Arktiese Oseaan
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die Arktiese Oseaan, wat ook as die Noordelike Yssee of Noordpoolsee bekend staan, is hoofsaaklik in die Noordpoolstreek geleë. Dit is die kleinste van die wêreld se vyf oseane en die vlakste.[1] Groot dele van die oseaan word vir dele van die jaar of die hele jaar deur see-ys bedek. Alhoewel die International Hydrographic Organization dit as 'n oseaan herken, verwys sommige oseanoloë daarna as die "Arktiese Middelandse See" of slegs die "Arktiese See". [2] Alternatiewelik kan dit ook as die mees noordelike deel van die gehele Wêreld Oseaan gesien word.
Die Arktiese Oseaan se temperatuur en soutgehalte verskil seisoenaal, soos die boonste yslae smelt en weer vries.[3] Die Arktiese Oseaan het die laagste soutgehalte van die vyf oseane, as gevolg van die lae verdamping, hoë tal varswater wat afkomstig is van riviere en strome en die beperkte verbinding met die omliggende oseaniese waters wat hoër soutgehaltes het.
Inhoud |
[wysig] Geografie
Die Arktiese Oseaan beslaan 'n rofweg sirkulêre bekken en dek 'n oppervlak van ongeveer 14 090 000 km² (5,440,000 myl²), effens minder as 1,5 keer die grootte van die VSA. Die kuslynlengte is 45 389 km. Die diepste punt in die oseaan is die Frambekken teen 5 450 m (17 881 voet) [4].
Die oseaan is so te sê deur land ingesluit en word omring deur die landmassas van Eurasië, Noord-Amerika, Groenland, en 'n aantal eilande. Dit sluit Baffinbaai, Barents See, Beaufort See, Chukchi See, Oos-Siberiese See, Groenland See, Hudsonbaai, Hudson Seestraat, Kara See, Laptev See, Wit See en ander waterliggame in. Dit is verbind aan die Stille Oseaan deur die Bering Seestraat en aan die Atlantiese Oseaan deur die Groenland See.
'n Onderwater mid-oseaanrif, die Lomonosowrif, verdeel die diepsee Noord-polêre Bekken in twee bekkens: die Eurasiese-, of Nansenbekken, (vernoem na Fridtjof Nansen) wat tussen 4000 en 4500 m (13 000 en 15 000 voet) diep is, en die Noord-Amerikaanse, of Hiperborese Bekken, wat omtrent 4000 m diep is. Die topografie van die oseaanbodem word gekenmerk deur fault-block ridges, diepseevlaktes, ocean deeps, en bekkens. Die gemiddelde diepte van die Arktiese Oseaan is 1038 m (3 407 voet), deels toegeskryf aan die grootte van die vastelandsplaat aan die Eurasiese kant. [4]
Die hoof watertoevoer is uit die Atlantiese Oseaan deurmiddel van die Noorweë Stroom, wat dan langs die Eurasiese kus verder vloei. Water vloei ook uit die Stille Oseaan in deur die Beringseestraat. Die Oos Groenland Stroom vorm die belangrikste uitloop.
Temperatuur en soutgehalte wissel volgens seisoen soos die ysbedekking smelt en vries. Ys bedek die grootste deel van die oseaanoppervlak, wat vir groot dele van die jaar benede vriespunt is. Daar is aansienlike seisoenale wisseling in die hoeveelheid pakys wat die oseaan bedek. Dit word vir omtrent 10 maande in die jaar deur sneeu bedek. Die maksimum sneeubedekking is in Maart of April—omtrent 20 tot 50 cm bo-op die bevrore oseaan.
Min seelewe word aangetref waar die oseaan deurgans deur ys bedek is. In oop dele is seelewe baie volop, veral in meer suidelik waters. Die Arktiese oseaan sluit 'n groot aantal eilande in waaronder Groenland en die Groenlandeilande, die Kanadese Arktiese eilande, Jan Mayen en Svalbard wat deel van die Koninkryk van Noorweë is, en die Russiese eilandgroepe en eilande: Franz Josef Land, die Nieu-Siberiese Eilande, Novaya Zemlya, Severnaya Zemlya, Vaygach en Wrangeleiland
Yseilande breek nou en dan van noordelik Ellesmere-eiland weg en ysberge wat deur die gletsers in westelike Groenland en die heel noordoostelike deel van Kanada veroorsaak verteenwoordig. Ysgrond kom op die eilande in die oseaan voor en die oseaan is so te sê deur ys ingeluit van Oktober tot Junie.
[wysig] Verkenning
![S. A. Andrée en Knut Frænkel met die balon nadat dit op die pakys neergestort het in die misulkte tog van 1897](../../../../images/shared/thumb/4/4b/"Eagle".crashed3.png/250px-"Eagle".crashed3.png)
Verkenning van die Arktiese Oseaan het waarskynlik begin met pogings om 'n Noordelike Seeroete tussen die Atlantiese Oseaan en die Stille Oseaan langs die Siberiese kus van Rusland te vestig. Wikings het reeds in die eerste millennium hulle gebied in die oseaan in uitgebrei opsoek na pels en ivoor. Russiese setlaars en handelaars hete dele van die roete langs die kus van die Wit See reeds in die 11de eeu verken. Die ideë van 'n Noordelike Seeroete is in 1525 deur Gerasimov in Rusland voorgestel. Teen die 17de eeu is 'n aaneenlopende seeroete van Arkhangelsk tot sover oos as die mond van die Yenisey gevestig.
Westelike dele van die deurgang is gelyktydig deur Noordeuropese lande soos Engeland, Nederland, Denemarke en Noorweë verken, opsoek na 'n alternatiewe seeweg na Sjina en Indië. Mees noemenswaardig is die 1596 ontdekkingstog gelei deur die Nederlandse seevaarder Willem Barentsz wat Jan Mayen, Spitsbergen, Bjørnøya en Novaya Zemlya ontdek het. In 1872 ontdek die Oostenryks-Hongaarse Noordpoolekpedisie Franz-Josef Land. In 1878 slaag die Fins-Sweedse ontdekker Nordenskjöld vir die eerste keer daarin om die hele Noordoos-deurvaart van wes na oos te navigeer en in 1915 voltooi 'n Russiese ontdekkingstog onder leiding van Boris Vilkitsky die deurvaart van oos na wes.
Dele van die Oseaan is ook verken opsoek na die Noordwesdeurgang om 'n roete tussen die Atlantiese Oseaan en die Stille Oseaan deur die Kanadese Arktiese eilande te vestig. Tussen die einde van die 15de eeu en die 20ste eeu het verskeie Europese verkenners gepoog om 'n kommersiële seeroete noord en wes om die Amerikaanse kontinente te vind.
In 1539 stuur Hernán Cortés Francisco de Ulloa op 'n vaart langs die Baja California-skiereiland op om na die deurvaart te soek. Tussen 1576 en 1578 onderneem Martin Frobisher drie reise na die Kanadese arktiese gebied om die deurgang te vind. Hy word in 1583 deur Sir Humphrey Gilbert wat Newfoundland vir die Engelse kroon eis gevolg en John Davis wat die Cumberland Sont en Baffineiland in 1585 binnevaar. In 1609 seil Henry Hudson op in die rivier wat nou sy naam dra en verken later die Kanadese Arktiese gebied en Hudsonbaai. In die eerste helfte van die 19de eeu word dele van die Noordwesdeurgang afsonderlik deur verskillende ekspedisies verken insluitende die ontdekkingsvaarte van John Ross, William Edward Parry, James Clark Ross en oorland ekspedisies deur John Franklin, George Back, Peter Warren Dease, Thomas Simpson, en John Rae. Toe die 1845 tog deur Franklin om kaarte van die laaste 500 km onbekende dele van die deurgang op te stel noe terugkeer nie lei dit tot 'n aantal reddingsendings en soekgeselskappe wat die Kanadese Arktiese gebied genoegsaam verken om 'n moontlike deurgang te bepaal.
Tydens die soektog na Franklin voltooi 'n span onder leiding van Robert McClure die Noordwesdeurgang van wes na oos tussen 1850 en 1854 – deels per skip en deels per slee. Die deurgang is egter eers in 1906 ter see oorwin toe die Noor Roald Amundsen 'n drie jaar tog in die aangepaste 47-ton haring boot, die Gjøa, daarin slaag om. Die roete was egter nie ekonomies lewensvatbaar nie a.g.v. van die lang tyd wat dit geneem het en omdat dit op plekke baie vlak was. Die eerste enkel seisoen deurgang is eers in 1944 deur die onder Henry Larsen voltooi.
'n Derde motivering vir verkenning van die Arktiese Oseaan was om die Noordpool te bereik. Die Polaris-ekspedisie wat 'n mislukte Amerikaanse poging in 1871 onder leiding van Charles Francis Hall. In April 1895 bereik Fridtjof Nansen die 86° 14´ N breedtegraad. Nansen oorkruis dan ook vir die eerste keer in 1896 die Arktiese Oseaan ter see.
In 1897 onderneem die Sweed Salomon August Andrée 'n ramspoedige lugballonvaart na die Noordpool. Andrée en sy twee mede ontdekkers kom op Kvitøya (Witeiland) in Svalbard om nadat hulle suid moes trek toe die lugballon neergestort het as gevolg van waterstof-lekkasie.
In die lente van 1908 onderneem Frederick Cook 'n reis na die Noordpool saam met slegs twee Inuïet mans, Ahwelah en Etukishook. Cook beweer dat hy die pool op 21 April 1908 bereik het nadat hy noord gereis het van Axel Heibergeiland. Die bewering is egter deur Robert Peary in twyfel getrek en Cook kon nie dokumentasie verskaf wat sy besoek aan die pool bo al twyfel bevestig nie. Daar word algemeen aanvaar dat die eerste suksesvol tog na die Noordpool op 6 April 1909 deur die Anglo-Amerikaner Robert Edwin Peary, die swart Amerikaner Matthew Henson en vier Inuïet mans genaamd Ootah, Seegloo, Egingway, en Ooqueah onderneem is. Die span het egter niemand met navigasie opleiding ingesluit wat onafhanklik kon bevestig dat die pool wel bereik is nie en die afstande en snelhede wat Peary beweer hy bereik het grens aan die ongelooflike.
Op 9 Mei 1926 onderneem Richard Evelyn Byrd en vlieënier Floyd Bennett 'n vlug oor die Noordpool. Hulle beweer dat hulle die pool bereik het, maar kon nie geloofwaardige navigasie data voorlê wat die bewering sou staaf nie. Die eerste onbetwiste waarneming van die Noordpool is op 12 Mei1926 deur Roald Amundsen en sy Amerikaanse borg Lincoln Ellsworth met die lugskip Norge bereik. Op 3 Mei 1952 land die VSA se Luitenant-Kolonel Joseph O. Fletcher en Luitenant William P. Benedict met 'n vliegtuig by die geografiese Noordppol. Op 3 Augustus 1958 seil die VSA se USS Nautilus (SSN-571) duikboot onder die Noordpool deur en op 17 Maart 1959 kom die USS Skate (SSN-578) by die pool na die oppervlak om die eerste vaartuig te word wat die pooloppervlak te bereik.
Ralph Plaisted onderneem die eerste bevestigde oorland reis na die Noordpool op 19 April1968. Die eerste oorland oorkruising oor die oppervlak van die oseaan ys word in 1969 deur Wally Herbert gelei, in 'n hondeslee met lugsteun ekspedisie van Alaska tot by Svalbard.
Die Sowjets se kernaangedrewe ysbreker, die Arktika, voltooi op 17 Augustus 1977 die eerste suksesvolle vaart op die oppervlak van die oseaan na die Noordpool.
[wysig] Klimaat
Die Poolklimaat word gekenmerk deur voortdurende koue en relatief en betreklik klein temperatuurbereik. In die winter is die oseaan in donkerte gehul wat gepaard gaan met koue stabiele weerstoestande en oop lug. In die somer is dit permanent dag met vogtige en mistige weer met swak siklone wat reën en sneeu teweegbring.
Die Arktiese Oseaan is 'n groot bron van baie koue lug wat noodwendig na die ewenaar beweeg en warmer lug in die middel breedtegrade ontmoet en reën en sneeu veroorsaak.
[wysig] Ekonomie
[wysig] Hawens en see- en lugroetes
Die oseaan se belangrikste hawens is die Russiese stede Murmansk en Arkhangelsk. Die Arktiese Oseaan verteenwoordig die kortste lugroete tussen die Stille Oseaan kus van Noord Amerika en Europa. Dit is ook die korste seeverbinding tussen die heel oostelike en westelike Rusland deur die Noordelike Seeroete. Die Arktiese Oseaan bevat 'n groot smoorpunt in die suidelike Chukchi See, wat noordelike toegang tot die Stille Oseaan via die Bering Seestraat tussen Noord-Amerika en Rusland moontlik maak.
Daar is 'n aantal drywende navorsingstasies in die Arktiese Oseaan wat deur die VSA en Rusland bedryf word.
[wysig] Hawens
- Churchill, Manitoba (Kanada)
- Inuvik, (Kanada)
- Prudhoe Bay, (VSA)
- Barrow, (VSA)
- Pevek, (Rusland)
- Tiksi, (Rusland),
- Dikson (Rusland),
- Dudinka, (Rusland),
- Murmansk (Rusland),
- Arkhangelsk (Rusland)
- Kirkenes, (Noorweë)
- Vardø, (Noorweë)
Geografiese koordinate: 90°00′N 0°00′E
[wysig] Natuurlike hulpbronne
Die Arktiese Oseaan bevat Olie- en gasvelde, placer deposits, poliemetalliese nodules, sand en gruis aggregate. Die oseaan het 'n ryk vislewe en marine soogdiere soos robbeen walvisse kom voor.
Die gebied naby die sentrum van die see is die onderwerp van 'n geskil tussen die VSA, Rusland, Kanada, Noorweë, en Denemarke. Die gebied word as belangrik beskou aangesien dit moontlik tot 'n kwart van die wêreld se olie en gas hulpbronne bevate[5]
[wysig] Politieke geskille
Die eerste Kanadese troepe is reeds in 1898 in die Arktiese gebied ontplooi en het destyds as vrywilligers wet en orde gedurende die plaaslike goudstormloop gehandhaaf. 'n Moderne militêre basis is egter eers in 1970 in Yellowknife in die Noordwes-Gebiede opgerig.
Kanada maak aanspraak op die Arktiese Argipel, maar veral die Verenigde State het die soewereiniteit van sy noordelike buurland ná die ontdekking van olievelde naby die Alaskaanse Prudhoebaai in 1968 betwis. Vanweë die hoë koste wat aan lugvervoer vir die benodigde boorgereedskap of die bou van pypleidings vir die vervoer van ru-olie verbonde sou wees, het die Amerikaanse oliemaatskappy Humble Oil Company uit Houston (Texas) in die somer van 1969 geprobeer om met die tenkskip S.S. Manhattan, wat tot 'n ysbreker omgebou is, deur die Noordwesdeurvaart te navigeer. Weens die onbruikbaarheid van kompasse digby die magnetiese noordpool het die Manhattan met behulp van satelliete genavigeer.
Met hul navigasie deur die Noordwesdeurvaart het die Amerikaners Kanada se aanspraak op die soewereiniteit oor die seestraat betwis en dit behandel soos internasionale waters. Hierdeur is 'n gevaarlike presedent vir die gebruik van die seeroete deur ander lande se skepe en duikbote, veral Sowjet-skepe, geskep, wat destyds ook 'n groter bedreiging vir Noord-Amerika ingehou het as die Sowjetunie se interkontinentale missiele. Twaalf Kanadese parlementslede het na Resolute op die Arktiese Cornwallis-eiland gevlieg om in die lig van die Manhattan-insident Kanada se aanspraak op die gebied en seeroete te bevestig.
In die somer van 2007 het 'n Russiese navorser met sy duikboot die oseaanbodem bereik en hier op 'n diepte van 4 261 meter die Russiese vlag gehys - moontlik hoop ook lande soos die Russiese Federasie dat hulle 'n rol by die ontginning van die ryke Arktiese ruolie- en aardgasvelde sal kan speel wat volgens beramings sowat 'n kwart van die wêreldwye reserwes behels. Ook Groenland, 'n selfregerende Deense gebied, maak amptelik aanspraak op sowat 1,2 miljoen vierkante kilometer se Noordpoolgebied.
Die Kanadese eerste minister Stephen Harper het kort na hierdie gebeure in die Noord-Kanadese dorp Iqaluit aangekondig dat Kanada die eerste diepseehawe, 'n nuwe militêre basis in die gebied en 'n opleidingsentrum vir wintergevegte aan die mees noordelike punt van Baffin-eiland sal bou. Vir die diepseehawe in Nanisivik sal die plaaslike lood- en sinkmyne se hawe uitgebou en verdiep word sodat Kanada se nuwe Arktiese patrollieskepe hier kan aandoen. Naas die bou van die opleidingsentrum in Resolute Bay sal ook Inuïet-patrollies Kanada se aanspraak op die gebied bevestig.
As gevolg van die aardverwarming word daar verwag dat die Noordwesdeurvaart in die jaar 2050 as 'n seestraat tussen die Stille en Atlantiese Oseane dwarsdeur die jaar vir skepe toeganklik sal wees.
[wysig] Omgewing
Hoewel die algemene indruk is dat die Arktiese gebied ongeskonde en skoon is, is besoedeling uit aanliggende gebiede soos die hoogsgeïndustrialiseerde Europa 'n toenemende probleem.[6]. Aanvanklik is gemeen dat Arktiese besoedeling grootliks as gevolg van chemiese lekasies plaasvind en dat dit klien en plaaslik is. Die konsensus mening is egter nou dat besoedeling van oor die wêreld deur riviere, seestrome, en atmosferiese sirkulasie noord gedryf word. Die verminderde sonlig, uitgebreide ys bedekking en lae temperatuur beteken dat smetstowwe baie stadiger afbreek as in warmer klimate[6].
In die 1950's het vlieëniers waas bande wat nou as die Arktiese waas bekend staan begin waarneem. Teen 1972 is teorië voorgestel wat die oorsprong van die waas terugspoor na besoedeling wat ver van die Arktiese gebied veroorsaak word. Die besoedelde lug is nou 'n bekende kenmerk van die laat-winter in die Arktiese gebied. Dit blyk dat die lug al hoe meer besoedel word soos besoedeling van fosielbrandstof, versmelting en ander nywerheidsaktiwiteit in die digte koue lug in die donker Arktiese winter opbou. Voorvalle van bruin of swart sneeu is terugespoor na woestyne en landbou gebiede in Asië.
Smelting van die arktiese ysbedekking word nou op sowat 9% per dekade gereken[7]. Teen die tempo sal stanhoudende ys oor 'n paar dekades reeds in die 21ste eeu verdwyn. 'n Vermindering in die oppervlak wat deur seeys bedek word sal 'n impak hê op die planeet se albedo, wat moontlik 'n invloed op aardverwarming sou hê. Smelting van die arktiese ysbedekking word nou op sowat 9% per dekade gereken[7]. Teen die tempo sal stanhoudende ys oor 'n paar dekades reeds in die 21ste eeu verdwyn. 'n Vermindering in die oppervlak wat deur seeys bedek word sal 'n impak hê op die planeet se albedo, wat moontlik 'n invloed op aardverwarming sou hê. Die ligte kleur van die Arktiese Oseaan ys het 'n hoë aldebo wat help om sonligenergie van die aarde af weg te weerkaats en dus as 'n natruurlike lugversorger vir die aarde optree. Verminderde ys kan dus lei tot 'n versnelling in aardverwarming[8].
Die grootste vermindering in seeys het tot dusver in die Barentzs See, Kara See en Oos Sibveriese seë noord van Rusland plaasgevind sowel as in die See van Okhotsk noordwes van Japan in die Stille Oseaan. Seeys het ter selfde tyd in die Davisseestraat en die Labrador See tussen Kanada en Groenland merkbaar toegeneem. Die die verwarming van meer as 0,5 grade celsius Celsius per dekade oor die afgelope dertig jaar oor die landamaasa in Siberië, Alaska en Westelike Kanada gekoppel met 'n swakker verkoelingsneiging in westelike Groenland en die Labrador See is oënskynlik een van die twee hooffaktore in die verandering in seeys verspreiding is . Die ander hooffaktor is 'n groot verandering in die Arktiese lugsirkulasiepatrone. Gemiddelde seevlak lugdruk het oor die sentrale Arktiese Oseaan begin valmet gepaardgaande vermeerdering in storms. As gevolg van die veranderings kan betreklik warm lente en somer lugmassas van die Arktiese kus diep in die Aktiese Oseaan indring wat lei tot smelting van die ys[8].
Wetenskaplikes is tans bekommerd dat die stygende temperatuur in die Arktiese gebied kan veroorsaak dat groot hoeveelhede vars Arktiese Oseaan smeltwater in die Noordelike Atlantiese Oseaan kan invloei wat moontlik die wêreldwye seestroom patrone kan versteur wat aansienlike veranderinge in die Aarde se klimaat tot gevolg kan hê. Die gemiddelde temperatuur in die arktiese gebied styg tans teen 1,2 grade Celsius per jaar[7].
Ysbere is afhanklik van seeys vir hulle oorlewing word selgs in en om die Arktiese Oseaan aangetref. Ysbere verloor gewig soos hulle jagvelde krimp as gevolg van die smlet van seeys en dit moeiliker word om robbe te jag. Die wêreldwye ysbeer bevolking het in die tein jaar tussen 1994 en 2004 met 14% geval[9]. Ander bedreigings wat ysbere moet trotseer sluit in besoedeling, wettige en onwettige jag en versteurings as gevolg van nywerheids aktiwiteite[10]. Blywende organiese besmetting deur stowwe soos PCBs en DDT wat in koue ekostelsels in hoë konsentrasies vergader lei tot verlaagde geboortetempo's onder ysbere wat as 'n indikatorspesie in die Arktiese gebied gesien word as gevolg van die spesie se posisie bo aan die voedsel ketting[11].Daar word gevrees dat ysbere in die 21ste eeu kan uitsterf en dat wetgewing benodig word om die diere te bekerm[12].
Die ontgin van gas en olie in die Arktiese Oseaan bring 'n nuwe bedreiging tot die ekologie in die gebied. Bo en behalwe vir die impak wat verdere gebruik van fossielbrandstof op aardverwarming het verteenwoordig die projekte groot gevare vir die plaaslike omgewing vir die deleikate en ongerepte Arktiese omgewing. Te vore het die ongunstige weersomstandighede in die Arktiese Oseaan en die geweldig krag van die bewegende ysbedekking verhoed dat olie en gas bronne daar ontgin word en veroorsaak dit dat eksplorasie en veral produksie uiters gevaarlik sal wees. Een van die eerste pogings om Akrtiese olie te ongin is deur BP begin met die oprig van die Northstarprojek. Die projek word omtrent ses myl noord van Punt Storkersen in die Beaufort See wes van Prudhoebaai opgerig deur 'n bestaande gruiseiland, Sealeiland te vergroot. Die oliepyplyn wat warm olie van die oliemyn sal wegvoer word in onstabiele ysgrond 2m tot 3m onder die seebodem begrawe. Daar word gevrees dat soliede en los stukke ys wat die gebied vir tot tien maande van die jaar bedek verteenwoordig 'n hoë risiko van oliestortings en sal opruim operasies bemoeilik of onmoontlik maak. Die Amerikaanse regering raam dat die waarskynlikheid van 'n groot oliestorting so hoog soos een in vier is[13].
Bedreigde marinespesies sluit die Walrusse en walvisse in. Die reeds bedreigde walvis bevolking loop verdere gevaar van oliestortings. In die verband is daar veral kommer oor Shell se planne vir 'n olie en gas projek in die verre ooste van Rusland. Dit sou baie moeilik wees om op oliestortings in die gebied te reageer waar golwe in die lente en winter gereeld vyf keer hoër is as vlakke waaronder huidige opruim en herwin metodes gebruik kan word. Daar is ook 'n beduidende moontlikheid dat onherwinde olie die voedselvelde van die laaste bekende bevolking van western gray whale kan besoedel[14].
Aardverwarming bedreig ook die Arktiese voëllewe. Klimaatmodelle voorspel probleme met beide habitatverlies en belemmering van broeivermoeë. Soos die klimaat verwarm sal die boomlyn verder noord beweeg en woude toendra waar miljoene water voëls broei.[15]
Die delikate ekostelsel van die Arktiese Oseaan verander stadig en herstel stadig wanneer dit versteur of beskadig word. Die poolysmassa is besig om dunner te word as gevolg van aardverwarming. Daar is ook 'n seisoenale gat in die osoonlaag bo die Noordpool.
[wysig] Verwysings
- ^ Michael Pidwirny (2006). "Introduction to the Oceans." www.physicalgeography.net. URL besoek op 2006-12-07.
- ^ Matthias Tomczak, J. Stuart Godfrey. Regional Oceanography: an Introduction. 2003. Delhi: Daya Publishing House. Tweede Uitgawe. ISBN: 81-7035-306-8.
- ^ Some Thoughts on the Freezing and Melting of Sea Ice and Their Effects on the Ocean K. Aagaard and R. A. Woodgate, Polar Science Center, Applied Physics Laboratory University of Washington, January 2001. Retrieved 7 December 2006.
- ^ 4,0 4,1 The Mariana Trench [1] The Mariana Trench - Oceanography, Besoek op 12 Mei 2006
- ^ [2] The Arctic's New Gold Rush – BBC
- ^ 6,0 6,1 Scholastic [3] Arctic Pollution, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ 7,0 7,1 7,2 NASA [4] The Arctic Perennial Sea Ice Could Be Gone by End of the Century, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ 8,0 8,1 Greenpeace [5] Climate Change and Arctic Sea Ice, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ PlanetArk [6] Greenpeace Arctic Mission to Spotlight Polar Bears, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ Polar Bears International [7] Polar Bear FAQ, Besoek op 13 Mei
- ^ Greenpeace [8] The Threat of Climate Change to Arctic Wildlife, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ Center for Biological Diversity [9] Endangered Species Act Listing Process for Polar Bears Underway, Besoek op 13 Mei
- ^ Greenpeace [10] Northstar Campaign Summary, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ WWF [11] Shell poses unacceptable oil spill threat, Besoek op 13 Mei 2006
- ^ BBC [12] Climate change 'threatens Arctic birds', Besoek op 13 Mei
[wysig] Bronne
| Die Aarde se vyf Oseane |
|
- Neatby, Leslie H., Discovery in Russian and Siberian Waters 1973 ISBN 0821401246
- Ray, L., and Stonehouse, B., eds., The Arctic Ocean 1982 ISBN 0333310179
- Thorén, Ragnar V. A., Picture Atlas of the Arctic 1969 ISBN 0821401246
- Public domain text by US Naval Oceanographer: http://oceanographer.navy.mil/arctic.html
- Matthias Tomczak and J. Stuart Godfrey. 2003. Regional Oceanography: an Introduction. ISBN 8170353068 (see the site)
[wysig] Politieke geskille
- The S.S. Manhattan & the Northwest Passage
- Alaska Science Forum, 19 Desember 1983: Voyage of the Manhattan
- Agence France Press (AFP), 11 Augustus 2007
- Hofmeister, Burkhard: Fischer Länderkunde: Nordamerika. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 1980, bl. 280-281
- Keating, Bern Sennett, Tomas: Through the Northwest Passage for Oil. In: National Geographic Magazine, Volume 137, Nommer 3, Maart 1970
