Frankriek
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Frankriek | |||
|
|||
|
|
|||
| Basisgegevens | |||
| Offesjeel taol | Frans | ||
| Hoofstad | Paries | ||
| Staotsvörm | Rippebliek | ||
| Staotshoof | Nicolas Sarkozy (sins 2007) | ||
| [[{{{titelhoofregering}}}]] | {{{naomhoofregering}}} | ||
| [[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
| [[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
| [[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
| Religie | {{{religie}}} | ||
| Opperflaakde – % water |
547.030 km² 0,26% |
||
| Inwoeners – Deechde: |
60,2 miljoen 111/km² |
||
| Euverige | |||
| Munteinheid | Euro (EUR of €) |
||
| Tiedzaone | UTC +1 | ||
| Nationale fiesdaag | 14 juli | ||
| Vouksleed | La Marseillaise | ||
| Web | Code | Tel. | .fr | FRA | +33 | ||
Frankriek ies e land in Wes-Europa. 't Ies ein van de groatste leng van Europa, mèt 'n oppervlakte van 547.030 km². De hoofsjtad van Frankriek ies Paries.
Inhawd |
[bewirk] Geografie
In 't zuje grens Frankriek aan Sjpanje, de Mieddellandse ziè, Andorra en Monaco. In 't oaste grens 't aan Italië, Zjwitserland en Duutsjland. Aan de noordgrens liegke Belsj en Luxemburg. De wesgrens weurt gevörmp door 't Kanaal, de Atlantische Oceaan en de Golf van Biskaje.
't Landsjap van Frankriek ies heuvelechtig in 't noorde en 't weste. De res van 't land ies bergechtig. Aan de oaskant liegke de Franse Alpe, de Jura en de Vogeze. De zuudgrens mèt Sjpanje weurt gevörmp door de Pyreneeë. De Franse Ardenne liegke in 't noordoaste. Centraal-Frankriek weurt gedomineerd door 't Centraal Massief, e plateaugebergte.
De groatste sjtad van Frankriek ies de hoofsjtad Paries, mèt in de sjtad en de agglomeratie dao-umheen ongevaer 12 miljoan inweunersj. Wiejer belangrieke sjtae zint ónder andere: Marseille, Lyon, Lille, Toulouse, Nice, Bordeaux en Rouen.
[bewirk] Besjtuur
Frankriek ies 'n democratische republiek. De president weurt veur vief jaor gekoze (véúr 2002 waor dat 7 jaor). Op diet moment (2007) ies Nicolas Sarkozy president van Frankriek. De premier ies François Fillon. De Franse volksvertegewoordiging besjteit oet de Assemblée Nationale, mèt 577 zetels, en de Senaat.
Frankriek ies verdeild in 22 regio's. Dees regio's zint dan weer onderverdeild in departemente, arrondissemente, kantons en gemeintes. Daoneve zint d'r ouch nog 4 euverzièse departemente: Guadeloupe, Martinique, Frans-Guyana (Frans: Guyane française) en Réunion. Dees departemente höbbe alle veer de administratieve sjtatus van regio. Frankriek haet nog ander euverzièse gebiedsdeile, 't zoagenaamp Territoire d'outre-mer.
[bewirk] Taal
De officieel taal ies Frans. Dao zint ouch een aantal sjtreektale, bieveurbeeld Baskisch, Bretoens, Catalaans, Corsicaans, Nederlands, Elzassisch en Occitaans. Tot nog neet zoa lang geleje woort 't gebruuk van dees sjtreektale ontmoedig door de regering en de sjoale. Tegewoordig weurt op sommige sjoale waal lès gegeve in dees minderheidstale, meh Frans ies nog altied de enige officieel taal van de euverheid.
[bewirk] Historie
't Frankriek van huuj besjleit 't groatste deil van Keltisch en Romeins Gallië, meh de naam ies aafgeleid van de Franke, eine Germaanse sjtam dae ziech relatief laat haet gevörmp en ziech vestigde in 't Romeinse Riek.
't Groatste deil van de gebiede die tegewoordig Frankriek vörme zint in 486 onder Clovis vereinig. Hae vereinigde de Franke in ein riek: Frankriek. Meh me neumde 't toen nog ummer Gallië. Naodat Clovis gesjtorve waor, woort 't gebied mièrder kière gesjpliets ónder de Merovingische dynastie.
De twiède Frankische dynastie, die van Karolinge, kaom aan de mach in 't miedde van de achste ièw. Nao de doad van Sjarel de Groate woort 't riek van de Franke in drieje gedeild, in 'n oastelek, 'n westelek en 'n mieddedeil. 't Westelek deil woort later Frankriek.
De aafsjtammelinge van Sjarel de Groate, de Karolingersj, regeerde gebiede die euvereinkómme mèt 't tegewoordige Frankriek tot 987. In dat jaor woort Hugo Capet tot keuning van Frankriek gekroand. Hae sjtiechde ein nuuj dynastie, 't Hoes Capet. Wie 't Hoes Capet in 1328 gein rechsjtreekse manneleke opvolgersj miè houw, heel me ziech aan de Salische wèt. Dat beteikende dat d'r gein vrouw aan de mach koes kómme. Me koos dus eine nuje keuning, Filips VI, oet 't Hoes Valois. Dees dynastie regeerde tot aan 1589, wie ze woort opgevolg door 't Hoes Bourbon. 't Hoes Bourbon bleef aan de mach tot aan de Franse revolusie.
Zuug ouch Keuninge, keizers en presidente van Frankriek
| Lenj in Europa |
|---|
| Albanië | Andorra | Armenië2 | Azerbaidzjan1 | Belsj | Bosnië en Hercegovina | Bulgarieë | Cyprus2 | Daenemarke | Duutsjlandj | Esland | Finland | Frankriek | Griekelandj | Hongarieë | Ierland | Iesland | Italië | Kroatië | Letland | Liechtenstein | Litouwe | Luxemburg | Macedonië | Malta | Moldavië | Monaco | Montenegro | Nederlandj | Noorwege | Oekraïne | Oesteriek | Pole | Portugal | Roemenië | Ruslandj1 | San Marino | Servië | Sjlovenië | Sjlowakieë | Sjpanje | Turkije1 | Tsjechië | Vaticaansjtad (Heilige Sjtool) | Vereineg Keuninkriek | Wit-Ruslandj | Zjwaede | Zjwitserland |
| Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia2 | Faeröer | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Eilandj Man | Sjpitsberge |
| 1. Dit landj lik gedeiltelik in Azië. 2. Dit landj lik geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild. |
