Steenkool
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Steenkool is 'n harde, vaste, swart sedimentêre gesteente, wat as gevolg van karbonisasie (verkoling) uit die plantreste van prehistoriese oerwoude gevorm is. Koolstof beslaan meer as 50 persent van sy gewig en meer as 70 persent van sy volume. Steenkool speel 'n belangrike rol as fossielbrandstof en word saam met koolstof vir die staalvervaardiging gebruik. Vanweë sy ekonomiese belangrikheid word steenkool soms ook "swart goud" genoem.
Inhoud |
[wysig] Geskiedenis
Die verhaal van steenkool het in die Karboontydperk, na wye raming ongeveer 300 miljoen jaar voordat mense die aarde bewoon het, begin. Gedurende hierdie tyd het digte woude, moerasse, riviere en welige plantegroei die aarde bedek. Mettertyd is 'n dik laag dooie plantmateriaal gevorm wat later ontbind het, en deur die suur water van omliggende moerasse bedek is. 'n Beperkte suustofvoorraad het voorkom dat aanvallende bakterieë die plantmateriaal onder die water totaal vernietig. Oor 'n tydperk van miljoene jare het ontelbare ton grond en rots die dooie plantegroei stadigaan saamgepers en verander.
As gevolg van die stygende hitte en druk, het dooie plantemateriaal veen gevorm. Die veen het ligniet (bruinkool) geword. Dit het verhard en eers bitumineuse steenkool gevorm voordat energieryke antrasiet uiteindelik ontstaan het. Hoe groter die hitte en druk, hoe hoër is die persentasie suiwer koolstof in die steenkool. Veen het 'n koolstofinhoud van ongeveer 60% en 'n energiewaarde van minder as 14 MJ per kilogram, terwyl antrasiet 'n koolstofinhoud van 94% en 'n energiewaarde van meer as 30 MJ per kilogram het.
[wysig] Ontginning
Daar is twee soorte steenkoolmyne: die oopgroefmyn, en die mynskag. Dagmynbou (die oop myn) is geskik vir oppervlaklae waar die deklaag grond en rots eenvoudig weggeskraap kan word om die steenkool te bereik. Waar steenkoollae dieper geleë is, moet 'n skag gegrawe word. Moderne masjiene vergemaklik die taak van die mynwerkers. Reuse-aardbore boor in die blootgelegde steenkoollaag en gooi tonne steenkool op 'n vervoerband agter die boor. Terwyl die boormasjien vorder, word die dak ondersteun deur hidrouliese mynstutte wat hulle outomaties aanpas by die vrag wat hulle moet dra. Vroeër het oop myne die landskap ontsier, maar vandag grawe meganiese grawers die steenkool uit, terwyl groot meganiese skopgrawe die bogrond terugplaas sodat die landskap weer gou kan herstel.
[wysig] Steenkoolprodukte
Gedurende die afgelope dekades het steenkool se aandeel in die wêreld se energiemark geleidelik gekrimp ten gunste van die olie- en gasnywerheid. Baie produkte wat eers uit koolteer vervaardig is, word nou van olie gemaak. Daar is voorheen gespekuleer dat die bordjies egter teen die jaar 2000 verhang sou word, aangesien meer en meer steenkool in verskillende brandstowwe omgesit word. Brittanje en Amerika werk saam aan die ontwikkeling van die KOGAS-proses waardeur steenkool in vloeibare brandstowwe omgesit word en aardgas vervang. Suid-Afrika is al sedert 1955 steenkool in petroleum om, en verkry tans 40% van sy petroleum op hierdie wyse.
[wysig] Wêreldreserwes
Soos brandstowwe duurder word en die tegnologie verbeter, word dit ekonomies om steenkool te delf wat voorheen as onbruikbaar beskou is as gevolg van die ligging of dunheid van steenkoollae. Na raming besit die VSA ongeveer 31% van die bruikbare steenkoolreserwes van 652 biljoen ton, Rusland ongeveer 23%, Wes-Europa 18%, en Sjina 14%.
