Ozeania

Wikipedia(e)tik

Ozeania munduan

Ozeania Asiako hegoaldean dagoen kontinentea da, Ozeano Barean kokatua. Uhartez osatuta dago. Uharte nagusia Australia da. Australiaz aparte, Papua Ginea Berria, Zeelanda Berria, eta Mikronesia, Polinesia eta Melanesiako uhartediek ere osatzen dute Ozeania.

Eduki-taula

1 Historia
2 Geografia
3 Demografia
- 3.1 Hizkuntzak
- 3.2 Erlijioa
4 Ozeaniako estatuak
- 4.1 Beste estatuen menpe dauden lurraldeak

[aldatu] Historia

Sakontzeko, irakurri: Ozeaniako historia

Eskualdeko lehenengo biztanleak Asiako hego-ekialdetik etorritako gizakiak ziren.

Kontinentea ikusteko lehendabiziko europarra Fernao de Magalhaes zen. Hau, Filipinetan hil baino lehenago, Marianak eta beste Ozeaniako uharteak aurkitu zituen. Seguidan, portugaldarrek eskualdea esploratu zuten: 1525ean Karolinak aurkitu zituen eta hurrengo urtean Ginea Berria. Nederlandarrek 1642an Australiako kosta esploratu eta Tasmania, Tonga, Fiji eta Bismarck aurkitu zituen. Bitartean Mexikoko Acapulcotik eta Peruko Callaotik espainiarrek Ozeano Bareko uharte asko aurkitu zituzten espedizio asko bidali zituen.

XVIII. mendean, britainiarrek eta frantsesek eskualdea esploratu zuten. 1764 eta 1770 artean, britainiarrek Tahiti, Samoa, Salomon eta Hebrida Berriak esploratu zituzten. James Cook 1768 eta 1779 artean, Zeelanda Berrira, Markesetara, Hebrida Berrietara eta Hawaiira heldu zen. Frantsesek bere kabuz uharte berak esploratu zituzten. Azkenean, Erresuma Batuak, Frantziak eta beste nazioek Ozeania banatu zuten.

Kontinente gehiena uharte gutxiko nazio txikiak dira. Australia herrialde kontinental bakarra da.

[aldatu] Geografia

Ozeaniako mapa

Uharte talde hau Asia hego-ekialdetik Ozeano Baretik Amerikarantz luzatzen da, australiar uhartea lur multzo handiena izaki. Segidan gertuko Papua Ginea Berria eta Zeelanda Berria uhartedi txikiagoak eta beste Ozeano Barean sakabanatuta 25.000 uharte txikiak doaz.

Ozeania izena, beste kontinenteak ez bezala, Ozeano Barean eta gertuko itsasoetan dagoelako datorkio. Izena lehendabizikoz Dumont frantses esploradoreak 1831an asmatu zuen. Ohituraz, Ozeaniako eskualdeak Mikronesia, Melanesia, Polinesia eta Australasia izan dira, baina geografoek Ozeania Ozeania Hurbila eta Ozeania Urruna eskualdetan banatu dute.

9.008.458 km² area duenez, munduko kontinenterik txikiena da. Kontinenteko lekurik altuena 4.884 metrotako Puncak Jaya mendia da (Papua Ginea Berria) eta beheena - 16 metrotara dagoen Eyre lakua da (Australia).

Ozeaniako hiri nagusiak Australian daude batez ere, hona hemen:

Sydney 4,4 milioi biztanle (Australia).
Melbourne 3,5 milioi biztanle (Australia).
Brisbane 1,8 milioi biztanle (Australia).
Perth 1,4 milioi biztanle (Australia).
Adelaida 1,1 milioi biztanle (Australia).
Auckland 1,07 milioi biztanle (Zeelanda Berria).
Gold Coast 550.000 biztanle (Australia).

[aldatu] Demografia

Lurralde hau munduko biztanleria gutxien duen lurraldea da, Antartika kontuan hartu gabe. Biztanleria oso anitza da, etorkin europarren ondorengoak, Australiako aborigenak, Zeelanda Berriko maoriak, Melanesia, Mikronesia edo Polinesiako indigenak, eta gutxiengo beltzaran bat ere aurki daitezke.

[aldatu] Hizkuntzak

Gehien erabiltzen den hizkuntza ingelesa da, frantsesagatik jarraitua, eta Txileren subiranotasuna diren uharte txiki batzuetan Gaztelania ere hitz egiten da. Jatorrizko hizkuntzak dialekto desberdinetan kontserbatu dira.