Maori
Wikipedia(e)tik
Maori Zeelanda Berriko etnietako bat da, gaur egun oso gutxitua dena (biztanle guztien %8-10 baino ez dira).
Gaur egun, ia 700.000 maori bizi dira munduan (2001). Zeelanda Berritik kanpo, multzo esanguratsua bizi da Australian (70.000 inguru).
"Māori" hitzak "normal" edo "arrunt" esan nahi du. Kontrako aldean, "Pākehā" berbak esan nahi du "maoria ez dena", normalean Europako jatorria daukana. Mespretxuzko zentzua ere eduki dezake.
[aldatu] Historia
- Polinesiatik, ziur aski Tahititik, Zeelanda Berrira ailegatu ziren orain dela 600-800 urte uharteko lehenengo biztanleak izango zirenak.
- 1840an maoriek eta europarrek Waitangi-ko Ituna sinatu zuten, elkarbizitza arautzeko helburuarekin.
- 1858an 56.000 maori inguru erroldatu zuten.
- 1860. hamarkadatik eskolan maoriera erabiltzea debekatzen hasi ziren, hizkuntzaren prestigioa murriztuz. Hari honetatik, 1867an kaleratu zuten Native Schools Act dekretua.
- 1930. hamarkadan maori gehienek oraindik egiten zuten maorieraz.
- 1986an 50.000 hiztun kalkulatu zuten, maorien %12a.
- 1987an, Māori Language Act dekretuaren bidez, maorieradunek estatus ofiziala lortu zuten. Te Taura Whiri i te Reo Māori eta Te Kōhanga Reo National Trust erakundeak sortu zituzten.
- 2004ko martxotik Māori Television hasi zen emititzen, elebidunez.
[aldatu] Hizkuntza
Gaur egun, maoriera hitz egiten du maorien %14 inguruk, 100.000 hiztun 700.000 biztanletik gutxi gora-behera. Hizkuntza nagusia beraz ingelesa da, jatorrizkoa ordezkatu duena neurri handi batean.
