Ekonomie van Suid-Afrika
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
| Ekonomie van Suid-Afrika | ||
|---|---|---|
| Geldeenheid | 1 Rand = 100 sente | |
| Fiskale jaar | 1 April - 31 Maart | |
| Handelsorganisasies | Wêreldhandelsorganisasie (WHO), Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG), Suider-Afrikaanse Doeane-unie (SADU) | |
| Statistieke [1] | ||
| Bruto geografiese produk - geranglys | 24de (in 2005) [2] | |
| BGP | $576,4 miljard ( in 2006) [3] | |
| Groei van BGP | 5,7% (IV/2006) | |
| BGP per capita (KKP) | $12 100 (2005) | |
| BGP volgens sektore | landbou (3,4%), nywerhede (31,6%), dienste (65,1%) (2005) | |
| Buitelandse valutareserwes | $20,16 miljard (Februarie 2006) | |
| Inflasiekoers | VPI - 9,3% (Januarie 2008) VPIX - 8,3% (Jan. 2008) |
|
| Bevolking onder die broodlyn | 50% (2000) | |
| Mannekrag | 16,09 miljoen (2006) | |
| Mannekrag volgens sektore | dienste (65%), nywerhede (25%), landbou (10%) (2003) | |
| Werkloosheid | 25,5% (Maart 2007) | |
| Hoofnywerhede | Mynbou (Platina, Goud, Chroom, Diamante), Motorvervaardiging, Metaalverwerking, Masjienbou, Tekstiele, Yster, Staal, Chemiese nywerhede, Kunsmis en Voedselverwerking | |
| Handelsvennote[1] | ||
| Uitvoere | $52,9 miljard (2005) | |
| Handelsvennote | Verenigde Koninkryk 10%, Japan 10%, Verenigde State 10%, Duitsland 7%, Nederland 5%, Spanje 3%, Volksrepubliek van Sjina 3%, België 3%, Australië 3%, Italië 2%, Republiek van Korea 2% (2005) | |
| Invoere | $56,4 miljard (2005) | |
| Handelsvennote | Duitsland 14%, Volksrepubliek van Sjina 9%, Verenigde State 8%, Japan 7%, Saoedi-Arabië 6%, Verenigde Koninkryk 6%, Frankryk 4% (2005) | |
| Publieke finansies [4] | ||
| Publieke skuldlas | $44 miljard - 33% van BGP (Junie 2005) | |
| Staatsinkomste | $47,43 miljard (2004) | |
| Statsuitgawes | $52,54 miljard (2004) | |
| Ontwikkelingshulp (ontvang) | $487,5 miljoen (2000) | |
Suid-Afrika word vandag as een van die gevorderde ontwikkelende lande gereken, en sommige stedelike gebiede beskik reeds oor die infrastruktuur van 'n tipiese nywerheidsland. Nogtans toon groot dele van die land die kenmerke van 'n ontwikkelende land, en meer as die helfte van die Swart bevolking leef tans onder die broodlyn.
Suid-Afrika het in die jare ná die algemene verkiesing van 1994 in die rigting van 'n vrye markekonomie beweeg, wat ook sy sosiale verantwoordelikheid teenoor minderbevoorregtes erken. Die transformasie van die ekonomie is nog nie afgesluit nie, en die regering spits hom tans veral op die bestryding van armoede en werkloosheid toe. Die ekonomiese gelykstelling van voorheen-benadeeldes soos vroue, nie-blankes en gestremdes en breë-basis Swart Ekonomiese Bemagtiging geniet tans besondere aandag. Met sy strewe om meer geleenthede aan hierdie benadeeldes te bied en daarmee gepaardgaande maatreëls soos regstellende aksie loop die regering egter ook gevaar om die steun van baie hoogs opgeleide blankes te verloor. Honderdduisende blankes het hulle reeds in oorsese lande gevestig. Daarnaas gooi die VIGS-pandemie en die hoë vlakke van misdaad en geweldpleging 'n skadu oor die land se ekonomiese toekoms.
Inhoud |
[wysig] Grootste ekonomie in Afrika
Alhoewel Suid-Afrika se ekonomie in vergelyking met die ontwikkelde Westerse lande nog steeds klein is, word die land in Afrika-verband as 'n ekonomiese reus beskou. Sy bruto geografiese produk (BGP) is vier keer so groot as dié van sy buurstate in die Suidelike Afrika en verteenwoordig sowat 25 persent van die hele Afrika se BGP.
Suid-Afrika pronk met die belangrikste nywerheidsektor op die vasteland wat veertig prosent van Afrika se totale nywerheidsproduksie oplewer, ontgin 45 persent van Afrika se minerale en wek meer as die helfte van Afrika se elektrisiteit op. In teenstelling met ander Afrikalande het Suid-Afrika sedert die middel van die 17de eeu oor 'n Blanke bevolking beskik wat sedert die laat 19de eeu 'n moderne kapitalistiese ekonomiese stelsel en infrastruktuur ontwikkel het. Land- en mynbou was die basis van die industrialisering, en vandahg beskik die land reeds oor 'n hoogs ontwikkelde nywerheids- en dienstesektor. Sy bankstelsel behoort tot die modernstes ter wêreld, terwyl die Johannesburgse Effektebeurs volgens sy markkapitalisasie tot die twintig grootstes wêreldwyd behoort.
Suid-Afrika se nywerhede is in vier groot metropolitaanse gebiede gekonsentreer: Johannesburg, Pretoria en Vereeniging-Vanderbijlpark (provinsie Gauteng), die kusgebied van Durban en Pinetown (provinsie KwaZoeloe-Natal), die Kaapse Skiereiland met Kaapstad (provinsie Wes-Kaap) en die gebied van Port Elizabeth en Uitenhage in die provinsie Oos-Kaap. As die finansiële en nywerheidsentrum van Suid-Afrika lewer Gauteng sowat 30 persent van die nasionale BGP op.
Die primêre sektor se aandeel aan die BBP is tans 9 persent, die sekundêre sektor lewer 26 persent op en die tersiêre sektor 64 persent. Handel, verwerkende nywerhede, landbou en die finansiële bedryf is die belangrikste werkgewers. Danksy die sterk binnelandse vraag het veral die verwerkende nywerhede sedert 2004 'n hoë groeikoers getoon. Die motorbedryf van Suid-Afrika het een van die suksesvolste sektore geword, wat ook op die buitelandse markte kan meeding. Tans produseer die plaaslike vervaardigers meer as 'n half miljoen motors per jaar, waarvan sowat 120 000 uitgevoer word. Uitvoere het in die eerste helfte van die jaar 2006 tot meer as 80 000 motors gestyg.
[wysig] Ekonomiese beleid
Suid-Afrika se ekonomiese strategie steun op 'n ope ekonomie-beleid wat onder meer die verlaging van invoertariewe, die afskaling van subsidies, 'n markgerigte en mededingende wisselkoers en ekonomiese integrasie behels. Die land is onder meer by die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG) betrokke en het 'n vryehandelsooreenkoms met die Europese Unie beding. Die belangrike veranderings op makro-ekonomiese vlak word sedert 1994 in 'n hoër groeikoers van die land se bruto nasionale produk (BNP), 'n laer inflasiekoers (wat in 1999 met 5,3 persent sy laagste vlak in dertig jaar bereik het) en 'n dalende begrotingstekort (weerspieël. Die samestelling van Suid-Afrika se BNP het in 2004 gunstig met dié van ander nywerheidslande vergelyk. Die tersiêre of dienstesektor se bydrae was 64,9 persent, die sekondêre of nywerheidssektor was die tweede belangrikste met 24,5 persent, en die primêre sektor se bydrae, wat onder meer land- en mynbou behels, het 10,6 persent beloop.[2]
[wysig] Die GEAR-program
In 1996 het die Suid-Afrikaanse regering sy nuwe model van makro-ekonomiese beleid, GEAR ("Growth, Employment and Redistrubition"), begin toepas wat die vroeëre modelle van binnewaarts gerigte en dikwels staatsbeheerde ekonomiese ontwikkeling soos die Bothanomics van die 1980's vervang het. Die GEAR-program het die privaatsektor as die dryfkrag agter die ekonomiese groei van die land geïdentifiseer en daarnaas ook die volledige integrasie van Suid-Afrika in die globale ekonomie behels. Die program was veral daarop gemik om van Suid-Afrika 'n gewilde bestemming vir regstreekse buitelandse beleggings te maak. Vryehandelooreenkomste soos dié met die Europese Unie en die SAOG sou in die nabye toekoms deur 'n soortgelyke ooreenkoms met die Suid-Amerikaanse MERCOSUR-lidstate uitgebrei word. Die mededingendheid van die Suid-Afrikaanse ekonomie is as een van die sleutelfaktore aangewys om buitelandse beleggers te lok, en volgens die Wêreldekonomiese Forum (WEF) se jaarlikse verslag is Suid-Afrika na Tunisië, Mauritius, Botswana, Namibië, Marokko en Egipte die sewende mees mededingende ekonomie in Afrika.[3]
Die begrotingstekort het tussen 1994 en 1999 veral danksy die privatisering van staatsbeheerde maatskappye soos byvoorbeeld Telkom en Sun Air van 8 tot 1,9 persent verminder. Die regering se privatiseringsbeleid het in die fiskale jaar 1996/97 'n aanvang geneem en die verkoop van aandele van staatsbeheerde ondernemings (wat op die Suid-Afrikaanse mark dikwels as monopoliste optree) behels, waaronder ESKOM (elektrisiteit), Suid-Afrikaanse Lugdiens (SAL), Transnet (pad- en spoorwegvervoer) en Telkom die enigste telefoondiensverskaffer met landlyne). Die regering het daarnaas in 1999/2000 ook begin om die selfoonmark te dereguleer en 'n derde lisensie vir 'n diensverskaffer beskikbaar gestel.
'n Meer beslissende rol by die ekonomiese ontwikkeling van die land sal egter die volume van regstreekse buitelandse beleggings (RBB) speel. Die privatiseringsbeleid het veral RBB uit lande soos die Verenigde State, Maleisië, die Verenigde Koninkryk, Duitsland, Japan, Switserland en die Republiek van Ierland gelok. Nogtans het die vloei van RBB na Suid-Afrika in 1997 volgens die Industrial Development Corporation (IDC) net 0,4 persent van die wêreldwye vloei van RBB beloop.[4]
Hierdie syfer was baie ongunstig in vergelyking met ander ontwikkelende lande. In die tydperk tussen 1994 en 1999 het regstreekse buitelandse beleggings in Brasilië VSA-$ 106 per capita, in Argentinië VSA-$ 252 en in Chili selfs VSA-$ 333 beloop, terwyl daar in Suid-Afrika net VSA-$ 32 per capita belê en daarnaas selfs 'n netto kontantuitvloei van beleggings ter waarde van VSA-$ 1,6 miljard aangeteken is.[5]
Hiervoor was veral die internasionale aktiwiteite van Suid-Afrikaanse multinasionale ondernemings soos Anglo American, Billiton, Ou Mutual, Suid-Afrikaanse Brouerye (tans SAB Miller) en Dimension Data verantwoordelik.[6] Dimension Data het sy bedrywighede na 36 lande op vyf vastelande uitgebrei. Anglogold, die grootste goudprodusent en tweede grootste mynboumaatskappy ter wêreld, het in 2003 die Australiese maatskappy Acacia Resources gekoop en produseer daarnaas ook in lande soos Argentinië, Brasilië en die Verenigde State.[7] Suid-Afrikaanse ondernemings soos SABMiller, Sappi Bpk. en Barlow Bpk. verskyn op die UNCTAD se lys van die 50 grootste multinasionale maatskappye uit ontwikkelende lande.[8]
Alhoewel die Britse bankmaatskappy Barclays in 2005 'n beherende aandeel in die Suid-Afrikaanse Absa Groep bekom het in 'n transaksie ter waarde van VSA-$3 miljard[9], wat die grootste regstreekse buitelandse belegging in Suid-Afrika verteenwoordig, bly die feit dat die meeste RBB net gebruik word om bestaande Suid-Afrikaanse maatskappye of hulle aandele te koop nog steeds kommerwekkend.
Die jaarlikse groeikoers van die Suid-Afrikaanse BNP was in die tydperk tussen 1998 en 2000 laer as die 4 persent wat in die GEAR-program beplan was en het slegs 'n gemiddelde 2,7 persent beloop en het die lae RBB weerspieël wat in hierdie periode net VSA-$ 3 miljard beloop het. Die meeste wêreldwye RBB het nog steeds na Oos-Asiatiese lande gevloei.
Vorms van regstreekse buitelandse beleggings in Suid-Afrika (1994-1999)[10]
| VORM | GEMIDDELDE JAARLIKSE PERSENTASIE 1994-1999 |
|---|---|
| Samesmeltings en oornames | 60,4% |
| Uitbreiding | 17,3% |
| Nuwe beleggings | 16,7% |
| Finansiële beleggings | 4,5% |
| Voornemens | 3,1% |
| Likwidasies | -0,6% |
| Disinvestering | -1,5% |
[wysig] Ekonomiese vooruitsigte
Tans trek die land nog voordeel uit sy politiese en makro-ekonomiese stabiliteit. Die hoogs ontwikkelde infrastruktuur, finansiële bedryf en die groeiende nywerheids- en dienstesektor maak van die land 'n ekonomiese lokomotief vir Afrika. Suid-Afrikaanse ondernemings is tans die belangrikste beleggers op die vasteland.
Lae rentekoerse en die vertroue van privaat huishoudings en ondernemings in die ekonomie het veral die binnelandse vraag in die afgelope jare aangedryf. Die gemiddelde groeikoers het in die afgelope jare omtrent vier persent beloop, terwyl die inflasiekoers binne die bandbreedte van drie tot ses persent gebly het, soos deur die Suid-Afrikaanse Reserwebank beplan. Die sterk rand het egter uitvoergerigte sektore soos die myn- en landbou onder toenemende druk geplaas. Met die verswakking van die rand se waarde teenoor die VSA-dollar en die euro sal uitvoere weer kan styg. In die volgende jare sal die gemiddelde groeikoers van die ekonomie na ramings steeds omtrent vier persent beloop.
Die lae spaarsyfer van net 13 persent van die bruto binnelandse produk (BBP) vergelyk baie ongunstig met ander lande. Die Suid-Afrikaanse staat se skuldlas beloop tans sowat 35 persent van die BBP.
Die hoë werkloosheidsyfer van veertig persent bly sorgwekkend. Die aantal werksgeleenthede in die mynbou neem steeds af, terwyl die staatssektor een van die belangrikste werkskeppers bly.
[wysig] Menslike hulpbronne
[wysig] Die bestryding van armoede
Suid-Afrika word as 'n middelinkomsteland geklassifiseer. Nogtans word die meeste Suid-Afrikaners volgens internasionale standaarde as arm beskou. Die inkomste van Swart huishoudings het tussen 2000 en 2005 met sowat 9 persent gestyg, en sedert 1994 het 'n bykomende nege miljoen mense toegang tot skoon water en 1,5 miljoen huishoudings toegang tot elektrisiteit gekry. Van Suid-Afrika se 10,7 miljoen huishoudings het in 2005 meer as drie miljoen nog steeds geen toegang tot elektrisiteit, en ag miljoen van sy 43 miljoen inwoners het geen regstreekse toegang tot skoon water nie.
Daar het wél 'n herverdeling van inkomste plaasgevind. Tussen 1970 en 1990 het die Blanke bevolking se aandeel aan die totae inkomste van 71 tot 54 persent gedaal, terwyl Swartmense se aandeel tot 33 persent gestyg het. Die rykste tien persent van die bevolking was in 1975 merendeels Blankes (95 persent), in 1996 egter nog net 22 persent.
[wysig] Vigs
Vigs oefen 'n groot invloed op Suid-Afrika se ekonomie uit, aangesien tans sowat tien persent van die bevolking MIV-positief is. Die openbare gesondheidsektor se besteding sal na verwagting tussen 2005 en 2010 van ZAR 28 miljard tot 38 miljard groei, terwyl Suid-Afrika se bruto nasionale produk in 2010 17 persent of VSA-$ 22 miljard laer sal wees as gevolg van VIGS-sterftes en die koste vir die behandeling van siekes. Vigs sal waarskynlik ook die winsgewendheid van multinasionale maatskappye raak deur laer produktiwiteit, hoër koste vir nuwe aanstellings, 'n tekort aan mannekrag en die stygende koste vir mediese fondse, pensioene en sterftevoordel. 'n Tipiese Suid-Afrikaanse onderneming sal na ramings sowat 'n vyfde van sy personeel as gevolg van Vigs-sterftes verloor.[11] As mens in ag neem dat die president Thabo Mbeki nog steeds betwyfel dat daar 'n samehang tussen die MIV-virus en Vigs bestaan en sy minister van gesondheid 'n pamflet versprei het waarin Westerse lande beskuldig is dat hulle Vigs sou gebruik om Swartmense dood te maak is dit duidelik dat Suid-Afrikaanse ondernemings hulle eie maatreëls sal moet tref om die uitbreiding van Vigs te bestry.
Van die maatskappye wat reeds hul eie programme in hierdie verband ingestel het is AngloGold (Suid-Afrika se grootste goudmynboumaatskappy), die brouery SABMiller en die papiervervaardiger Mondi.[12] Van AngloGold se werknemers (kantoorwerkers ingesluit) was 24 persent in 1998 MIV-positief, terwyl 53 persent aan seksueel oordraagbare siektes gely het. SABMiller het nie eers inligting in hierdie verband verstrek nie om nie sy bierverkope aan Suid-Afrikaanse verbruikers in gevaar te stel nie. Mondi het 'n opleidingsprogram ingestel sodat kollega's kan inspring sodra 'n werknemer siekteverlof toegestaan word, asook 'n gesondheidsprogram wat MIV-positiewe werknemers help om gesond te bly.
Ander multinasionale ondernemings het begin om drie geskoolde werknemers in diens te neem vir elke gekwalifiseerde werksgeleentheid sodat siekes en oorledenes gou vervang kan word. Vigs begin ook die mediese fondse van ondernemings raak en dwing hulle om eerder eksterne diensverskaffers in te skakel as om self personeel aan te stel.
[wysig] Opgeleide mannekrag
Tussen 1970 en 1995 het die werkgeleenthede vir hoogs geskoolde vaklui met meer as 300 persent toegeneem, terwyl die vraag na laer geskoolde werkers in die nywerheids- en landbousektor met sowat 54 persent afgeneem het.[13] Hierdie ontwikkeling het gepaard gegaan met die snelle groei van die tersiêre of dienstesektor en word ook weerspieël in die hoë verhouding van kapitaal tot mannekrag wat in die dienstesektor met 117 persent gestyg het. Die tegnolgiese vooruitgang en Suid-Afrika se toenemende integrasie het die struktuur van die nasionale ekonomie duidelik verander. Die aandeel van geskoolde werkers het tussen 1970 en 1997/98 van 38 tot meer as 57 persent toegeneem, terwyl ongeskoolde werkers se aandeel van 62 tot 43 persent verminder het.
Ondanks die skerp daling van die Suid-Afrikaanse rand se eksterne waarde in die jare 1996, 1998 en 2001 het daar geen volgehoue groei van uitvoere en gepaardgaande skepping van werkgeleenthede plaasgevind nie. In die periode tussen 1994 en 2000 het die aantal werkgeleenthede in die privaatsektor selfs met 15 persent verminder, en die werkloosheidsyfer is volgens 'n breër definisie op sowat 37 persent beraam.
Beleggings in die privaatsektor het sedert 1994 feitlik onveranderd gebly en was in 2005 met 10,7 persent van die BGP selfs laer as in 1994. Dit is verbasend dat - alhoewel die winste van beleggings in Afrika in die periode tussen 1990 en 1994 sowat 60 persent hoër was as in ander ontwikkelende lande - baie min RBB na hierdie vasteland gevloei het.[14] Net soos in ander Afrika-lande speel die knellende tekort aan opgeleide mannekrag 'n belangrike rol by hierdie probleem.
Dit is net bedrywe soos vervoer en vervoertoerusting, telekommunikasie en inligtingstegnologie wat die meeste geskoolde vaklui benodig en waarop ook die meeste RBB gekonsentreer is. Dit is nog steeds Suid-Afrika se Blanke bevolking wat die meeste geskoolde werkers oplewer, maar tans kan die aanbod nie in die ekonomie se behoeftes voorsien nie. Die persentasie ingenieurs en ander tegnies opgeleide personeel het in Suid-Afrika tussen 1992 en 2004 van 3,6 tot minder as 2 persent van die totale beskikbare mannekrag gedaal, net soos die persentasie studente in natuurwetenskappe en ingenieurswese, wat in 1997 16 persent teenoor 1985 se 19 persent beloop het. Die aantal emigrante, waaronder baie hoogs opgeleide vaklui, word in die periode tusen 1989 en 1997 op meer as 200 000 beraam, terwyl Suid-Afrika se huidige immigrasiewette plaaslike ondernemings die kans ontneem om groter getalle oorsese vaklui in diens te neem. Veral die inligtingsbedryf ondervind tans 'n knellende tekort aan opgeleide werknemers. Volgens 'n ondersoek van SAITIS (1999) het in 1998 31 persent van Suid-Afrika se IT-bestuurders, 29 persent van die programmeerders en 23 persent van die stelselontleders die land verlaat.[15]
Die produktiwiteit van Suid-Afrikaanse werkers (dit wil sê die BNP per werker) het sedert 1995 met 'n gemiddelde jaarlikse koers van 2,5 persent gegroei, maar is nog steeds laer as dié van mededingende nuwe nywerheidslande in Oos-Asië soos die Republiek van Sjina (+4,7 persent), Suid-Korea (+4,51 persent), Hong Kong (+3,7 persent) en Singapoer (+3,0 persent). Die arbeidsproduktiwiteit is nou verbonde aan die verwerkingskoste per eenheid wat in Suid-Afrika se nywerheidsektor duidelik gestyg en sodoende die groei in produktiwiteit verlaag het.[16] Hierdie ontwikkeling maak dit baie moeilik vir Suid-Afrikaanse ondernemings om op die wêreldmark mee te ding.
Die probleem word ook deur 'n vergelyking van die nywerheidsektor se produktiwiteitsgroei in die tydperk tussen 1972 en 1990 met ander lande verduidelik: Terwyl dit in Suid-Afrika slegs 'n gemiddelde jaarlikse koers van 0,9 persent bereik het, het die groei in die Volksrepubliek van Sjina 9,7 persent, in Suid-Korea 8,2 persent, in Indonesië 7,6 persent en in die Republiek van Sjina 5,9 persent beloop. Die jaarlikse inkomste van 'n nywerheidswerker in 1993 was VSA-$ 9 088 in Suid-Afrika teenoor VSA-$ 3 550 in Zimbabwe, VSA-$ 3 311 in Botswana en VSA-$ 656 in die Volksrepubliek van Sjina.[17] Suid-Afrika sal dus nie in staat wees om op die basis van lae arbeidskoste met hierdie ekonomieë mee te ding nie.
[wysig] Internasionale handel en buitelandse beleggings
[wysig] Verenigde Koninkryk
Die Verenigde Koninkryk (VK) is die tweede belangrikste mark vir Suid-Afrikaanse uitvoerders, en met sowat 12 miljard Pond Sterling bly Britse maatskappye die belangrikste buitelandse beleggers in Suid-Afrika, terwyl ook sowat 200 Suid-Afrikaanse ondernemings filiaalmaatskappye in die VK het. Nege van die twintig belangrikste buitelandse maatskappye in Suid-Afrika het hulle hoofkwartier in die VK.[18]
[wysig] Duitsland
[wysig] Duitse multinasionale maatskappye in Suid-Afrika
Daar is nou geskiedkundige en ekonomiese bande tussen die Bondsrepubliek Duitsland en Suid-Afrika wat oorspronklik reeds gedurende die 19de eeu gesmee is. Die ekonomiese betrekkinge weerspieël natuurlik ook die feit dat sowat dertig persent of een miljoen van Suid-Afrika se blanke inwoners van Duitse afkoms is.[19] Duitse ondernemings het al vroeg begin om in die Suid-Afrikaanse mynbou en handel te belê, en ook die meeste van die beduidende Randlords van die 19de eeu wat 'n rol by die ontwikkeling van die plaaslike goudmynbou gespeel het, was Duits-gebore Suid-Afrikaners.[20]
| JAAR | NAAM VAN MAATSKAPPY OF PERSOONLIKHEID | BEDRYWIGHEDE |
|---|---|---|
| 1795 | Dr. Friedrich Liesching | Vervaardiging van natuurlike medisyne |
| 1823 | Dr. Otto Landsberg | Uitvoer van tabak |
| 1839 | Josef en Adolf Mosenthal | Handelskompanjie |
| 1852 | Hamburgse Kompanjie | Handelskompanjie |
| 1868 | Siemens | Elektriese nywerheid in Kaapstad |
| 1895 | AEG | Vervaardiging van elektriese komponente |
| 1912 | Ernest Oppenheimer (Anglo American-korporasie) | Diamante-maatskappy |
| 1930's | Mannesmann DEMAG | Staalnywerheid en steenkoolraffinadery |
| 1948 | Volkswagen | Motorvervaardiging |
| 1949 | Vereniging van Duitse Uit- en Invoerders | Voorloper van Suid-Afrikaans-Duitse Kamer van Koophandel en Nywerhede |
| 1950 | BASF se vennootskap met SASOL | Steenkool-tot-brandstof-projek |
| 1958 | Mercedes-Benz, Oos-Londen | Motorvervaardiging |
| 1962 | Lufthansa | Lugredery |
| 1972 | BMW Groep | Motorvervaardiging |
Die bedrywighede van Duitse maatskappye in Suid-Afrika[21]
Volgens die Suid-Afrikaans-Duitse Kamer van Koophandel en Nywerhede is daar sowat 560 Duitse maatskappye in die land met 'n totaal van 65 000 werknemers. Die meeste Duitse ondernemings behoort tot die nywerheidsektor en spits hulle op bedrywighede soos masjienbou, elektroniese goedere, chemie, farmaseutiese produkte, metaalverwerking en motorvervaardiging toe.[22]
Die handelsbetrekkinge tussen Duitsland en Suid-Afrika het in die 1960's duidelik begin verstewig, en daar word verwag dat die bedrywighede van Duitse maatskappye as gevolg van die vryehandelsoorenkoms tussen die Europese Unie en Suid-Afrika in die toekoms nog duidelik sal toeneem. Die meeste Duitse beleggings is 'n regstreekse gevolg van die groeiende inheemse mark in Suid-Afrika, en Duitsland was een van min belangrike nywerheidslande wat sy RBB selfs tydens die periode van politieke en ekonomiese instabiliteit van die 1980's nog verhoog het, terwyl die meeste ander lande se multinasionale maatskappye pad gegee het in die destydse disinvesteringsveldtog.
Duitse maatskappye het 'n belangrike bydrae tot die opleiding van Bruin, Swart en Asiatiese werkers gelewer eerder as om voordeel uit die vroeëre rasseskeidingsbeleid te trek. Die beleggings in behuising, gesondheidssorg en beroepsopleiding was van groot waarde vir Suid-Afrika se sosio-ekonomiese ontwikkeling en het 'n stabiliserende rol in die tydperk van sanksies en handelsboikotte gespeel. Die Duitse motorvervaardigers BMW, Volkswagen en Mercedes-Benz het van Suid-Afrika 'n beskeie, maar suksesvolle mededinger op die internasionale uitvoermark vir motors gemaak.
[wysig] Duitse handel met Suid-Afrika
Duitsland is nog steeds die belangrikste verskaffer van kapitaalgoedere en tegnologie.[23]. Duitse uitvoere na Suid-Afrika het in 2006 met 10,5 persent gestyg tot 7,4 miljard €, terwyl Duitsland se invoere uit Suid-Afrika selfs met 18 persent gestyg het 4,1 miljard €. Naas tradisionele uitvoergoedere soos goud, steenkool en metale het die land begin om steeds meer verwerkte nywerheidsgoedere uit Suid-Afrika in te voer. Duitsland se uitvoere het veral bestaan uit masjiene, grondstowwe, nie-edele metale, yster en staal, voedselprodukte, motorvoertuie en -komponente, chemikalieë en elektrotegniese produkte.[24]
[wysig] Toerisme
Volgens 'n ondersoek, wat deur Standard Bank gedoen is, is toerisme tans die belangrikste verskaffer van buitelandse valuta vir die land, met 'n inkomste van R 53,9 miljard (VSA-$ 5,232 miljard) in 2003 (of sewe persent van die bruto binnelandse produk) - nog voor die goudmynbou, wat R 35,3 miljard verdien het.
Danksy die sterk rand het die groei van die toerismebedryf verstadig. Die toerismebedryf in Suid-Afrika verskaf tans werk aan sowat 1,2 miljoen mense, en daar word geraam dat met elke ag toeriste, wat die land kom besoek, een nuwe werksgeleentheid geskep sal word. Volgens die South Africa Yearbook 2002/03 is daar 700 hotelle, 2 800 gastehuise en meer as 10 000 restourante in die land.
In 2004 het 6,678 miljoen internasionale toeriste (waarvan 4,6 miljoen uit Afrikalande en 1,9 miljoen uit oorsese lande) 'n besoek aan die land afgelê, teenoor net 703 000 in 1987 (waarvan 334 800 uit oorsese en 368 500 uit Afrikalande). Die toerismebedryf het 6,729 miljard VSA-$ se buitelandse valuta vir die Suid-Afrikaanse ekonomie verskaf.[25] Suid-Afrika is die gewildste toeristebestemming in Afrika, nog voor Tunisië (vyf miljoen toeriste) en Egipte (4,9 miljoen).
[wysig] Landbou
Sien hoofartikel Landbou in Suid-Afrika vir 'n meer probleemgeoriënteerde benadering
Suid-Afrika se landbousektor trek voordeel uit die land se groot oppervlakte van sowat 1,2 miljoen vierkante kilometer wat oor sewe verskillende klimaatsones van Mediterreense tot subtropiese en halfwoestynklimaat strek en 3 000 kilometer se kuslyn insluit, die gepaardgaande groot biologiese verskeidenheid van plaaslike landbouprodukte en seekos, en die moderne infrastruktuur met sewe moderne seehawens en twee internasionale lughawens vir uitvoere.
Landbouaktiwiteite sluit intensiewe graanverbouing en gemengde boerdery, veeteelt in die Bosveld en skaapteelt in die droë landsdele in. Naas mielies, die tradisionele Suid-Afrikaanse stapelvoedsel, word veral graan, hawer, suikerriet en sonneblomme verbou.
Alhoewel dertien persent van Suid-Afrika se oppervlakte geskik is vir graanverbouing, het slegs 22 persent van hierdie landbougrond groot potensiaal. Die res is in 'n land waar neerslae ongelyk verdeel is sterk afhanklik van voldoende watervoorrade, en sommige gebiede word gereeld deur droogtes geteister. Bykans vyftig persent van Suid-Afrika se watervoorrade word deur die landboubedryf verbruik wat sowat 1,3 miljoen hektaar landbougrond onder besproeiing het.
[wysig] Uitvoere
Die plaaslike landbousektor lewer sowat 8 persent van Suid-Afrika se totale uitvoere op, met wyn, sitrusvrugte, suiker, druiwe, mielies, vrugtesappe, wol en seisoenale vrugte soos appels, pere, perskes en appelkose. Ander belangrike uitvoerprodukte is avokado's, suiwelprodukte, blomme, verwerkte voedsel, huide en velle, vleis, nie-alkoholiese dranke, pynappels, ingemaakte vrugte en neute.
Suid-Afrika is die wêreld se grootste uitvoerland ten opsigte van avokado's, naartjies en volstruisprodukte, die tweede grootste ten opsigte van pomelo's, die derde grootste ten opsigte van pruime en pere en die vierde grootste uitvoerder van tafeldruiwe. Daarnaas is tans ook kruiedranke en seekos vinnig groeiende markte in oorsese gebiede.
Suid-Afrika se omgekeerde seisoene in vergelyking met Europa verseker dat die land 'n suksesvolle mededinger op die Europese markte kan wees. Suid-Afrika is die mees nabygeleë produsent van tuin- en sierplante vir Europese invoerders. Danksy die ooreenkoms oor wyn en alkoholiese dranke, wat Suid-Afrika met die Europese Unie aangegaan het, mag jaarliks 42 miljoen liter se wyn en alkoholiese dranke doeanevry na Europese bestemmings uitgevoer word.
[wysig] Wynbou
Suid-Afrika se wynbougebiede in die provinsie Wes-Kaap trek voordeel uit die plaaslike Mediterreense klimaat en die gunstige invloede van die koue Benguelastroom. Suid-Afrika is met 2,7 persent van die jaarlikse produksie, wat gelykstaan an 730 miljoen liter, tans die negende grootste wynprodusent ter wêreld. 4 406 wynprodusente en 561 wynkelderye was in 2004 in die land geregistreer en het sowat 340 000 werkgeleenthede gebied. Suid-Afrika was in 2003 op sewe na die belangrikste wynprodusent ter wêreld met 885 000 ton.[26]
Die Wes-Kaapse wynbouersvereniging KWV pronk selfs met die wêreld se grootste wynkelder in die Paarl - die wyngoed met 24 hektaar se wingerde kan tot by 121 miljoen liter wyn stoor.[27]
Alhoewel die wynbou in die land 'n tradisie van meer as driehonderd jaar het, was sy uitvoere as gevolg van die internasionale isolering van Suid-Afrika tot by die 1980's baie beperk. Sedertdien het die vraag na Suid-Afrikaanse wyne veral in Sentraal-Europa skerp gestyg.
Danksy die toenemende internasionale gewildheid van Suid-Afrikaanse wyne het die uitvoersyfers sedert die jare negentig skerp gestyg en beloop in 2002 reeds 220 miljoen liter (teenoor 'n skrale 25 miljoen in 1991). Die gewildste soorte vir die internasionale mark is Chenin Blanc en Cabernet Sauvignon.
[wysig] Mynbou
[wysig] Goud
Met 'n mynproduksie van 342 ton was Suid-Afrika ook in 2004 weer die belangrikste goudprodusent ter wêreld, alhoewel die land se aandeel aan die wêreldproduksie tussen 1970 en 2003 van sowat 75 tot 17 persent gedaal het. Die land beskik oor sowat veertig persent van die wêreld se goudvoorrade van sowat 56 000 ton, maar aangesien gouderts in Suid-Afrika tot by 4 000 meter onder die aarde uitgehaal moet word, is produksiekoste hier aansienlik hoër as in ander lande soos Australië en die Volksrepubliek van Sjina, waar goud in oopgroefmyne ontgin kan word. Daarnaas het mynwerkers se lone in die laaste jare sterk gegroei.[28]
[wysig] Platina
Suid-Afrika was in 2004 weer verreweg die belangrikste produsent van platina met 163 ton, gevolg deur die Russiese Federasie (60,6 ton), Kanada (26,4 ton) en die Verenigde State (4,0 ton).[29] Hierdie vier lande was ook die grootste verskaffers op die wêreldmark. Die grootste invoerders met sowat 25 persent elk is die VSA, die Volksrepubliek van Sjina, Japan en Wes-Europa. Platina word veral vir die vervaardiging van uitlaatgas-katalisatore in die motorbedryf (sowat 40 persent van die internasionale vraag), vir die slaan van munte en die vervaardiging van juweliersware, in die elektroniese (hardeskywe in rekenaars), energie- (brandstofselle) en in die chemiese bedryf benodig.
As gevolg van die hoë vraag van sowel die Sjinese Volksrepubliek asook spekulante het pryse op die wêreldmark tussen 2003 en 2005 skerp gestyg en met tot by VSA-$ 900 per fynons 'n nuwe rekordvlak bereik. Die motorbedryf het weens die hoë pryse begin om platina met die nou verwante metaal palladium, wat teen laer pryse beskikbaar is, te vervang.[30]
[wysig] Diamante
Die wêreldwye diamantemark word deur die Brits-Suid-Afrikaanse mynboumaatskappy De Beers se Central Selling Organization (CSO) oorheers, wat in 2004 65 persent van die markvolume beheer het. Dit sluit ook die meeste Russiese verkope van diamante in wat onlangs skerp gestyg het. Die mark is grotendeels onafhanklik van die jaarlikse ontginning, aangesien groot hoeveelhede diamante teruggehou word ter wille van prysstabilisering. Die wêreldwye diamante-ontginning het in 2003 78,665 miljoen karat beloop (sonder nywerheidsdiamante), waarvan 10,8 miljoen karat in Suid-Afrika.[31]
[wysig] Chroom
Sowat 55 persent van die wêreld se chromietertsvoorrade is in die Bosveldkompleks (provinsies Mpumalanga en Limpopo) gekonsentreer, en tans word ook rofweg die helfte van die jaarlikse chromietertsproduksie in Suid-Afrika ontgin. Chroom speel 'n belangrike rol by die vervaardiging van vlekvrye staal en brandbestande materiale en word daarnaas ook in die chemiese bedryf gebruik.
[wysig] Ystererts
Die internasionale vraag na ystererts het in 2004 skerp gestyg, veral danksy die snel groeiende staalvervaardiging in Oos-Asiatiese lande soos die Volksrepubliek van Sjina. Die pryse op die wêreldmark het met tussen 30 en 40 persent gestyg; toekomstige prysverhogings is vanweë die beperkte aanbod en hoër vragtariewe vir seevervoer onvermydelik. Die wêreldwye ontginning het in 2003 1 066,3 miljoen ton beloop, waarvan 37,3 miljoen in Suid-Afrika. Die gemiddelde Fe-gehalte van Suid-Afrikaanse ystererts is 64 persent en vergelyk gunstig met dié van die belangrikste mynboulande soos Brasilië (229,6 miljoen ton, 65 persent), Australië (210,7 miljoen ton, 62 persent) en die Volksrepubliek van Sjina (130,5 miljoen ton, 60 persent).[32]
[wysig] Lood
Lood word veral in die motorbedryf vir die vervaardiging van batterye benodig (sowat 60 persent). Die wêreldmarkprys van lood het reeds in 2003 en 2004 skerp gestyg tot sowat VSA-$ 1 023 (Maart 2004) nadat die Volksrepubliek van Sjina vir die eerste keer meer lood benodig het as wat die land self ontgin. Die wêreldproduksie het in 2003 2,978 miljoen ton beloop, waarvan 0,053 miljoen ton in Suid-Afrika ontgin is.[33]
[wysig] Steenkool
Steenkool was van die begin van die nywerheidsomwenteling in die 18de eeu af die belangrikste fossielbrandstof en is eers in 1966 deur ru-olie en in die 1990's deur aardgas verbygesteek. Tans voorsien steenkool nog in sowat 22 persent van die wêreld se primêre energiebehoefte. Tot by die 1970's is steenkool in die meeste lande merendeels plaaslik verbruik, en dus was ook Suid-Afrika se uitvoere in 1975 nog 'n skrale 2,56 miljoen ton.[34] Maar met die nedergang van die Europese en Amerikaanse steenkoolmynbou het goedkope oorsese steenkool 'n belangrike uitvoergoed geword. In Suid-Afrika hanteer die Richardsbaaihawe aan die Indiese Oseaan (provinsie KwaZoeloe-Natal) wat in April 1976 geopen is die land se steenkool-uitvoere, wat in dié jaar reeds 5,66 miljoen en in 1978 15,3 miljoen ton beloop het. Die land het gevolglik sedertdien tot een van die belangrikste uitvoerders van steenkool ontwikkel.
Volgens statistieke van die Verenigde Nasies is in 2003 wêreldwyd 3 883,305 miljoen ton steenkool ontgin waarvan 238,160 miljoen ton in Suid-Afrika. In 2001 was Suid-Afrika met 69,210 miljoen ton die derde belangrikste uitvoerder na Australië en die Volksrepubliek van Sjina. Pryse het as gevolg van die ekonomiese opswaai in die VSA en Oos-Asië in 2004 duidelik begin styg, terwyl ook vragtariewe verhoog is. Die wêreldmarkprys van steenkool vir kragopwekking het in 2004 84 VSA-$ per ton steenkooleenheid beloop teenoor 'n gemiddelde prys van VSA-$ 50 in 2003.[35]
Suid-Afrika se steenkoolvelde lê in die oostelike Transvaal-gebied in die omgewing van Ermelo en Witbank (provinsie Mpumalanga), in die noordelike Vrystaat en in die Newcastle-Dundee-Vryheid-gebied in die noorde van KwaZoeloe-Natal.
[wysig] Uraan
Uraan speel 'n belangrike rol in die energiebedryf waar dit as kernbrandstof in kernkragsentrales benodig word, maar word ook vir militêre doeleindes in kernwapens gebruik. Veral in die 1960's en 1970's, toe atoomenergie in die meeste nywerheidslande nog as 'n belowende alternatief tot konvensionele fossiele brandstowwe beskou is (een kilogram uraan lewer soveel energie soos 20 000 kilogram steenkool[36]), is wêreldwyd navorsing oor uraanbronne gedoen. 'n Hoë uraanaanbod op die wêreldmark het in die 1980's en 1990's egter daartoe gelei dat uraanontginning in die meeste uraanmynboulande afgeneem het. Gedurende die negentigerjare het ook groot uraanvoorrade, wat oorspronklik vir militêre doeleindes aangelê is, die wêreldmarkaanbod aangevul.
As gevolg van stygende energiepryse en die beplande oprigting van nuwe kernkragsentrales in veral Oos-Europa en Asië het die vraag na uraan sedert die jaar 2004 weer begin verstewig. Die huidige ontginbare uraanvoorrade sal na verwagting van deskundiges oor sowat sestig jaar uitgeput wees, alhoewel hulle deur middel van herprosessering moontlik nog enkele eeue voldoende sal wees.
Suid-Afrika was in 2004 die agtste grootse uraanprodusent ter wêreld met 'n ontginning van 1 058 ton, maar het volgens die Wêreldenergieraad met 635 600 ton oor die vyfde grootste voorrade na die VSA, Niger, Australië en Kazakhstan beskik.[37]
[wysig] Verwysings
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2007. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2006, bl. 457
- ^ Gilroy, Bernard Michael; Gries, Thomas en Naudé, Willem A. (uitgewers): Multinational Enterprises, Foreign Direct Investment and Growth in Africa. South African Perspectives. Heidelberg (Duitsland): Physica 2005, bl. 166
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 249
- ^ South African Business Guidebook 1999-2000, 4de uitgawe, WriteStuff Publishing 2000, bl. 88
- ^ Naudé, W. en Krugell, W. (Noordwes-Universiteit, Suid-Afrika): Human Resource Development: A Sine Qua Non for Foreign Direct Investment in South Africa. In: Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl.249-250
- ^ Gilroy/Gries/Naudè (2005) bl. 167
- ^ Lohse, Maren en Barkemeyer, Rena: Stop and Go am Kap. In: Aktienresearch, nommer 23, 31 Mei 2000, bl. 80-83
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 161
- ^ Sake24 Marknuus, 19 Julie 2007
- ^ Gilroy/Gries(Naudé (2005), bl. 252
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 134
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 134
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 262
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 248
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 264
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 263
- ^ Gilroy/Gries/Naudè (2005), bl. 263
- ^ South African Government Information - Deputy President Phumzile Mlambo-Ngcuka to pay working visit to London (6 Desember 2006)
- ^ Gilroy, B.M. en Bauer, N. (Universiteit van Paderborn, Duitsland): German Multinationals in Africa. In: Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 168
- ^ Capstickdale, Lyonel: Grondleggers van Johannesburg. In: Suid-Afrikaanse Panorama, volume 31, nommer 11 (November 1986), bl. 6
- ^ Mundorf, Dirk: Bedeutung von Investitionen deutscher Industrieunternehmen für die Wirtschaft Südafrikas. Europäische Hochschulschriften, Vol. 1361, Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag 1993, bl. 108-112; Gütschleg, Dirk: Deutsche Unternehmen im neuen Südafrika. Berlyn: Deutscher Industrie- und Handelstag (DIHT) 1999, bl. 12; uitgebrei deur Gilroy/Gries/Naudé (2005)
- ^ Gütschleg (1999); Gilroy/gries/Naudé (2005), bl. 169
- ^ Duitse Departement van Buitelandse Sake: Suid-Afrika - Ekonomie
- ^ Duitse Departement van Buitelandse Sake: Suid-Afrika - Ekonomie
- ^ Bron: World Tourism Organization. In: Der Fischer Weltalmanach 2007. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2006, bl. 705
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2007. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2006, bl. 653
- ^ southafrica.info: Agriculture - South African Wines
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2006. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2005
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2007. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2006, bl. 658-659
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2006, bl. 630
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2006, bl. 628
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2006, bl. 629
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2006, bl. 628
- ^ Presse- und Informationsabteilung der Südafrikanischen Botschaft in Wien: Energie-Spektrum Südafrika. Wene 1980, bl.5
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2006, bl. 655
- ^ Viljoen, Christo: Energie: So lyk die bronne tans. In: Vrye Afrikaan, 12 Junie 2006. Aanlyn beskikbaar: Vrye Afrikaan
- ^ Der Fischer Weltalmanach 2007. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2006, bl. 683-684
