wobi dat so as gor keen Nedderslag gifft. Städer as Assuan, Luxor oder Dhakla hebbt in’n Snitt blots bit to twee Regendaag in’t Johr. Bi anduernd Hittperioden künnt de Temperaturen bit op över 50°C anstiegen.

De Küstenrebeden an’t Rode Meer hebbt Winters mit milde bit warme Temperaturen, de an’n Dag kuum ünner 20°C un nachts op Weerten üm 10-13°C fallt. Harvst un Fröhjohr sünd teemlich warm, de Sommer tomeist düchtig warm bit hitt un bannig dröög. Dagsöver is mit 34-38°C to reken, wobi deelwies Hittperioden mit mehr as 40°C vörkamen künnt. In de Nacht fallt de Temperaturen normalerwies nich ünner 25°C. Nedderslääg gifft dat ok hier tomeist so goot as gor nich mit 0-3 Regendaag in’t Johr, un de Luftfuchigtkeit liggt üm un bi 30-55 %. De See liggt meist das hele Johr twüschen 20-29°C un is jümmer to’n Baden egent.

En klimaatsch Sünnerheit in Ägypten stellt de Sinai-Bargens dor: Vun wegen de Hogen Lagen fallt de Winters dor düchtig kohlt ut mit 12-15°C an’n Dag un 0-5°C in de Nacht. Fröhjohr un Harvst duert entsprekend ’n beten wat länger, de Sommers warrt mit 32°C liekers düchtig warm. Nachts warrt dat mit 15-18°C aver doch wedder teemlich frisch. Nedderslag un Luftfuchtigkeit sünd vergliekbor mit de annern Rebeden: Dat regent 1-3 Daag in’t Johr bi en Fuchtigkeit vun 20-40 %.

[ännern] Planten- un Deertenriek

Dat natürliche Wassdom vun de Plantenwelt is in Ägypten bannig in minnert vun wegen den wenigen Nedderslag, aver ok dör den düchtigen Bruuk vun’t Nildelta för de Bueree. De Wööst bargt meist gor keen Vegetatschoon, blots enkelte Tamarisken, Akazien un Doornstrüker wasst dor, un in de Wöstenstepp ok enige Hardgrääs. Längs dat Nilöver wasst Nilakazien, Dattelpalmen, Muulbeerfiegen un Johannisbrootbööm as ok de inföhrten Kasuarinen. Tyypsch för dat Nildelta sünd Lotosbööm, Bambus un Reetplanten . Den Echten Papyrus, de in’t Öllerdom begäng weer, gifft dat vundaag kuum noch.

Dat Deertenriek vun Ägypten is riek an Watervagels in’t Rebeet vun’t Delta un an’n Nil (sünners Reiher, Kraans un Nilgöös). Wiel de Wintermaanden kamt tallriek Togvagels ut Europa dorto. An Roof- un Aasvagels sünd hier Milanen, Boortgeiers un Haavken to Huus. To de grötteren Söögdeerten vun’t Land tellt – blangen de heemsch maakten Kamelen, Huusesels, Schaap un Zegen – Schakalen, Hyänen, Feneks, Wildkatten un in de Bargens ok de Steenbuck. In de Wööst sünd Hasen, Springmüüs, verscheeden Eidechsenoorden un Skorpionen antodrapen. In de ländlichen Rebeden an’n Nil kummt ok de Uräusslang (Ägyptische Kobra) vör. An’n Nassersee leeft noch enige Krokodilen. In’n Nil un in de Seen a de Deltaküst gifft dat mehr as 190 ünnerscheedliche Fischoorden.

[ännern] Inwahners

Ägypten is in eerste Lien in’t Nildaal, in’t Nildelta, an’n Sueskanal un an Öörd bewahnt, de touristisch intressant sünd. In de westlichen Oasen Fayyum, Dachla, Farafra, Siwa un Charga leeft blots wenig Minschen. 2004 hebbt 42 % vun all Ägypters in Städer wahnt, 33,9 % weren jünger as 15 Johr. De gröttsten Städer sünd na’n Stand vun’n 1. Januar 2005: Kairo, Alexandria, Giseh, Sues, Luxor un Assuan.

Eine gröttere Översicht steiht ünner: Städer in Ägypten

[ännern] Entwickeln vun de Inwahnertall

De Inwahnertall vun Ägypten stiggt teemlich gau an (1,9 % in’t Johr), wat dat in sien frutchbor Rebeden ok nu al bannig dicht bewahnte Land för grote Problemen stellt. Üm 1800 rüm harr Ägypten blots üm un bi 2,5 Millionen Inwahners, man 1900 weern dat 12,5 Millionen Lüüd un 2000 al meist 68 Millionen. In verleden Tieten, ruchweg to de Tiet vun de Pharaonen weer dat Land vun 4 bit 12 Mio. Minschen bewahnt – en Tall, de woll ok för de Laatantike antonehmen is.

[ännern] Ethnien

Meist all Inwahners, neemlich 97 %, sünd Ägypters. In’n Süüden vun’t Land wahnt butendem en poor Nubier. Fröher hebbt in de Libyschen Wööst enige Berberstämm leevt, man, dorvun gifft dat büüt blots noch wenige, de in de Oaas Siwa wahnt. In de Wösten in’n Oosten vun’n Nil leeft en poor araabsche un Bedscha-Nomaden.

[ännern] Spraken

De Amtsspraak in Ägypten is Araabsch. Vör allen warrt Ägyptisch-Araabsch snackt, wat en neearabischen Dialekt is. Schreven warrt siet de araabschen Verövern in’t 7. Johrhunnert dat Hoocharaabsch. Blots in de koptische Kark warrt noch dat Koptisch as Liturgiespraak bruukt, dat ok in en egene Schrift schreven warrt, de sik vun de greeksche afleidt.

In de Oaas Siwa warrt noch en Berberspraak snackt, dat so nöömte Siwi. In’n Süüden un in de Oaas Charga snackt butendem vele Lüüd Nubisch. In’n Süüdoosten gifft dat ok Lüüd, de Bedscha snacken doot. As Frömdspraken sünd in Ägypten vör allen Engelsch un in de böveren Schichten ok Franzöösch verbreedt. Bito gift dat noch ruchweg 230.000 Domari-Snackers, wat en indo-iraansche Spraak is.

[ännern] Religion

Na de Verfaten is Ägypten en islaamschen Staat un de Islam is as Staatsreligion fastschreven. Dat gifft in de ägyptischen Verfaten den Artikel 18, de in de Theorie all Inwahners de Religion freestellt, man, in de Praxis warrt de düütlich ingrenzt. Op staatlich Utwiesen mutt de Religion vermarkt wesen, wobi aver blots twüschen de dree Religionen wählt warrn kann, de offiziell acht warrt, neemlich Islam, Christendom oder Judendom. Wokeen en annere Religion tohöört, hett de Wahl, sien wohren Gloven aftostrieden oder keen Utwies to kriegen un dormit to’n groten Deel op de Börgerrechten to verzichten. Dat lieke gellt aver ok för de Moslems, de na’t Christendom wesseln doot. För solke Lüüd warrt sogor vun hoge Politikers de Doodsstraaf föddert[1]. Dat mag verkloren, worüm Ägypten 1966 groten Andeel doran harr, den Afsnitt „the freedom to change his religion or belief“ in de Minschenrechtendeklaratschoon vun 1948 weker to maken, so dat in’n Artikel 18 vun’n Internatschonalen Pakt över börgerliche un politische Rechten steiht: „the freedom to have or adopt a religion or belief“[2].

Sünners in Böverägypten sünd de Kopten as christliche Minnerheit faken dat Teel vun Terror oder Schuulgelderpressen dör radikale Muslimen worrn. wobi de öörtlichen Behörden dorvun faken ok wat weet un dat hennehmt. Ne’e koptische Karken drööft nich boot warrn un ok, wenn mol wat Lütts heelmaakt warrn mutt, warrt dorvör en Präsidialorder bruukt. In de verleden Johren keem dat ok al to gewaltsome Strieden twüschen Muslimen un Kopten, wobi dat ok Dode un Verletze geven hett.

[ännern] Muslimen

Ruuchweg 85 % vun de Inwahners vun Ägypten sünd sunnitische Muslimen. De Hööftborn för Gesetten is de Scharia. To’n een is de Utleggen vun’n Islam in Ägypten tomeist modern un na vör’n richt, nich opletzt dör de in de muslimschen Welt föhrende Al-Azhar-Universität. Man, op de annern Siet is Ägypten siet Johrteihnten (blangen Saudi-Arabien) ok en MIddelpunkt vun’n islaamschen Fundamentalismus. Dor is ünner annern de Muslimbröderschap an’n Gang, un in dat Terrornett al-Qaida vun Osama bin Laden weern al to de Tiet vun’n 11. September 2001 ungewöhnlich veel Ägypters op hoge Positschonen. Deelwies staht se bit vundaag mit an de Spitz. Dat is nich antonehmen, dat dse jemehr Wörteln in de Heimat afsneden hebbt. De fundamentalistische Szeen sütt Gewalt gegen westliche Länner un Inrichten, as to’n Bispeel in Dahab in’n April 2006, as Bestanddeel vun’n gerechten Kamp gegen en gottlosen Staat, en ungerecht System un de westlich-jüdsche Verswören gegen den Islam.

[ännern] Christen

Dat greeksch-orthodoxe Katharinenkloster in’n Sinai
Dat greeksch-orthodoxe Katharinenkloster in’n Sinai

Bevör sik de Islam in’t 7. Johrhunnert verbreedt un dörsett harr, weer dat Christendom in Ägypten de Hööftreligion. De Evangelist Markus schall dor al üm dat Johr 50 rüm missioneert hebben[3]. En christliche Minnerheit finnt man vundaag in Kairo un Alexandria aver ok in Middel- un Böverägypten, faken in tomeist christliche Dörper. Tosamen maakt de Christen ungefähr 15 % vun de helen Inwahner vun Ägypten ut, man, de Angaven vun’n Staat un vun de Kark gaht dor teemlich wiet uteneen[4]. Vele vun de nafolgend Tallen gaht dorüm op Afschätzen torüch.

De Mehrheit vun de Christen in Ägypten hett dat, wat op dat Konzil vun Chalcedon 451 beslaten worrn is, nich mitdragen, wat to’n Entstahn vun de Koptischen Kark föhrt hett, de vundaag mit schätzungswies över 10 Mio. Liddmaten mit Afstand de gröttste christliche Kark in Ägypten is. Na egen Angaven tellt se ruchweg 15 Mio. Liddmaten[3]. Annere ooltorientalische Karken sünd de Armeensch-Apostoolsch Kark mit ruchweg 15.000 Liddmaten un de Syrisch-Orthodoxe Kark vun Antiochien mit jüst man 500 Lüüd.

Sünners de greeksch-stammige Böverschicht hett sik aver na dat Konzil vun Chalcedon richt, un so hett de Greeksch-Orthodoxe Kark vun Alexandria bit hüüt överduert un tellt opstunns mehr as 200.000 Minschen in Ägypten. En wietere Orthodoxe Kark mit Sitt in Ägypten is de Orthodoxe Kark an’n Sinai, de aver blots ruchweg föfftig Minschen anhöört in un ümto dat Katharinenkloster.

De Röömsch-kathoolsche Kark (Apostoolsch Vikariat vun Alexandria) tellt ruchweg 30.000 Liddmaten[5], de vör allen vun’t Utland kamt. Bito hebbt sik aver en Reeg vun Uneerte Karken billt. Mit Afstand an’n bedüdensten vun de ägyptischen mit Rom uneerten Karken is de Koptisch-Kathoolsche Kark mit ungefähr 250.000 Anhangers in söven Diözesen (Alexandria, Gizeh, Luxor, Minya, Assiut, Sohag, Ismayliah). De Melkitische Greeksch-Kathoolsche Kark (Arzdiözees vun Alexandria) hett na en Afschätzen ungefähr 35.000 Lüüd; De letzte egene Angaav stammt vun 1970 un wiest 11.000 Liddmaten ut. Wieter gifft dat de Maronitische Kark (Eparchat vun Kairo) mit 5.000, de Syrisch-Kathoolsche Kark mit 1.700, de Armeensch-Kathoolsche Kark (Eparchat vun Alexandria) mit 1.300 un de Chaldääsch-Kathoolsche Kark (Eparchat vun Kairo) mit 500 Anhangers[6].

Op dat Wark vun presbyteriaansch Missionaren vun’t 19. Johrhunnert geiht de reformeerte Evangelsche Kark vun Ägypten torüch, de mit 300.000 Liddmaten mit Afstand de gröttste protestantische Kark in’t Land is[7]. Dorblangen gifft dat ünnerscheedlich Karken vun de Pingstbewegen (Assemblies of God, 75.000 Liddmaten; Pentecostal Church of God, 3.800 Liddmaten; Church of Grace, 2.600 Lüüd; Church of God (Anderson), 1.500 Liddmaten; Pentecostal Holiness, 1.400 Liddmaten; Church of God of Prophecy, 1.100 Lüüd), de to de Hilligensbewegen tohöörende Kark vun de Evangelikalen Kopten („Free Methodists“) mit 43.000 Lüüd[8], de Bröderbewegen mit ruchweg 15.000 Lüüd, de anglikaansch Episkopalkark vun Jerusalem un den Nögen Oosten (Diözees Ägypten) mit 10.000 Anhangers un de baptistische Egyptian Baptist Convention mit ungefähr 1.000 Liddmaten[9]. De Tügen vun Jehova sünd in Ägypten 1960 verboden worrn un hebbt siether keen Daten mehr över Liddmatentallen kunnig maakt.

[ännern] Juden

In Ägypten leevt vundaag blots noch üm un bi 100 Juden. 1948 weern dat to’n Vergliek noch 75.000. Juden weern in groot anleggte Akschonen ut dat Land utwiest, eenmol 1956 in’n Tosamenhang mit’n Suezkrieg un 1967 vun wegen den Sössdaagkrieg. Siet 1979 gellt de Fredensverdrag twpschen Ägypten un Israel. Siet de Tiet sünd de Juden in Ägypten nich mehr in jemehr Religionsfreeheit inschränkt, man se stellt blots noch en bannig lütte, överöllerte Minnerheit dor[10].

[ännern] Annere

In Ägypten leevt ruchweg 2.000 Bahai. Jemehr Institutschonen sünd 1960 dör en Gesett oplöst worrn. Se striedt för jemehr Börgerrechten, vun wegen dat se, solang se sik to jemehr Religion bekennen doot, keen staatlichen Utwies kriegen künnt[11].

[ännern] Soziale Laag un Bildung

In’n afrikaanschen Vergliek liggt Ägypten in’t Middelfeld, wat dat Per-Kopp-Inkamen angeiht. Dat Bruttoinlandsprodukt is 2004 üm 4,2% wassen. Dorvun sünd 15% in de Landweertschap, 37% in de Industrie un 48% in de Deenstleistung weertschapt worrn. 27% vun all Arbeiters sünd 2002 in de Landweertschap ünnerbrocht wesen, 21% in de Industrie un 52% as Deenstleister.

Arbeiters sünd in Ägypten all sozialversekert: dat gifft Versekern för Krankheit, Öller un Versehrtheit. Butendem gifft dat Leistungen as Renten för Anhörige, Krankengeld un Ünnerstütten bi Arbeitslosigkeit. In de Industrie sünd de Arbeiters to’n sünnern Prozentsatz an’n Indrag vun’t Ünnernehmen bedeeligt. In de Johren 2005 un 2006 leeg de Arbeitslosigkeit in’n Dörsnitt bi 9,8%, man de verdeckte Arbeitslosigkeit is hooch. Dorto kummt, dat vun de ehmols dree Millionen ägyptischen Gastarbeiters in’t Utland bannig vele wedder in’t Land torüch kamen sünd – sünners ut’n Irak un ut Kuwait. In de ländlichen Rebeden is an sik de saisonal Arbeitslosigkeit tyypsch, in de Städer herrscht dorgegen en anhollend Ünnerbeschäftigen. In den glieken Tietruum leeg de Inflatschoon in’n Dörsnitt bi 4,5%.

Dat Gesundheitssystem is in de Städter vun Ägypten enigermaten goot, man op’n Land gifft dat deelwies düchtige Lücken in de Versorgen. Fehlend Rennlichkeit un Hygiene, as ok de eensietig Nehren sünd de Oorsaken för endeemsch Krankheiten as to’n Bispeel Bilharziose. En wieter’t Problem is de Malaria.

In Ägypten gifft dat en allgemeen Schoolplicht för 6- bit 12-Johrige. De Ünnerricht köst nix. Dat hüütige Schoolsystem in’t Land is 1952 inföhrt worrn. Dorna slutt sik an de Grundschool en dreejohrige School to’n praat maken un en dreejohrige Sekundarschool an. In’n Ansluss kummt de Hoochschoolutbilln. De Andeel Analphabeten liggt jümmer noch bi ruchweg 50%, ofschoonst de Scholen düchtig utboot worrn sünd. Dat gifft in Ägypten twölf Universitäten, wovun fief in Kairo sünd. En Sünnerheit is de Al-Azhar-Universität in Kairo: Se is siet 983 en Zentrum för islaamsch Lehr.

[ännern] Historie

[ännern] Opstiegen vun en Hoochkultur

Hööftartikel: Historie vun’t Olle Ägypten

  • Vördynastisch Tiet (bit 3150 v. Chr.)
  • De Pharaonentiet (Ool Ägypten)
Fröhdynastisch Tiet (3032–2707 v. Chr.)

De Hoochkultur vun Ägypten güng üm un bi 3000 v. Chr. dormit los, dat dör dat Vereenigen vun Böver- un Ünnerägypten ünner den legendären Pharao Menes en Königriek entstahn is. He schall sien Residenz in Memphis hatt hebben. De Indelen vun de Pharaonentiet in dörtig Dynastien geiht torüch op den ägyptischen Priester Manetho, de in’t 3. Johrhunnert v. Chr. en ägyptische Historie verfaat hett.

Statue vun Amenophis IV. (Echnaton)
Statue vun Amenophis IV. (Echnaton)
Ool Riek (2707–2216 v. Chr.)

Mit de drüdden Dynastie is dat Olle Riek tostannen kamen, in dat sik de Staat un de Sellschop mit Kunst un Religion utbillt hett. De König weer as Afbild vun den Himmelsgott ansehn un herrsch autokraatsch över all tweeunveertig Gauen vun sien Land. Ünner den Pharao Djoser (üm 2610-2590) un de Herrschers vun de veerten un föfften Dynastie hett sik dat Rebeet vun’t Königriek bit süüdlich vun Assuan utwiet. De Pharaonen weern jetzt as de Söhn vun den Sünnengott Re acht.

Eerst Twüschentiet (2216–2025 v. Chr.)
Middelriek (2010–1793 v. Chr.)
Tweet Twüschentiet (1648–1550 v. Chr.)

Na den Verfall vun’t Olle Riek künn eerst in’t Middelriek (11. bit 14. Dynastie) en Gauförstengeslecht ut’n Süüden ünner Mentuhotep II. (2061-2010 v. Chr.) wedder tohopenbringen. As ne’e Hööftstadt is Theben grünnt worrn mit de Tempelsteden Karnak un Luxor. De Residenz is aver gau wedder in’n Noorden verleggt worrn. Üm 1650 v. Chr. hebbt de Hyksos, de ut Asien kemen, de Herrschap över Ägypten an sik reten. Mit jem brochen se Peerd un Strietwagen mit in’t Land un somit en vullstännig ne’e Oort vun Kriegstechnik.

Nee Riek (1531–1075 v. Chr.)
Drüdde Twüschentiet (1075–652 v. Chr.)

Först Kamose künn üm 1550 v. Chr. tohopen mit sien Broder Amosis I. de frömden Herrschers wedder loswarrn un grünnen in Theben dat Ne’e Riek (18. bit 20. Dynastie), dat sik ünner Amenophis I. un Thutmosis I. bit na Nubien un bit to’n Euphrat utbreden de. Na de Herrschap vun de „Fredenförstin“ Hatschepsut (1490-1468 v. Chr.) hett Thutmosis III. Feldtöög na Syrien un Palästina ünnernahmen un dat Riek fastigt, dat vun’n Orontes in Syrien bit na’n veerten Katarakt vun’n Nil recken de. Ünner König Amenophis IV. (1364-1347 v. Chr.) höör dat Utwieten op. He sorgt sik vör allen üm den Religion un hett en geistige Revolutschoon utlöst, as he den Sünnengott Aton to’n alleenigen Gott hoochsetten de.

Ünner den Naam Echnaton hett he tohopen mit sien Ehfro Nofretete vun de ne’en Residenz Tell el-Armana ut dat Riek regeert. Sien Nafolger Tutenchamun (1347-1338 v. Chr.) hett aver den Monotheismus wedder torüchnahmen un an sien Steed en Dreeheit vun’t göttliche Prinzip sett. Ünner Ramses II. (1290-1224 v. Chr.) bleih dat Ne’e Riek noch eenmol wedder op. Man, de Völkerbewegen üm 1200 v. Chr. rüm brochen ne’e Gefohren mit sik, as Ägypten dör de Hethiter, Libyer un de Seevölker ut’n Noorden bedroht weern. Na den Dood vun Ramses III. (1184-1153 v. Chr.) güng dat mit Ägypten gau bargdaal un dat Riek füll ünner frömde Herrschers in en grote Tall vun enkelte Herrschoppen ut’neen.

[ännern] Literatur

  • W. & S. Tondok: Ägypten individuell, Reishandbook
  • W. & S. Tondok: Ägypten – Das Niltal, Reishandbook
  • Fouad N. Ibrahim, Barbara Ibrahim: Ägypten, WBG-Länderkunde, Darmstadt 2006

To dat olle Ägypten kiek bi:

  • Jean Bingen (Hrsg.): Hellenistic Egypt. University Press, Edinburgh 2006
  • Hermann A. Schlögl: Das alte Ägypten. (Beck Wissen), München 2003 (knappe Inföhren mit Literatur).
  • Lucia Gahlin: Ägypten – Götter, Mythen, Religionen. Verlag EDITION XXL, 2005 ISBN 3-89736-312-7

[ännern] Weblenken

Ägypten. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to't Thema gifft dat bi WikiCommons.

[ännern] Borns

  1. Minschenrechten in Ägyten – Internatschonaal Sellschop för Minschenrechten e.V
  2. Islam Watch - „Apostasy and Human Rights“ vun Ibn Warraq
  3. 3,0 3,1 Websteed vun de öösterrieksche Koptisch orthodoxne Kark
  4. Lännerinformatschonen vun’t Utwärtige Amt
  5. Alexandria Catholic-Hierarchy
  6. Hütige Diözesen in Ägypten
  7. Websteed vun Arabicbible
  8. Websteed vun de Methodisten
  9. Adherents.com - Religion by Location
  10. To de Laag vun de Juden in enkelte araabsche Länner na de Verkünnen vun de UN-Resolutschoon Nr. 181, an’n 29. November 1947
  11. Bahai in Ägypten
Annere Spraken


aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -