Regstreekse buitelandse belegging
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die term regstreekse buitelandse belegging (RBB; Engels: foreign direct investment, FDI) verwys na die netto-toevloei van buitelandse beleggingskapitaal om aandele van 'n maatskappy (tenminste tien persent van die totale effekte) te koop wat in 'n ander nasionale ekonomie sake doen as dié van die belegger. Regstreekse buitelandse beleggings behels drie bestanddele: Belegging in aandele, herbelegging van inkomste en kort- en langtermynlenings tussen die moedermaatskappy (of multinasionale onderneming) en sy buitelandse filiaalmaatskappye.
Die totale wêreldwye bedrag van regstreekse buitelandse beleggings het in 2001 VSA-$ 1 300 miljard beloop. Regstreekse buitelandse beleggings verskaf aan die lande wat dit ontvang naas kapitaal ook toegang tot buitelandse tegnologie en vakkennis en bevorder sodoende dikwels ekonomiese groei en ontwikkeling.
Inhoud |
[wysig] Geskiedenis
In die jare ná die Tweede Wêreldoorlog het multinasionale maatskappye uit die Verenigde State die meeste regstreekse buitelandse beleggings gedoen aangesien die res van die wêreld nog besig was met die heropbou van sy ekonomieë. In die tydperk tussen 1945 en 1960 het gevolglik sowat driekwart van nuwe regstreekse buitelandse beleggings (insluitende herbeleggings van winste) uit die VSA gekom. Regstreekse buitelandse beleggings het sedertdien 'n wêreldwye ekonomiese verskynsel geword en is ook nie langer tot maatskappye uit OECD-lidstate beperk nie. Die belangrikheid van RBB in die globale ekonomie het steeds verder toegeneem, en RBB-ekwiteite verteenwoordig tans meer as 20 persent van die wêreldwye bruto geofrasie produk (BGP).
[wysig] Die determinante van RBB
Net soos die voorbeeld van Suid-Afrika en baie ander lande toon is 'n beleid wat vryehandel en 'n oop ekonomie behels nie op sigself voldoende om buitelandse beleggers aan te lok nie. 'n Aantal wetenskaplike outeurs soos Wang en Swain (1997) verdeel die tipiese karakteristieke van 'n ontvangerland in mikro-, makro- en strategiese determinante.
[wysig] Mikrodeterminante van RBB
Die mikrodeterminante van RBB word veral deur plaaslike besonderhede bepaal wat 'n invloed op die winsgewendheid van 'n spesifieke sakeonderneming of ekonomiese sektor het. Die karakteristieke van 'n ontvangerland wat 'n invloed op sy produktiwiteit en koste het, is markgrootte en -groei, arbeidskoste, die ekonomiese beleid van die regering, tariewe en handelsbeperkings.
- Markgrootte en -groei
Die meeste multinasionale maatskappye verkies hoër ontwikkelde lande met groot plaaslike markte waar hulle hul produkte en dienste winsgewend kan bemark.
- Arbeidskoste
Arbeidskoste speel 'n belangrike rol by die besluit van 'n multinasionale maatskappy om buite sy tuisland te belê. Stakings en ander dispute skrik beleggers af. Lae lone en koste en doeltreffende produksiemoontlikhede word as positief beskou, maar daar moet in gedagte gehou word dat opgeleide mannekrag en spesialiste benodig word. Arbeidskoste moet dus veral die produktiwiteit van werknemers weerspieël en kan ook hoër wees indien die onderneming doeltreffend en winsgewend kan produseer. Lae lone speel gevolglik 'n belangrike rol vir ondernemings wat arbeidsintensiewe produkte vervaardig. Kleiner Japannese sakeondernemings verkies dikwels om hulle produkte in Asiatiese buurlande met laer arbeidskoste te vervaardig en weer van daar in te voer. Groter multinasionale maatskappye bekyk daarenteen veral die markgrootte en -groei en verwagte plaaslike verkope.
- Regeringsbeleid
Die ekonomiese beleid van die ontvangerland se regering het meestal 'n groot invloed op die winsgewendheid van 'n multinasionale maatskappy se plaaslike filiale. Gewoonlik probeer regerings buitelandse beleggers met 'n aantal finansiële en ander aansporings wat daarop gemik is om 'n beleggingsprojek winsgewender te maak na hulle lande te lok. Tipiese voorbelde is uitstel van belasting, uitvoersubsidies en doeanevrye invoer van benodigde onderdele. Hierdie maatreëls word dikwels verbind met regerings se pogings om beleggings in minder ontwikkelde gebiede van 'n land te bevorder of uitvoergerigte sektore van die plaaslike ekonomie te ontwikkel. Die meeste ekonome, wat ondersoek in verband met die invloed van regeringsbeleid op buitelandse beleggings doen, beweer egter dat dit net 'n marginale rol in die besluitnemingsproses speel.[1]
- Tariewe en handelsbeperkings
Volgens die sogenaamde tariff hopping-hipotese het hoë invoertariewe 'n negatiewe invloed op die uitvoere van multinasionale maatskappye en moedig hulle dus aan om hulle produkte plaaslik te vervaardig. Dit geld egter net vir produkte wat eerder plaaslik verkoop as vanuit die ontvangerland weer uitgevoer word en is net van toepassing op groter markte en ekonomieë.
[wysig] Makrodeterminante van RBB
Die makrodeterminante van RBB beïnvloed die winsgewendheid en besluitneming van 'n belegger op makro-ekonomiese vlak en sluit markgroote en -groei en faktorpryse in. Laasgenoemde word onder meer deur plaaslike tariewe en belasting bepaal. Die makrodeterminante van RBB oorvleuel dus dikwels met die mikrodeterminante, alhoewel die klemtoon hier eerder op die makro-ekonomiese besonderhede van 'n potensiële ontvangerland lê. Bykomende determinante is die oopheid van die ekonomie, sy deelname aan die wêreldhandel, wisselkoerse, die inflasiekoers, 'n moontlike begrotingstekort, die omvang van binnelandse beleggings en politieke stabiliteit.
- Oopheid en uitvoere
In die praktyk ontvang ook geslote ekonomieë regstreekse buitelandse beleggings indien hulle internasionale handel kan vervang. Nogtans bied 'n uitvoergerigte ekonomie meer geleenthede vir 'n potensiële belegger - hy is minder afhanklik van die plaaslike markgrootte en -groei en kan voordeel trek uit die groeiende wêreldhandel wat daarnaas danksy die internasionale mededinging ook 'n positiewe invloed op die produktiwiteit het.
- Wisselkoerse
Die oopheid van 'n ekonomie hou nou verband met die wisselkoers as een van die determinante. Daar is tans twee belangrike hipoteses. Die monetêre gebieds-hipotese beklemtoon die feit dat maatskappye uit monetêre gebiede met 'n sterk geldeenheid toegang tot lenings ten laer koste koste het en hulle winste in gebiede met swak geldeenhede ten hoër koerse kan wissel as plaaslike ondernemings. 'n Tweede hipotese neem die gevaar van wisselkoersskommelings in ag. Indien 'n multinasionale maatskappy uitvoergerigte produkte vervaardig, sal dit baat by 'n laer wisselkoers. Dit geld egter nie in gevalle waar 'n groter persentasie onderdele ingevoer moet word nie. Die wisselkoers het ook 'n invloed op die wins wat 'n multinasionale maatskappy na sy land van oorsprong kan uitvoer. Swakker ontwikkelende ekonomieë is dikwels geneig om beperkings op kapitaaluitvoere te plaas sodra hulle ekonomiese situasie begin versleg en die wisselkoers van hulle geldeenheid gevolglik daal. Groter wisselkoersskommelings maak die ekonomiese ontwikkeling van 'n potensiële ontvangerland dus onvoorspelbaar en skrik beleggers dus af.
- Inflasiekoerse
Indien die inflasiekoers van 'n potensiële ontvangerland sy ekonomiese ewewig of onewewig weerspieël, kan dit as 'n maatstaf vir die ekonomiese stabiliteit van 'n land dien. 'n Hoë inflasiekoers dui daarop dat die regering en sentrale bank die geldaanbod op die plasslike mark nie kan of nie wil beheer nie. Dit lei tot onsekerheid ten opsigte van die ekonomiese ontwikkeling en verhoog die koste van plaaslike vervaardiging. Sodoende het dit 'n negatiewe effek op die vloei van buitelandse kapitaal.
- Begrotingstekorte
Net soos 'n hoë inflasiekoers oefen ook begrotingskorte 'n negatiewe invloed op RBB uit. Begrotingskorte beteken onsekerheid oor die toekomstige finansiële beleid van 'n regering en die koste en winsgewendheid van beleggingsprojekte.
- Beleggings en infrastruktuur
Binnelandse beleggings wat die plaaslike produksiekapasiteite aansienlik verhoog bevorder ook regstreekse buitelAndse beleggings. 'n Ontwikkelde infrastruktuur skep 'n gunstige ekonomiese klimaat vir beleggers, verhoog produktiwiteit en verminder die koste van plaaslike vervaardiging.
- Politieke instabiliteit
Politieke instabiliteit behels 'n aantal gevare vir buitelandse beleggers soos onderbrekings in produksie of selfs beskadiging en konfiskasie van sy eiedom. Dit lei tot 'n vermindering van buitelandse beleggings aangesien die koste en winsgewendheid van 'n projek onvoorspelbaar word.
[wysig] Bronne
- Gilroy, Bernard Michael; Gries, Thomas en Naudé, Willem A.: Multinational Enterprises, Foreign Direct Investment and Growth in Africa. Heidelberg (Duitsland): Springer 2005
- Wang, Z. Q. en Swain, N.: Determinants of inflow of foreign direct investment in Hungary and China: Time-series approach. In: Journal of International Development, nommer 9 (1997), bl. 695-726
[wysig] Verwysings
- ^ Gilroy/Gries/Naudé (2005), bl. 255
