Lingua manesa

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Manés (Yn Ghaelg, Yn Ghailck)
Pronuncia:	/gɪlg/)
Outros nomes:	Manx
Falado en:	Reino Unido
Rexión:	Illa de Man
Total de falantes:	56 nativos, 1.689 como segunda lingua
Posición:	Non está entre as cen primeiras do mundo.
Clasificación xenética:	Indoeuropea Celta Insular Gaélica Manés
Estatuto oficial
Lingua oficial de:	Algún uso oficial por parte do Tynwald
Regulado por:	Coonseil ny Gaelgey (consello da lingua manesa)
Códigos de lingua
ISO 639-1:	`gv`
ISO 639-2:	`glv`
ISO/DIS 639-3:	`glv`

A lingua manesa (tamén coñecida como gaélico manés, manx en inglés) é unha lingua celta que se fala na illa de Man, unha pequena illa do Mar de Irlanda que constitúe unha dependencia autogobernada da coroa británica e que non pertence ao Reino Unido.

No século V, os goidélicos ou gaélicos, procedentes de Irlanda invaden a illa, traendo a súa lingua céltica, que, cos séculos, evolucionaría ata se converter na actual lingua manx, a cal tamén ten préstamos nórdicos, froito das sucesivas invasións viquingas: primeiro no século IX e logo unha segunda invasión viquinga procedente de Irlanda no século XI. A illa mantívose baixo dominación norueguesa ata a segunda metade do século XIII.

O illamento da illa e a súa dependencia da coroa inglesa (logo británica) a partir do século XIV fixeron que o manx adoptase unha grafía baseada no inglés e non noutros idiomas celtas.

A poboación conservou o seu idioma ata o século XVIII, e non foi ata mediados do século XIX cando comezou a súa decadencia. En 1831 falábao regularmente o 30% da poboación; en 1901 só o falaban 970 persoas e o último falante nativo de manx, Ned Maddrell, morreu en 1975 á idade de 97 anos.

Hoxe en día, o manx sobrevive grazas a un pequeno número de persoas que o aprenderon como segunda lingua e que intentan potencialo fronte ao inglés, a súa lingua materna. En 2001 un 2.2% da poboación da Illa de Man, 1.689 de 76.315 habitantes, aseguraba poder desenvolverse en manés, aínda que en graos diversos. Non foi até 2003 cando o goberno pasou a introducilo oficialmente na escola. Actualmente, o manés é segunda lingua nas escolas primarias e secundarias, na universidade da Illa e no centro de estudos de manés. Alén diso, cinco escolas xestionadas de xeito privado teñen o manés como lingua principal. Ademais, xa posúe dúas ducias de persoas que teñen o manés como lingua materna.

[editar] Mostra textual

Evanxeo de Xoán, V 1 - 8 .

1. Ayns y toshiaght va'n Goo, as va'n Goo marish Jee, as va'n Goo Jee.
2. Va'n Goo cheddin ayns y toshiaght marish Jee.
3. Liorishyn va dy chooilley nhee er ny yannoo; as n'egooish cha row nhee erbee jeant va er ny jannoo.
4. Aynsyn va bea, as va'n vea soilshey deiney.
5. As ren y soilshey soilshean ayns y dorraghys, as cha ren y dorraghys goaill-rish.
6. Va dooinney er ny choyrt veih Jee va enmyssit Ean.
7. Haink eh shoh son feanish, dy ymmyrkey feanish jeh'n toilshey, liorishyn dy voddagh dy chooilley ghooinney credjal.
8. Cha nee eh va'n soilshey shen, agh v'eh er ny choyrt dy ymmyrkey feanish jeh'n toilshey shen.

[editar] Frases típicas en manxés

Manxés	Gaélico escocés	Irlandés	Galego
Failt	Fàilte	Fáilte	Benvido
Hello	Halò	Haileo ou Dia dhuit	Óla
Kys t'ou?	Ciamar a tha thu?	Conas atá tú? (Cad é mar atá tú? no Ulster)	Que tal estás?
Kanys ta shiu?	Ciamar a tha sibh?	Conas atá sibh? (Cad é mar atá sibh? no Ulster)	Que tal estais? (plural, singular formal)
Moghrey mie	Madainn mhath	Maidin mhaith	Bos días
Fastyr mie	Feasgar math	Trathnóna maith	Boas tardes
Oie vie	Oidhche mhath	Oíche mhaith	Boas noites
Gura mie ayd	Tapadh leat	Go raibh maith agat	Moitas grazas
Cre'n ennym t'ort?	Dè an t-ainm a tha ort?	Cad é an t-ainm atá ort?	Cómo te chamas?
Cre'n ennym t'erriu?	Dè an t-ainm a tha oirbh?	Cad é an t-ainm atá oraibh?	Cómo vos chamades?
Mish...	Is mise...	Is mise...	Eu son...
Slane lhiat	Slàn leat	Slán leat	Adeus
Cre shoh?	Dè a tha seo?	Cad é seo?	Que é isto?
Slaynt	Slàinte	Sláinte	Saúde (ó beber)

Linguas celtas
Linguas celtas continentais	Galo †\| Lepóntico † \| Gálata † \| Celtibérico † \| Nórico †
Linguas goidélicas	Irlandés \| Gaélico de Galloway ? † \| Manx \| Gaélico escocés (Gaélico escocés • Gaélico canadiense)
Linguas britónicas	Bretón \| Córnico \| Britónico † \| Cúmbrico † \| Ivérnico ? † \| Picto ? † \| Galés
Linguas mesturadas	Shelta \| Bungee †
	^† Lingua morta